Σχόλια Διαβούλευσης 2ης Αναθεώρησης

Τα κάτωθι σχόλια αφορούν τα δύο ΥΔ Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας

Κοινά σχόλια περιβαλλοντικών οργανώσεων στη δημόσια διαβούλευση επί των ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των ΥΔ Θεσσαλίας (EL08) και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04)

Αθήνα, 22 Δεκεμβρίου 2023

Οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις υπέβαλαν εμπρόθεσμα σχόλια στην ειδική ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης(1) επί των προσχεδίων της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ ΥΔ Θεσσαλίας (EL08) και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04), κατά το μέρος που αφορά στο έργο της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) 250 εκατ. κυβικών μέτρων ύδατος από τη ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού(2).

Κατόπιν των ημερίδων δημόσιας διαβούλευσης επί των προσχεδίων(3), της ανάρτησης των κειμένων τεκμηρίωσης στην ειδική ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης(4) και της ανάρτησης των ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των ΥΔ Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας(5), οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις υποβάλουν εμπρόθεσμα τα κάτωθι σχόλια, επιπλέον των σχολίων που είχαν καταθέσει επί των προσχεδίων, και προς επίρρωση των απόψεών τους.

Καταρχάς, όπως είχε επισημανθεί και επί των προσχεδίων, στις ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης δεν αναλύονται τα έργα της μεταφοράς ύδατος και δεν εξετάζονται οι επιπτώσεις τους (τόσο κατά το μεταβατικό στάδιο της ολοκλήρωσης της κατασκευής τους και πλήρωσης των ταμιευτήρων, όσο και κατά το στάδιο της λειτουργίας τους) στα επηρεαζόμενα υδάτινα σώματα και τις επηρεαζόμενες περιοχές του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000.

Ο έλεγχος αυτός των επιπτώσεων μη νομίμως μετατίθεται μεν σε μεταγενέστερο χρονικό στάδιο, κατά το οποίο θα πρέπει να εκπονηθεί μία σειρά σχετικών μελετών(6), αλλά στις ΣΜΠΕ συμπεραίνεται ότι «[μ]ε βάση τα παραπάνω και προκειμένου να καταστεί δυνατή η επίτευξη των στόχων της Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά περί επίτευξης ή διατήρησης της καλής κατάστασης στα επιφανειακά και υπόγεια ΥΣ του Υδατικού Διαμερίσματος της Θεσσαλίας, χωρίς να υπονομεύεται η επίτευξη ή διατήρηση της καλής κατάστασης στα επιφανειακά και υπόγεια ΥΣ του Υδατικού Διαμερίσματος της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και προκειμένου να συνεχίσουν να εξυπηρετούνται με βιώσιμο τρόπο οι υφιστάμενες χρήσεις γης και ύδατος και στα δύο Υδατικά Διαμερίσματα, προτείνεται να περιληφθεί στα ΣΔΛΑΠ των Υδατικών Διαμερισμάτων Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και ειδικότερα στα Προγράμματα Συμπληρωματικών Μέτρων αυτών ομάδα μέτρων που επιτρέπουν υπό προϋποθέσεις τη μεταφορά 250 εκ. κ.μ. σε ετήσια βάση από τη λεκάνη του Αχελώου στη λεκάνη του Πηνειού και από το Υδατικό Διαμέρισμα της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας, όπως περιγράφεται πιο κάτω […]»(7). Συναφώς, στο σχετικό κείμενο τεκμηρίωσης διαπιστώνεται ότι, «[ο] Αχελώος στο κατάντη του τμήμα είναι ένα απολύτως ρυθμισμένο σύστημα που δεν μπορεί να επηρεασθεί από την απόληψη 250 εκ. κυβικών χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού»(8), δίχως, όμως, να τεκμηριώνεται επαρκώς η διαπίστωση αυτή. Η παράλειψη αυτή είναι αντίθετη στην οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα 2000/60/ΕΚ (ΟΠΥ), στο άρθρο 6 παρ. 3 της οδηγίας για τους οικοτόπους 92/43/ΕΟΚ, την οδηγία περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών 2009/147/ΕΚ, και την οδηγία σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων 2001/42/ΕΚ.

Τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής (ΣΔΛΑΠ) αποτελούν σχέδια με την έννοια της οδηγίας 2001/42/ΕΚ και της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Όπως έχει επισημάνει πολλάκις το Δικαστήριο της ΕΕ, «[…] το άρθρο 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/43 προβλέπει διαδικασία εκτιμήσεως, με την οποία σκοπείται να διασφαλισθεί, βάσει προηγουμένου ελέγχου, ότι σχέδιο μη άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διαχείριση του οικείου τόπου, αλλά δυνάμενο να επηρεάσει σημαντικά τον τόπο αυτό, δεν εγκρίνεται παρά μόνον εφόσον δεν πρόκειται να παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου αυτού […]»(9). Περαιτέρω, «[…] η εκτίμηση αυτή πρέπει να διενεργείται κατά τρόπον ώστε οι αρμόδιες αρχές να μπορούν να βεβαιωθούν ότι ένα σχέδιο δεν πρόκειται να έχει επιβλαβείς συνέπειες για την ακεραιότητα του οικείου τόπου, δεδομένου ότι, στην περίπτωση κατά την οποία παραμένουν αμφιβολίες ως προς την απουσία τέτοιων συνεπειών, οι εν λόγω αρχές οφείλουν να αρνηθούν την παροχή της αιτούμενης εγκρίσεως […]»(10). Επιπρόσθετα, θα πρέπει «[…] να προσδιορίζονται, λαμβανομένων υπόψη των βέλτιστων επιστημονικών γνώσεων επί του θέματος, όλες οι πτυχές του σχεδίου ή του έργου που θα μπορούσαν, αυτές καθεαυτές ή σε συνδυασμό με άλλα σχέδια ή έργα, να επηρεάσουν τους στόχους διατηρήσεως του τόπου αυτού […]»(11).

Επιπρόσθετα, όπως έχει επισημάνει η ΕΕ «[ό]ταν η δέουσα εκτίμηση εκτελείται συντονισμένα ή από κοινού με την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) / στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση (ΣΠΕ), μπορεί επίσης να επωφεληθεί από τις απαραίτητες προβλέψεις σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού βάσει αυτών των οδηγιών. Ωστόσο, είναι σημαντικό τα αποτελέσματα της δέουσας εκτίμησης να διακρίνονται και να είναι διακριτά από τα αποτελέσματα της ΕΠΕ/ ΣΠΕ. Αυτό απαιτείται για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής του άρθρου 6 παράγραφος 3 δεύτερη περίοδος (η άδεια μπορεί να χορηγηθεί μόνο αφού έχει διαπιστωθεί ότι δεν θα παραβλαφθεί η ακεραιότητα του σχετικού τόπου)»(12).

Εν προκειμένω, δεν προκύπτει από τις ΣΜΠΕ και τα σχετικά κείμενα τεκμηρίωσης ότι εκτιμήθηκαν δεόντως οι επιπτώσεις της απόληψης και μεταφοράς 250 εκ. κυβικών μέτρων ύδατος από τη ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού, στις περιοχές του δικτύου Natura 2000(13). Στη ΣΜΠΕ προσαρτάται παράρτημα, το οποίο περιέχει τους στόχους διατήρησης των οικοτόπων των περιοχών του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000 που βρίσκονται εντός των δύο υδατικών διαμερισμάτων. Ωστόσο, απουσιάζει από τις ΣΜΠΕ ο έλεγχος του κατά πόσο η απόληψη και μεταφορά ύδατος ενδέχεται να επηρεάσει την επίτευξη των στόχων διατήρησης των επηρεαζόμενων οικοτόπων(14).

Υπενθυμίζεται ότι, τα έργα της μεταφοράς ύδατος όφειλαν να περάσουν τον έλεγχο του άρθρου 4 παρ. 7 της ΟΠΥ και του άρθρου 6 παρ. 3 της οδηγίας για τους οικοτόπους ήδη κατά το παρόν στάδιο της εκπόνησης της ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ.

Επιπρόσθετα, από τις ΣΜΠΕ απουσιάζει η επαρκής εξέταση των εναλλακτικών λύσεων. Η οδηγία 2001/42/ΕΚ προβλέπει ότι για σχέδια ή προγράμματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της (όπως εν προκειμένω τα ΣΔΛΑΠ), «[…] εκπονείται περιβαλλοντική μελέτη στην οποία εντοπίζονται, περιγράφονται και αξιολογούνται […] λογικές εναλλακτικές δυνατότητες λαμβανομένων υπόψη των στόχων και του γεωγραφικού πεδίου εφαρμογής του σχεδίου ή προγράμματος. […]» (άρθρο 5 παρ. 1). Το σχετικό κεφάλαιο 5 των ΣΜΠΕ με τίτλο «Εναλλακτικές δυνατότητες»(15) περιγράφει ότι εξετάστηκαν τρία διαφορετικά σενάρια και προκρίθηκε η εφαρμογή ενός εξ’ αυτών(16). Ωστόσο, η επίτευξη των στόχων και του σκοπού της ΟΠΥ και των σχετικών πολιτικών και νομοθεσιών σε διεθνές, ενωσιακό και εθνικό επίπεδο είναι υποχρεωτική. Ως «λογικές εναλλακτικές δυνατότητες» αναμένεται να εξετάζονται εναλλακτικές δυνατότητες όσον αφορά τα προτεινόμενα συμπληρωματικά μέτρα, και όχι η συμπερίληψη συμπληρωματικών μέτρων ή μη στη 2η αναθεώρηση των ΣΔΛΑΠ, η οποία είναι απαραίτητη για την επίτευξη της καλής κατάστασης και του καλού οικολογικού δυναμικού των υδάτων.

Ειδικότερα, οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν τις εξής πλημμέλειες των ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας σχετικά με το επίμαχο έργο της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος:

1) Δεν τεκμηριώνεται επαρκώς το υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας

Τα κείμενα των ΣΜΠΕ επισημαίνουν σημαντικό έλλειμμα διαθέσιμων υδατικών πόρων για την κάλυψη των αναγκών στο ΥΔ της Θεσσαλίας που υπολογίζεται σε 175 εκ. κ.μ. ανά έτος καθότι «[η] διερεύνηση και ανάλυση που έλαβε χώρα στο πλαίσιο τόσο της 1ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ όσο και της παρούσας 2ης Αναθεώρησης δεν αφήνει περιθώρια για σημαντικές περαιτέρω δυνατότητες αύξησης της διαθεσιμότητας υδατικών πόρων μέσω νέων έργων ταμίευσης που δεν έχουν μέχρι σήμερα αναφερθεί εντός της Θεσσαλίας και δεν έχουν συμπεριληφθεί ως μέτρα στη 2η Αναθεώρηση του ΣΔΛΑΠ Θεσσαλίας. Αντίστοιχα η διερεύνηση και ανάλυση που έλαβε χώρα στο πλαίσιο τόσο της 1ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ όσο και της παρούσας 2ης Αναθεώρησης δεν αφήνει περιθώρια για σημαντικές περαιτέρω δυνατότητες μείωσης της μέσης ανάγκης άρδευσης κάτω από τα 450 κυβικά ανά στρέμμα, ακόμη και αν περιοριστούν στο ελάχιστο οι απώλειες στη μεταφορά αρδευτικού νερού και υιοθετηθούν στη μεγαλύτερη δυνατή έκταση (επιτρεπόντων των τύπων των καλλιεργειών) μέθοδοι άρδευσης». Ωστόσο, το συμπέρασμα αυτό δεν τεκμηριώνεται επαρκώς για τους εξής λόγους. Πρώτον, η εκτίμηση επί του υδατικού ελλείμματος βασίζεται στην παραδοχή ότι διατηρείται το status quo των αρδευόμενων εκτάσεων και των καλλιεργούμενων ειδών. Το ζήτημα όμως των καλλιεργούμενων ειδών είναι κρίσιμο και θα έπρεπε να αξιολογηθούν πιθανές εναλλακτικές λύσεις. Επίσης, η διατύπωση «[…] ακόμη και αν περιοριστούν στο ελάχιστο οι απώλειες» υποδηλώνει ότι το θέμα των απωλειών στο αρδευτικό δίκτυο, που έχει αναδειχθεί ως κεντρικό πρόβλημα για το υδατικό ισοζύγιο της Θεσσαλίας ήδη από τη δεκαετία του 1990, δεν έχει αντιμετωπιστεί μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά, όλα τα παραπάνω όφειλαν να μελετηθούν και να τεκμηριωθούν επαρκώς στο κείμενο της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ.

2) Εξαιρείται μη νομίμως από τη 2η αναθεώρηση η εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης του μεταβατικού ΥΣ Εκβολές Αχελώου (EL0415T0003N)

Το κείμενο της ΣΜΠΕ για τη 2η αναθεώρηση του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας προβλέπει ότι «[γ]ια τo μεταβατικό ΥΣ EL0415T0003N– Εκβολές Αχελώου, αναμένεται ο επαναπροσδιορισμός των ορίων του και κατά συνέπεια της έκτασής του. Στην παρούσα αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ το ανωτέρω μεταβατικό ΥΣ δεν αξιολογήθηκε ως προς την υδρομορφολογική αλλοίωση και δεν εξετάστηκε ως προς τον προσδιορισμό του σε ΙΤΥΣ»(17). Στο σχετικό κείμενο τεκμηρίωσης υποστηρίζεται ότι «[…] το συγκεκριμένο μεταβατικό ΥΣ χρήζει επαναοριοθέτησης τόσο για λόγους υδρολογικούς-υδραυλικούς όσο και για λόγους υφιστάμενων χρήσεων και ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που δεν συνάδουν με τον χαρακτήρα ενός επιφανειακού ΥΣ, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι οι υδρομορφολογικές παρεμβάσεις (διευθετήσεις, αναχώματα κλπ) που διαμόρφωσαν την υφιστάμενη κατάσταση υλοποιήθηκαν πολύ πριν την έκδοση της Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά και την ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο. Προτείνεται να επαναπροσδιοριστεί το μεταβατικό ΥΣ σε πολύ μικρότερη έκταση στο νοτιοδυτικό μόνο τμήμα, πιθανόν στην περιοχή επικάλυψης με την ΕΔΖ GR2310001, και όχι στις αγροτικές εκτάσεις βόρεια και νότια του ποτάμιου ΥΣ Αχελώος Π.1. Επίσης, προτείνεται να εξαιρεθούν οι λοφώδεις εκτάσεις από το μεταβατικό ΥΣ και να περιληφθεί στο μεταβατικό ΥΣ και η περιοχή που καλύπτει ο τύπος οικοτόπου 1150-Παράκτιες λιμνοθάλασσες της περιοχής Natura GR2310001»(18).

Ωστόσο, δεν δύναται να εξαιρείται ΥΣ που έχει ταξινομηθεί από την εκτίμηση της οικολογικής του κατάστασης στο πλαίσιο της τρέχουσας αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ. Το εν λόγω μεταβατικό ΥΣ όφειλε να εξεταστεί εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ως ιδιαιτέρως τροποποιημένο υδατικό σύστημα (ΙΤΥΣ), ή να γίνει έλεγχος τυχόν εφαρμογής των εξαιρέσεων της ΟΠΥ(19).

Εξαιρώντας το μεταβατικό ΥΣ από την εκτίμηση της οικολογικής του κατάστασης στο πλαίσιο της παρούσας αναθεώρησης, δεν εκτιμήθηκαν και οι επιπτώσεις της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 που βρίσκονται εντός αυτού, δηλ. του ΔΕΛΤΑ ΑΧΕΛΩΟΥ, ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ, ΕΚΒΟΛΕΣ ΕΥΗΝΟΥ, ΝΗΣΟΙ ΕΧΙΝΑΔΕΣ, ΝΗΣΟΣ ΠΕΤΑΛΑΣ (GR2310001) και του ΔΕΛΤΑ ΑΧΕΛΩΟΥ, ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓIΟΥ-ΑIΤΩΛIΚΟΥ ΚΑI ΕΚΒΟΛΕΣ ΕΥΗΝΟΥ, ΝΗΣΟI ΕΧIΝΑΔΕΣ, ΝΗΣΟΣ ΠΕΤΑΛΑΣ, ΔYΤIΚΟΣ ΑΡΑΚYΝΘΟΣ & ΣΤΕΝΑ ΚΛΕIΣΟΥΡΑΣ (GR2310015). Η έλλειψη δέουσας εκτίμησης των επιπτώσεων του έργου στην κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων του δέλτα Αχελώου είναι αντίθετη στο άρθρο 6 παρ. 3 της οδηγίας για τους οικοτόπους 92/43/ΕΟΚ και στην οδηγία 2009/147/ΕΚ.

3) Δεν γίνεται καμία εκτίμηση, αξιολόγηση ή/και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος, καθώς και των έργων που λειτουργούν ή είναι προς αδειοδότηση στον ποταμό Αχελώο.

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, δεν γίνεται καμία αξιολόγηση κατά ουσιαστικό και διαφανή τρόπο των περιβαλλοντικών ζητημάτων που θα προκύψουν στον ποταμό Αχελώο κατά τη διάρκεια έγκρισης και λειτουργίας των έργων της μεταφοράς/εκτροπής ύδατος. Η ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (και τα σχετικά κείμενα τεκμηρίωσης) αγνοεί το κατασκευασμένο και λειτουργούν ΜΥΗΕ Δαφνοζωνάρα-Σανίδι(20) κατάντη του ΥΗΕ Αυλακίου. Το έργο, όμως, αυτό επηρεάζει τον καθορισμό (ταξινόμηση) και την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης ΥΣ της ΛΑΠ Αχελώου. Η παράλειψη αυτή αποδεικνύει την παντελή έλλειψη γνώσης της περιοχής ή παντελή άγνοια της ύπαρξής του.

Όσον αφορά το αδειοδοτημένο και μερικώς κατασκευασμένο ΥΗΕ της Μεσοχώρας, το μερικώς κατασκευασμένο ΥΗΕ της Συκιάς (δίχως περιβαλλοντική αδειοδότηση) και το υπό διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης ΥΗΕ Αυλακίου, αναμένεται ότι λόγω των ταμιευτήρων θα υπάρξει, αν μη τι άλλο, χρονική μεταβολή της ροής των υδάτων κατάντη. Το γεγονός αυτό όφειλε να ληφθεί υπόψη κατά την εκτίμηση του εφικτού ή μη της μεταφοράς ύδατος.

Επιπλέον πλημμέλεια της ΣΜΠΕ αποτελεί η αναφορά (σελ. 370) σε μέσο ετήσιο όγκο απορροής στις εκβολές του Αχελώου 4,31 x 109 κυβικών μέτρων, η οποία είναι μικρότερη από την ελάχιστη παροχή που αποτελεί θεσμική απαίτηση από την ΑΕΠΟ του 1995 για τα έργα του ΥΗΣ Στράτου στον κάτω ρου του Αχελώου, χωρίς δε καμία τεκμηρίωση περί της οικολογικής παροχής του δέλτα του Αχελώου(21).

Δεν παρέχεται επαρκής τεκμηρίωση στη ΣΜΠΕ σχετικά με το συμπέρασμα ότι η μεταφορά ύδατος από τη ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού δεν θα επηρεάσει την απορροή. Η μεταβολή της χρονικής κατανομής στα ΥΣ από τα έργα οφείλει να αποτυπωθεί, λαμβάνοντας υπόψη και το μεταβατικό στάδιο μέχρι την πλήρωση των ταμιευτήρων των ΥΗΕ. Σύμφωνα με την ΟΠΥ, οι επιπτώσεις στα ΥΣ όφειλαν να εκτιμηθούν, και συναφώς εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις να χαρακτηριστούν ΥΣ ως ΙΤΥΣ ή ΤΥΣ και στην περίπτωση αυτή να περιγραφούν τα μέτρα που θα ληφθούν για την επίτευξη του καλού οικολογικού δυναμικού(22). Τέλος, αστοχία, ή ακόμη χειρότερα άγνοια, δηλώνει η αναφορά σε χωριό Συκιά που έχει κατασκευαστεί υδροηλεκτρικό φράγμα(23).

Για τους λόγους αυτούς και όσους επικαλέστηκαν στη δημόσια διαβούλευση επί των προσχεδίων των ΣΔΛΑΠ της 2ης αναθεώρησης ΥΔ Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις αιτούνται:

1. την απάλειψη των έργων μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος του ποταμού Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού από τις ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και ΥΔ Θεσσαλίας, και από οποιοδήποτε άλλο τυχόν σχέδιο, πρόγραμμα ή πολιτική, ως απαρχαιωμένων και αντίθετων στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και στις προβλέψεις και το πνεύμα της ΟΠΥ, αλλά και στο νέο, ολοένα και πιο σύνθετο περιβάλλον, που δημιουργείται λόγω της κλιματικής αλλαγής, και

2. τη συμμόρφωση της Ελλάδας με τις προβλέψεις της ΟΠΥ (ιδίως την εκτέλεση των προγραμμάτων μέτρων και την αποχή από δράσεις, έργα και πρακτικές που διακινδυνεύουν την επίτευξη της καλής κατάστασης και οικολογικού δυναμικού των υδάτων), και της οδηγίας για τις πλημμύρες με την ταχεία ολοκλήρωση της 1ης αναθεώρησης των ΣΔΚΠ, η οποία έχει ήδη καθυστερήσει.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις:
– Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
– Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
– Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
– WWF Ελλάς

(1) http://wfdver.ypeka.gr/el/project/consultation-el04-13-2revision-draft-manag-plans-gr-v01/
(2) https://www.wwf.gr/shmeio_gnosis/vivliothiki/?12171866/——-2—
(3) Η ημερίδα διαβούλευσης της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Θεσσαλίας βρίσκεται διαθέσιμη εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=PuE6G8XI_2M. Η ημερίδα διαβούλευσης της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας βρίσκεται διαθέσιμη εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=w93sBlchtCU
(4) Η ανάρτηση των κειμένων τεκμηρίωσης της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των εν λόγω ΥΔ έλαβε χώρα μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης επί των σχετικών προσχεδίων στην ειδική ιστοσελίδα http://wfdver.ypeka.gr/el/home-gr/.
(5) ΥΠΕΝ (24.11.2023). Ανακοίνωση Δημοσιοποίησης ΣΜΠΕ 2ης Αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (EL08). Ανακτήθηκε από: https://ypen.gov.gr/anakoinosi-dimosiopoiisis-sbe-2is-anatheorisis-sdlap-ydatikou-diamerismatos-thessalias-el08/. ΥΠΕΝ (24.11.2023). Ανακοίνωση Δημοσιοποίησης ΣΜΠΕ 2ης Αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04). Ανακτήθηκε από: https://ypen.gov.gr/anakoinosi-dimosiopoiisis-sbe-2is-anatheorisis-sdlap-ydatikou-diamerismatos-dytikis-stereas-elladas-el04/.
(6) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 373 επ. ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Θεσσαλίας, σελ. 292 επ.
(7) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 373 επ. Επισήμανση γραφόντων. Επισήμανση γραφόντων.
(8) Κείμενο τεκμηρίωσης ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04) με τίτλο «Προγράμματα βασικών και συμπληρωματικών μέτρων για την προστασία και αποκατάσταση των υδατικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης του κόστους τους σε σχέση με την αποδοτικότητά τους και ειδικές φόρμες παρακολούθησης εφαρμογής των μέτρων», σελ. 194. Ανακτήθηκε από: http://wfdver.ypeka.gr/el/project/consultation-el0-47-2revision-measures-gr/.
(9) Απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (τμήμα μείζονος συνθέσεως). Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας κ.α. κατά Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων κ.α. (Υπόθεση C-43/10), σκέψη 110 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία.
(10) ό.π., σκέψη 112 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία.
(11) Απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (έκτο τμήμα) της 22ας Ιουνίου 2022. Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Σλοβακικής Δημοκρατίας (Υπόθεση C?661/20), σκέψη 60 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία.
(12) Ανακοίνωση της Επιτροπής (2021/C 437/01). Εκτίμηση σχεδίων και έργων σε σχέση με τόπους Natura 2000 Μεθοδολογική καθοδήγηση σχετικά με τις διατάξεις του άρθρου 6 παράγραφος 3 και 4 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους.
(13) Σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 που αναμένεται να επηρεαστούν είναι οι εξής: (1) GR2110002 ΟΡΗ ΑΘΑΜΑΝΩΝ (ΝΕΡΑΙΔΑ), (2) GR2130013 ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΘΑΜΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ, και (3) GR2110006 ΚΟΙΛΑΔΑ ΑΧΕΛΩΟΥ ΚΑΙ ΟΡΗ ΒΑΛΤΟΥ, σελ. 374. Ωστόσο, ενδεχομένως να επηρεάζονται και άλλες περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες θα πρέπει να εντοπιστούν.
(14) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι:ΣΤΟΧΟΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.
(15) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 412 επ.
(16) Σενάριο 1: Μηδενική λύση «Το Σενάριο αυτό συνεπάγεται τη μη εφαρμογή της 2ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης και η χώρα θα περιορισθεί στην υλοποίηση των μέτρων που απορρέουν από την εφαρμογή της εγκεκριμένης 1ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης και στην τήρηση Ευρωπαϊκών Οδηγιών, οι οποίες έχουν εναρμονιστεί στην Εθνική νομοθεσία και ήδη εφαρμόζονται αυτόνομα και ανεξάρτητα από την οδηγία 2000/60/ΕΚ ή θα εφαρμοστούν μελλοντικά». Σενάριο 2: Κύρια Λύση «Το Σενάριο αυτό, το οποίο είναι και το προτεινόμενο, συνδέεται με την εφαρμογή σε όλη του την έκταση του Αναθεωρημένου Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας». Σενάριο 3: Εναλλακτική Λύση «Το Σενάριο αυτό, αποτελεί την εναλλακτική λύση, που συνδέεται με την εφαρμογή σε όλη του την έκταση του Αναθεωρημένου Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Με βάση το σενάριο αυτό, εφαρμόζονται όλες οι πρόνοιες του Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, με έμφαση στο Πρόγραμμα Βασικών Μέτρων […].Στην εναλλακτική λύση δεν εφαρμόζονται τα 51 συμπληρωματικά μέτρα που έχουν προταθεί σε εφαρμογή του άρθρου 12.5 του ΠΔ 51/2007».
(17) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 202.
(18) Κείμενο τεκμηρίωσης για το ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας με τίτλο «Χαρακτηρισμός, τυπολογία, τυπο-χαρακτηριστικές συνθήκες αναφοράς και αξιολόγηση/ταξινόμηση της κατάστασης όλων των κατηγοριών επιφανειακών υδατικών συστημάτων», σελ. 43 επ.
(19) Βλ. άρθρο 4 ΟΠΥ.
(20) Απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής Α.Π. οικ. 10989/24-7-2018 με θέμα “Τροποποίηση και ανανέωση της με Α.Π.: οικ.110417/5.10.2000 Απόφασης (ΚΥΑ) Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου: “Μικρό Υδροηλεκτρικό Έργο (ΜΥΗΕ) Δαφνοζωνάρα-Σανίδι, ισχύος 11,2 MW, επί του ποταμού Αχελώου στους Δήμους Αμφιλοχίας και Αγράφων, Περιφερειακών Ενοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας”, όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει”.
(21) A. Efstratiadis, A. Tegos, A. Varveris, and D. Koutsoyiannis, Assessment of environmental flows under limited data availability – Case study of the Acheloos River, Greece, Hydrological Sciences Journal, 59 (3-4), 731–750, doi:10.1080/02626667.2013.804625, 2014.
(22) ΟΠΥ, Παράρτημα V, 1.4. Ταξινόμηση και παρουσίαση της οικολογικής κατάστασης [1.4.1. i)].
(23) ό.π., σελ. 518.

Κοινά σχόλια περιβαλλοντικών οργανώσεων στη δημόσια διαβούλευση επί των ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των ΥΔ Θεσσαλίας (EL08) και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04)

Αθήνα, 22 Δεκεμβρίου 2023

Οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις υπέβαλαν εμπρόθεσμα σχόλια στην ειδική ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης(1) επί των προσχεδίων της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ ΥΔ Θεσσαλίας (EL08) και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04), κατά το μέρος που αφορά στο έργο της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) 250 εκατ. κυβικών μέτρων ύδατος από τη ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού(2).

Κατόπιν των ημερίδων δημόσιας διαβούλευσης επί των προσχεδίων(3), της ανάρτησης των κειμένων τεκμηρίωσης στην ειδική ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης(4) και της ανάρτησης των ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των ΥΔ Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας(5), οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις υποβάλουν εμπρόθεσμα τα κάτωθι σχόλια, επιπλέον των σχολίων που είχαν καταθέσει επί των προσχεδίων, και προς επίρρωση των απόψεών τους.

Καταρχάς, όπως είχε επισημανθεί και επί των προσχεδίων, στις ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης δεν αναλύονται τα έργα της μεταφοράς ύδατος και δεν εξετάζονται οι επιπτώσεις τους (τόσο κατά το μεταβατικό στάδιο της ολοκλήρωσης της κατασκευής τους και πλήρωσης των ταμιευτήρων, όσο και κατά το στάδιο της λειτουργίας τους) στα επηρεαζόμενα υδάτινα σώματα και τις επηρεαζόμενες περιοχές του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000.

Ο έλεγχος αυτός των επιπτώσεων μη νομίμως μετατίθεται μεν σε μεταγενέστερο χρονικό στάδιο, κατά το οποίο θα πρέπει να εκπονηθεί μία σειρά σχετικών μελετών(6), αλλά στις ΣΜΠΕ συμπεραίνεται ότι «[μ]ε βάση τα παραπάνω και προκειμένου να καταστεί δυνατή η επίτευξη των στόχων της Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά περί επίτευξης ή διατήρησης της καλής κατάστασης στα επιφανειακά και υπόγεια ΥΣ του Υδατικού Διαμερίσματος της Θεσσαλίας, χωρίς να υπονομεύεται η επίτευξη ή διατήρηση της καλής κατάστασης στα επιφανειακά και υπόγεια ΥΣ του Υδατικού Διαμερίσματος της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και προκειμένου να συνεχίσουν να εξυπηρετούνται με βιώσιμο τρόπο οι υφιστάμενες χρήσεις γης και ύδατος και στα δύο Υδατικά Διαμερίσματα, προτείνεται να περιληφθεί στα ΣΔΛΑΠ των Υδατικών Διαμερισμάτων Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και ειδικότερα στα Προγράμματα Συμπληρωματικών Μέτρων αυτών ομάδα μέτρων που επιτρέπουν υπό προϋποθέσεις τη μεταφορά 250 εκ. κ.μ. σε ετήσια βάση από τη λεκάνη του Αχελώου στη λεκάνη του Πηνειού και από το Υδατικό Διαμέρισμα της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας, όπως περιγράφεται πιο κάτω […]»(7). Συναφώς, στο σχετικό κείμενο τεκμηρίωσης διαπιστώνεται ότι, «[ο] Αχελώος στο κατάντη του τμήμα είναι ένα απολύτως ρυθμισμένο σύστημα που δεν μπορεί να επηρεασθεί από την απόληψη 250 εκ. κυβικών χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού»(8), δίχως, όμως, να τεκμηριώνεται επαρκώς η διαπίστωση αυτή. Η παράλειψη αυτή είναι αντίθετη στην οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα 2000/60/ΕΚ (ΟΠΥ), στο άρθρο 6 παρ. 3 της οδηγίας για τους οικοτόπους 92/43/ΕΟΚ, την οδηγία περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών 2009/147/ΕΚ, και την οδηγία σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων 2001/42/ΕΚ.

Τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής (ΣΔΛΑΠ) αποτελούν σχέδια με την έννοια της οδηγίας 2001/42/ΕΚ και της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Όπως έχει επισημάνει πολλάκις το Δικαστήριο της ΕΕ, «[…] το άρθρο 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/43 προβλέπει διαδικασία εκτιμήσεως, με την οποία σκοπείται να διασφαλισθεί, βάσει προηγουμένου ελέγχου, ότι σχέδιο μη άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διαχείριση του οικείου τόπου, αλλά δυνάμενο να επηρεάσει σημαντικά τον τόπο αυτό, δεν εγκρίνεται παρά μόνον εφόσον δεν πρόκειται να παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου αυτού […]»(9). Περαιτέρω, «[…] η εκτίμηση αυτή πρέπει να διενεργείται κατά τρόπον ώστε οι αρμόδιες αρχές να μπορούν να βεβαιωθούν ότι ένα σχέδιο δεν πρόκειται να έχει επιβλαβείς συνέπειες για την ακεραιότητα του οικείου τόπου, δεδομένου ότι, στην περίπτωση κατά την οποία παραμένουν αμφιβολίες ως προς την απουσία τέτοιων συνεπειών, οι εν λόγω αρχές οφείλουν να αρνηθούν την παροχή της αιτούμενης εγκρίσεως […]»(10). Επιπρόσθετα, θα πρέπει «[…] να προσδιορίζονται, λαμβανομένων υπόψη των βέλτιστων επιστημονικών γνώσεων επί του θέματος, όλες οι πτυχές του σχεδίου ή του έργου που θα μπορούσαν, αυτές καθεαυτές ή σε συνδυασμό με άλλα σχέδια ή έργα, να επηρεάσουν τους στόχους διατηρήσεως του τόπου αυτού […]»(11).

Επιπρόσθετα, όπως έχει επισημάνει η ΕΕ «[ό]ταν η δέουσα εκτίμηση εκτελείται συντονισμένα ή από κοινού με την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) / στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση (ΣΠΕ), μπορεί επίσης να επωφεληθεί από τις απαραίτητες προβλέψεις σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού βάσει αυτών των οδηγιών. Ωστόσο, είναι σημαντικό τα αποτελέσματα της δέουσας εκτίμησης να διακρίνονται και να είναι διακριτά από τα αποτελέσματα της ΕΠΕ/ ΣΠΕ. Αυτό απαιτείται για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής του άρθρου 6 παράγραφος 3 δεύτερη περίοδος (η άδεια μπορεί να χορηγηθεί μόνο αφού έχει διαπιστωθεί ότι δεν θα παραβλαφθεί η ακεραιότητα του σχετικού τόπου)»(12).

Εν προκειμένω, δεν προκύπτει από τις ΣΜΠΕ και τα σχετικά κείμενα τεκμηρίωσης ότι εκτιμήθηκαν δεόντως οι επιπτώσεις της απόληψης και μεταφοράς 250 εκ. κυβικών μέτρων ύδατος από τη ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού, στις περιοχές του δικτύου Natura 2000(13). Στη ΣΜΠΕ προσαρτάται παράρτημα, το οποίο περιέχει τους στόχους διατήρησης των οικοτόπων των περιοχών του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000 που βρίσκονται εντός των δύο υδατικών διαμερισμάτων. Ωστόσο, απουσιάζει από τις ΣΜΠΕ ο έλεγχος του κατά πόσο η απόληψη και μεταφορά ύδατος ενδέχεται να επηρεάσει την επίτευξη των στόχων διατήρησης των επηρεαζόμενων οικοτόπων(14).

Υπενθυμίζεται ότι, τα έργα της μεταφοράς ύδατος όφειλαν να περάσουν τον έλεγχο του άρθρου 4 παρ. 7 της ΟΠΥ και του άρθρου 6 παρ. 3 της οδηγίας για τους οικοτόπους ήδη κατά το παρόν στάδιο της εκπόνησης της ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ.

Επιπρόσθετα, από τις ΣΜΠΕ απουσιάζει η επαρκής εξέταση των εναλλακτικών λύσεων. Η οδηγία 2001/42/ΕΚ προβλέπει ότι για σχέδια ή προγράμματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της (όπως εν προκειμένω τα ΣΔΛΑΠ), «[…] εκπονείται περιβαλλοντική μελέτη στην οποία εντοπίζονται, περιγράφονται και αξιολογούνται […] λογικές εναλλακτικές δυνατότητες λαμβανομένων υπόψη των στόχων και του γεωγραφικού πεδίου εφαρμογής του σχεδίου ή προγράμματος. […]» (άρθρο 5 παρ. 1). Το σχετικό κεφάλαιο 5 των ΣΜΠΕ με τίτλο «Εναλλακτικές δυνατότητες»(15) περιγράφει ότι εξετάστηκαν τρία διαφορετικά σενάρια και προκρίθηκε η εφαρμογή ενός εξ’ αυτών(16). Ωστόσο, η επίτευξη των στόχων και του σκοπού της ΟΠΥ και των σχετικών πολιτικών και νομοθεσιών σε διεθνές, ενωσιακό και εθνικό επίπεδο είναι υποχρεωτική. Ως «λογικές εναλλακτικές δυνατότητες» αναμένεται να εξετάζονται εναλλακτικές δυνατότητες όσον αφορά τα προτεινόμενα συμπληρωματικά μέτρα, και όχι η συμπερίληψη συμπληρωματικών μέτρων ή μη στη 2η αναθεώρηση των ΣΔΛΑΠ, η οποία είναι απαραίτητη για την επίτευξη της καλής κατάστασης και του καλού οικολογικού δυναμικού των υδάτων.

Ειδικότερα, οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν τις εξής πλημμέλειες των ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας σχετικά με το επίμαχο έργο της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος:

1) Δεν τεκμηριώνεται επαρκώς το υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας

Τα κείμενα των ΣΜΠΕ επισημαίνουν σημαντικό έλλειμμα διαθέσιμων υδατικών πόρων για την κάλυψη των αναγκών στο ΥΔ της Θεσσαλίας που υπολογίζεται σε 175 εκ. κ.μ. ανά έτος καθότι «[η] διερεύνηση και ανάλυση που έλαβε χώρα στο πλαίσιο τόσο της 1ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ όσο και της παρούσας 2ης Αναθεώρησης δεν αφήνει περιθώρια για σημαντικές περαιτέρω δυνατότητες αύξησης της διαθεσιμότητας υδατικών πόρων μέσω νέων έργων ταμίευσης που δεν έχουν μέχρι σήμερα αναφερθεί εντός της Θεσσαλίας και δεν έχουν συμπεριληφθεί ως μέτρα στη 2η Αναθεώρηση του ΣΔΛΑΠ Θεσσαλίας. Αντίστοιχα η διερεύνηση και ανάλυση που έλαβε χώρα στο πλαίσιο τόσο της 1ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ όσο και της παρούσας 2ης Αναθεώρησης δεν αφήνει περιθώρια για σημαντικές περαιτέρω δυνατότητες μείωσης της μέσης ανάγκης άρδευσης κάτω από τα 450 κυβικά ανά στρέμμα, ακόμη και αν περιοριστούν στο ελάχιστο οι απώλειες στη μεταφορά αρδευτικού νερού και υιοθετηθούν στη μεγαλύτερη δυνατή έκταση (επιτρεπόντων των τύπων των καλλιεργειών) μέθοδοι άρδευσης». Ωστόσο, το συμπέρασμα αυτό δεν τεκμηριώνεται επαρκώς για τους εξής λόγους. Πρώτον, η εκτίμηση επί του υδατικού ελλείμματος βασίζεται στην παραδοχή ότι διατηρείται το status quo των αρδευόμενων εκτάσεων και των καλλιεργούμενων ειδών. Το ζήτημα όμως των καλλιεργούμενων ειδών είναι κρίσιμο και θα έπρεπε να αξιολογηθούν πιθανές εναλλακτικές λύσεις. Επίσης, η διατύπωση «[…] ακόμη και αν περιοριστούν στο ελάχιστο οι απώλειες» υποδηλώνει ότι το θέμα των απωλειών στο αρδευτικό δίκτυο, που έχει αναδειχθεί ως κεντρικό πρόβλημα για το υδατικό ισοζύγιο της Θεσσαλίας ήδη από τη δεκαετία του 1990, δεν έχει αντιμετωπιστεί μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά, όλα τα παραπάνω όφειλαν να μελετηθούν και να τεκμηριωθούν επαρκώς στο κείμενο της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ.

2) Εξαιρείται μη νομίμως από τη 2η αναθεώρηση η εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης του μεταβατικού ΥΣ Εκβολές Αχελώου (EL0415T0003N)

Το κείμενο της ΣΜΠΕ για τη 2η αναθεώρηση του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας προβλέπει ότι «[γ]ια τo μεταβατικό ΥΣ EL0415T0003N– Εκβολές Αχελώου, αναμένεται ο επαναπροσδιορισμός των ορίων του και κατά συνέπεια της έκτασής του. Στην παρούσα αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ το ανωτέρω μεταβατικό ΥΣ δεν αξιολογήθηκε ως προς την υδρομορφολογική αλλοίωση και δεν εξετάστηκε ως προς τον προσδιορισμό του σε ΙΤΥΣ»(17). Στο σχετικό κείμενο τεκμηρίωσης υποστηρίζεται ότι «[…] το συγκεκριμένο μεταβατικό ΥΣ χρήζει επαναοριοθέτησης τόσο για λόγους υδρολογικούς-υδραυλικούς όσο και για λόγους υφιστάμενων χρήσεων και ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που δεν συνάδουν με τον χαρακτήρα ενός επιφανειακού ΥΣ, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι οι υδρομορφολογικές παρεμβάσεις (διευθετήσεις, αναχώματα κλπ) που διαμόρφωσαν την υφιστάμενη κατάσταση υλοποιήθηκαν πολύ πριν την έκδοση της Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά και την ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο. Προτείνεται να επαναπροσδιοριστεί το μεταβατικό ΥΣ σε πολύ μικρότερη έκταση στο νοτιοδυτικό μόνο τμήμα, πιθανόν στην περιοχή επικάλυψης με την ΕΔΖ GR2310001, και όχι στις αγροτικές εκτάσεις βόρεια και νότια του ποτάμιου ΥΣ Αχελώος Π.1. Επίσης, προτείνεται να εξαιρεθούν οι λοφώδεις εκτάσεις από το μεταβατικό ΥΣ και να περιληφθεί στο μεταβατικό ΥΣ και η περιοχή που καλύπτει ο τύπος οικοτόπου 1150-Παράκτιες λιμνοθάλασσες της περιοχής Natura GR2310001»(18).

Ωστόσο, δεν δύναται να εξαιρείται ΥΣ που έχει ταξινομηθεί από την εκτίμηση της οικολογικής του κατάστασης στο πλαίσιο της τρέχουσας αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ. Το εν λόγω μεταβατικό ΥΣ όφειλε να εξεταστεί εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ως ιδιαιτέρως τροποποιημένο υδατικό σύστημα (ΙΤΥΣ), ή να γίνει έλεγχος τυχόν εφαρμογής των εξαιρέσεων της ΟΠΥ(19).

Εξαιρώντας το μεταβατικό ΥΣ από την εκτίμηση της οικολογικής του κατάστασης στο πλαίσιο της παρούσας αναθεώρησης, δεν εκτιμήθηκαν και οι επιπτώσεις της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 που βρίσκονται εντός αυτού, δηλ. του ΔΕΛΤΑ ΑΧΕΛΩΟΥ, ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ, ΕΚΒΟΛΕΣ ΕΥΗΝΟΥ, ΝΗΣΟΙ ΕΧΙΝΑΔΕΣ, ΝΗΣΟΣ ΠΕΤΑΛΑΣ (GR2310001) και του ΔΕΛΤΑ ΑΧΕΛΩΟΥ, ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓIΟΥ-ΑIΤΩΛIΚΟΥ ΚΑI ΕΚΒΟΛΕΣ ΕΥΗΝΟΥ, ΝΗΣΟI ΕΧIΝΑΔΕΣ, ΝΗΣΟΣ ΠΕΤΑΛΑΣ, ΔYΤIΚΟΣ ΑΡΑΚYΝΘΟΣ & ΣΤΕΝΑ ΚΛΕIΣΟΥΡΑΣ (GR2310015). Η έλλειψη δέουσας εκτίμησης των επιπτώσεων του έργου στην κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων του δέλτα Αχελώου είναι αντίθετη στο άρθρο 6 παρ. 3 της οδηγίας για τους οικοτόπους 92/43/ΕΟΚ και στην οδηγία 2009/147/ΕΚ.

3) Δεν γίνεται καμία εκτίμηση, αξιολόγηση ή/και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων της μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος, καθώς και των έργων που λειτουργούν ή είναι προς αδειοδότηση στον ποταμό Αχελώο.

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, δεν γίνεται καμία αξιολόγηση κατά ουσιαστικό και διαφανή τρόπο των περιβαλλοντικών ζητημάτων που θα προκύψουν στον ποταμό Αχελώο κατά τη διάρκεια έγκρισης και λειτουργίας των έργων της μεταφοράς/εκτροπής ύδατος. Η ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (και τα σχετικά κείμενα τεκμηρίωσης) αγνοεί το κατασκευασμένο και λειτουργούν ΜΥΗΕ Δαφνοζωνάρα-Σανίδι(20) κατάντη του ΥΗΕ Αυλακίου. Το έργο, όμως, αυτό επηρεάζει τον καθορισμό (ταξινόμηση) και την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης ΥΣ της ΛΑΠ Αχελώου. Η παράλειψη αυτή αποδεικνύει την παντελή έλλειψη γνώσης της περιοχής ή παντελή άγνοια της ύπαρξής του.

Όσον αφορά το αδειοδοτημένο και μερικώς κατασκευασμένο ΥΗΕ της Μεσοχώρας, το μερικώς κατασκευασμένο ΥΗΕ της Συκιάς (δίχως περιβαλλοντική αδειοδότηση) και το υπό διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης ΥΗΕ Αυλακίου, αναμένεται ότι λόγω των ταμιευτήρων θα υπάρξει, αν μη τι άλλο, χρονική μεταβολή της ροής των υδάτων κατάντη. Το γεγονός αυτό όφειλε να ληφθεί υπόψη κατά την εκτίμηση του εφικτού ή μη της μεταφοράς ύδατος.

Επιπλέον πλημμέλεια της ΣΜΠΕ αποτελεί η αναφορά (σελ. 370) σε μέσο ετήσιο όγκο απορροής στις εκβολές του Αχελώου 4,31 x 109 κυβικών μέτρων, η οποία είναι μικρότερη από την ελάχιστη παροχή που αποτελεί θεσμική απαίτηση από την ΑΕΠΟ του 1995 για τα έργα του ΥΗΣ Στράτου στον κάτω ρου του Αχελώου, χωρίς δε καμία τεκμηρίωση περί της οικολογικής παροχής του δέλτα του Αχελώου(21).

Δεν παρέχεται επαρκής τεκμηρίωση στη ΣΜΠΕ σχετικά με το συμπέρασμα ότι η μεταφορά ύδατος από τη ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού δεν θα επηρεάσει την απορροή. Η μεταβολή της χρονικής κατανομής στα ΥΣ από τα έργα οφείλει να αποτυπωθεί, λαμβάνοντας υπόψη και το μεταβατικό στάδιο μέχρι την πλήρωση των ταμιευτήρων των ΥΗΕ. Σύμφωνα με την ΟΠΥ, οι επιπτώσεις στα ΥΣ όφειλαν να εκτιμηθούν, και συναφώς εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις να χαρακτηριστούν ΥΣ ως ΙΤΥΣ ή ΤΥΣ και στην περίπτωση αυτή να περιγραφούν τα μέτρα που θα ληφθούν για την επίτευξη του καλού οικολογικού δυναμικού(22). Τέλος, αστοχία, ή ακόμη χειρότερα άγνοια, δηλώνει η αναφορά σε χωριό Συκιά που έχει κατασκευαστεί υδροηλεκτρικό φράγμα(23).

Για τους λόγους αυτούς και όσους επικαλέστηκαν στη δημόσια διαβούλευση επί των προσχεδίων των ΣΔΛΑΠ της 2ης αναθεώρησης ΥΔ Θεσσαλίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις αιτούνται:

1. την απάλειψη των έργων μεταφοράς (μερικής εκτροπής) ύδατος του ποταμού Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού από τις ΣΜΠΕ της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και ΥΔ Θεσσαλίας, και από οποιοδήποτε άλλο τυχόν σχέδιο, πρόγραμμα ή πολιτική, ως απαρχαιωμένων και αντίθετων στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και στις προβλέψεις και το πνεύμα της ΟΠΥ, αλλά και στο νέο, ολοένα και πιο σύνθετο περιβάλλον, που δημιουργείται λόγω της κλιματικής αλλαγής, και

2. τη συμμόρφωση της Ελλάδας με τις προβλέψεις της ΟΠΥ (ιδίως την εκτέλεση των προγραμμάτων μέτρων και την αποχή από δράσεις, έργα και πρακτικές που διακινδυνεύουν την επίτευξη της καλής κατάστασης και οικολογικού δυναμικού των υδάτων), και της οδηγίας για τις πλημμύρες με την ταχεία ολοκλήρωση της 1ης αναθεώρησης των ΣΔΚΠ, η οποία έχει ήδη καθυστερήσει.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις:
– Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
– Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
– Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
– WWF Ελλάς

(1) http://wfdver.ypeka.gr/el/project/consultation-el04-13-2revision-draft-manag-plans-gr-v01/
(2) https://www.wwf.gr/shmeio_gnosis/vivliothiki/?12171866/——-2—
(3) Η ημερίδα διαβούλευσης της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Θεσσαλίας βρίσκεται διαθέσιμη εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=PuE6G8XI_2M. Η ημερίδα διαβούλευσης της 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας βρίσκεται διαθέσιμη εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=w93sBlchtCU
(4) Η ανάρτηση των κειμένων τεκμηρίωσης της 2ης αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ των εν λόγω ΥΔ έλαβε χώρα μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης επί των σχετικών προσχεδίων στην ειδική ιστοσελίδα http://wfdver.ypeka.gr/el/home-gr/.
(5) ΥΠΕΝ (24.11.2023). Ανακοίνωση Δημοσιοποίησης ΣΜΠΕ 2ης Αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (EL08). Ανακτήθηκε από: https://ypen.gov.gr/anakoinosi-dimosiopoiisis-sbe-2is-anatheorisis-sdlap-ydatikou-diamerismatos-thessalias-el08/. ΥΠΕΝ (24.11.2023). Ανακοίνωση Δημοσιοποίησης ΣΜΠΕ 2ης Αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04). Ανακτήθηκε από: https://ypen.gov.gr/anakoinosi-dimosiopoiisis-sbe-2is-anatheorisis-sdlap-ydatikou-diamerismatos-dytikis-stereas-elladas-el04/.
(6) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 373 επ. ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Θεσσαλίας, σελ. 292 επ.
(7) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 373 επ. Επισήμανση γραφόντων. Επισήμανση γραφόντων.
(8) Κείμενο τεκμηρίωσης ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (EL04) με τίτλο «Προγράμματα βασικών και συμπληρωματικών μέτρων για την προστασία και αποκατάσταση των υδατικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης του κόστους τους σε σχέση με την αποδοτικότητά τους και ειδικές φόρμες παρακολούθησης εφαρμογής των μέτρων», σελ. 194. Ανακτήθηκε από: http://wfdver.ypeka.gr/el/project/consultation-el0-47-2revision-measures-gr/.
(9) Απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (τμήμα μείζονος συνθέσεως). Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας κ.α. κατά Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων κ.α. (Υπόθεση C-43/10), σκέψη 110 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία.
(10) ό.π., σκέψη 112 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία.
(11) Απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (έκτο τμήμα) της 22ας Ιουνίου 2022. Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Σλοβακικής Δημοκρατίας (Υπόθεση C?661/20), σκέψη 60 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία.
(12) Ανακοίνωση της Επιτροπής (2021/C 437/01). Εκτίμηση σχεδίων και έργων σε σχέση με τόπους Natura 2000 Μεθοδολογική καθοδήγηση σχετικά με τις διατάξεις του άρθρου 6 παράγραφος 3 και 4 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους.
(13) Σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 που αναμένεται να επηρεαστούν είναι οι εξής: (1) GR2110002 ΟΡΗ ΑΘΑΜΑΝΩΝ (ΝΕΡΑΙΔΑ), (2) GR2130013 ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΘΑΜΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ, και (3) GR2110006 ΚΟΙΛΑΔΑ ΑΧΕΛΩΟΥ ΚΑΙ ΟΡΗ ΒΑΛΤΟΥ, σελ. 374. Ωστόσο, ενδεχομένως να επηρεάζονται και άλλες περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες θα πρέπει να εντοπιστούν.
(14) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι:ΣΤΟΧΟΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.
(15) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 412 επ.
(16) Σενάριο 1: Μηδενική λύση «Το Σενάριο αυτό συνεπάγεται τη μη εφαρμογή της 2ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης και η χώρα θα περιορισθεί στην υλοποίηση των μέτρων που απορρέουν από την εφαρμογή της εγκεκριμένης 1ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης και στην τήρηση Ευρωπαϊκών Οδηγιών, οι οποίες έχουν εναρμονιστεί στην Εθνική νομοθεσία και ήδη εφαρμόζονται αυτόνομα και ανεξάρτητα από την οδηγία 2000/60/ΕΚ ή θα εφαρμοστούν μελλοντικά». Σενάριο 2: Κύρια Λύση «Το Σενάριο αυτό, το οποίο είναι και το προτεινόμενο, συνδέεται με την εφαρμογή σε όλη του την έκταση του Αναθεωρημένου Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας». Σενάριο 3: Εναλλακτική Λύση «Το Σενάριο αυτό, αποτελεί την εναλλακτική λύση, που συνδέεται με την εφαρμογή σε όλη του την έκταση του Αναθεωρημένου Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Με βάση το σενάριο αυτό, εφαρμόζονται όλες οι πρόνοιες του Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, με έμφαση στο Πρόγραμμα Βασικών Μέτρων […].Στην εναλλακτική λύση δεν εφαρμόζονται τα 51 συμπληρωματικά μέτρα που έχουν προταθεί σε εφαρμογή του άρθρου 12.5 του ΠΔ 51/2007».
(17) ΣΜΠΕ 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, σελ. 202.
(18) Κείμενο τεκμηρίωσης για το ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας με τίτλο «Χαρακτηρισμός, τυπολογία, τυπο-χαρακτηριστικές συνθήκες αναφοράς και αξιολόγηση/ταξινόμηση της κατάστασης όλων των κατηγοριών επιφανειακών υδατικών συστημάτων», σελ. 43 επ.
(19) Βλ. άρθρο 4 ΟΠΥ.
(20) Απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής Α.Π. οικ. 10989/24-7-2018 με θέμα “Τροποποίηση και ανανέωση της με Α.Π.: οικ.110417/5.10.2000 Απόφασης (ΚΥΑ) Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου: “Μικρό Υδροηλεκτρικό Έργο (ΜΥΗΕ) Δαφνοζωνάρα-Σανίδι, ισχύος 11,2 MW, επί του ποταμού Αχελώου στους Δήμους Αμφιλοχίας και Αγράφων, Περιφερειακών Ενοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας”, όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει”.
(21) A. Efstratiadis, A. Tegos, A. Varveris, and D. Koutsoyiannis, Assessment of environmental flows under limited data availability – Case study of the Acheloos River, Greece, Hydrological Sciences Journal, 59 (3-4), 731–750, doi:10.1080/02626667.2013.804625, 2014.
(22) ΟΠΥ, Παράρτημα V, 1.4. Ταξινόμηση και παρουσίαση της οικολογικής κατάστασης [1.4.1. i)].
(23) ό.π., σελ. 518.

Κεφάλαιο 5: Πιέσεις και επιπτώσεις

1) Στο κεφάλαιο 3.5 «Υδατοκαλλιέργειες – Ιχθυοκαλλιέργειες» (Παραδοτέο κείμενο τεκμηρίωσης Π4.1), σελίδα 53, αναφέρεται ότι «με βάση τα νεότερα στοιχεία που συλλέχθηκαν, στο ΥΔ δραστηριοποιούνται 49 μονάδες θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών (ευρύαλα μεσογειακά είδη) εκ των οποίων μια αφορά σε οστρακοκαλλιέργεια». Με βάση αυτήν την καταγραφή έχει γίνει η αποτύπωση των σημειακών πηγών ρύπανσης και η εκτίμηση της ποσότητας των παραγόμενων ρύπων (BOD, Ν, P) στο Κεφ. 5 του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ.
Εκτιμούμε ότι πρέπει να γίνει επικαιροποίηση των παραπάνω αναφορών καθώς σημειώνεται στο σημείο αυτό, αναφορικά με την θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια, ότι στο ΥΔ Νήσων Αιγαίου την παρούσα φάση (12.2023) λειτουργούν 42 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (Έγκριση ίδρυσης – Άδεια λειτουργίας σε ισχύ).
Πιο συγκεκριμένα, την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) υφίστανται 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Νήσων Αιγαίου, εκ των οποίων οι 17 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), 3 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), 4 εντάσσονται στις Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), 11 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Νότιας Λέσβου ( EL1436C0006N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Κόλπος Γέρας (Λέσβος) (EL1436C0007N), 2 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αγαθονησίου (EL1438C0018N) και 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Δυτικές Βόρειες Ακτές Χίου (EL1436C0011N).
Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 17 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL1438C0023N:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΨΕΡΙΜΟΥ Α.Ε., θέση Βαθύ, Ν. Ψερίμου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τοίχος Χαλή, Ν. Καλύμνου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 72 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.347,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Χαλή, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 421,88 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Βρουλίδια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΦΟΙ ΠΕΤΑΛΑ Α.Ε., θέση Καμήλα – Κατσούνι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 60 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.992,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Κεφαλά, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.462,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΛΕΙΔΑΡΑΣ ΔΡΟΣΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ι.Κ.Ε., θέση Τοίχος Χαλή, Ν. Καλύμνου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 697,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Α. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., θέση Μεγάλο Γλαρονήσι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 517,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Βραχονησίδες Γλαρονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗ Ο.Ε., Κατσούνι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Παρθένι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 250 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε. , θέση Ακρ.Κοραή, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 187,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση όρμου Πεταλίδα, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ & ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΝΗΣ Ο.Ε., θέση Ακρ. Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΕΡΟΣ ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ Α.Ε., θέση Ακρ.Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Μάρκελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 237,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM ΕΜΠΟΡΙΑ ΙΧΘΥΩΝ Α.Ε., θέση Φαραδονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
Παρακάτω, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 3 λειτουργούσες εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος (EL1438C0029N).
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ Α.Ε., θέση Βραχονησίδα Φωκιονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 731,25 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Μικρό Βάι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 875 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Κατάφι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 875 tn/έτος.
Στη συνέχεια, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 4 λειτουργούσες μονάδες που εντάσσονται στο EL1438C0036N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΧΑΛΚΗΣ Α.Ε., θέση Άρροι, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Μάκρυ, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 79,35 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.793,60 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΑΜΑΡ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Ο.Ε., θέση Βραχονησίδα Στρογγυλή, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 320 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Δρόση, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 360 tn/έτος.
Ακόμη, παρατίθεται σχετική λίστα με τη 1 λειτουργούσα μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος EL1437C0063N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε., θέση Όρμος Σταμάτα, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.462,5 tn/έτος.
Ακόλουθα, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 11 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος EL1436C0012N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ανατολικά Νήσου Γαβάθι, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 45 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 625 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Βάτος, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 575 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Γαϊδουρόνησο, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Ακρ. Παχύ, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Ανατολικά Αγ. Στεφάνου, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Βραχονησίδα Αγ. Στεφάνου, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΙΚΕΣ ΧΑΒΙΑΡΑΣ Α.Ε., θέση Δελφίνι Όρμου Κολοκυθιάς, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Κολοκυθιάς, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Παπαδιά – Παλαιόπυργος, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 620 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ερίνος, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 37,5 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 637,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Γαϊδουροπούντα, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
Επιπρόσθετα, παρατίθενται οι πληροφορίες που αφορούν τη μία λειτουργούσα μονάδα στο EL1436C0009N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Μπαλούτσος, Π.Ε. Λέσβου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
Ακόλουθα, παρατίθενται οι πληροφορίες που αφορούν τη μία λειτουργούσα μονάδα στο EL1436C0006N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Αγριλιά, Π.Ε. Λέσβου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.250 tn/έτος.
Στη συνέχεια, παρατίθενται οι σχετικές πληροφορίες που αφορούν τη μία λειτουργούσα μονάδα στο EL1436C0007N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Παλαιόλουτρος, Π.Ε. Λέσβου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.250 tn/έτος.
Επιπρόσθετα, παρατίθενται οι σχετικές πληροφορίες που αφορούν τις δύο λειτουργούσες μονάδες στο EL1438C0018N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΨΑΡΙΑ Α.Ε.Β.Ε.θέση Νερονήσι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 50 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.080 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΨΑΡΙΑ Α.Ε.Β.Ε.., θέση Τουρκολιμνιώνας, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 910 tn/έτος.
Τέλος, παρατίθενται οι σχετικές πληροφορίες που αφορούν τη μία λειτουργούσα μονάδα στο EL1436C0011N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΔΙΑΠΟΡΙ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Μ. Ν. Πελαγόνησος, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 600 tn/έτος.

2) Στο ίδιο κεφάλαιο, σελίδα 53, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 15 ο οποίος καταγράφει τον αριθμό, την συνολική δυναμικότητα και το παραγόμενο ρυπαντικό φορτίο των μονάδων θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας ανά ΥΣ (tn/yr). Σημειώνεται ότι αναφορικά με την δραστηριότητα της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) λειτουργούν 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Νήσων Αιγαίου, όπως έχουν καταγραφεί ανωτέρω.

3) Στο ίδιο κεφάλαιο (Παραδοτέο κείμενο τεκμηρίωσης Π4.1), σελίδα 54, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 16, ο οποίος αναγράφει πληροφορίες σχετικά με τους ιχθυογεννητικούς σταθμούς, τις μονάδες προπάχυνσης γόνου, τα συσκευαστήρια και τις χερσαίες μονάδες υδατοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στο ΥΔ Ν. Αιγαίου βάσει της περιβαλλοντικής τους αδειοδότησης.
Ωστόσο οι εν λόγω αναφορές δεν είναι ακριβείς.
Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία, οι ιχθυογεννητικοί σταθμοί και οι μονάδες προπάχυνσης γόνου που λειτουργούν στο ΥΔ των Νήσων Αιγαίου (Έγκριση ίδρυσης – Άδεια λειτουργίας σε ισχύ) και διαθέτουν περιβαλλοντική αδειοδότηση παρουσιάζονται παρακάτω:
– Χερσαία μονάδα πάχυνσης, εταιρίας ΥΙΟΙ ΘΕΟΔ.ΠΙΤΡΟΠΑΚΗ & ΣΙΑ, θέση Λύρος – Κάμειρος Σκάλα, Π.Ε. Ρόδου, ετήσιας δυναμικότητας 25 τόνων.
– Μονάδα προπάχυνσης γόνου, εταιρίας ΠΕΡΣΕΥΣ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΙΔ. ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Πλημμύρι Κατταβιάς, Π.Ε Ρόδου, ετήσιας δυναμικότητας 2.287.000 ιχθύδια/έτος.
– Ιχθυογεννητικός σταθμός, εταιρίας ΑVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Παρπάντα, Π.Ε. Χίου, ετήσιας δυναμικότητας 30.000.000 θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων/έτος.
– Ιχθυογεννητικός σταθμός, εταιρίας ΑVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Παλαιόλουτρος κόλπος γέρας, Π.Ε. Λέσβου, ετήσιας δυναμικότητας 11.500.000 θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων/έτος.
Στο ίδιο κεφάλαιο και στην ίδια σελίδα, αναφέρεται ότι τα απόβλητα των εγκαταστάσεων που παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 -16 «θεωρείται πως καταλήγουν στη θάλασσα». Ωστόσο, πρόκειται για ανακριβή πληροφορία καθώς μόνο τα απόβλητα των ιχθυογεννητικών σταθμών και των μονάδων προπάχυνσης γόνου καταλήγουν στη θάλασσα. Τα απόβλητα των συσκευαστηρίων καταλήγουν σε στεγανούς βόθρους.
Ως εκ τούτου, στις ανωτέρω παρατιθέμενες πληροφορίες δεν συμπεριλαμβάνονται τα συσκευαστήρια.
Επίσης, διαπιστώνεται ότι στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ δεν γίνεται καμία αναφορά στις υπό έγκριση ΠΟΑΥ στην περιοχή του ΥΔ. Ως εκ τούτου εκτιμούμε ότι είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι στην παρούσα φάση έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες για την ίδρυση ΠΟΑΥ (βρίσκονται υπό αξιολόγηση) που αφορούν τις εξής ΠΑΥ του ΕΠΧΣΑΑΥ:
• ΠΑΥ Γ.2 – Αγαθονήσι της Π.Ε. Καλύμνου και περιλαμβάνει τον παράκτιο χώρο βόρεια και ανατολικά του Αγαθονησίου, καθώς και τις νησίδες Πίττα (ή Πιάτο ή Ψαθονήσι), Νερονήσι (ή Νερά), Γλάρος (ή Κατσαγάνι ή Γλαρονήσι) και Κουνέλι (ή Κουνελονήσι
• ΠΑΥ Α.18 – Λέρος-Λειψοί και ΠΑΥ Β.19 – Λέρος Γλαρονήσια και περιλαμβάνει τη νήσο Λέρο και τις γύρω νησίδες της Π.Ε. Καλύμνου
• ΠΑΥ Β.17 – Μπαλούτσος Σκαλοχωρίου και ΠΑΥ Β.18 – Γέρα-Λέσβου και περιλαμβάνει τη νήσο Λέσβο
• Π.Α.Υ. Β.20, Β.21 – Κάλυμνος
• Π.Α.Υ. Β.21 – Ψέριμος
• ΠΑΥ Α.19 – Λαγκαδά – Καρδάμυλα – Οινούσες και περιλαμβάνει τη νήσο Χίο.
• Π.Α.Υ. Β.22 – Ρόδος – Χάλκη
Ακόμη, στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Νήσων Αιγαίου (ΕL14) σελ. 110, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)).Οι Υδατοκαλλιέργειες- Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Νήσων Αιγαίου.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 3.294,63 τόνων/έτος N και 448,55 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Δωδεκανήσων που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 87,9% και 70,9% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Δωδεκανήσων τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 85,1% (N) και 67,95% (P).
Παράλληλα, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 235,8 τόνων/έτος N και 32,1 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Κυκλάδων που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 49,16% και 35,5% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Κυκλάδων τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 42,74% (N) και 28,8%(P).
Επιπρόσθετα, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 14,6 τόνων ΒΟD, 1.237,29 τόνων/έτος N και 168,41 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Ανατολικού Αιγαίου που αντιστοιχούν σε ποσοστά 2,93%, 84,26% και 72,11% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Ανατολικού Αιγαίου τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 2,06% (BOD), 67,88% (N) και 52,36% (P).
Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4 – Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Κόλπος Γέρας (Λέσβος) (EL1436C0007N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αγαθονησίου (ΕL1436C0011N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Δυτικές Βόρειες Ακτές Χίου (EL1436C0011N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Αναφορικά με τον πίνακα 6-7, προκύπτει πως το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Σερίφου (EL1437C0063N), τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «καλή» οικολογική, «καλή» χημική και «καλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «καλή» οικολογική, «καλή» χημική και «καλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική του κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Τονίζεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση, το εν λόγω παράκτιο ΥΣ χαρακτηρίζεται με «υψηλή οκ» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση. Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει στο EL1436C0009N επιδείνωση της οικολογικής κατάστασης από «υψηλή οκ» σε «καλή οκ», σταθερότητα της χημικής κατάστασης σε «καλή» και συνεπώς επιδείνωση της συνολικής κατάστασης από «υψηλή» σε «καλή» μεταξύ του 1ου και 2ου κύκλου αναθεώρησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Κόλπος Γέρας (EL1436C0007N), προκύπτει πως κατά την 1η Αναθεώρηση χαρακτηριζόταν από «μέτρια οκ» οικολογική, «καλή» χημική και «μέτρια» συνολική κατάσταση και με βάση τα αποτελέσματα της 2ης, χαρακτηρίζεται από «καλή» οικολογική, «καλή» χημική και «καλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου μεταβάλλεται ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης (βελτίωση οικολογικής κατάστασης από «μέτρια οκ» σε «καλή», σταθερότητα χημικής κατάστασης σε «καλή» και βελτίωση συνολικής κατάστασης από «μέτρια» σε «καλή»).
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αγαθονησίου (EL1438C0018N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Δυτικές Βόρειες Ακτές Χίου (EL1436C0011N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου και στην προκειμένη περίπτωση δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0036N (Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Enydreio με κωδικό EL1438C0036N500, εποπτικός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της ομαδοποίησης και κρίσης ειδικού σύμφωνα με τα αναφερόμενα του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.242.(Παράρτημα Ι).
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου υδατικού συστήματος EL1436C0012N (Ακτές Διαύλου Χίου) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Oinousses με κωδικό EL1436C0012N500, εποπτικός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της ομαδοποίησης και της κρίσης εμπειρογνωμόνων σύμφωνα με τα αναφερόμενα του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.183 (Παράρτημα Ι)
Η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου υδατικού συστήματος EL1436C0007N (Κόλπος Γέρας) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Geras με κωδικό EL1436C0007N500, επιχειρησιακός σταθμός), σύμφωνα με τα αναφερόμενα του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.178 (Παράρτημα Ι).
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0029N- Ακτές Αστυπάλαιας, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0023Ν – Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1437C0063 – Ακτές Σερίφου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1436C0009N – Ακτές Δυτικής Λέσβου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1436C0006N – Ακτές Νότιας Λέσβου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0018N – Ακτές Αγαθονησίου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1436C0011N – Δυτ. Βόρειες Ακτές Χίου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Αναλυτικά αποτελέσματα μετρήσεων των επιμέρους παραμέτρων από τον σταθμό παρακολούθησης Geras (EL1436C0007N500) για τα έτη 2018-2021 (οι μετρήσεις των παραμέτρων αυτής της περιόδου αξιολογήθηκαν για την εκτίμηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος Κόλπος Γέρας (Λέσβος)), παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί (πηγή: ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων (νυν Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων http://nmwn.ypeka.gr/?q=surface-stations).
Τονίζεται στο σημείο αυτό ότι δεν υφίστανται αποτελέσματα μετρήσεων από τον σταθμό παρακολούθησης Enydreio (EL1438C0036N500) για τα έτη 2018 – 2021 (για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης). Τα μοναδικά αποτελέσματα που υφίστανται αφορούν το έτος 2015.
Επισημαίνεται παράλληλα ότι δεν υφίστανται αποτελέσματα μετρήσεων από τον σταθμό παρακολούθησης Oinousses (EL1436C0012N500) για τα έτη 2018 – 2021 (για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος Ακτές Διαύλου Χίου). Τα μοναδικά αποτελέσματα που υφίστανται αφορούν το έτος 2014.
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N), Ακτές Αγαθονησίου (EL1438C0018N) και Δυτ. Βόρειες Ακτές Χίου (EL1436C0011N) στηρίζεται στην ομαδοποίηση και η αξιολόγηση της χημικής κατάστασης των ανωτέρω προαναφερόμενων παράκτιων ΥΣ στηρίζεται στην ομαδοποίηση και στην «κρίση ειδικού», γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή.
Παράλληλα, δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ολόκληρων των παράκτιων υδατικών συστημάτων Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N) και Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N) (και ως εκ τούτου και της συνολικής τους κατάστασης), στηρίζονται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας, τα οποία μάλιστα δεν αφορούν την περίοδο 2018-2021 και ότι η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος Κόλπος Γέρας (Λέσβος) (EL1436C0007N) (και ως εκ τούτου και της συνολικής κατάστασης), στηρίζεται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας για το υδατικό σύστημα, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών συστημάτων Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N), Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), Aκτές Αγαθονησίου (EL1438C0018N) και Δυτικές Βόρειες Ακτές Χίου (EL1436COO11N) καθώς επίσης και ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά τη χημική κατάσταση των επιφανειακών συστημάτων Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N) και Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N)» είναι χαμηλός. Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή των Βόρειες Ακτών Ρόδου – Χάλκης, των ακτών Αστυπάλαιας, των Ακτών Σερίφου, των Ακτών Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω, των Ακτών Διαύλου Χίου, των Ακτών Δυτικής Λέσβου, των Ακτών Νότιας Λέσβου, του Κόλπου Γέρας, των Ακτών Αγαθονησίου και των Δυτ. Βόρειων Ακτών Χίου διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Ομοίως αντίστοιχες μετρήσεις αναμένεται να διενεργούνται και μετά την αναμενόμενη θεσμοθέτηση των υπό έγκριση ΠΟΑΥ. Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΟΠΥ/APC S.A.–

Στον Πίνακα 8-3. «Επιφανειακά ΥΣ στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου (EL01) στα οποία εφαρμόζεται εξαίρεση του Άρθρου 4.4 από την επίτευξη της καλής κατάστασης σύμφωνα με την Οδηγία και επεξήγηση της εξαίρεσης)» αναφέρονται ΕΥΣ τα οποία βρίσκονται σε σημαντική απόσταση από τα ορυχεία και ως εκ τουτου οι σημαντικές πιέσεις δεν μπορούν να είναι τα λιγνιτωρυχεία.

Στην ενότητα “Επισκόπηση των σημαντικών θεμάτων διαχείρισης των υδατικών πόρων” αναφέρεται : «Την ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση που έχει παρατηρηθεί σε υπόγειους υδροφορείς, που οφείλεται κατά κανόνα στην υπεράντλησή τους για την κάλυψη υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών, αλλά και στην αποστράγγιση τους στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται για εξορυκτικές δραστηριότητες»
Το κείμενο “αποστράγγιση τους στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται για εξορυκτικές δραστηριότητες” είναι ανακριβές και λάθος. Από το 2011 έως σήμερα, οι αντλήσεις των υπογείων υδάτων πραγματοποιούνται μόνο για τις ανάγκες λειτουργίας των Μονάδων ΑΗΣ και όχι για λόγους αποστράγγισης των ορυχείων.
Επιπλέον, λόγω της απολιγνιτοποίησης, ήτοι της πλήρης απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων και της περάτωσης λειτουργίας των ορυχείων, οι αντλούμενες ποσότητες υπόγειου νερού από τις μονάδες είναι σημαντικά μικρότερες μετά το έτος 2019.
Η άντληση των υπόγειων νερών, παλαιότερα, είχε διπλό σκοπό. Ο πρώτος ήταν να υπάρξει ταπείνωση της στάθμης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, για να διευκολυνθεί η εκμετάλλευση του κοιτάσματος λιγνίτη και ο δεύτερος λόγος, εξίσου σημαντικός, ήταν για την τροφοδοσία των Μονάδων ΔΕΗ. Από το 2010 και μετά, όταν ουσιαστικά σταμάτησε η εκμετάλλευση του Ορυχείου Κυπαρισσίων, η άντληση γίνεται αποκλειστικά για τις ανάγκες υδροδότησης των ΑΗΣ.
Επιπλέον, με την κύρωση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) (ΦΕΚ 4893 Β/31.12.2019) περιγράφεται εμβληματικός στόχος η δραστική και οριστική μείωση του μεριδίου λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή έως το 2028 (απολιγνιτοποίηση). Η διαδικασία της απολιγνιτοποίησης της χώρας, ήτοι της πλήρους απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων και της περάτωσης λειτουργίας των ορυχείων, εναρμονίζεται με τον εθνικό στόχο αναφορικά με τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία.
Αναφορικά με την απόσυρση των μονάδων, οι Μονάδες Ι και ΙΙ του ΑΗΣ Μεγαλόπολης Α’ αποσύρθηκαν το έτος 2014 (Απόφαση ΡΑΕ 111/2014). Η Μονάδα ΙΙΙ έχει σταματήσει τη λειτουργία από τις αρχές του 2021. Το έτος 2023 προγραμματίζεται η απόσυρση και της Μονάδας ΙV.

ΝΕΟ ΕΡΓΟ
Στο αναθεωρημένο ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να αναφέρονται τα νέα έργα της ΔΕΗ που αναμένεται να υλοποιηθούν στην περιοχή και σχετίζονται με τα υδατικά συστήματα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς είναι σε εξέλιξη η διαδικασία της απολιγνιτοποίησης και αλλάζει ριζικά το παραγωγικό μοντέλο της περιοχής.
Στο «ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ – Ανάλυση ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και τα υπόγεια υδατικά συστήματα», δίδεται ξεχωριστή ενότητα «5.4 Απολήψεις ύδατος λόγω αντλησιοταμιευτικών-υβριδικών σταθμών (όπου απαιτείται)», προκειμένου να δοθεί το πλαίσιο εξέτασης της συγκεκριμένης πίεσης.
Συνεπώς, τα έργα αντλησιοταμίευσης (Ορυχείο Μεγαλόπολης κα ) και η δραστηριότητα αυτή θα πρέπει να παρουσιαστούν αναλυτικά μαζί με τις δυνητικές πιέσεις στα ΥΣ, όχι μόνο στα κείμενα τεκμηρίωσης, αλλά και στην έκθεση “Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).

Η αντλησιοταμίευση θα λειτουργήσει ως έργο αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, χρησιμοποιώντας τη διαφορά στάθμης νερού μεταξύ δύο ταμιευτήρων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό την εξισορρόπηση της ζήτησης και της προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το έργο αυτό λαμβάνει χώρα με την περάτωση της μεταλλευτικής δραστηριότητας και αποτελεί μέρος του σχεδιασμού αποκατάστασης του λιγνιτωρυχείου.

Το νέο αντλησιοταμιευτικό έργο της ΔΕΗ στη λεκάνη απορροής ποταμών ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου, είναι το κάτωθι:
ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΟΡΥΧΕΙΟ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ
Η εγκατάσταση αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας αφορά Έργο Αντλησιοταμίευσης στο Ορυχείο Μεγαλόπολης και ειδικότερα την κατασκευή άνω δεξαμενής στην εξωτερική ανατολική απόθεση του Ορυχείου Μαραθούσας , την κατασκευή κάτω δεξαμενής στον πυθμένα του Ορυχείου Μαραθούσας και την κατασκευή σταθμού παραγωγής-άντλησης στο ανατολικό τμήμα του Ορυχείου και της προς κατασκευή κάτω δεξαμενής και τέλος την κατασκευή υπόγειου αγωγού διασύνδεσης της άνω δεξαμενής με τον σταθμό παραγωγής-άντλησης.

Άνω Δεξαμενή
Η κατασκευή της Άνω Δεξαμενής θα υλοποιηθεί σε έκταση 564στρεμ. στην εξωτερική ανατολική απόθεση του πεδίου Μαραθούσας η οποία κυμαίνεται υψομετρικά από +390,0m έως +437,0m. Η δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί με εκσκαφή και επίχωση στην προαναφερθείσα περιοχή από το υψόμετρο των +430,0m, με τραπεζοειδή διατομή, με μέσο πλάτος πυθμένα 290m και μήκος πυθμένα 790m. Το βάθος της δεξαμενής προτείνεται να είναι 20,0m, με κλίση πρανών 3:2 (ο:κ). Περιμετρικά της δεξαμενής προτείνεται η διαμόρφωση δρόμου ελάχιστου πλάτους 20m στη στάθμη των +430,0m. Η τελική στάθμη του πυθμένα προτείνεται στο +410,0m και η Ανώτατη Στάθμη Νερού στο +430,0m. Το μέσο πλάτος της δεξαμενής στην Ανώτατη Στάθμη Νερού είναι 350m και το μήκος 850m. Με βάση την παραπάνω γεωμετρία, ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής προκύπτει ~5,27 x 106 m3.
Κάτω Δεξαμενή
Η Κάτω Δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί στο χαμηλό κοίλωμα του ορυχείου (πεδίου) Μαραθούσας μετά από μικρής έκτασης διαμορφώσεις του δαπέδου της κυρίως στο ανατολικό της τμήμα όπου θα εγκατασταθεί και ο σταθμός Παραγωγής-Άντλησης. Η υφιστάμενη στάθμη του πυθμένα δεξαμενής ξεκινά από το +290,0m. Προτείνεται Κατώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +310,0 και Ανώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +324,0. Προφανώς, ο όγκος νερού μεταξύ της στάθμης +310,50 και +324,00 είναι ο ωφέλιμος 2,27 x 106 m3. Η θεώρηση ελάχιστου νεκρού όγκου (όγκος νερού μεταξύ της στάθμης +310,0 και +290,0) θεωρείται απαραίτητη τόσο για τη μελλοντική εισερχόμενη στην Κάτω Δεξαμενή στερεοαπορροή από τα πρανή του ορυχείου, όσο και για την ελαχιστοποίηση της τύρβης του νερού που θα δημιουργούσε επιπλέοντα λεπτόκοκκα υλικά, μη επιθυμητά στη λειτουργία των αντλιών.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, τ’ αντλησιοταμιευτικά έργα της Δ.Ε.Η. που θα αναπτυχθούν μέσα στις ανοικτές εκσκαφές περατωμένων λιγνιτωρυχείων, δεν θα δημιουργήσουν καμία περαιτέρω ποσοτική υποβάθμιση του υδατικού δυναμικού επιφανειακών και υπόγειων νερών των περιοχών όπου θα αναπτυχθούν σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση διότι:

Α) Το νερό της κάτω δεξαμενής ανακυκλώνεται σε ημερήσια βάση από την κάτω στην άνω δεξαμενή και αντιστρόφως. Συνεπώς κατά τη λειτουργία του αντλησιοταμιευτικού δεν γίνονται απολήψεις από το υδατικό δυναμικό της περιοχής.

Β) Υπάρχει η δυνατότητα, σε εύλογο χρονικό διάστημα, χωροχρονικής ανάπτυξης των λιμνών (που θα επιτελέσουν το ρόλο της κάτω δεξαμενής), με φυσική πλήρωση από τις βρόχινες απορροές μέσα στο χώρο των εκσκαφών (Λουλούδης Γ. κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558 ).

Γ) Στην περίπτωση, που για οικονομικούς λόγους, υπάρχει αναγκαιότητα ταχύτατης ανάπτυξης των αντλησιοταμιευτικών έργων, που θα υλοποιηθούν μέσα σε περατωμένα λιγνιτωρυχεία, και προτιμηθεί η τεχνητή πλήρωση των δεξαμενών, είναι διαθέσιμες οι αναγκαίες ποσότητες νερού για την πλήρωση αυτή από τις αποστραγγίσεις λειτουργούντων Ορυχείων (Λουλούδης κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558). Συνεπώς δεν απαιτούνται απολήψεις από το υδατικό σύστημα (επιφανειακό ή υπόγειο) που ανήκει το αντλησιοταμιευτικό ή μεταφορά νερού από άλλο υδατικό διαμέρισμα.

Δ) Η διαδικασία της αντλησιοταμίευσης είναι αφ’ εαυτής ένας τέλειος μηχανισμός αντιμετώπισης πλημμυρικών γεγονότων, μέσα και γύρω από τις υπάρχουσες εναπομείνασες εκσκαφές που φιλοξενούν το αντλησιοταμιευτικό έργο.

Ε) Η κάτω δεξαμενή είναι μια λίμνη αποκατάστασης Ορυχείων και η ανάπτυξη λιμνών στο εσωτερικό ανοικτών εκσκαφών περατωμένων εκμεταλλεύσεων δημιουργεί πάντα μια επιπρόσθετη αποθήκευση νερού, κατάλληλου για διάφορες χρήσεις, και διαθέσιμη για αντιμετώπιση έκτακτων περιόδων ξηρασίας.

Στο αναθεωρημένο ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να αναφέρονται τα νέα έργα της ΔΕΗ που αναμένεται να υλοποιηθούν στην περιοχή και σχετίζονται με τα υδατικά συστήματα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς είναι σε εξέλιξη η διαδικασία της απολιγνιτοποίησης και αλλάζει ριζικά το παραγωγικό μοντέλο της περιοχής.
Στο «ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ – Ανάλυση ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και τα υπόγεια υδατικά συστήματα», στον πίνακα 2-3 αναφέρεται ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στη μεθοδολογία οι “Απολήψεις ύδατος λόγω αντλησιοταμιευτικών-υβριδικών σταθμών”. Στο ίδιο κείμενο τεκμηρίωσης, στην ενότητα «5 ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΗΨΕΙΣ ΝΕΡΟΥ» δίδεται ξεχωριστή ενότητα «5.4 Απολήψεις ύδατος λόγω αντλησιοταμιευτικών-υβριδικών σταθμών (όπου απαιτείται)», προκειμένου να δοθεί το πλαίσιο εξέτασης της συγκεκριμένης πίεσης.
Συνεπώς, τα έργα αντλησιοταμίευσης (Βεγορίτιδας, Ορυχείο Μαυροπηγής, Ορυχείο Καρδιάς, ΥΗΣ Σφηικιάς κ.α )και η δραστηριότητα αυτή θα πρέπει να παρουσιαστούν αναλυτικά μαζί με τις δυνητικές πιέσεις στα ΥΣ, όχι μόνο στα κείμενα τεκμηρίωσης, αλλά και στην έκθεση “Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).
Επιπλέον, η αναφορά “Αποκατάσταση Μεταλλευτικού χώρου: Στην περιοχή του Ορυχείου Καρδιάς προβλέπεται η δημιουργία ταμιευτήρα” δεν είναι σωστή, καθώς στο ορυχείο αυτό προβλέπεται η κατασκευή αντλησιοταμιευτικού έργου, για την οποία η ΔΕΗ Α.Ε. υπέβαλε ΜΠΕ προς αδειοδότηση (ΔΠΕΡ/1669/11.07.2023 με ΠΕΤ 2307971511).

Η αντλησιοταμίευση θα λειτουργήσει ως έργο αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, χρησιμοποιώντας τη διαφορά στάθμης νερού μεταξύ δύο ταμιευτήρων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό την εξισορρόπηση της ζήτησης και της προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το έργο αυτό λαμβάνει χώρα με την περάτωση της μεταλλευτικής δραστηριότητας και αποτελεί μέρος του σχεδιασμού αποκατάστασης του λιγνιτωρυχείου.
Τα νέα αντλησιοταμιευτικά έργα της ΔΕΗ στη λεκάνη απορροής ποταμών ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας, πέρα από εκείνο στη Λίμνη Βεγορίτιδα που αναφέρεται σε ξεχωριστή ενότητα, είναι τα κάτωθι.
ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΟΡΥΧΕΙΟ ΜΑΥΡΟΠΗΓΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ
Η εγκατάσταση αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας αφορά Έργο Αντλησιοταμίευσης στο Ορυχείο Μαυροπηγής και ειδικότερα την κατασκευή άνω δεξαμενής στην εξωτερική δυτική απόθεση (προαστίου) του Ορυχείου, την κατασκευή κάτω δεξαμενής στον πυθμένα του Ορυχείου και την κατασκευή σταθμού παραγωγής-άντλησης στο βορειοδυτικό τμήμα του Ορυχείου και της προς κατασκευή κάτω δεξαμενής και τέλος την κατασκευή υπόγειου αγωγού διασύνδεσης της άνω δεξαμενής με τον σταθμό παραγωγής-άντλησης.

Άνω Δεξαμενή
Η κατασκευή της Άνω Δεξαμενής θα υλοποιηθεί σε έκταση 340στρεμ. στην εξωτερική δυτική απόθεση (προαστίου) του Ορυχείου η οποία κυμαίνεται υψομετρικά από +675,0m έως +724,0m. Η δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί με εκσκαφή και επίχωση στην προαναφερθείσα περιοχή από το υψόμετρο των +728,0m, με τραπεζοειδή διατομή, με μέσο πλάτος πυθμένα 290m και μήκος πυθμένα 720m. Το βάθος της δεξαμενής προτείνεται να είναι 11,2m, με κλίση πρανών 1:1 (ο:κ). Περιμετρικά της δεξαμενής προτείνεται η διαμόρφωση δρόμου ελάχιστου πλάτους 20m στη στάθμη των +728,0m. Η τελική στάθμη του πυθμένα προτείνεται στο +716,80m και η Ανώτατη Στάθμη Νερού στο +728,0m. Το μέσο πλάτος της δεξαμενής στην Ανώτατη Στάθμη Νερού είναι 292m και το μήκος 750m.Με βάση την παραπάνω γεωμετρία, ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής προκύπτει ~2,46 x 106 m3.
Κάτω Δεξαμενή
Η Κάτω Δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί στο χαμηλό κοίλωμα του ορυχείου μετά την επανεπίχωση που απαιτείται για την προστασία των υφιστάμενων πρανών του ορυχείου. Προτείνεται Κατώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +512,0 και Ανώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +522,0. Με επιλογή Κατώτατης Στάθμης +512,0, ο πυθμένας της κάτω δεξαμενής θα διαμορφωθεί στο +510,0. Προφανώς, ο όγκος νερού μεταξύ της στάθμης +522, 0 και +512,0 είναι ο ωφέλιμος 2,45 x 106 m3.
ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ ΤΟΥ ΥΗΣ ΣΦΗΚΙΑΣ (ΘΕΣΗ ΜΠΡΑΒΑΣ)
Η εγκατάσταση αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας αφορά Έργο Αντλησιοταμίευσης στον ταμιευτήρα του ΥΗΣ Σφηκιάς (θέση «Μπράβας») και ειδικότερα η χρησιμοποίηση του ταμιευτήρα ΥΗΣ Σφηκιάς ως κάτω δεξαμενή, η κατασκευή άνω δεξαμενής στην θέση «Μπράβας» (600m περίπου νοτιοανατολικά της λίμνης), η κατασκευή σταθμού παραγωγής-άντλησης στην νοτιοανατολική όχθη του ταμιευτήρα (παραπλεύρως της θέσης «Μπράβας») και τέλος η κατασκευή υπόγειου αγωγού διασύνδεσης της άνω δεξαμενής με τον σταθμό παραγωγής-άντλησης.

Άνω Δεξαμενή
Η κατασκευή της Άνω Δεξαμενής θα υλοποιηθεί σε έκταση 562.974m2 στην λεκάνη που διαμορφώνεται μεταξύ των θέσεων-υψωμάτων «Μπράβας» και «Κωτσή Ράχη», 2,5km νοτιοδυτικά του οικισμού της Σφηκιάς, η οποία κυμαίνεται υψομετρικά από +525,0m έως +582,0m. Η δεξαμενή-ταμιευτήρας-λίμνη προτείνεται να δημιουργηθεί αξιοποιώντας την υφιστάμενη μορφολογία – τοπογραφία της περιοχής υλοποιώντας χωμάτινο φράγμα στο νοτιοδυτικό άκρο της λεκάνης μήκους 435m περίπου και μέγιστου ύψους 45m (το μεγαλύτερο τμήμα του φράγματος θα έχει ύψος 27m έως 0m). To φράγμα θα κυμαίνεται από το υψόμετρο των +516,0m μέχρι τα +561,0m στην στέψη (κορυφή) του φράγματος. Η ωφέλιμη στάθμη του νερού θα κυμαίνεται από το υψόμετρο των +560,0m (Ανώτατη Στάθμη Νερού) μέχρι το υψόμετρο των +552,30m. Το χαμηλότερο σημείο της λίμνης θα είναι στα +523,0m (37m μέγιστο βάθος λίμνης) το οποίο είναι το χαμηλότερο σημείο του ανάντη ποδιού του φράγματος. Για την πλήρη εκμετάλλευση της λεκάνης της περιοχής (μέγιστη στάθμη ύδατος +560,0m) θα απαιτηθεί η υλοποίηση ενός μικρού χωμάτινου φράγματος στο νοτιοανατολικό άκρο της λεκάνης (μήκους 120m και ύψους από 0m (+552,0) έως το μέγιστο 9m (+561,0)) και ενός χωμάτινου αναχώματος-φράγματος στο βόρειο άκρο της λεκάνης (μήκους 415m και ύψους από 0m (+554,5) έως το μέγιστο 6,5m (+561,0), με ύψος από 1m έως 2m για μήκος 225m). Η επιφάνεια του νερού στην Ανώτατη Στάθμη θα ανέρχεται στα 544στρεμ., με το μέσο πλάτος της λίμνης στην Ανώτατη Στάθμη Νερού να είναι 700m και το μήκος 775m. O συνολικός όγκος της λίμνης θα ανέρχεται στα ~10,25 x 106 m3. Ο ωφέλιμος όγκος της λίμνης θα ανέρχεται στα ~3,8 x 106 m3.
Κάτω Δεξαμενή
Το Έργο Αντλησιοταμίευσης θα χρησιμοποιήσει τον ταμιευτήρα του ΥΗΣ Σφηκιάς ως κάτω δεξαμενή. Η στάθμη του νερού της λίμνης είναι σε υψόμετρο ~+144m και θα υποβιβάζεται περίπου κατά 1,1m όταν γεμίζει πλήρως η σχεδιαζόμενη Άνω Δεξαμενή (από στάθμη +560,0m έως +552,30m).

ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΟΡΥΧΕΙΟ ΚΑΡΔΙΑΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑΣ

Άνω Δεξαμενή
Για την κατασκευή της Άνω Δεξαμενής προτείνεται η υψηλότερη βαθμίδα στο Νότιο τμήμα του ορυχείου. Πρόκειται για τη βαθμίδα με διαμορφωμένη στάθμη από +636,00 έως +640,00, συνολικού μήκους ~1,5 Km και με κυμαινόμενο πλάτος από 140 – 260 m. Η δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί με εκσκαφή από το δάπεδο της βαθμίδας αυτής με τραπεζοειδή διατομή, με μέσο πλάτος πυθμένα 178 m και μήκος 1136 m . Το βάθος της δεξαμενής προτείνεται ~20 m, με κλίση πρανών 1,5:1 (ο:κ). Περιμετρικά της δεξαμενής προτείνεται η διαμόρφωση δρόμου ελάχιστου πλάτους 20 m στη στάθμη +645,50. Η τελική στάθμη του πυθμένα προτείνεται στο +625,50 και η Ανώτατη Στάθμη Νερού στο +645,00. Με βάση την παραπάνω γεωμετρία, ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής προκύπτει ~4,7 x 106 m3.
Κάτω Δεξαμενή
Η Κάτω Δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί στο χαμηλό κοίλωμα του ορυχείου μετά την επανεπίχωση που απαιτείται για την προστασία των υφιστάμενων πρανών του ορυχείου. Προτείνεται Κατώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +536,00 και Ανώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +542,50. Με επιλογή Κατώτατης Στάθμης +536,00, προκύπτει, μετά την επανεπίχωση, νεκρός όγκος 3,2 x 106 m3. Προφανώς, ο όγκος νερού μεταξύ της στάθμης +542,50 και +536,00 είναι ο ωφέλιμος 4,7 x 106 m3.
Όπως και στο κεφάλαιο 4.15 όπου έγινε αναφορά στο έργο αντλησιοταμίευσης στη Λίμνη Βεγορίτδα και στην αιτιολόγηση της μη ύπαρξης επιπτώσεων στο υδατικό περιβάλλον από το εν λόγω έργο, έτσι και εδώ είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, τ’ αντλησιοταμιευτικά έργα της Δ.Ε.Η. που θα αναπτυχθούν μέσα στις ανοικτές εκσκαφές περατωμένων λιγνιτωρυχείων, δεν θα δημιουργήσουν καμία περαιτέρω ποσοτική υποβάθμιση του υδατικού δυναμικού επιφανειακών και υπόγειων νερών των περιοχών όπου θα αναπτυχθούν σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση διότι:

Α) Το νερό της κάτω δεξαμενής ανακυκλώνεται σε ημερήσια βάση από την κάτω στην άνω δεξαμενή και αντιστρόφως. Συνεπώς κατά τη λειτουργία του αντλησιοταμιευτικού δεν γίνονται απολήψεις από το υδατικό δυναμικό της περιοχής.

Β) Υπάρχει η δυνατότητα, σε εύλογο χρονικό διάστημα, χωροχρονικής ανάπτυξης των λιμνών (που θα επιτελέσουν το ρόλο της κάτω δεξαμενής), με φυσική πλήρωση από τις βρόχινες απορροές μέσα στο χώρο των εκσκαφών (Λουλούδης Γ. κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558 ).

Γ) Στην περίπτωση, που για οικονομικούς λόγους, υπάρχει αναγκαιότητα ταχύτατης ανάπτυξης των αντλησιοταμιευτικών έργων, που θα υλοποιηθούν μέσα σε περατωμένα λιγνιτωρυχεία, και προτιμηθεί η τεχνητή πλήρωση των δεξαμενών, είναι διαθέσιμες οι αναγκαίες ποσότητες νερού για την πλήρωση αυτή από τις αποστραγγίσεις λειτουργούντων Ορυχείων (Λουλούδης κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558). Συνεπώς δεν απαιτούνται απολήψεις από το υδατικό σύστημα (επιφανειακό ή υπόγειο) που ανήκει το αντλησιοταμιευτικό ή μεταφορά νερού από άλλο υδατικό διαμέρισμα.

Δ) Η διαδικασία της αντλησιοταμίευσης είναι αφ’ εαυτής ένας τέλειος μηχανισμός αντιμετώπισης πλημμυρικών γεγονότων, μέσα και γύρω από τις υπάρχουσες εναπομείνασες εκσκαφές που φιλοξενούν το αντλησιοταμιευτικό έργο.

Ε) Η κάτω δεξαμενή είναι μια λίμνη αποκατάστασης Ορυχείων και η ανάπτυξη λιμνών στο εσωτερικό ανοικτών εκσκαφών περατωμένων εκμεταλλεύσεων δημιουργεί πάντα μια επιπρόσθετη αποθήκευση νερού, κατάλληλου για διάφορες χρήσεις, και διαθέσιμη για αντιμετώπιση έκτακτων περιόδων ξηρασίας.

ΝΕΑ ΕΡΓΑ

Στο αναθεωρημένο ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να αναφέρονται τα νέα έργα της ΔΕΗ που αναμένεται να υλοποιηθούν στην περιοχή και σχετίζονται με τα υδατικά συστήματα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς είναι σε εξέλιξη η διαδικασία της απολιγνιτοποίησης και αλλάζει ριζικά το παραγωγικό μοντέλο της περιοχής.
Στο «ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ – Ανάλυση ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και τα υπόγεια υδατικά συστήματα», στον πίνακα 2-3 αναφέρεται ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στη μεθοδολογία οι “Απολήψεις ύδατος λόγω αντλησιοταμιευτικών-υβριδικών σταθμών”. Στο ίδιο κείμενο τεκμηρίωσης, στην ενότητα «5 ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΗΨΕΙΣ ΝΕΡΟΥ» δίδεται ξεχωριστή ενότητα «5.4 Απολήψεις ύδατος λόγω αντλησιοταμιευτικών-υβριδικών σταθμών (όπου απαιτείται)», προκειμένου να δοθεί το πλαίσιο εξέτασης της συγκεκριμένης πίεσης.
Συνεπώς, τα έργα αντλησιοταμίευσης (Βεγορίτιδας, Ορυχείο Μαυροπηγής, Ορυχείο Καρδιάς, ΥΗΣ Σφηικιάς κ.α )και η δραστηριότητα αυτή θα πρέπει να παρουσιαστούν αναλυτικά μαζί με τις δυνητικές πιέσεις στα ΥΣ, όχι μόνο στα κείμενα τεκμηρίωσης, αλλά και στην έκθεση “Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).
Επιπλέον, η αναφορά “Αποκατάσταση Μεταλλευτικού χώρου: Στην περιοχή του Ορυχείου Καρδιάς προβλέπεται η δημιουργία ταμιευτήρα” δεν είναι σωστή, καθώς στο ορυχείο αυτό προβλέπεται η κατασκευή αντλησιοταμιευτικού έργου, για την οποία η ΔΕΗ Α.Ε. υπέβαλε ΜΠΕ προς αδειοδότηση (ΔΠΕΡ/1669/11.07.2023 με ΠΕΤ 2307971511).

Η αντλησιοταμίευση θα λειτουργήσει ως έργο αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, χρησιμοποιώντας τη διαφορά στάθμης νερού μεταξύ δύο ταμιευτήρων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό την εξισορρόπηση της ζήτησης και της προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το έργο αυτό λαμβάνει χώρα με την περάτωση της μεταλλευτικής δραστηριότητας και αποτελεί μέρος του σχεδιασμού αποκατάστασης του λιγνιτωρυχείου.
Τα νέα αντλησιοταμιευτικά έργα της ΔΕΗ στη λεκάνη απορροής ποταμών ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας, πέρα από εκείνο στη Λίμνη Βεγορίτιδα που αναφέρεται σε ξεχωριστή ενότητα, είναι τα κάτωθι.

ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΟΡΥΧΕΙΟ ΜΑΥΡΟΠΗΓΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ
Η εγκατάσταση αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας αφορά Έργο Αντλησιοταμίευσης στο Ορυχείο Μαυροπηγής και ειδικότερα την κατασκευή άνω δεξαμενής στην εξωτερική δυτική απόθεση (προαστίου) του Ορυχείου, την κατασκευή κάτω δεξαμενής στον πυθμένα του Ορυχείου και την κατασκευή σταθμού παραγωγής-άντλησης στο βορειοδυτικό τμήμα του Ορυχείου και της προς κατασκευή κάτω δεξαμενής και τέλος την κατασκευή υπόγειου αγωγού διασύνδεσης της άνω δεξαμενής με τον σταθμό παραγωγής-άντλησης.

Άνω Δεξαμενή
Η κατασκευή της Άνω Δεξαμενής θα υλοποιηθεί σε έκταση 340στρεμ. στην εξωτερική δυτική απόθεση (προαστίου) του Ορυχείου η οποία κυμαίνεται υψομετρικά από +675,0m έως +724,0m. Η δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί με εκσκαφή και επίχωση στην προαναφερθείσα περιοχή από το υψόμετρο των +728,0m, με τραπεζοειδή διατομή, με μέσο πλάτος πυθμένα 290m και μήκος πυθμένα 720m. Το βάθος της δεξαμενής προτείνεται να είναι 11,2m, με κλίση πρανών 1:1 (ο:κ). Περιμετρικά της δεξαμενής προτείνεται η διαμόρφωση δρόμου ελάχιστου πλάτους 20m στη στάθμη των +728,0m. Η τελική στάθμη του πυθμένα προτείνεται στο +716,80m και η Ανώτατη Στάθμη Νερού στο +728,0m. Το μέσο πλάτος της δεξαμενής στην Ανώτατη Στάθμη Νερού είναι 292m και το μήκος 750m.Με βάση την παραπάνω γεωμετρία, ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής προκύπτει ~2,46 x 106 m3.
Κάτω Δεξαμενή
Η Κάτω Δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί στο χαμηλό κοίλωμα του ορυχείου μετά την επανεπίχωση που απαιτείται για την προστασία των υφιστάμενων πρανών του ορυχείου. Προτείνεται Κατώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +512,0 και Ανώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +522,0. Με επιλογή Κατώτατης Στάθμης +512,0, ο πυθμένας της κάτω δεξαμενής θα διαμορφωθεί στο +510,0. Προφανώς, ο όγκος νερού μεταξύ της στάθμης +522, 0 και +512,0 είναι ο ωφέλιμος 2,45 x 106 m3.

ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ ΤΟΥ ΥΗΣ ΣΦΗΚΙΑΣ (ΘΕΣΗ ΜΠΡΑΒΑΣ)
Η εγκατάσταση αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας αφορά Έργο Αντλησιοταμίευσης στον ταμιευτήρα του ΥΗΣ Σφηκιάς (θέση «Μπράβας») και ειδικότερα η χρησιμοποίηση του ταμιευτήρα ΥΗΣ Σφηκιάς ως κάτω δεξαμενή, η κατασκευή άνω δεξαμενής στην θέση «Μπράβας» (600m περίπου νοτιοανατολικά της λίμνης), η κατασκευή σταθμού παραγωγής-άντλησης στην νοτιοανατολική όχθη του ταμιευτήρα (παραπλεύρως της θέσης «Μπράβας») και τέλος η κατασκευή υπόγειου αγωγού διασύνδεσης της άνω δεξαμενής με τον σταθμό παραγωγής-άντλησης.

Άνω Δεξαμενή
Η κατασκευή της Άνω Δεξαμενής θα υλοποιηθεί σε έκταση 562.974m2 στην λεκάνη που διαμορφώνεται μεταξύ των θέσεων-υψωμάτων «Μπράβας» και «Κωτσή Ράχη», 2,5km νοτιοδυτικά του οικισμού της Σφηκιάς, η οποία κυμαίνεται υψομετρικά από +525,0m έως +582,0m. Η δεξαμενή-ταμιευτήρας-λίμνη προτείνεται να δημιουργηθεί αξιοποιώντας την υφιστάμενη μορφολογία – τοπογραφία της περιοχής υλοποιώντας χωμάτινο φράγμα στο νοτιοδυτικό άκρο της λεκάνης μήκους 435m περίπου και μέγιστου ύψους 45m (το μεγαλύτερο τμήμα του φράγματος θα έχει ύψος 27m έως 0m). To φράγμα θα κυμαίνεται από το υψόμετρο των +516,0m μέχρι τα +561,0m στην στέψη (κορυφή) του φράγματος. Η ωφέλιμη στάθμη του νερού θα κυμαίνεται από το υψόμετρο των +560,0m (Ανώτατη Στάθμη Νερού) μέχρι το υψόμετρο των +552,30m. Το χαμηλότερο σημείο της λίμνης θα είναι στα +523,0m (37m μέγιστο βάθος λίμνης) το οποίο είναι το χαμηλότερο σημείο του ανάντη ποδιού του φράγματος. Για την πλήρη εκμετάλλευση της λεκάνης της περιοχής (μέγιστη στάθμη ύδατος +560,0m) θα απαιτηθεί η υλοποίηση ενός μικρού χωμάτινου φράγματος στο νοτιοανατολικό άκρο της λεκάνης (μήκους 120m και ύψους από 0m (+552,0) έως το μέγιστο 9m (+561,0)) και ενός χωμάτινου αναχώματος-φράγματος στο βόρειο άκρο της λεκάνης (μήκους 415m και ύψους από 0m (+554,5) έως το μέγιστο 6,5m (+561,0), με ύψος από 1m έως 2m για μήκος 225m). Η επιφάνεια του νερού στην Ανώτατη Στάθμη θα ανέρχεται στα 544στρεμ., με το μέσο πλάτος της λίμνης στην Ανώτατη Στάθμη Νερού να είναι 700m και το μήκος 775m. O συνολικός όγκος της λίμνης θα ανέρχεται στα ~10,25 x 106 m3. Ο ωφέλιμος όγκος της λίμνης θα ανέρχεται στα ~3,8 x 106 m3.
Κάτω Δεξαμενή
Το Έργο Αντλησιοταμίευσης θα χρησιμοποιήσει τον ταμιευτήρα του ΥΗΣ Σφηκιάς ως κάτω δεξαμενή. Η στάθμη του νερού της λίμνης είναι σε υψόμετρο ~+144m και θα υποβιβάζεται περίπου κατά 1,1m όταν γεμίζει πλήρως η σχεδιαζόμενη Άνω Δεξαμενή (από στάθμη +560,0m έως +552,30m).

ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΟΡΥΧΕΙΟ ΚΑΡΔΙΑΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑΣ

Άνω Δεξαμενή
Για την κατασκευή της Άνω Δεξαμενής προτείνεται η υψηλότερη βαθμίδα στο Νότιο τμήμα του ορυχείου. Πρόκειται για τη βαθμίδα με διαμορφωμένη στάθμη από +636,00 έως +640,00, συνολικού μήκους ~1,5 Km και με κυμαινόμενο πλάτος από 140 – 260 m. Η δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί με εκσκαφή από το δάπεδο της βαθμίδας αυτής με τραπεζοειδή διατομή, με μέσο πλάτος πυθμένα 178 m και μήκος 1136 m . Το βάθος της δεξαμενής προτείνεται ~20 m, με κλίση πρανών 1,5:1 (ο:κ). Περιμετρικά της δεξαμενής προτείνεται η διαμόρφωση δρόμου ελάχιστου πλάτους 20 m στη στάθμη +645,50. Η τελική στάθμη του πυθμένα προτείνεται στο +625,50 και η Ανώτατη Στάθμη Νερού στο +645,00. Με βάση την παραπάνω γεωμετρία, ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής προκύπτει ~4,7 x 106 m3.
Κάτω Δεξαμενή
Η Κάτω Δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί στο χαμηλό κοίλωμα του ορυχείου μετά την επανεπίχωση που απαιτείται για την προστασία των υφιστάμενων πρανών του ορυχείου. Προτείνεται Κατώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +536,00 και Ανώτατη Στάθμη Λειτουργίας το +542,50. Με επιλογή Κατώτατης Στάθμης +536,00, προκύπτει, μετά την επανεπίχωση, νεκρός όγκος 3,2 x 106 m3. Προφανώς, ο όγκος νερού μεταξύ της στάθμης +542,50 και +536,00 είναι ο ωφέλιμος 4,7 x 106 m3.
Όπως και στο κεφάλαιο 4.15 όπου έγινε αναφορά στο έργο αντλησιοταμίευσης στη Λίμνη Βεγορίτδα και στην αιτιολόγηση της μη ύπαρξης επιπτώσεων στο υδατικό περιβάλλον από το εν λόγω έργο, έτσι και εδώ είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, τ’ αντλησιοταμιευτικά έργα της Δ.Ε.Η. που θα αναπτυχθούν μέσα στις ανοικτές εκσκαφές περατωμένων λιγνιτωρυχείων, δεν θα δημιουργήσουν καμία περαιτέρω ποσοτική υποβάθμιση του υδατικού δυναμικού επιφανειακών και υπόγειων νερών των περιοχών όπου θα αναπτυχθούν σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση διότι:

Α) Το νερό της κάτω δεξαμενής ανακυκλώνεται σε ημερήσια βάση από την κάτω στην άνω δεξαμενή και αντιστρόφως. Συνεπώς κατά τη λειτουργία του αντλησιοταμιευτικού δεν γίνονται απολήψεις από το υδατικό δυναμικό της περιοχής.

Β) Υπάρχει η δυνατότητα, σε εύλογο χρονικό διάστημα, χωροχρονικής ανάπτυξης των λιμνών (που θα επιτελέσουν το ρόλο της κάτω δεξαμενής), με φυσική πλήρωση από τις βρόχινες απορροές μέσα στο χώρο των εκσκαφών (Λουλούδης Γ. κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558 ).

Γ) Στην περίπτωση, που για οικονομικούς λόγους, υπάρχει αναγκαιότητα ταχύτατης ανάπτυξης των αντλησιοταμιευτικών έργων, που θα υλοποιηθούν μέσα σε περατωμένα λιγνιτωρυχεία, και προτιμηθεί η τεχνητή πλήρωση των δεξαμενών, είναι διαθέσιμες οι αναγκαίες ποσότητες νερού για την πλήρωση αυτή από τις αποστραγγίσεις λειτουργούντων Ορυχείων (Λουλούδης κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558). Συνεπώς δεν απαιτούνται απολήψεις από το υδατικό σύστημα (επιφανειακό ή υπόγειο) που ανήκει το αντλησιοταμιευτικό ή μεταφορά νερού από άλλο υδατικό διαμέρισμα.

Δ) Η διαδικασία της αντλησιοταμίευσης είναι αφ’ εαυτής ένας τέλειος μηχανισμός αντιμετώπισης πλημμυρικών γεγονότων, μέσα και γύρω από τις υπάρχουσες εναπομείνασες εκσκαφές που φιλοξενούν το αντλησιοταμιευτικό έργο.

Ε) Η κάτω δεξαμενή είναι μια λίμνη αποκατάστασης Ορυχείων και η ανάπτυξη λιμνών στο εσωτερικό ανοικτών εκσκαφών περατωμένων εκμεταλλεύσεων δημιουργεί πάντα μια επιπρόσθετη αποθήκευση νερού, κατάλληλου για διάφορες χρήσεις, και διαθέσιμη για αντιμετώπιση έκτακτων περιόδων ξηρασίας.

Μ09Σ0803 Ειδικές ρυθμίσεις προστασίας της λίμνης Βεγορίτιδας

Να γίνει τροποποίηση των ακολούθων 2 και 5 παραγράφων του Μέτρου ως εξής:
«Να επιτρέπεται η ανάπτυξη έργων αντλησιοταμίευσης και η άμεση απόληψη ύδατος απευθείας από τη λίμνη για τα συγκεκριμένα έργα».

Ένα από τα έργα αντλησιοταμίευσης της ΔΕΗ που έχει άμεση σχέση με τη λίμνη Βεγορίτιδα και πρόκειται να πραγματοποιηθεί είναι το παρακάτω:
ΕΡΓΟ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑ (ΘΕΣΗ ΑΕΤΟΡΡΑΧΗ)
Η εγκατάσταση παραγωγής αφορά Έργο Αντλησιοταμίευσης στη λίμνη Βεγορίτιδα (θέση Αετορράχη) και ειδικότερα η χρησιμοποίηση της λίμνης Βεγορίτιδας ως κάτω δεξαμενή, η κατασκευή άνω δεξαμενής στην θέση Αετορράχη (1200m περίπου δυτικά της λίμνης, στο όριο της ΠΕ Φλώρινας και Πέλλας), η κατασκευή υπόγειου σταθμού παραγωγής-άντλησης 380m από την δυτική όχθη της λίμνης (παραπλεύρως της θέσης Αετορράχη), η κατασκευή υπέργειου και υπόγειου (κατακόρυφα) αγωγού διασύνδεσης της άνω δεξαμενής με τον σταθμό παραγωγής-άντλησης και τέλος η κατασκευή υπόγειας σήραγγας διασύνδεσης της λίμνης με τον σταθμό παραγωγής-άντλησης.
Άνω Δεξαμενη
Η κατασκευή της Άνω Δεξαμενής θα υλοποιηθεί σε έκταση 313.080m2 στην θέση-ύψωμα Αετορράχη (1200m περίπου δυτικά της λίμνης Βεγορίτιδας, στο όριο της ΠΕ Φλώρινας και Πέλλας) η οποία κυμαίνεται υψομετρικά από +940,0 m έως +973,0 m. Η δεξαμενή προτείνεται να δημιουργηθεί με εκσκαφή και επίχωση στην προαναφερθείσα περιοχή από το υψόμετρο των +965,0 m (ανώτατη στάθμη), με τραπεζοειδή διατομή, με μέσο πλάτος πυθμένα 180 m και μήκος πυθμένα 810 m. Το βάθος της δεξαμενής προτείνεται να είναι 20 m, με κλίση πρανών 1:2 (ο:κ) όπου η δεξαμενή είναι σε όρυγμα και κλίση πρανών 3:2 (ο:κ) όπου η δεξαμενή είναι σε επίχωμα. Περιμετρικά της δεξαμενής προτείνεται η διαμόρφωση δρόμου πλάτους 20m στη στάθμη +965,0 m. Η τελική στάθμη του πυθμένα προτείνεται στο +945,0 m και η Ανώτατη Στάθμη Νερού στο +965,0 m. Το μέσο πλάτος της δεξαμενής στην Ανώτατη Στάθμη Νερού είναι 250 m και το μήκος 850 m. Με βάση την παραπάνω γεωμετρία, ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής προκύπτει ~3,537 x 106 m3.

Κάτω Δεξαμενή
Το Έργο Αντλησιοταμίευσης θα χρησιμοποιήσει την λίμνη Βεγορίτιδα ως κάτω δεξαμενή. Η στάθμη του νερού της λίμνης είναι σε υψόμετρο ~+517 m και θα υποβιβάζεται κατά 7,2 cm όταν γεμίζει πλήρως η σχεδιαζόμενη Άνω Δεξαμενή.
Είναι σημαντικό και χρήζει ιδιαίτερης μνείας το ότι τόσο αυτό όσο και τα λοιπά αντλησιοταμιευτικά έργα της ΔΕΗ, που θα αναφερθούν σε άλλο κεφάλαιο, που θα αναπτυχθούν μέσα στις ανοικτές εκσκαφές περατωμένων λιγνιτωρυχείων, δεν θα δημιουργήσουν καμία περαιτέρω ποσοτική υποβάθμιση του υδατικού δυναμικού επιφανειακών και υπόγειων νερών των περιοχών που θα αναπτυχθούν σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση γιατί:

Α) Το νερό της κάτω δεξαμενής ανακυκλώνεται σε ημερήσια βάση από την κάτω στην άνω δεξαμενή και αντιστρόφως. Συνεπώς κατά τη λειτουργία του αντλησιοταμιευτικού δεν γίνονται απολήψεις από το υδατικό δυναμικό της περιοχής.

Β) Υπάρχει η δυνατότητα, σε εύλογο χρονικό διάστημα, χωροχρονικής ανάπτυξης των λιμνών (που θα επιτελέσουν το ρόλο της κάτω δεξαμενής), με φυσική πλήρωση από τις βρόχινες απορροές μέσα στο χώρο των εκσκαφών (Λουλούδης Γ. κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558 ).

Γ) Στην περίπτωση, που για οικονομικούς λόγους, υπάρχει αναγκαιότητα ταχύτατης ανάπτυξης των αντλησιοταμιευτικών έργων, που θα υλοποιηθούν μέσα σε περατωμένα λιγνιτωρυχεία, και προτιμηθεί η τεχνητή πλήρωση των δεξαμενών, είναι διαθέσιμες οι αναγκαίες ποσότητες νερού για την πλήρωση αυτή από τις αποστραγγίσεις λειτουργούντων Ορυχείων (Λουλούδης κ.α., 2022 https://www.mdpi.com/2073-4441/14/21/3558). Συνεπώς δεν απαιτούνται απολήψεις από το υδατικό σύστημα (επιφανειακό ή υπόγειο) που ανήκει το αντλησιοταμιευτικό ή μεταφορά νερού από άλλο υδατικό διαμέρισμα.

Δ) Η διαδικασία της αντλησιοταμίευσης είναι αφ’ εαυτής ένας τέλειος μηχανισμός αντιμετώπισης πλημμυρικών γεγονότων, μέσα και γύρω από τις υπάρχουσες εναπομείνασες εκσκαφές που φιλοξενούν το αντλησιοταμιευτικό έργο.

Ε) Η κάτω δεξαμενή είναι μια λίμνη αποκατάστασης Ορυχείων και η ανάπτυξη λιμνών στο εσωτερικό ανοικτών εκσκαφών περατωμένων εκμεταλλεύσεων δημιουργεί πάντα μια επιπρόσθετη αποθήκευση νερού, κατάλληλου για διάφορες χρήσεις, και διαθέσιμη για αντιμετώπιση έκτακτων περιόδων ξηρασίας.

Αναφορικά με το
Χρώμιο (Cr): «αυξημένη συγκέντρωση χρωμίου (Cr), συνδέεται με: α) βασικά υπερβασικά πετρώματα με την μεγαλύτερη συγκέντρωση να καταγράφεται σε σερπεντινίτες. Το χρώμιο απαντά στη φύση κυρίως ως τρισθενές [Cr(III)] και εξασθενές [Cr(VΙ)]. Το πρώτο έχει κυρίως τη μορφή οξειδίων του χρωμίου, καθώς επίσης και υδροξειδίων του χρωμίου, ενώ το δεύτερο εμφανίζεται κυρίως με τη μορφή χρωμικών αλάτων (Palmer and Wittbrodt, 1990; Hem, 1992; Guertin et al., 2005). Το Cr(III) θεωρείται απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό σε αντίθεση με το Cr(VΙ) που είναι πολύ τοξικό και θεωρείται καρκινογόνο (Linos et al., 2011). Οι χαμηλότερες συγκεντρώσεις του χρωμίου συναντώνται σε γρανιτικά και ανθρακικά πετρώματα (Richard and Bourg, 1991), ενώ οι υψηλότερες συγκεντρώσεις εντοπίζονται σε περιδοτίτες με μέση περιεκτικότητα 1800 mg/kg (Faure, 1992), σχιστόλιθους, δουνίτες, γάββρους, πυροξενίτες και σε προϊόντα εξαλλοίωσης αυτών. Τα προϊόντα εξαλλοίωσης των οφιολιθικών πετρωμάτων από τις διεργασίες της αποσάθρωσης και διάβρωσης τροφοδότησαν τους ιζηματογενείς σχηματισμούς. β) ειδικά για τις λιγνιτοφόρες περιοχές επισημαίνεται ότι το Cr περιέχεται στην αρχική οργανική ύλη που έδωσε τον λιγνίτη αφού αποτελεί θρεπτικό συστατικό που προτιμούν να προσλαμβάνουν τα φυτά ή/και να περιέχεται στα λεπτομερή ανόργανα κλαστικά υλικά πλούσια σε υπερβασικά συστατικά που προέκυψαν από τη διάβρωση των περιβαλλόντων πετρωμάτων και συναποτέθηκαν με την οργανική ύλη ή/και να περιέχεται στα ενδιάμεσα στείρα που συνεξορύσσονται. Και στις τρεις περιπτώσεις η εξόρυξη και καύση του λιγνίτη οδηγεί στην παραγωγή τέφρας εμπλουτισμένης σε Cr, ενώ η διαχείριση της τέφρας (μεταφόρτωση, μεταγορά) ευνοεί τη διασπορά της. Οι κυριότερες ανθρώπινες δραστηριότητες που επιβαρύνουν το περιβάλλον με χρώμιο είναι τα βυρσοδεψεία, οι βιομηχανίες επιμετάλλωσης, οι μεταλλευτικές δραστηριότητες, η παρασκευή χρωμάτων και χρωστικών ουσιών, η παραγωγή τσιμέντου (Testa, 2005), η καύση γαιανθράκων και η απόθεση τέφρας στο έδαφος (Jacobs and Testa, 2005), καθώς και η χρήση φωσφορικών λιπασμάτων που περιέχουν χρώμιο (Molina et al., 2009). Σε περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας η αυξημένη συγκέντρωση (Cr) συνδέεται με εξαγωγικές δραστηριότητες της ΔΕΗ και την παραγωγή ιπτάμενης τέφρας.»
Η αναφορά αυτή που συνδέει την αυξημένη συγκέντρωση (Cr) με εξαγωγικές δραστηριότητες της ΔΕΗ και την παραγωγή ιπτάμενης τέφρας είναι λανθασμένη. Κυρίως και μετά από μελέτες που έχουν γίνει κατά το παρελθόν έχει αποδειχθεί ότι η αυξημένη συγκέντρωση του χρωμίου οφείλεται και συνδέεται άμεσα με τα υπερβασικά πετρώματα. Συγκεκριμένα, στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας υπάρχουν περιοχές όπου τα ιζήματα της λεκάνης προέρχονται από την αποσάθρωση των οφειολιθικών σχηματισμών, τα οποία είναι πλούσια σε ορυκτά του Cr (πράσινη σειρά), γεγονός που ερμηνεύει την ύπαρξη Cr στα υπόγεια νερά, της Λεκάνης. Η σχέση αυτή έχει εντοπισθεί και σε παλαιότερες έρευνες και δεν έχει σχέση με την δραστηριότητα του ορυχείου. Στο ίδιο αποτέλεσμα άλλωστε καταλήγει και το ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΜΠ με τίτλο “Ορυκτολογική – Ορυκτοχημική, πετρολογική και γεωχημική συσχέτιση της παρουσίας βαρέων μετάλλων, με έμφαση στο χρώμιο, στους γεωλογικούς σχηματισμούς (υπερβασικά πετρώματα) και στα προϊόντα καύσης του λιγνίτη με την ποιότητα των υπόγειων και επιφανειακών νερών στα λιγνιτικά πεδία της Λεκάνης Σαριγκιόλ”.
Πλήρης τεκμηρίωση της γεωγενούς προέλευσης του χρωμίου στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής παρέχεται από και από την από Οκτώβριο 2019 Μελέτη με αντικείμενο «Εκτίμηση της παρουσίας και προέλευσης χρωμίου και λοιπόν ρυπαντικών παραμέτρων στα υπόγεια και επιφανειακά νερά και αποτύπωση των υδρογεωλογικών συνθηκών σε περιοχές της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης». Τη Μελέτη ανέθεσε η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών («ΙΓΜΕ», νυν Ελληνική Αρχή Γεωλογικών Μεταλλευτικών Ερευνών), το οποίο είναι ο θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της πολιτείας σε θέματα γεωεπιστημών (Ν. 272/1976 και Ν. 4602/2019), το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και το Κέντρο Περιβάλλοντος Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας (ΚΕΠΠΕ).
Παράλληλα ο ισχυρισμός ότι η τέφρα ευθύνεται για τις αυξημένες συγκεντρώσεις χρωμίου στα υπόγεια ύδατα καταρρίπτεται και από το γεγονός ότι σε περιοχές που δεν υπάρχει καμία επίδραση από την τέφρα (π.χ. πηγές στο Βέρμιο, Ποτιστής) οι μετρηθείσες συγκεντρώσεις χρωμίου ξεπερνούν κατά πολύ το όριο που ισχύει για το πόσιμο νερό. Πρόβλημα με το εξασθενές χρώμιο στο νομό Κοζάνης έχει προκύψει και σε περιοχές εκτός των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ, όπως στις αρχές του 2022 στο χωριό Κερασιά του Δήμου Αιανής.
Επίσης δεν αξιολογείται το γεγονός ότι οι αρδευτικές γεωτρήσεις εμφανίζουν, ιδιαιτέρως, αυξημένες συγκεντρώσεις ολικού (και εξασθενούς) χρωμίου ενισχύοντας την συνεισφορά των αγροχημικών προϊόντων στην παρουσία του χρωμίου στα νερά της λεκάνης και τη μη συσχέτιση των τιμών τους με τη διαχείριση της τέφρας.

Συνεπώς, το χρώμιο έχει γεωγενή προέλευση στην περιοχή αυτή, δε θα μπορούσε να έχει σχέση με την δραστηριότητα των ορυχείων και για το λόγο αυτό η πρόταση αυτή πρέπει να αφαιρεθεί από το κείμενο. . Οι φυσικές τιμές υποβάθρου με βάση τη μεθοδολογία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν υπολογιστεί και δημοσιευτεί στην εργασία Hydrochemical Processes and Natural Background Levels of Chromium in an Ultramafic Environment. The Case Study of Vermio Mountain, Western Macedonia, Greece, Eleni Vasileiou, Panagiotis Papazotos, Dimitrios Dimitrakopoulos and Maria Perraki, Water 2021, 13, 2809

Οι παραπάνω αναφορά παρουσιάζεται στο «ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ – Χαρακτηρισμός και αξιολόγηση/ταξινόμηση της κατάστασης των υπόγειων υδατικών συστημάτων». Ωστόσο, τα σχόλια ισχύουν και για άλλα σημεία. Θα πρέπει να γίνουν κατάλληλες τροποποιήσεις & αναθεωρήσεις σε όλα τα σημεία αυτά, σε όλα τα κείμενα τεκμηρίωσης του σχεδίου διαχείρισης. Άρα οι αναφορές αυτές θα πρέπει να διαγραφούν και να γίνει επικαιροποίηση βάσει της πραγματικής κατάστασης.
Ενδεικτικά αναφερόμαστε στα αναγραφόμενα στο κείμενο «Επικαιροποίηση ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους» Σελ.109 -110 παράγραφος II) Πιέσεις.
«II) Πιέσεις
Οι πιέσεις που ασκούνται από τη λειτουργία των ορυχείων λιγνίτη σχετίζονται με το παραγόμενο ρυπαντικό φορτίο τόσο στις θέσεις εξόρυξης όσο και στις θέσεις απόθεσης των στείρων ή πτωχών λιγνιτοφόρων υλικών καθώς και, στον έλεγχο των συνθηκών υπόγειας υδροφορίας και.
ΙΙα) Ρυπαντικό φορτίο: Συστατικά που εντοπίζονται στην ιπτάμενη τέφρα χωρίς να υπάρχουν στα πετρώματα της περιοχής και θεωρούνται καθαρά ανθρωπογενούς προέλευσης είναι τα συστατικά: άσβεστος, πορτλανδίτης, ανυδρίτης, γύψος, εττριγκίτης και αιματίτης που δεν υπάρχουν σε κανένα πέτρωμα της ευρύτερης περιοχής και η παρουσία τους αποδίδεται αποκλειστικά στην ιπτάμενη τέφρα.
Η αυξημένη συγκέντρωση αρσενικού, σιδήρου, οφείλεται και σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες όπως η εξόρυξη και καύση ορυκτών καυσίμων. Αυξημένη συγκέντρωση νικελίου λόγω ανθρωπογενών
δραστηριοτήτων οφείλεται στην εξόρυξη λιγνίτη, στην παραγόμενη τέφρα από την καύση του λιγνίτη στην οποία τέφρα, κληρονομούνται όλα τα μη πτητικά και ανόργανα συστατικά του λιγνίτη. Η εξόρυξη και καύση του λιγνίτη οδηγεί στην παραγωγή τέφρας εμπλουτισμένης σε Cr, ενώ η διαχείριση της τέφρας (μεταφόρτωση, μεταγορά) ευνοεί τη διασπορά της».

Σε ποιες μελέτες στηρίζονται τα παραπάνω και με ποια κριτήρια έχουν επιλεγεί οι μελέτες αυτές. Ο αιματίτης δεν είναι αποκλειστικό συστατικό της τέφρας αλλά ορυκτό του σιδήρου με ευρεία διάδοση στο στερεό φλοιό της Γης Το ίδιο και ο ασβεστίτης και η γύψος.; Ακόμα και ο πορτλαντίτης και ο εττριγκίτης απαντώνται στη φύση.
Έχουν αναλυθεί όλα τα πετρώματα της περιοχής και αναγράφονται τα παραπάνω; Παρακαλούμε για τη διαγραφή των παραπάνω αβάσιμων και αστήρικτων αναφορών.

Κεφάλαιο 5: Πιέσεις και επιπτώσεις

Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ηπείρου (ΕL05), σελ. 148-156, αναφέρονται οι λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας σε κάθε ΛΑΠ στο πλαίσιο της εκτίμησης των ρυπαντικών φορτίων από τις σημειακές πηγές ρύπανσης. Πιο συγκεκριμένα, στη ΛΑΠ Καλαμά αναφέρεται ότι οι μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας ανέρχονται σε 38.
Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο αυτό, αναφορικά με τις εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας (πλωτές μονάδες εκτροφής), βασίζονται σε παλαιότερα δεδομένα και ως εκ τούτου απαιτείται να επικαιροποιηθούν.
Πιο συγκεκριμένα, στη ΛΑΠ Καλαμά (EL0512), την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) εντοπίζονται 24 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εκ των οποίων οι 22 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N) και 2 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Νότιο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A02N). Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 22 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL0512C0A01N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARICOM FISH A.E., θέση Κάτω Αετός Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 16,9 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 450 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΠΟΥΡΑΣ Γ. ΚΑΙ ΣΙΑ Ε.Π.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΔΕΛΦΙΝΙ ΙΟΝΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗ Ε.Π.Ε., θέση Όρμος Κάτω Αετού Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΔΕΛΦΙΝΙ ΙΟΝΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗ Ε.Π.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 287,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 37,5 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 550 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΝΑΛΙΟΣ ΙΟΝΙΟΥ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΕ, θέση Σκέμπη Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 500 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΠΑΣΤΙΑ Α.Ε., θέση Όρμος Κάτω Αετού Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 19,992 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ Ε.Π.Ε., θέση Ανατολικά του Ακρ. Νενούδα, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 475 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε., θέση Ακρωτήριο Νενούδα Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε., θέση Ακρωτήριο Νενούδα Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 400 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε., θέση Όρμος Ορλιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 190 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ Ε.Π.Ε., θέση Κάτω Ορλιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 19,96 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 500 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΙΜΟΣ-ΦΟΥΚΗ Ο.Ε., θέση Δυτικά ακρωτηρίου Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε., θέση Όρμος Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 19,96 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 500 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Νοτιοδυτικά όρμου Νενούδα, Π.Ε. Θεσπρωτίας, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος .
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΙΣ Α.Ε., θέση Ανοιχτά Όρμου Παγανιά Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 180 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ακρωτήρι Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ανοιχτά όρμου Παγανιά Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ακρωτήρι Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 80 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 2.500 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Κούραμος-Χαλκιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 60 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 690 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΙΩΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., θέση Όρμος Χαλκιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
Ακόλουθα παρατίθεται λίστα με τις 2 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας του παράκτιου υδατικού συστήματος EL0512C0A02N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε, θέση Πηγάδια (Γαλήνη) Όρμου Ηγουμενίτσας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Πηγάδια (Γαλήνη) Όρμου Ηγουμενίτσας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 80 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.500 tn/έτος.
Ακόμη, στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ηπείρου (ΕL05) σελ. 148, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους [Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο (Ν), Φώσφορος (P)].Οι Υδατοκαλλιέργειες – Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Ηπείρου.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 247 τόνων ΒΟD, 1.856,73 τόνων/έτος N και 254,35 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Καλαμά που αντιστοιχούν σε ποσοστά 36,22%, 95,6% και 91,5% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Καλαμά τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 30,2% (BOD), 87% (N) και 87%(P).
Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4-Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν το Βόρειο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από ‘μέτρια’ οικολογική, ‘καλή’ χημική και ‘μέτρια’ συνολική κατάσταση ,ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το Νότιο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A02N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από ‘μέτρια’ οικολογική, ‘καλή’ χημική και ‘μέτρια’ συνολική κατάσταση ,ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου υδατικού συστήματος του Βόρειου τμήματος των ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N), πραγματοποιείται μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης σύμφωνα με τα αναφερόμενα του Πίνακα 7.5.3-1 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.170 (Κεφάλαιο 7.5.3 Αποτελέσματα ταξινόμησης παράκτιων ΥΣ).
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0512C0A02N (Νότιο Τμήμα Ανατολικών Ακτών της Κερκυραϊκής Θάλασσας) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Kalamas με κωδικό: EL0512C0A02N500, επιχειρησιακός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει με βάση την διαδικασία της ομαδοποίησης σύμφωνα με τα αναφερόμενα του Πίνακα 7.5.3-1 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.170 (Κεφάλαιο 7.5.3 Αποτελέσματα ταξινόμησης παράκτιων ΥΣ).
Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση της οικολογικής και χημική κατάστασης του Βόρειου τμήματος ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας στηρίζεται αποκλειστικά στη διαδικασία της ομαδοποίησης, η οικολογική κατάσταση ολόκληρου του Νότιου τμήματος ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας στηρίζεται στα αποτελέσματα ενός σταθμού δειγματοληψίας και η χημική του στη διαδικασία της ομαδοποίησης. Δεδομένων όλων των ανωτέρω, γενική εκτίμηση είναι ότι η αξιολόγηση της κατάστασης των προαναφερόμενων επιφανειακών παράκτιων συστημάτων στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ηπείρου (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης και κενά δεδομένων) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνονται τα εξής: «Η σύνταξη του Προσχεδίου Διαχείρισης, αποτέλεσε στο σύνολό της μία απαιτητική εργασία, πολυδιάστατη και σύνθετη, με κύριο περιορισμό την έλλειψη πληροφορίας τόσο σε ότι αφορά τα αποτελέσματα του προγράμματος παρακολούθησης που εφαρμόζεται στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης όσο και τη μη υλοποίηση μέτρων της 1ης Αναθεώρησης που αφορούσαν την υλοποίηση προγραμμάτων διερευνητικής παρακολούθησης». Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού συστήματος «Βόρειο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N)» είναι χαμηλός. Ομοίως χαμηλός είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της χημικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος «Νότιο τμήμα ανατολικών ακτών της Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A02N). Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Ομοίως αντίστοιχες μετρήσεις ήδη διενεργούνται στο πλαίσιο λειτουργίας της ΠΟΑΥ στην περιοχή της Σαγιάδας και του Όρμου Βάλτου. Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ/APC S.A.

Κεφάλαιο 4: Καθορισμός υδατικών συστημάτων
Στο Κεφ. 4.4.6 (Περιοχές που προορίζονται για την προστασία υδρόβιων ειδών με οικονομική σημασία) του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας αναφέρεται ότι οι εν λειτουργία μονάδες υδατοκαλλιέργειας ανέρχονται σε 138. Από αυτές στην ΛΑΠ EL0718, εντοπίζονται 18 υδατοκαλλιέργειες εκ των οποίων 9 μονάδες βρίσκονται στη (Π.Α.Υ) Α.15: Δίαυλος Ωρεών, και 8 μονάδες βρίσκονται στην (Π.Α.Υ) Α.14: Μαλιακός Κόλπος. Στην ΛΑΠ EL0719, εντοπίζονται 54 υδατοκαλλιέργειες, εκ των οποίων. 5 μονάδες βρίσκονται στη (Π.Α.Υ) Α.11: Νότιος Ευβοϊκός, 7 μονάδες βρίσκονται στη (Π.Α.Υ) Β.8: Κανδήλι (Β. Ευβοϊκός), 20 μονάδες βρίσκονται στην (Π.Α.Υ) Α.11: Νότιος Ευβοϊκός και 15 μονάδες βρίσκονται (Π.Α.Υ) Α.15: Δίαυλος Ωρεών, σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011). Στην ΛΑΠ EL0722, εντοπίζονται 35 υδατοκαλλιέργειες, εκ των οποίων 4 μονάδες ανήκουν στην Π.Α.Υ. Α.14: Μαλιακός Κόλπος, 6 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.13: Αταλάντη και οι 19 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.12: Λάρυμνα – Σκορπονέρια σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011). Οι 4 μονάδες που βρίσκονται στο παράκτιο ΥΣ Κόλπο Λάρυμνας ανήκουν στην Περιοχή Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών Π.Α.Υ. Α.12: Λάρυμνα – Σκορπονέρια και οι 2 μονάδες που βρίσκονται στο παράκτιο ΥΣ Μαλιακός Κόλπος ανήκουν στην Π.Α.Υ. Α.14: Μαλιακός Κόλπος σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011). Στην ΛΑΠ EL0723, καταγράφεται μία μονάδα υδατοκαλλιέργειας στο υπόγειο ΥΣ Κάτω Ρους Βοιωτικού Κηφισού (Β). Στην ΛΑΠ EL0724, εντοπίζονται 19 υδατοκαλλιέργειες. Εκ των οποίων 10 μονάδες ανήκουν στην Π.Α.Υ. Β.4: Γαλαξίδι και 9 μονάδες στην Π.Α.Υ. Β.5: Αντίκυρα σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011). Στην ΛΑΠ EL0725, εντοπίζονται 10 υδατοκαλλιέργειες εκ των οποίων οι 8 βρίσκονται στην Π.Α.Υ Β.6: Βουρλιά. Στην ΛΑΠ EL0735, δεν εντοπίζονται μονάδες υδατοκαλλιέργειας.
Σημειώνεται ότι την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) εντοπίζονται 77 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, εκ των οποίων οι 5 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα των Ακτών Κόλπου Πεταλίων – Στύρα (EL0719C0014N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο ΥΣ Καρύστου – Νότ. Εύβοιας (EL0719C0015N), 14 εντάσσονται στο Δίαυλο Ωρεών (EL0718C0005N), 15 μονάδες εντάσσονται στον Κορινθιακό κόλπο-Βοιωτία(EL0725C00019N), 18 μονάδες εντάσσονται στον Νότιο Ευβοϊκό – Αλιβέρι (EL0719C0013N) και 23 μονάδες εντάσσονται στον Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο (EL0719C0006N).
Παρακάτω παρατίθεται σχετική λίστα με τις εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας που λειτουργούν στα εν λόγω παράκτια υδατικά συστήματα.
Στο παράκτιο υδατικό σύστημα με ονομασία Ακτές Κόλπου Πεταλίων – Στύρα (EL0719C0014N) λειτουργούν σήμερα:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΑΦΙΑ Α.Ε., θέση ΣΤΥΡΑ ΕΥΒΟΙΑΣ, ΘΕΣΗ ΒΡΑΧΟΣ ΜΑΣΙΩΤΗ 1, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΑΦΙΑ Α.Ε., θέση ΣΤΥΡΑ ΕΥΒΟΙΑΣ, ΘΕΣΗ ΒΡΑΧΟΣ ΜΑΣΙΩΤΗ 2, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΠΕΤΑΛΙΟΙ ΑΛΙΕΥΜΑΤΑ Α.Ε., θέση ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΛΜΗ ΚΑΙ ΤΣΕΠΗ, ΜΑΡΜΑΡΙ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 530 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία BLUE FARM ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΜΑΡΜΑΡΙΟΥ Α.Ε., θέση ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ,ΜΑΡΜΑΡΙ, Π.Ε .Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 575 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΑΡΜΑΡΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Μ. Ι.Κ.Ε.. θέση ΠΕΤΑΛΙΟΙ ΜΑΡΜΑΡΙ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 256,25tn/έτος.
Στο παράκτιο υδατικό σύστημα Κάρυστος- Νότ. Εύβοια(EL0719C0015N), λειτουργεί η εξής μονάδα:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία BLUE FARM, θέση Κατσούλη, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1190 tn/έτος.
Στο παράκτιο υδατικό σύστημα Δίαυλος Ωρεών (EL0718C0005N) λειτουργούν σήμερα:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΦΕΙΔΩ Α.Ε., θέση ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ ΛΙΧΑΔΑΣ ,Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, PHILOSOFISH Α.Ε., θέση ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΣ ΛΙΧΑΔΑΣ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 475 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση ΚΡΥΦΟ ΛΙΜΑΝΙ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 55 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.490,6 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση ΡΟΔΑΣ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 468.75 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΝΙΚΟΦΑΡΜ Ε.Π.Ε. ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ θέση ΧΕΡΟΝΗΣΙ ΓΙΑΛΤΡΩΝ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 237,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΝΙΚΟΦΑΡΜ Ε.Π.Ε. ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ, θέση ΧΕΡΟΝΗΣΙ ΓΙΑΛΤΡΩΝ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., ΧΕΡΟΝΗΣΙ -ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 412,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία DEEP A.E.B.E., θέση ΜΑΡΑΘΙΑΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία STRATOS A.E. ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ., θέση ΠΑΤΕΡΜΟΣ ΓΙΑΛΤΡΩΝ ί, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση ΤΑΠΙΑ, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 487,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΑΦΟΙ ΜΑΝΤΕ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση ΣΤΥΛΙΔΑ, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 225tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΑΦΟΙ ΜΑΝΤΕ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση ΠΑΛΗΟΛΑΚΑ-ΧΕΛΩΝΕΣ, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 450 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση ΒΑΘΥΚΟΙΛΟ ΠΕΛΑΣΓΙΑΣ, Π.Ε. Φθιώτιδας σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 28 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.370tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση ΟΡΜΟΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 17 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 833 tn/έτος.
Στο παράκτιο υδατικό σύστημα Κορινθιακός κόλπος – Βοιωτία(EL0725C00019N), λειτουργούν οι εξής μονάδες:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε, θέση Λιμανάκι, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.340 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Μικρή Αγιά, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Όρμος Βουρλιά, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 742,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ Μ. Α.Ε., θέση Ακρωτήριο Τράχηλος, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 421,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ Μ. Α.Ε., θέση Όρμος Σπηλιά, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 862,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ Ι.Κ.Ε., θέση Όρμος Σπηλιά, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 600 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ Μ. Α.Ε., θέση Όρμος Χρυσαΐτη, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.034,38 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ Α.Ε., θέση Νήσος Φονιάς, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Ανδρομάχη, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 100 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 4.700 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Ανεμοκάμπι, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 877,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Πούντα, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 60 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 1.650 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΜΑΝΔΡΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, θέση Όρμος Κοντίνοβα, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 256,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΤΙΚΥΡΑΣ Μ.Ε.Π.Ε., θέση Ποταμοί, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 877,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ακρ. Τράχηλος, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 67 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 1.352 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τσαρούχι, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 460 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τούρκος, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 240 tn/έτος.
Στο παράκτιο υδατικό σύστημα Νότιος Ευβοϊκός – Αλιβέρι (EL0719C0013N) λειτουργούν οι κάτωθι μονάδες:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH A.E., θέση Μπογαζάκι, Π.Ε. Εύβοιας σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 50 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 750 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH A.E, θέση Μπογαζάκι, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 375 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Μ. ΙΚΕ., θέση Κακιά σκάλα, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 375 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία LEMOND CO Α.Β.Ε.Ε., θέση KAKIA ΣΚΑΛΑ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ 2, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία LEMOND CO Α.Β.Ε.Ε, θέση KAKIA ΣΚΑΛΑ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ 1, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 310tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Μ. ΙΚΕ., θέση Παναγίτσα, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 225tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία LION A.E.θέση Ανατολικά βραχονησίδα Φιδονησιου, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΡΠΑΣΙΑ Α.Ε., θέση ΟΡΓΟΣ-ΠΡΑΣΙΝΟΥ 1, Π.Ε. Εύβοιας.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΡΠΑΣΙΑ Α.Ε, θέση ΟΡΓΟΣ-ΠΡΑΣΙΝΟΥ 1, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΦΕΙΔΩ Α.Ε. θέση ΤΣΑΡΚΟΣ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων ,ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία LION A.E., θέση Μανδράκι, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 37,66 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 350 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής ΑΛΚΥΩΝΙΔΕΣ Ι.Κ.Ε, θέση Κόκκινα, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. θέση ΟΡΜΟΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑ – ΑΡΓΥΡΟ, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τουρκολίμανο, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 258,75 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Νότια Ακρωτηρίου Κοτσυφού Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 42 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 400 tn/έτος.

Στο παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειος Ευβοϊκός κόλπος (ΕL0719C0006N) λειτουργούν οι εξής μονάδες:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Kόφινας 1, Π.Ε. Εύβοιας σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.078 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Κόφινας 2, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.462 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία Ε.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ & ΣΙΑ Ο.Ε., θέση Όρμος Κόφινας, Π.Ε. Εύβοιας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 330 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH A.E., θέση Χιλιομίλι, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 72,5 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 720tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε. θέση Χιλιομίλι, Π.Ε.Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 550 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΕΥΓΕΝΙΑ ΛΙΑΠΗ, θέση Αταλαντονήσι, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΖΕΡΒΑΣ – ΚΥΡΙΑΖΗΣ Α.Ε.Γ.Ε. θέση Ακρωτήρι Πέτρα Αταλαντονησίου Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 250 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΚΛΑΒΑΣ θέση Όρμος Τραγάνας – Ν. Γάιδαρος, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΜΑΛΕΣΙΝΑΣ A.E., θέση Λάρμες, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 200 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΜΑΛΕΣΙΝΑΣ A.E. θέση Χονδρή Άμμος, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 797,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΜΑΛΕΣΙΝΑΣ A.E., θέση Καλόγηρος, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 600 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΙΩΑΝΝΗΣ Κ. ΤΖΕΛΕΠΗΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ – ΙΧΘΥΕΜΠΟΡΙΑ Α.Ε., θέση Ακρ. Λάρμες, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε θέση Λαγονήσι Λάρυμνας, Π.Ε. Φθιώτιδας σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε. θέση Λαγονήσι Λάρυμνας, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 390 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Μ.Ε.Π.Ε., θέση Όρμος Κορωνιές, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 387,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Κορωνιές, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 50 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 470 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Ακρ. Παπάδια, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΚΛΑΒΑΣ., θέση Ακρ. Παπαδιάς-Γκατζοπούλα, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Ακρ. Δενδρούλια, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 55 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 580 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Ακρ. Δενδρούλια – Ακρ. Γκάτζα, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 387,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Ακρ. Δενδρούλια – Ακρ. Γκάτζα, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 387,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Ακρ. Γκάτζα, Π.Ε. Φθιώτιδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 190 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία Ε. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ & ΣΙΑ Ο.Ε., θέση Σκορπονέρια, Π.Ε. Βοιωτίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 190 tn/έτος.
Επίσης, δεν γίνεται καμία αναφορά στην υπό αξιολόγηση ΠΟΑΥ στις ΠΑΥ Β3-Ερατεινή, Β4-Γαλαξίδι, Β5-Αντίκυρα των Π.Ε. Φωκίδας και Βοιωτίας.
Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ προτείνονται συνολικά 11 ζώνες (Β.3.1, Β.3.2, Β.3.3, Β.4.1, Β.4.2, Β.4.3, Β.4.4, Β.4.5, Β.5.1, Β.5.2 και Β.5.3), εκ των οποίων οι Ζώνες Β.3.1, Β.3.2 και Β.3.3 χωροθετούνται εντός της ΠΑΥ Ερατεινής, οι Ζώνες Β.4.1, Β.4.2, Β.4.3, Β.4.4 και Β.4.5 εντός της ΠΑΥ Γαλαξιδίου και οι Ζώνες Β.5.1, Β.5.2 και Β.5.3 εντός της ΠΑΥ Αντίκυρας. Όλες οι ζώνες εκτείνονται από την ακτή προς τα ανοικτά, με μεταβλητό πλάτος. Πιο συγκεκριμένα και για τις ΠΑΥ Γαλαξιδίου και Αντίκυρας που επικεντρωνόμαστε, καθορίζονται οι εξής ζώνες:
• Ζώνη B.4.1, συνολικής έκτασης 128,033 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 20 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 500 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη B.4.2, συνολικής έκτασης 387,581 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 60 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.650 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη B.4.3, συνολικής έκτασης 304,146 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 880 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη B.4.4, συνολικής έκτασης 1.475,621 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 170 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 7.700 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη B.4.5, συνολικής έκτασης 1.045,827 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 3.300 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη B.5.1, συνολικής έκτασης 2.062,073 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 140 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 4.380 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη B.5.2, συνολικής έκτασης 3.785,477 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 200 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 7.000 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Εντός της ζώνης ορίζεται μία θέση υδρανάπαυσης έκτασης 400 στρεμμάτων.
• Ζώνη B.5.3, συνολικής έκτασης 1.827,253 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 160 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 6.000 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
Ο φάκελος για την ίδρυση της ΠΟΑΥ έχει στην παρούσα φάση διαβιβαστεί από τη Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ στην Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ίδιου Υπουργείου για την ενεργοποίηση των διαδικασιών Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης του σχεδίου, ως εκ τούτου οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση της ΠΟΑΥ.
Παράλληλα, σημειώνεται ότι πραγματοποιείται μελέτη για τον καθορισμό ΠΟΑΥ στην περιοχή Βουρλιά Βοιωτίας (ΠΑΥ Β6).
Στην μελέτη προτείνεται η οριοθέτηση 3 παραγωγικών ζωνών και μίας ζώνης υδρανάπαυσης. Πιο συγκεκριμένα προτείνονται:
• Ζώνη Π1 (Ακρωτήριο Τράχηλος-Όρμος Σπηλιάς), συνολικής έκτασης 1.615,62 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 255,50 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 8.559 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Π2 (Όρμος Χρυσαΐτη), συνολικής έκτασης 576,471 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 3.084,38 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Π3 (Νήσος Φονιάς), συνολικής έκτασης 370,401 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 160 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 6.382,80 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Υ1 (ζώνη υδρανάπαυσης μεταξύ Όρμου Ξυλοκέριζα και Όρμου Χρυσαΐτη) έκτασης 562,137 στρεμμάτων.
Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ έχει στην παρούσα φάση ολοκληρωθεί η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών. Μάλιστα, έχει σταλεί από την Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ προς τη Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού του ίδιου Υπουργείου η εισήγηση για την περιβαλλοντική έγκριση του σχεδίου για τον χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση της προτεινόμενης ΠΟΑΥ. Όπως και στην περίπτωση της ΠΟΑΥ σε ΠΑΥ Β3, Β4, Β5, οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για τον χαρακτηρισμό και οριοθέτηση της ΠΟΑΥ.
Επιπρόσθετα, επισημαίνεται ότι πραγματοποιείται μελέτη για την «Ίδρυση Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) στις θαλάσσιες περιοχές των κόλπων Βορείου και Νοτίου Ευβοϊκού και του Διαύλου Ωρεών».Πιο συγκεκριμένα, στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ στις θαλάσσιες περιοχές των κόλπων Βορείου και Νοτίου Ευβοϊκού και του Διαύλου Ωρεών προτείνονται συνολικά 15 ζώνες Πιο συγκεκριμένα οι προτεινόμενες Ζώνες είναι οι εξής:
• Ζώνη 10 (Πούντα Δήμου Κύμης Αλιβερίου), συνολικής έκτασης 1.980 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 147 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 4.100 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 11 (Τουρκολίμανο Δ. Κύμης-Αλιβερίου), συνολικής έκτασης 234,3 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 50 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.475 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 12 (Τουρκολίμανο Δ. Κύμης-Αλιβερίου), συνολικής έκτασης 410 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 50 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.475 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 13 (Τουρκολίμανο Δ. Κύμης-Αλιβερίου), συνολικής έκτασης 270 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.150 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 14: (Ελάφι, Δ. Καρύστου), συνολικής έκτασης 390 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 50 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.475 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 15: (Μαρμάρι, Δ. Καρύστου), συνολικής έκτασης 1.270 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 80 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.105 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
Τονίζεται ότι διοικητικά το σύνολο των παραπάνω προτεινόμενων Ζωνών της ΠΟΑΥ που χωροθετούνται εντός των ορίων της GR2420016 (θαλάσσια περιοχή Νότιου Ευβοϊκού Κόλπου) ανήκουν στην Π.Ε. Εύβοιας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.
Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ έχει στην παρούσα φάση ολοκληρωθεί η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών. Μάλιστα, έχει σταλεί από την Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ προς τη Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού του ίδιου Υπουργείου η εισήγηση για την περιβαλλοντική έγκριση του σχεδίου για τον χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση της προτεινόμενης ΠΟΑΥ. Ως εκ τούτου, οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για τον χαρακτηρισμό και οριοθέτηση της ΠΟΑΥ.

Κεφάλαιο 5 : Πιέσεις και επιπτώσεις
Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΕL07) σελ. 73, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)).Οι Υδατοκαλλιέργειες- Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 133 τόνων ΒΟD, 11.089,τόνων/έτος N και 1.510 τόνων/έτος P στο ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας που αντιστοιχούν σε ποσοστά 2%, 84% και 78% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΥΔ,. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης ,τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 1,72% (BOD), 81,7% (N) και 75,3% (P). Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4-Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων

Στον πίνακα 6-8 του Κεφαλαίου 6.1.4 (Εκτίμηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων), σελ. 209-210, του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων όπου περιλαμβάνεται ο ΔΙΑΥΛΟΣ ΩΡΕΩΝ (EL0718C0005N), ο ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ – ΒΟΙΩΤΙΑ (EL0725C0019N), οι ΑΚΤΕΣ ΚΟΛΠΟΥ ΠΕΤΑΛΙΩΝ – ΣΤΥΡΑ (EL0719C0014N), η ΚΑΡΥΣΤΟΣ – Ν.ΕΥΒΟΙΑ (EL0719C0015Ν), ο ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΥΒΟΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ(EL0719C0006N) και ο ΝΟΤΙΟ ΕΥΒΟΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ(EL0719C0013N).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-8 που αφορούν τον ΔΙΑΥΛΟ ΩΡΕΩΝ (EL0718C0005N), προκύπτει πως η οικολογική κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’.
Αναφορικά με τον ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΚΟΛΠΟ – ΒΟΙΩΤΙΑ ( (EL0725C0019N),προκύπτει προκύπτει πως η οικολογική, χημική και συνολική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘καλή’.
Όσον αφορά τις ΑΚΤΕΣ ΚΟΛΠΟΥ ΠΕΤΑΛΙΩΝ – ΣΤΥΡΑ (EL0719C0014N), προκύπτει πως η οικολογική, χημική και συνολική τους κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘καλή’.
Σχετικά με την ΚΑΡΥΣΤΟ – Ν.ΕΥΒΟΙΑ (EL0719C0015Ν), προκύπτει πως η οικολογικής της κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘υψηλή’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική της κατάσταση ‘υψηλή’.
Αναφορικά με τον ΒΟΡΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΟ ΚΟΛΠΟ (EL0719C0006N), προκύπτει πως η οικολογική κατάσταση του εν λόγω παράκτιου υδατικού συστήματος, χαρακτηρίζεται ως ‘μέτρια’, η χημική του ως ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ως ‘μέτρια’.
Σχετικά με τον ΝΟΤΙΟ ΕΥΒΟΙΚΟ ΚΟΛΠΟ (EL0719C0013N), προκύπτει πως η οικολογική κατάσταση του εν λόγω παράκτιου υδατικού συστήματος, χαρακτηρίζεται ως ‘καλή’, η χημική του ως ‘κατώτερη της καλής’ και η συνολική του κατάσταση ως ‘μέτρια’.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-9 που αφορούν τον ΔΙΑΥΛΟ ΩΡΕΩΝ (EL0718C0005N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Σημειώνεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα χαρακτηρίζεται με ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση. Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει στο EL0718C0005N επιδείνωση της οικολογικής κατάστασης από Καλή σε Μέτρια, σταθερότητα της χημικής κατάστασης σε Καλή και συνεπώς επιδείνωση της συνολικής κατάστασης από Καλή σε Μέτρια μεταξύ του 1ου και 2ου κύκλου αναθεώρησης.
Αναφορικά με τον ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΚΟΛΠΟ – ΒΟΙΩΤΙΑ ( (EL0725C0019N), προκύπτει πως παραμένει τόσο κατά την 1η όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση σε ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά τις ΑΚΤΕΣ ΚΟΛΠΟΥ ΠΕΤΑΛΙΩΝ – ΣΤΥΡΑ (EL0719C0014N), προκύπτει πως το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα παραμένει παραμένουν τόσο κατά την 1η όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση σε ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα ΚΑΡΥΣΤΟΣ – Ν.ΕΥΒΟΙΑ (EL0719C0015Ν), προκύπτει πως παραμένει τόσο κατά την 1η όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση σε ‘υψηλή’ οικολογική κατάσταση, ‘καλή’ χημική και ‘υψηλή’ συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΥΒΟΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ (EL0719C0006N), προκύπτει πως παραμένει τόσο κατά την 1η όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση σε ‘μέτρια’ οικολογική, ‘καλή’ χημική και ‘μέτρια’ συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Τέλος, σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα ΝΟΤΙΟ ΕΥΒΟΙΚΟ ΚΟΛΠΟ (EL0719C0013N) προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘καλή’, η χημική ‘κατώτερη της καλής’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Σημειώνεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα χαρακτηρίζεται με ‘καλή’ οικολογική, ‘άγνωστη’ χημική και ‘άγνωστη’ συνολική κατάσταση. Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει στο EL0719C0013N σταθερότητα της οικολογικής κατάστασης, προσδιορισμός της χημικής κατάστασης από ‘άγνωστη’ σε ‘κατώτερη της καλής’ και συνεπώς διαμόρφωση της συνολικής κατάστασης από Άγνωστη σε Μέτρια μεταξύ του 1ου και 2ου κύκλου αναθεώρησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής, χημικής και συνολικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος Δίαυλος Ωρεών (EL0718C0005N) και κατά την 2η Αναθεώρηση προκύπτει, σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Diavlos με κωδικό : EL0718C0005N500, εποπτικός σταθμός).
Όσον αφορά τα παράκτια υδατικά συστήματα της Καρύστου – Ν. Ευβοίας, των Ακτών κόλπου Πεταλίων – Στύρας, του Κορινθιακού κόλπου – Βοιωτία και του Νότιου Ευβοϊκού κόλπου, σημειώνεται ότι η ταξινόμηση της οικολογικής, χημικής και συνολικής κατάστασης κατά την 2η Αναθεώρηση πραγματοποιείται με βάση τη μεθοδολογία της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0719C0006N (Βόρειος Ευβοϊκός κόλπος) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα δύο σταθμών παρακολούθησης (Όνομα: Τheologos με κωδικό: EL0719C0006N600, εποπτικός σταθμός και Όνομα: Skouries με κωδικό : EL0719C0006N300, επιχειρησιακός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της κρίσης ειδικού σύμφωνα με τα αναφερόμενα του πίνακα 7-4 και 7-5 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.127-139.(κεφάλαιο 7 Ταξινόμηση σταθμών ΕΔΠ).
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της χημικής κατάστασης του Βόρειου Ευβοϊκού κόλπου στηρίζεται αποκλειστικά στην «κρίση ειδικού», και η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος του Βόρειου Ευβοϊκού κόλπου (και ως εκ τούτου και της συνολικής κατάστασης), στηρίζονται στα αποτελέσματα δύο μόνο σταθμών δειγματοληψίας, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Το ίδιο εκτιμάται για την αξιολόγηση της χημικής, οικολογικής και συνολικής κατάστασης του παράκτιου υδατικού συστήματος το Δίαυλου Ωρεών, τα αποτελέσματα της οποίας στηρίζονται σε ένα μόνο σταθμό δειγματοληψίας καθώς και για την αξιολόγηση της οικολογικής, χημικής και συνολικής κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων της Καρύστου – Ν. Ευβοίας, των Ακτών κόλπου Πεταλίων – Στύρας και του Κορινθιακού κόλπου – Βοιωτίας η οποία στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην «κρίση ειδικού». Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνονται τα εξής: «Tο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης (ΕΔΠ) διαμορφώθηκε με την ΚΥΑ 140384/2011 και επικαιροποιήθηκε με βάση την KYA ΥΠΕΝ/ΔΠΔΥΠ/107168/1444/2021 (ΦΕΚ 5384/Β/19-11-2021). Στην 2η Αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ ήταν διαθέσιμα τα στοιχεία του ΕΔΠ που αφορούσαν την περίοδο 2018-2021. Το πλήθος των μετρητικών στοιχείων από το ΕΔΠ (2018-2021), σε ορισμένες περιπτώσεις δεν υπήρξε επαρκές για τον καθορισμό της οικολογικής και χημικής κατάστασης των αντίστοιχων Επιφανειακών Υδατικών Συστημάτων (ΕΥΣ). Η περαιτέρω υλοποίηση της ως άνω ΚΥΑ απόφασης του 2021 σαφώς θα βελτιώσει την ανωτέρω κατάσταση και θα επιτρέψει την πληρέστερη απεικόνιση της κατάστασης όλων των ΕΥΣ.» Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών συστημάτων «ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ – ΒΟΙΩΤΙΑ (EL0725C0019N), ΑΚΤΕΣ ΚΟΛΠΟΥ ΠΕΤΑΛΙΩΝ – ΣΤΥΡΑ (EL0719C0014N), ΚΑΡΥΣΤΟΣ – Ν.ΕΥΒΟΙΑ (EL0719C0015Ν) και ΝΟΤΙΟΣ ΕΥΒΟΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ» δεν υφίστανται πληροφορίες έτσι ώστε να χαρακτηρισθεί ο βαθμός εμπιστοσύνης και ως εκ τούτου να στηριχθούν τα αποτελέσματα που προκύπτουν για τα εν λόγω παράκτια ΥΣ. Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Δίαυλου Ωρεών, του Βόρειου Ευβοϊκού κόλπου, της Καρύστου – Ν. Ευβοίας, των Ακτών κόλπου Πεταλίων – Στύρας και του Κορινθιακού κόλπου – Βοιωτίας, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Σημειώνεται επίσης ότι αντίστοιχες μετρήσεις θα πραγματοποιούνται, σύμφωνα με την εν λόγω Εγκύκλιο και στο πλαίσιο λειτουργίας των υπό θεσμοθέτηση ΠΟΑΥ. Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΟΠΥ/APC S.A.–

Κεφάλαιο 4: Καθορισμός υδατικών συστημάτων
Στο κεφάλαιο 7.3 «Υδρόβια είδη οικονομικής σημασίας», σελίδα 71, του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.5, αναφέρεται ότι «στην ΛΑΠ Κεφαλονιάς – Ιθάκης – Ζακύνθου καταγράφονται τρεις μονάδες υδατοκαλλιέργειας στα παράκτια υδατικά συστήματα των νήσων Κεφαλονιάς και Ιθάκης». Ωστόσο, δεν είναι ακριβής η αναφορά για την ύπαρξη τριών μονάδων υδατοκαλλιέργειας στην εν λόγω ΛΑΠ. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία, στην θαλάσσια περιοχή της Κεφαλονιάς δραστηριοποιούνται σήμερα τέσσερις (4) πλωτές μονάδες εκτροφής θαλασσινών ψαριών (Άδεια λειτουργίας-Έγκριση Ίδρυσης σε ισχύ). Παρακάτω, παρατίθεται η σχετική λίστα με τις εν λειτουργία πλωτές μονάδες εκτροφής ΘΜΙ στην ΛΑΠ Κεφαλονιάς – Ιθάκης – Ζακύνθου:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΑΕ, θέση Κόκκινος βράχος, Π.Ε. Κεφαλονιάς, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 60 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 855 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΑΕ, θέση Λιβάδι, Π.Ε. Κεφαλονιάς σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 80 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.170 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΑΕ, θέση Σάμη, Π.Ε. Κεφαλονιάς, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΕΡΥΣΣΟΥ Ε.Π.Ε., θέση Τσούνη – Περιστέρια, Π.Ε. Κεφαλονιάς, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 22,5 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 320 tn/έτος.
Σημειώνεται εδώ ότι δεν γίνεται καμία αναφορά στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης στη θεσμοθέτηση της Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) στη θαλάσσια περιοχή της Νήσου Κεφαλονιάς (Κόλπος Αργοστολίου) σύμφωνα με το από 14 Απριλίου 2021 Προεδρικό Διάταγμα χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) για την εκτροφή ιχθύων και οστράκων στην περιοχή της Νήσου Κεφαλονιάς (κόλπος Αργοστολίου) (ΦΕΚ 218/Δ’/27.04.2021).
Η ΠΟΑΥ αποτελείται από δύο (2) ζώνες παραγωγής ως εξής:
• Ζώνη 1 (Κόκκινος Βράχος), συνολικής έκτασης 446,05 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 60 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 855 τόνων/έτος, για Θαλάσσιους Μεσογειακούς Ιχθύες (Θ.Μ.Ι.).
• Ζώνη 2 (Λιβάδι), συνολικής έκτασης 838,82 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 120 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητα ζώνης 1.670 τόνων/έτος (1470 τόνοι/έτος για Θ.Μ.Ι. και 200 τόνοι/έτος για όστρακα).

Κεφάλαιο 5 : Πιέσεις και επιπτώσεις
Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (ΕL02), σελ. 104, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους [Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)].Οι Υδατοκαλλιέργειες- Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου.
Πιο συγκεκριμένα, οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 315,9 τόνων/έτος N και 43τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Ιθάκης – Κεφαλονιάς- Ζακύνθου που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 68,6% και 42,2% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΥΔ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Αττικής τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 37,5% (N) και 16,9%(P). Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4 – Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.
Στο κεφάλαιο 3.6.2 «Στοιχεία και ρυπαντικά φορτία υδατοκαλλιεργειών – ιχθυοκαλλιεργειών», σελίδα 69, του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.1, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 27 ο οποίος περιέχει πληροφορίες με τα στοιχεία και τα ρυπαντικά φορτία μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στη ΛΑΠ Κεφαλονιάς – Ιθάκης – Ζακύνθου (EL0245) . Διαπιστώνεται ωστόσο, ότι δεν έχει γίνει ορθή καταγραφή της δυναμικότητας των υφιστάμενων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας στην εν λόγω ΛΑΠ.
Ως εκ τούτου, παρατίθενται τα ορθά στοιχεία των υφιστάμενων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας στην ΛΑΠ Κεφαλονιάς – Ιθάκης – Ζακύνθου, προκειμένου αυτά να ληφθούν υπόψη στην τελική έκδοση της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου.
Πιο συγκεκριμένα, η πλωτή μονάδα της εταιρίας Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς Α.Ε., για την οποία αναφέρεται ότι η ετήσια δυναμικότητας της ανέρχεται σε 190 τόνους και η δραστηριότητα της πραγματοποιείται στη κοινότητα Θηναίας, λειτουργεί την παρούσα φάση με ετήσια δυναμικότητα 300 τόνων.
Παράλληλα, η πλωτή μονάδα της εταιρίας Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς Α.Ε., για την οποία αναφέρεται ότι η ετήσια δυναμικότητα της ανέρχεται σε 570 τόνους και η δραστηριότητα της πραγματοποιείται στην κοινότητα Φάρσων, λειτουργεί την παρούσα φάση με ετήσια δυναμικότητα 855 τόνους.
Τέλος, η πλωτή μονάδα της εταιρίας Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς Α.Ε. για την οποία αναφέρεται ότι η ετήσια δυναμικότητα της ανέρχεται σε 690 τόνους και η δραστηριότητά της πραγματοποιείται στην κοινότητα Θηναίας, λειτουργεί την παρούσα φάση με ετήσια δυναμικότητα 1.170 τόνους.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων
Στον πίνακα 6-9 του Κεφαλαίου 6.1.1.4 (Εκτίμηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων), σελ. 167-174, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων όπου περιλαμβάνεται και ο κόλπος Αργοστολίου (EL0245C0014N).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-9 που αφορούν τον Κόλπο Αργοστολίου (EL0245C0014N), προκύπτει πως η οικολογική, χημική και συνολική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘καλή’. Αναφορικά με τον πίνακα 6-10, προκύπτει πως ο Κόλπος Αργοστολίου (EL0245C0014N), κατά την 1η Αναθεώρηση χαρακτηριζόταν από ‘μέτρια’ οικολογική, ‘καλή’ χημική και ‘μέτρια’ συνολική κατάσταση ως εκ τούτου μεταβάλλεται ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης (βελτίωση οικολογικής κατάστασης από μέτρια σε καλή, σταθερότητα χημικής κατάστασης σε καλή και βελτίωση συνολικής κατάστασης από μέτρια σε καλή).
Η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0245C0014N (Κόλπος Αργοστολίου) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Argostoli με κωδικό : EL0245C0014N500, επιχειρησιακός σταθμός) σύμφωνα με τα αναφερόμενα του πίνακα 6-15 και 6-16 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.74-76.(κεφάλαιο 6.2 Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης).
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος του Κόλπου Αργοστολίου (και ως εκ τούτου και της συνολικής κατάστασης), στηρίζονται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνεται το εξής: «Περιορισμένη κάλυψη των ποτάμιων, λιμναίων, μεταβατικών και παράκτιων ΥΣ από σταθμούς παρακολούθησης με ελλείψεις σε δεδομένα οικολογικών και χημικών παραμέτρων».
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Κόλπου Αργοστολίου διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Ομοίως αντίστοιχες μετρήσεις ήδη διενεργούνται στο πλαίσιο λειτουργίας της ΠΟΑΥ στην περιοχή του Κόλπου Αργοστολίου. Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΟΠΥ/APC S.A.–

Κεφάλαιο 5: Πιέσεις και επιπτώσεις

Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ηπείρου (ΕL05), σελ. 148-156, αναφέρονται οι λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας σε κάθε ΛΑΠ στο πλαίσιο της εκτίμησης των ρυπαντικών φορτίων από τις σημειακές πηγές ρύπανσης. Πιο συγκεκριμένα, στη ΛΑΠ Καλαμά αναφέρεται ότι οι μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας ανέρχονται σε 38, και στη ΛΑΠ Αχέροντος ανέρχονται σε 12.
Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο αυτό, αναφορικά με τις εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας (πλωτές μονάδες εκτροφής), βασίζονται σε παλαιότερα δεδομένα και ως εκ τούτου απαιτείται να επικαιροποιηθούν.
Πιο συγκεκριμένα, στη ΛΑΠ Καλαμά (EL0512), την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) εντοπίζονται 24 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εκ των οποίων οι 22 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N) και 2 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Νότιο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A02N). Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 22 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL0512C0A01N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARICOM FISH A.E., θέση Κάτω Αετός Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 16,9 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 450 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΠΟΥΡΑΣ Γ. ΚΑΙ ΣΙΑ Ε.Π.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΔΕΛΦΙΝΙ ΙΟΝΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗ Ε.Π.Ε., θέση Όρμος Κάτω Αετού Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΔΕΛΦΙΝΙ ΙΟΝΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗ Ε.Π.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 287,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 37,5 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 550 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΝΑΛΙΟΣ ΙΟΝΙΟΥ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΕ, θέση Σκέμπη Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 500 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΠΑΣΤΙΑ Α.Ε., θέση Όρμος Κάτω Αετού Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 19,992 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ Ε.Π.Ε., θέση Ανατολικά του Ακρ. Νενούδα, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 475 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε., θέση Ακρωτήριο Νενούδα Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε., θέση Ακρωτήριο Νενούδα Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 400 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε., θέση Όρμος Ορλιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 190 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ Ε.Π.Ε., θέση Κάτω Ορλιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 19,96 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 500 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΙΜΟΣ-ΦΟΥΚΗ Ο.Ε., θέση Δυτικά ακρωτηρίου Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε., θέση Όρμος Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 19,96 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 500 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Νοτιοδυτικά όρμου Νενούδα, Π.Ε. Θεσπρωτίας, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος .
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΙΣ Α.Ε., θέση Ανοιχτά Όρμου Παγανιά Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 180 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ακρωτήρι Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ανοιχτά όρμου Παγανιά Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ακρωτήρι Παγανιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 80 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 2.500 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Κούραμος-Χαλκιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 60 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 690 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΙΩΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., θέση Όρμος Χαλκιάς Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
Ακόλουθα παρατίθεται λίστα με τις 2 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας του παράκτιου υδατικού συστήματος EL0512C0A02N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε, θέση Πηγάδια (Γαλήνη) Όρμου Ηγουμενίτσας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Πηγάδια (Γαλήνη) Όρμου Ηγουμενίτσας, Π.Ε. Θεσπρωτίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 80 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.500 tn/έτος.
Επιπρόσθετα, στη ΛΑΠ Αχέροντα εντοπίζονται 8 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας οι οποίες εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειος Αμβρακικός κόλπος (EL0513C0007N) και αποτυπώνονται στην ακόλουθη λίστα.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΕΟΠΟΥΛΟΣ Ι. ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Άγιος Θωμάς Αμβρακικού Κόλπου, Π.Ε. Πρέβεζας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΡΟΔΑΣ Α.Ε., θέση Χασομέρι Λωρίδας Σαγιάδας, Π.Ε. Πρέβεζας.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής ΜΑΥΡΗ Α.Ε. ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ, θέση Μαύρη, Π.Ε. Πρέβεζας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε.Γ.Ε., θέση Σκαφιδάκι Όρμου Πωγωνίτσας, Π.Ε. Πρέβεζας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΡΕΒΕΖΑ ΙΚΕ, θέση Σκαφιδάκι Όρμου Πωγωνίτσας, Π.Ε. Πρέβεζας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΕΟΝΤΙΤΣΗΣ Β. A.E. “ΤΣΙΠΟΥΡΑ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ”, θέση Φάρος Λασκάρας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΛΑΣΚΑΡΑ Α.Ε., θέση Λασκάρα, Π.Ε. Πρέβεζας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Νήσος Γάιδαρος, Π.Ε. Πρέβεζας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 60 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 570 tn/έτος.
Επίσης, εκτός από την ΠΟΑΥ στην περιοχή της Σαγιάδας και του Όρμου Βάλτου όπου έχει θεσμοθετηθεί σύμφωνα με το από 3 Μαΐου 2022 Προεδρικό Διάταγμα χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) σε θαλάσσιες περιοχές της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας και περιβαλλοντική έγκριση του σχεδίου αυτού (ΦΕΚ 326/Δ’/11.05.2022), στην περιοχή του Αμβρακικού Κόλπου και εντός της θαλάσσιας περιοχής του παράκτιου υδατικού συστήματος του Βόρειου Αμβρακικού Κόλπου (EL0513C0007N) σχεδιάζεται η θεσμοθέτηση (βρίσκεται στη διαδικασία της αξιολόγησης του φακέλου) ΠΟΑΥ εντός της ΠΑΥ Δ1 (Αμβρακικός κόλπος). Πιο συγκεκριμένα εντός του εν λόγω παράκτιου υδατικού συστήματος εντάσσονται οι εν λόγω ζώνες της υπό έγκριση ΠΟΑΥ που αφορούν τη θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια:
• Ζώνη 3 (Σκαφιδάκι-Φάρος Λασκάρας) συνολικής έκτασης 780,06 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 1.380 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 4 (Ακρωτήριο Μυρτάβι) συνολικής έκτασης 170,54 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 30 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 380 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 5 (Νήσος Γάιδαρος) συνολικής έκτασης 172,86 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 55 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 460 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 7 (Αγία Τριάδα νότια) συνολικής έκτασης 226,43 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 30 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 300 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 8 (Αγία Τριάδα-Δυτικά) συνολικής έκτασης 319,98 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 600 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
Ακόμη, στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ηπείρου (ΕL05) σελ. 148, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους [Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο (Ν), Φώσφορος (P)]. Οι Υδατοκαλλιέργειες – Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Ηπείρου.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 247 τόνων ΒΟD, 1.856,73 τόνων/έτος N και 254,35 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Καλαμά που αντιστοιχούν σε ποσοστά 36,22%, 95,6% και 91,5% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Καλαμά τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 30,2% (BOD), 87% (N) και 87%(P).
Παράλληλα, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 224,45 τόνων ΒΟD, 405,69 τόνων/έτος N και 56,67 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Αχέροντα που αντιστοιχούν σε ποσοστά 42,67%, 93,75% και 76,43% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Αχέροντα τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 33,7% (BOD), 77% (N) και 70,6% (P).
Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4-Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν το Βόρειο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «μέτρια», η χημική «καλή» και η συνολική του κατάσταση «μέτρια» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «μέτρια» οικολογική, «καλή» χημική και «μέτρια» συνολική κατάσταση ,ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το Νότιο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A02N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «μέτρια», η χημική «καλή» και η συνολική του κατάσταση «μέτρια» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «μέτρια» οικολογική, «καλή» χημική και «μέτρια» συνολική κατάσταση ,ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Αναφορικά με τον Βόρειο Αμβρακικό Κόλπο (EL0513C0007N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «ελλιπής», η χημική «κατώτερη της καλής» και η συνολική του κατάσταση «ελλιπής» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Τονίζεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση, το εν λόγω παράκτιο ΥΣ χαρακτηρίζεται από «μέτρια» οικολογική, «καλή» χημική και «μέτρια» συνολική κατάσταση. Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει στο EL0513C0007N επιδείνωση της οικολογικής κατάστασης από Μέτρια σε Ελλιπή, της χημικής κατάστασης από Καλή σε Κατώτερη της Καλής και συνεπώς επιδείνωση της συνολικής κατάστασης από Μέτρια σε Ελλιπή μεταξύ του 1ου και 2ου κύκλου αναθεώρησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου υδατικού συστήματος του Βόρειου τμήματος των ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N), πραγματοποιείται μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης σύμφωνα με τα αναφερόμενα του Πίνακα 7.5.3-1 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.170 (Κεφάλαιο 7.5.3 Αποτελέσματα ταξινόμησης παράκτιων ΥΣ).
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0512C0A02N (Νότιο Τμήμα Ανατολικών Ακτών της Κερκυραϊκής Θάλασσας) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Kalamas με κωδικό: EL0512C0A02N500, επιχειρησιακός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει με βάση την διαδικασία της ομαδοποίησης σύμφωνα με τα αναφερόμενα του Πίνακα 7.5.3-1 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.170 (Κεφάλαιο 7.5.3 Αποτελέσματα ταξινόμησης παράκτιων ΥΣ).
Αναφορικά με την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0513C0007N (Βόρειος Αμβρακικός Κόλπος)κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση, προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα δύο σταθμών παρακολούθησης (Όνομα : Ekvoles Lourou με κωδικό : EL0513C0007N300, επιχειρησιακός σταθμός και Όνομα: Ekvoles Arachthou με κωδικό : EL0513C0007N600, επιχειρησιακός σταθμός) σύμφωνα με τα αναφερόμενα του Πίνακα 7.5.3-1 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.170 (Κεφάλαιο 7.5.3 Αποτελέσματα ταξινόμησης παράκτιων ΥΣ).
Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση της οικολογικής και χημική κατάστασης του Βόρειου τμήματος ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας στηρίζεται αποκλειστικά στη διαδικασία της ομαδοποίησης, η οικολογική κατάσταση ολόκληρου του Νότιου τμήματος ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας στηρίζεται στα αποτελέσματα ενός σταθμού δειγματοληψίας και η χημική του στη διαδικασία της ομαδοποίησης ενώ η αξιολόγηση του Βόρειου Αμβρακικού Κόλπου στηρίζεται στα αποτελέσματα δύο σταθμών δειγματοληψίας. Δεδομένων όλων των ανωτέρω, γενική εκτίμηση είναι ότι η αξιολόγηση της κατάστασης των προαναφερόμενων επιφανειακών παράκτιων συστημάτων στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ηπείρου (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης και κενά δεδομένων) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνονται τα εξής: «Η σύνταξη του Προσχεδίου Διαχείρισης, αποτέλεσε στο σύνολό της μία απαιτητική εργασία, πολυδιάστατη και σύνθετη, με κύριο περιορισμό την έλλειψη πληροφορίας τόσο σε ότι αφορά τα αποτελέσματα του προγράμματος παρακολούθησης που εφαρμόζεται στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης όσο και τη μη υλοποίηση μέτρων της 1ης Αναθεώρησης που αφορούσαν την υλοποίηση προγραμμάτων διερευνητικής παρακολούθησης». Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού συστήματος «Βόρειο τμήμα ανατολικών ακτών Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A01N)» είναι χαμηλός. Ομοίως χαμηλός είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της χημικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος «Νότιο τμήμα ανατολικών ακτών της Κερκυραϊκής θάλασσας (EL0512C0A02N). Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Ομοίως αντίστοιχες μετρήσεις ήδη διενεργούνται στο πλαίσιο λειτουργίας της ΠΟΑΥ στην περιοχή της Σαγιάδας και του Όρμου Βάλτου (ενώ αναμένεται και η διενέργεια αντίστοιχων με μετρήσεων και μετά την αναμενόμενη θεσμοθέτηση της ΠΟΑΥ στην περιοχή του Αμβρακικού κόλπου). Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΟΠΥ/APC S.A.–

Κεφάλαιο 5: Πιέσεις και επιπτώσεις

Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΕL04), σελ. 157-163, αναφέρονται οι λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας σε κάθε ΛΑΠ στο πλαίσιο της εκτίμησης των ρυπαντικών φορτίων από τις σημειακές πηγές ρυπάνσεις. Πιο συγκεκριμένα, στη ΛΑΠ Αχελώου αναφέρεται ότι οι μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας ανέρχονται σε 56, στη ΛΑΠ Μόρνου ανέρχονται σε 5 και στη ΛΑΠ Λευκάδας ανέρχονται σε 3.
Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο αυτό, αναφορικά με τις εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας (πλωτές μονάδες εκτροφής), βασίζονται σε παλαιότερα δεδομένα και ως εκ τούτου απαιτείται να επικαιροποιηθούν.
Πιο συγκεκριμένα, στη ΛΑΠ Αχελώου, την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) εντοπίζονται 46 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εκ των οποίων οι 35 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ανατολικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0415C0003N) και 11 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Νότιος Αμβρακικός κόλπος (EL0415C0009N). Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 11 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL0415C0009N
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΥΡΥΑΛΟΣ Ι.Κ.Ε., θέση Όρμος Τόλιας, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 560 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ Α.Ε., θέση Κατσούλη, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Δ. ΣΙΟΥΤΑΣ & ΣΙΑ ΕΠΕ., θέση Παλιονήσι, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 33,8 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 408 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ Α.Ε., θέση Χαλίκι, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΚΟΡΠΙΟΣ Ο.Ε., θέση Γελάδα, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ Ε.Π.Ε., θέση Γελάδα Παλιαμπέλων, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία NEW FISH Ε.Π.Ε., θέση Κακόβραχος, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας,σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 190tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΒΟΝΙΤΣΑΣ Α.Ε., θέση Κακόβραχος, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Δαφνιάς, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 100tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε., θέση Παλιόβαρκα, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΤΖΕΦΡΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ & ΥΙΟΙ Ο.Ε., θέση Σκεπαστός Λόφος, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
Ακόλουθα, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 35 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL0415C0003N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PLAGTON Α.Ε., θέση Βερίνα, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΣΤΕΡΙΑΣ Α.Ε., θέση Παλαιόλογγος, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 287,5tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Βόρεια Στενή Καμηλαύκα, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 437,5tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΜΕ Μ.Ε.Π.Ε., θέση Στενή Καμηλαύκα, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΤΖΕΦΡΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ & ΥΙΟΙ Ο.Ε., θέση Σκεπαστός Λόφος, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΜΕ Μ.Ε.Π.Ε., θέση Στενή Καμηλαύκα, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΠΑΡΠΟΥΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ , θέση Όρμος Αγ. Παντελεήμονας, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 120tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε.., θέση Αγ. Παντελεήμονας, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 35 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 350tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Καλαμάκι, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Κούμαρος, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Χερσόνησος Διόνι, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 24 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 327,5tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΔΙΟΝΙ I.K.E., θέση Διόνι, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση Όρμος Σκρόφα, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 120tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση Όρμος Σκρόφα-Κουτσιλάρη, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση ΒΔ Ν. Δρακονέρας, Π.Ε Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 15 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 146tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Φράχτη, Π.Ε. Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ν. Καλόγηρος, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 575tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση όρμος Μόλου, Π.Ε. Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 65 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 792.2tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Νήσος Προβάτι, Π.Ε. Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 80 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 875tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Νήσος Προβάτι, Π.Ε. Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 80 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 3.192tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΣΤΕΡΑΣ Μ. Ι.Κ.Ε., θέση Ανατολικά νήσου Ποντικός, Π.Ε. Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Μόδι και Άπασα, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 60 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.000tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Μ.Ε.Π.Ε., θέση Ακρωτήρι Μπιτσούλι, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 130tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση ΒΔ Όρμου Χαλίκι, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 80 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 4.480tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Χαλίκι, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 287,5tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε., θέση Κολόνα Άγγλου, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 77 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.120tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση ΝΔ Ν. Πεταλά, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε., θέση Ακρ. Άσπρο, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 300tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση ΒΑ Ν. Μάκρης, Π.Ε. Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 100 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 1.437,5tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση ΝΑ Ν. Μάκρης, Π.Ε. Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 100 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 1.350tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση δυτική πλευρά νήσου Οξειάς, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία TASTY FISH ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Μ.Ε.Π.Ε., θέση όρμος Γλύκα, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΔΩΤΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση όρμος Σκρόφα, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΚΤΑΙΑ Ι.Κ.Ε., θέση δυτικά νήσου Οξειάς, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση Δυτικός όρμος Οξειάς, Π.Ε. Κεφαλληνίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΔΩΤΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση ανατολικά νήσου Οξειάς, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΩ Α.Β.Ε.Ε., θέση όρμος Οξειάς, Π.Ε. Κεφαλληνίας-Ιθάκης, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 287,5tn/έτος.
Παράλληλα, στη ΛΑΠ Μόρνου, λειτουργούν σήμερα 5 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, οι οποίες εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Κορινθιακός κόλπος- Αιτωλοακαρνανία (EL(EL0421C0001N). Ακόλουθα, παρατίθεται η σχετική λίστα των ρν λόγω μονάδων.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Ξυδιάς, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 225tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Β. Λούζα, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 42 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 1.624tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MEDITERRANEAN NATURAL SEAFOOD Α.Ε., θέση Πρασούδι Τολοφώνος, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 10 στρεμμάτων ,ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MEDITERRANEAN NATURAL SEAFOOD Α.Ε., θέση Μαύρο όρος, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 30 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 310tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Β. Λιμάνια, Π.Ε. Φωκίδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 877,5tn/έτος.
Επιπρόσθετα, στη ΛΑΠ Λευκάδας, λειτουργούν σήμερα 3 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, οι οποίες εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Δυτικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου(EL0444C0004N). Παρακάτω, παρατίθεται η σχετική λίστα των εν λόγω μονάδων.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Βαθύ Λιμάνι Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 517,5tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΥΤΙΚΑΣ Α.Ε., θέση Μαυρομπολού, Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 150tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Βαθύ Λιμιόνι, Π.Ε. Λευκάδας, σε θαλάσσια μισθωμένη έκταση 40 στρεμμάτων ετήσιας δυναμικότητας 575tn/έτος
Επίσης τονίζεται ότι εκτός των 2 ΠΔ για την θεσμοθέτηση ΠΟΑΥ στις θαλάσσιες περιοχές των Π.Ε. Ιθάκης και Αιτωλοακαρνανίας και της Νήσου Οξειάς και Λόφου Κουτσιλάρη Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, στην θαλάσσια περιοχή του παράκτιου υδατικού συστήματος του Νότιου Αμβρακικού Κόλπου (EL0415C0009N) σχεδιάζεται η θεσμοθέτηση (βρίσκεται στη διαδικασία της αξιολόγησης του φακέλου) ΠΟΑΥ εντός της ΠΑΥ Δ1 (Αμβρακικός κόλπος). Πιο συγκεκριμένα εντός του εν λόγω παράκτιου υδατικού συστήματος εντάσσονται οι εν λόγω ζώνες της υπό έγκριση ΠΟΑΥ που αφορούν τη θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια:
• Ζώνη 11 (Σκεπαστός Λόφος) συνολικής έκτασης 301,97 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 75 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 590 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 12 (Άκρη Γελάδα) συνολικής έκτασης 476,206 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 60 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 760 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 13 (Σκεπαστός Λόφος) συνολικής έκτασης 717,44 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 60 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 500 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 14 (Άκρη Χαλίκι) συνολικής έκτασης 1.096,65 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 115 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 920 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη 15 (Μενίδι) συνολικής έκτασης 375,54 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης Ζώνης 75 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας Ζώνης 590 τόνων/έτος για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΕL04) σελ. 154, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)).Οι Υδατοκαλλιέργειες- Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 77,32 τόνων ΒΟD, 4.297,54 τόνων/έτος N και 582,54 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Αχελώου που αντιστοιχούν σε ποσοστά 6,4%, 95,6% και 94,5% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Αχελώου τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 4,1% (BOD), 83,7% (N) και 84,6% (P).
Ακόμη, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 572,97 τόνων/έτος N και 78 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Μόρνου που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 96,2% και 81% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Μόρνου τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 79,96% (N) και 75,46% (P).
Τέλος, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 221,7 τόνων/έτος N και 30,18 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Λευκάδας που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 95% και 91% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Λευκάδας τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 85,33% (N) και 87,91% (P).
Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4-Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων
Στον πίνακα 6-6 του Κεφαλαίου 6.1.1.4 (Εκτίμηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων), σελ. 239, του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων όπου περιλαμβάνεται το Ανατολικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0415C0003N), ο Νότιος Αμβρακικός κόλπος (EL0415C0009N), ο Κορινθιακός κόλπος – Αιτωλοακαρνανίας (EL0421C0001N) και το Δυτικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0444C0004N).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν το Ανατολικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0415C0003N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Σημειώνεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση το εν λόγω παράκτιο υδατικό σύστημα χαρακτηρίζεται με ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση.
Όσον αφορά τον Νότιο Αμβρακικό κόλπο (EL0415C0009N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘ελλιπής’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘ελλιπής’ στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης. Επισημαίνεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση, το εν λόγω παράκτιο ΥΣ χαρακτηρίζεται επίσης με ‘ελλιπή’ οικολογική κατάσταση, ‘καλή, χημική και ‘ελλιπή’ συνολική κατάσταση.
Αναφορικά με τον Κορινθιακό κόλπο – Αιτωλοακαρνανία (EL0421C0001N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Τονίζεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση, το εν λόγω παράκτιο ΥΣ χαρακτηρίζεται με ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση.
Σχετικά με το Δυτικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0444C0004N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Σημειώνεται κατά την 1η Αναθεώρηση, το εν λόγω παράκτιο ΥΣ χαρακτηρίζεται με ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0415C0003N (Ανατολικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Echinades με κωδικό : EL0415C0003N500, εποπτικός σταθμός).
Αναφορικά με την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0626C0013N (Νότιος Αμβρακικός κόλπος) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Νotios Amvrakikos με κωδικό: EL0415C0009N500, επιχειρησιακός σταθμός).
Παράλληλα, η αξιολόγηση της οικολογικής, χημικής και συνολικής κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων Κορινθιακός κόλπος – Αιτωλοακαρνανίας (EL0421C0001N) και Δυτικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0444C0004N) δεν πραγματοποιήθηκε από το εθνικό σύστημα παρακολούθησης αλλά μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης.
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής, χημικής και συνολικής κατάστασης και των δύο παράκτιων υδατικών συστημάτων Κορινθιακός κόλπος – Αιτωλοακαρνανίας (EL0421C0001N) και Δυτικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0444C0004N) στηρίζεται αποκλειστικά στην «ομαδοποίηση» και η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος του Ανατολικού εσωτερικού αρχιπελάγους Ιονίου και του Νότιου Αμβρακικού κόλπου (και ως εκ τούτου και της συνολικής κατάστασης), στηρίζονται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας για κάθε υδατικό σύστημα, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης και κενά δεδομένων) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνονται τα εξής: «Η σύνταξη του Προσχεδίου Διαχείρισης, αποτέλεσε στο σύνολό της μία απαιτητική εργασία, πολυδιάστατη και σύνθετη, με κύριο περιορισμό την έλλειψη πληροφορίας τόσο σε ότι αφορά τα αποτελέσματα του προγράμματος παρακολούθησης που εφαρμόζεται στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης όσο και τη μη υλοποίηση μέτρων της 1ης Αναθεώρησης που αφορούσαν την υλοποίηση προγραμμάτων διερευνητικής παρακολούθησης.» Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών συστημάτων «Κορινθιακός κόλπος – Αιτωλοακαρνανίας (EL0421C0001N)» και «Δυτικό εσωτερικό αρχιπέλαγος Ιονίου (EL0444C0004N)» είναι χαμηλός. Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Κορινθιακού κόλπου – Αιτωλοακαρνανίας, του Δυτικού εσωτερικού αρχιπελάγους Ιονίου, του Ανατολικού εσωτερικού αρχιπελάγους Ιονίου και του Νότιου Αμβρακικού κόλπου, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Ομοίως αντίστοιχες μετρήσεις ήδη διενεργούνται στο πλαίσιο λειτουργίας των ΠΟΑΥ στις θαλάσσιες περιοχές των Π.Ε. Ιθάκης και Αιτωλοακαρνανίας και της Νήσου Οξειάς και Λόφου Κουτσιλάρη Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας (ενώ αναμένεται και η διενέργεια αντίστοιχων με μετρήσεων και μετά την αναμενόμενη θεσμοθέτηση της ΠΟΑΥ στην περιοχή του Αμβρακικού κόλπου). Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΟΠΥ/APC S.A.–

Κεφάλαιο 5: Πιέσεις και επιπτώσεις

1) Στο κεφάλαιο 3.5 «Υδατοκαλλιέργειες – Ιχθυοκαλλιέργειες» (Παραδοτέο κείμενο τεκμηρίωσης Π4.1), σελίδα 53, αναφέρεται ότι «με βάση τα νεότερα στοιχεία που συλλέχθηκαν, στο ΥΔ δραστηριοποιούνται 49 μονάδες θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών (ευρύαλα μεσογειακά είδη) εκ των οποίων μια αφορά σε οστρακοκαλλιέργεια». Με βάση αυτήν την καταγραφή έχει γίνει η αποτύπωση των σημειακών πηγών ρύπανσης και η εκτίμηση της ποσότητας των παραγόμενων ρύπων (BOD, Ν, P) στο Κεφ. 5 του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ.
Εκτιμούμε ότι πρέπει να γίνει επικαιροποίηση των παραπάνω αναφορών καθώς σημειώνεται στο σημείο αυτό, αναφορικά με την θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια, ότι στο ΥΔ Νήσων Αιγαίου την παρούσα φάση (12.2023) λειτουργούν 42 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (Έγκριση ίδρυσης – Άδεια λειτουργίας σε ισχύ).
Πιο συγκεκριμένα, την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) υφίστανται 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Νήσων Αιγαίου, εκ των οποίων οι 16 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N).
Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 16 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL1438C0023N:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΨΕΡΙΜΟΥ Α.Ε., θέση Βαθύ, Ν. Ψερίμου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τοίχος Χαλή, Ν. Καλύμνου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 72 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.347,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Χαλή, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 421,88 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Δυτικά Ακρ. Τραχήλι, Π.Ε .Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Βρουλίδια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΦΟΙ ΠΕΤΑΛΑ Α.Ε., θέση Καμήλα – Κατσούνι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 60 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.992,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Κεφαλά, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.462,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΛΕΙΔΑΡΑΣ ΔΡΟΣΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ι.Κ.Ε., θέση Τοίχος Χαλή, Ν. Καλύμνου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 697,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Α. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., θέση Μεγάλο Γλαρονήσι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 517,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Βραχονησίδες Γλαρονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗ Ο.Ε., Κατσούνι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Παρθένι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 250 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε. , θέση Ακρ.Κοραή, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 187,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση όρμου Πεταλίδα, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ & ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΝΗΣ Ο.Ε., θέση Ακρ. Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΕΡΟΣ ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ Α.Ε., θέση Ακρ.Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΕΡΟΣ ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ Α.Ε., θέση Ακρ.Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Μάρκελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 237,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM ΕΜΠΟΡΙΑ ΙΧΘΥΩΝ Α.Ε., θέση Φαραδονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.

2) Στο ίδιο κεφάλαιο, σελίδα 53, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 15 ο οποίος καταγράφει τον αριθμό, την συνολική δυναμικότητα και το παραγόμενο ρυπαντικό φορτίο των μονάδων θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας ανά ΥΣ (tn/yr). Σημειώνεται ότι αναφορικά με την δραστηριότητα της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) λειτουργούν 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Νήσων Αιγαίου, όπως έχουν καταγραφεί ανωτέρω.

3) Στο ίδιο κεφάλαιο (Παραδοτέο κείμενο τεκμηρίωσης Π4.1), σελίδα 54, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 16, ο οποίος αναγράφει πληροφορίες σχετικά με τους ιχθυογεννητικούς σταθμούς, τις μονάδες προπάχυνσης γόνου, τα συσκευαστήρια και τις χερσαίες μονάδες υδατοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στο ΥΔ Ν. Αιγαίου βάσει της περιβαλλοντικής τους αδειοδότησης.
Ωστόσο οι εν λόγω αναφορές δεν είναι ακριβείς.
Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία, οι ιχθυογεννητικοί σταθμοί και οι μονάδες προπάχυνσης γόνου που λειτουργούν στο ΥΔ των Νήσων Αιγαίου (Έγκριση ίδρυσης – Άδεια λειτουργίας σε ισχύ) και διαθέτουν περιβαλλοντική αδειοδότηση παρουσιάζονται παρακάτω:
– Χερσαία μονάδα πάχυνσης, εταιρίας ΥΙΟΙ ΘΕΟΔ.ΠΙΤΡΟΠΑΚΗ & ΣΙΑ, θέση Λύρος – Κάμειρος Σκάλα, Π.Ε. Ρόδου, ετήσιας δυναμικότητας 25 τόνων.
– Μονάδα προπάχυνσης γόνου, εταιρίας ΠΕΡΣΕΥΣ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΙΔ. ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Πλημμύρι Κατταβιάς, Π.Ε Ρόδου, ετήσιας δυναμικότητας 2.287.000 ιχθύδια/έτος.
– Ιχθυογεννητικός σταθμός, εταιρίας ΑVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Παρπάντα, Π.Ε. Χίου, ετήσιας δυναμικότητας 30.000.000 θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων/έτος.
– Ιχθυογεννητικός σταθμός, εταιρίας ΑVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Παλαιόλουτρος κόλπος γέρας, Π.Ε. Λέσβου, ετήσιας δυναμικότητας 11.500.000 θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων/έτος.
Στο ίδιο κεφάλαιο και στην ίδια σελίδα, αναφέρεται ότι τα απόβλητα των εγκαταστάσεων που παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 -16 «θεωρείται πως καταλήγουν στη θάλασσα». Ωστόσο, πρόκειται για ανακριβή πληροφορία καθώς μόνο τα απόβλητα των ιχθυογεννητικών σταθμών και των μονάδων προπάχυνσης γόνου καταλήγουν στη θάλασσα. Τα απόβλητα των συσκευαστηρίων καταλήγουν σε στεγανούς βόθρους.
Ως εκ τούτου, στις ανωτέρω παρατιθέμενες πληροφορίες δεν συμπεριλαμβάνονται τα συσκευαστήρια.
Επίσης, διαπιστώνεται ότι στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ δεν γίνεται καμία αναφορά στις υπό έγκριση ΠΟΑΥ στην περιοχή του ΥΔ. Ως εκ τούτου εκτιμούμε ότι είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι στην παρούσα φάση έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες για την ίδρυση ΠΟΑΥ (βρίσκονται υπό αξιολόγηση) που αφορούν τις εξής ΠΑΥ του ΕΠΧΣΑΑΥ:
• ΠΑΥ Γ.2 – Αγαθονήσι της Π.Ε. Καλύμνου και περιλαμβάνει τον παράκτιο χώρο βόρεια και ανατολικά του Αγαθονησίου, καθώς και τις νησίδες Πίττα (ή Πιάτο ή Ψαθονήσι), Νερονήσι (ή Νερά), Γλάρος (ή Κατσαγάνι ή Γλαρονήσι) και Κουνέλι (ή Κουνελονήσι
• ΠΑΥ Α.18 – Λέρος-Λειψοί και ΠΑΥ Β.19 – Λέρος Γλαρονήσια και περιλαμβάνει τη νήσο Λέρο και τις γύρω νησίδες της Π.Ε. Καλύμνου
• ΠΑΥ Β.17 – Μπαλούτσος Σκαλοχωρίου και ΠΑΥ Β.18 – Γέρα-Λέσβου και περιλαμβάνει τη νήσο Λέσβο
• Π.Α.Υ. Β.20, Β.21 – Κάλυμνος
• Π.Α.Υ. Β.21 – Ψέριμος
• ΠΑΥ Α.19 – Λαγκαδά – Καρδάμυλα – Οινούσες και περιλαμβάνει τη νήσο Χίο.
• Π.Α.Υ. Β.22 – Ρόδος – Χάλκη
Ακόμη, στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Νήσων Αιγαίου (ΕL14) σελ. 110, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)).Οι Υδατοκαλλιέργειες- Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Νήσων Αιγαίου.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 3.294,63 τόνων/έτος N και 448,55 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Δωδεκανήσων που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 87,9% και 70,9% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Δωδεκανήσων τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 85,1% (N) και 67,95% (P).
Παράλληλα, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 235,8 τόνων/έτος N και 32,1 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Κυκλάδων που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 49,16% και 35,5% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Κυκλάδων τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 42,74% (N) και 28,8%(P).
Επιπρόσθετα, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 14,6 τόνων ΒΟD, 1.237,29 τόνων/έτος N και 168,41 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Ανατολικού Αιγαίου που αντιστοιχούν σε ποσοστά 2,93%, 84,26% και 72,11% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Ανατολικού Αιγαίου τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 2,06% (BOD), 67,88% (N) και 52,36% (P).
Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4 – Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης.
Αναφορικά με τον πίνακα 6-7, προκύπτει πως το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0023Ν – Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του παράκτιου υδατικού συστήματος Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), στηρίζεται στην ομαδοποίηση και η αξιολόγηση της χημικής κατάστασης των ανωτέρω προαναφερόμενων παράκτιων ΥΣ στηρίζεται στην ομαδοποίηση και στην «κρίση ειδικού», γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή.
Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού συστήματος Ακτές Αστυπάλαιας Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N) είναι χαμηλός. Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή των Ακτών Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Ομοίως αντίστοιχες μετρήσεις αναμένεται να διενεργούνται και μετά την αναμενόμενη θεσμοθέτηση των υπό έγκριση ΠΟΑΥ. Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

MARE MAGNUM A.E./APC S.A.

Κεφάλαιο 5: Πιέσεις και επιπτώσεις

1) Στο κεφάλαιο 3.5 «Υδατοκαλλιέργειες – Ιχθυοκαλλιέργειες» (Παραδοτέο κείμενο τεκμηρίωσης Π4.1), σελίδα 53, αναφέρεται ότι «με βάση τα νεότερα στοιχεία που συλλέχθηκαν, στο ΥΔ δραστηριοποιούνται 49 μονάδες θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών (ευρύαλα μεσογειακά είδη) εκ των οποίων μια αφορά σε οστρακοκαλλιέργεια». Με βάση αυτήν την καταγραφή έχει γίνει η αποτύπωση των σημειακών πηγών ρύπανσης και η εκτίμηση της ποσότητας των παραγόμενων ρύπων (BOD, Ν, P) στο Κεφ. 5 του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ.
Εκτιμούμε ότι πρέπει να γίνει επικαιροποίηση των παραπάνω αναφορών καθώς σημειώνεται στο σημείο αυτό, αναφορικά με την θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια, ότι στο ΥΔ Νήσων Αιγαίου την παρούσα φάση (12.2023) λειτουργούν 42 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (Έγκριση ίδρυσης – Άδεια λειτουργίας σε ισχύ).
Πιο συγκεκριμένα, την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) υφίστανται 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Νήσων Αιγαίου, εκ των οποίων οι 16 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), 3 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), 3 εντάσσονται στις Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), 16 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Νότιας Λέσβου ( EL1436C0006N) και 1 εντάσσεται στο παράκτιο υδατικό σύστημα Κόλπος Γέρας (Λέσβος) (EL1436C0007N).
Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 16 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL1438C0023N:
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΨΕΡΙΜΟΥ Α.Ε., θέση Βαθύ, Ν. Ψερίμου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τοίχος Χαλή, Ν. Καλύμνου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 72 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.347,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Χαλή, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 421,88 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Δυτικά Ακρ. Τραχήλι, Π.Ε .Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Βρουλίδια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΦΟΙ ΠΕΤΑΛΑ Α.Ε., θέση Καμήλα – Κατσούνι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 60 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.992,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Κεφαλά, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.462,50 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΛΕΙΔΑΡΑΣ ΔΡΟΣΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ι.Κ.Ε., θέση Τοίχος Χαλή, Ν. Καλύμνου, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 697,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία Α. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., θέση Μεγάλο Γλαρονήσι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 517,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Βραχονησίδες Γλαρονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗ Ο.Ε., Κατσούνι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Παρθένι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 250 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε. , θέση Ακρ.Κοραή, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 187,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση όρμου Πεταλίδα, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ & ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΝΗΣ Ο.Ε., θέση Ακρ. Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΕΡΟΣ ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ Α.Ε., θέση Ακρ.Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΕΡΟΣ ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ Α.Ε., θέση Ακρ.Αρχάγγελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΚΗΤΩ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΡΟΥ Α.Ε., θέση Μάρκελος, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 237,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM ΕΜΠΟΡΙΑ ΙΧΘΥΩΝ Α.Ε., θέση Φαραδονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
Παρακάτω, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 3 λειτουργούσες εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος (EL1438C0029N).
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ Α.Ε., θέση Βραχονησίδα Φωκιονήσια, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 731,25 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Μικρό Βάι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 875 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Κατάφι, Π.Ε. Καλύμνου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 875 tn/έτος.
Στη συνέχεια, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 3 λειτουργούσες μονάδες που εντάσσονται στο EL1438C0036N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Μάκρυ, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 79,35 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2.793,60 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΑΜΑΡ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Ο.Ε., θέση Βραχονησίδα Στρογγυλή, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 320 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία PHILOSOFISH Α.Ε., θέση Δρόση, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 360 tn/έτος.
Ακόμη, παρατίθεται σχετική λίστα με τη 1 λειτουργούσα μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος EL1437C0063N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε., θέση Όρμος Σταμάτα, Π.Ε. Ρόδου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.462,5 tn/έτος.
Ακόλουθα, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 11 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος EL1436C0012N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ανατολικά Νήσου Γαβάθι, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 45 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 625 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Βάτος, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 575 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Γαϊδουρόνησο, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Ακρ. Παχύ, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Ανατολικά Αγ. Στεφάνου, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Βραχονησίδα Αγ. Στεφάνου, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΜΙΚΕΣ ΧΑΒΙΑΡΑΣ Α.Ε., θέση Δελφίνι Όρμου Κολοκυθιάς, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Κολοκυθιάς, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Παπαδιά – Παλαιόπυργος, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 620 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ερίνος, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 37,5 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 637,5 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΟΡΚΥΣ Α.Ε., θέση Γαϊδουροπούντα, Π.Ε. Χίου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
Επιπρόσθετα, παρατίθενται οι πληροφορίες που αφορούν τη μία λειτουργούσα μονάδα στο EL1436C0009N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Μπαλούτσος, Π.Ε. Λέσβου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
Ακόλουθα, παρατίθενται οι πληροφορίες που αφορούν τη μία λειτουργούσα μονάδα στο EL1436C0006N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Αγριλιά, Π.Ε. Λέσβου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.250 tn/έτος.
Τέλος, παρατίθενται οι σχετικές πληροφορίες που αφορούν τη μία λειτουργούσα μονάδα στο EL1436C0007N.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Παλαιόλουτρος, Π.Ε. Λέσβου, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.250 tn/έτος.

2) Στο ίδιο κεφάλαιο, σελίδα 53, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 15 ο οποίος καταγράφει τον αριθμό, την συνολική δυναμικότητα και το παραγόμενο ρυπαντικό φορτίο των μονάδων θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας ανά ΥΣ (tn/yr). Σημειώνεται ότι αναφορικά με την δραστηριότητα της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία την παρούσα χρονική περίοδο (12/2023) λειτουργούν 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Νήσων Αιγαίου, όπως έχουν καταγραφεί ανωτέρω.

3) Στο ίδιο κεφάλαιο (Παραδοτέο κείμενο τεκμηρίωσης Π4.1), σελίδα 54, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 16, ο οποίος αναγράφει πληροφορίες σχετικά με τους ιχθυογεννητικούς σταθμούς, τις μονάδες προπάχυνσης γόνου, τα συσκευαστήρια και τις χερσαίες μονάδες υδατοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στο ΥΔ Ν. Αιγαίου βάσει της περιβαλλοντικής τους αδειοδότησης.
Ωστόσο οι εν λόγω αναφορές δεν είναι ακριβείς.
Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία, οι ιχθυογεννητικοί σταθμοί και οι μονάδες προπάχυνσης γόνου που λειτουργούν στο ΥΔ των Νήσων Αιγαίου (Έγκριση ίδρυσης – Άδεια λειτουργίας σε ισχύ) και διαθέτουν περιβαλλοντική αδειοδότηση παρουσιάζονται παρακάτω:
– Χερσαία μονάδα πάχυνσης, εταιρίας ΥΙΟΙ ΘΕΟΔ.ΠΙΤΡΟΠΑΚΗ & ΣΙΑ, θέση Λύρος – Κάμειρος Σκάλα, Π.Ε. Ρόδου, ετήσιας δυναμικότητας 25 τόνων.
– Μονάδα προπάχυνσης γόνου, εταιρίας ΠΕΡΣΕΥΣ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΙΔ. ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Πλημμύρι Κατταβιάς, Π.Ε Ρόδου, ετήσιας δυναμικότητας 2.287.000 ιχθύδια/έτος.
– Ιχθυογεννητικός σταθμός, εταιρίας ΑVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Παρπάντα, Π.Ε. Χίου, ετήσιας δυναμικότητας 30.000.000 θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων/έτος.
– Ιχθυογεννητικός σταθμός, εταιρίας ΑVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Παλαιόλουτρος κόλπος γέρας, Π.Ε. Λέσβου, ετήσιας δυναμικότητας 11.500.000 θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων/έτος.
Στο ίδιο κεφάλαιο και στην ίδια σελίδα, αναφέρεται ότι τα απόβλητα των εγκαταστάσεων που παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 -16 «θεωρείται πως καταλήγουν στη θάλασσα». Ωστόσο, πρόκειται για ανακριβή πληροφορία καθώς μόνο τα απόβλητα των ιχθυογεννητικών σταθμών και των μονάδων προπάχυνσης γόνου καταλήγουν στη θάλασσα. Τα απόβλητα των συσκευαστηρίων καταλήγουν σε στεγανούς βόθρους.
Ως εκ τούτου, στις ανωτέρω παρατιθέμενες πληροφορίες δεν συμπεριλαμβάνονται τα συσκευαστήρια.
Επίσης, διαπιστώνεται ότι στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ δεν γίνεται καμία αναφορά στις υπό έγκριση ΠΟΑΥ στην περιοχή του ΥΔ. Ως εκ τούτου εκτιμούμε ότι είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι στην παρούσα φάση έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες για την ίδρυση ΠΟΑΥ (βρίσκονται υπό αξιολόγηση) που αφορούν τις εξής ΠΑΥ του ΕΠΧΣΑΑΥ:
• ΠΑΥ Γ.2 – Αγαθονήσι της Π.Ε. Καλύμνου και περιλαμβάνει τον παράκτιο χώρο βόρεια και ανατολικά του Αγαθονησίου, καθώς και τις νησίδες Πίττα (ή Πιάτο ή Ψαθονήσι), Νερονήσι (ή Νερά), Γλάρος (ή Κατσαγάνι ή Γλαρονήσι) και Κουνέλι (ή Κουνελονήσι
• ΠΑΥ Α.18 – Λέρος-Λειψοί και ΠΑΥ Β.19 – Λέρος Γλαρονήσια και περιλαμβάνει τη νήσο Λέρο και τις γύρω νησίδες της Π.Ε. Καλύμνου
• ΠΑΥ Β.17 – Μπαλούτσος Σκαλοχωρίου και ΠΑΥ Β.18 – Γέρα-Λέσβου και περιλαμβάνει τη νήσο Λέσβο
• Π.Α.Υ. Β.20, Β.21 – Κάλυμνος
• Π.Α.Υ. Β.21 – Ψέριμος
• ΠΑΥ Α.19 – Λαγκαδά – Καρδάμυλα – Οινούσες και περιλαμβάνει τη νήσο Χίο.
• Π.Α.Υ. Β.22 – Ρόδος – Χάλκη
Ακόμη, στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Νήσων Αιγαίου (ΕL14) σελ. 110, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)).Οι Υδατοκαλλιέργειες- Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Νήσων Αιγαίου.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 3.294,63 τόνων/έτος N και 448,55 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Δωδεκανήσων που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 87,9% και 70,9% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Δωδεκανήσων τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 85,1% (N) και 67,95% (P).
Παράλληλα, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 235,8 τόνων/έτος N και 32,1 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Κυκλάδων που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 49,16% και 35,5% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Κυκλάδων τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 42,74% (N) και 28,8%(P).
Επιπρόσθετα, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 14,6 τόνων ΒΟD, 1.237,29 τόνων/έτος N και 168,41 τόνων/έτος P στη ΛΑΠ Ανατολικού Αιγαίου που αντιστοιχούν σε ποσοστά 2,93%, 84,26% και 72,11% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Ανατολικού Αιγαίου τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 2,06% (BOD), 67,88% (N) και 52,36% (P).
Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4 – Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «υψηλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «υψηλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Κόλπος Γέρας (Λέσβος) (EL1436C0007N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης.
Αναφορικά με τον πίνακα 6-7, προκύπτει πως το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Σερίφου (EL1437C0063N), τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «καλή» οικολογική, «καλή» χημική και «καλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «καλή» οικολογική, «καλή» χημική και «καλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Σχετικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N), προκύπτει πως τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από «υψηλή» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Όσον αφορά το παράκτιο υδατικό σύστημα Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή», η χημική «καλή» και η συνολική του κατάσταση «καλή» στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Τονίζεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση, το εν λόγω παράκτιο ΥΣ χαρακτηρίζεται με «υψηλή οκ» οικολογική, «καλή» χημική και «υψηλή» συνολική κατάσταση. Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει στο EL1436C0009N επιδείνωση της οικολογικής κατάστασης από «υψηλή οκ» σε «καλή οκ», σταθερότητα της χημικής κατάστασης σε «καλή» και συνεπώς επιδείνωση της συνολικής κατάστασης από «υψηλή» σε «καλή» μεταξύ του 1ου και 2ου κύκλου αναθεώρησης.
Αναφορικά με το παράκτιο υδατικό σύστημα Κόλπος Γέρας (EL1436C0007N), προκύπτει πως κατά την 1η Αναθεώρηση χαρακτηριζόταν από «μέτρια οκ» οικολογική, «καλή» χημική και «μέτρια» συνολική κατάσταση και με βάση τα αποτελέσματα της 2ης, χαρακτηρίζεται από «καλή» οικολογική, «καλή» χημική και «καλή» συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου μεταβάλλεται ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης (βελτίωση οικολογικής κατάστασης από «μέτρια οκ» σε «καλή», σταθερότητα χημικής κατάστασης σε «καλή» και βελτίωση συνολικής κατάστασης από «μέτρια» σε «καλή»).
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0036N (Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Enydreio με κωδικό EL1438C0036N500, εποπτικός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της ομαδοποίησης και κρίσης ειδικού σύμφωνα με τα αναφερόμενα του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.242.(Παράρτημα Ι).
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου υδατικού συστήματος EL1436C0012N (Ακτές Διαύλου Χίου) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Oinousses με κωδικό EL1436C0012N500, εποπτικός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της ομαδοποίησης και της κρίσης εμπειρογνωμόνων σύμφωνα με τα αναφερόμενα του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.183 (Παράρτημα Ι)
Η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου υδατικού συστήματος EL1436C0007N (Κόλπος Γέρας) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Geras με κωδικό EL1436C0007N500, επιχειρησιακός σταθμός), σύμφωνα με τα αναφερόμενα του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.178 (Παράρτημα Ι).
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0029N- Ακτές Αστυπάλαιας, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1438C0023Ν – Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1437C0063 – Ακτές Σερίφου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1436C0009N – Ακτές Δυτικής Λέσβου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL1436C0006N – Ακτές Νότιας Λέσβου, κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει μέσω της διαδικασίας της ομαδοποίησης, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης μέσω της μεθοδολογίας της ομαδοποίησης και της κρίσης ειδικού.
Αναλυτικά αποτελέσματα μετρήσεων των επιμέρους παραμέτρων από τον σταθμό παρακολούθησης Geras (EL1436C0007N500) για τα έτη 2018-2021 (οι μετρήσεις των παραμέτρων αυτής της περιόδου αξιολογήθηκαν για την εκτίμηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος Κόλπος Γέρας (Λέσβος)), παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί (πηγή: ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων (νυν Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων http://nmwn.ypeka.gr/?q=surface-stations).
Τονίζεται στο σημείο αυτό ότι δεν υφίστανται αποτελέσματα μετρήσεων από τον σταθμό παρακολούθησης Enydreio (EL1438C0036N500) για τα έτη 2018 – 2021 (για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης). Τα μοναδικά αποτελέσματα που υφίστανται αφορούν το έτος 2015.
Επισημαίνεται παράλληλα ότι δεν υφίστανται αποτελέσματα μετρήσεων από τον σταθμό παρακολούθησης Oinousses (EL1436C0012N500) για τα έτη 2018 – 2021 (για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του παράκτιου συστήματος Ακτές Διαύλου Χίου). Τα μοναδικά αποτελέσματα που υφίστανται αφορούν το έτος 2014.
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N), Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N) και Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N) στηρίζεται στην ομαδοποίηση και η αξιολόγηση της χημικής κατάστασης των ανωτέρω προαναφερόμενων παράκτιων ΥΣ στηρίζεται στην ομαδοποίηση και στην «κρίση ειδικού», γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή.
Παράλληλα, δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ολόκληρων των παράκτιων υδατικών συστημάτων Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N) και Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N) (και ως εκ τούτου και της συνολικής τους κατάστασης), στηρίζονται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας, τα οποία μάλιστα δεν αφορούν την περίοδο 2018-2021 και ότι η αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος Κόλπος Γέρας (Λέσβος) (EL1436C0007N) (και ως εκ τούτου και της συνολικής κατάστασης), στηρίζεται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας για το υδατικό σύστημα, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών συστημάτων Ακτές Αστυπάλαιας (EL1438C0029N), Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N), Ακτές Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω (EL1438C0023N), Ακτές Σερίφου(EL1437C0063N), Ακτές Νότιας Λέσβου (EL1436C0006N) και Ακτές Δυτικής Λέσβου (EL1436C0009N) καθώς επίσης και ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά τη χημική κατάσταση των επιφανειακών συστημάτων Ακτές Διαύλου Χίου (EL1436C0012N) και Βόρειες Ακτές Ρόδου – Χάλκης (EL1438C0036N)» είναι χαμηλός. Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης των εν λόγω παράκτιων υδατικών συστημάτων.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή των Βόρειες Ακτών Ρόδου – Χάλκης, των ακτών Αστυπάλαιας, των Ακτών Σερίφου, των Ακτών Λέρου – Καλύμνου – Β. Κω, των Ακτών Διαύλου Χίου, των Ακτών Δυτικής Λέσβου, των Ακτών Νότιας Λέσβου και του Κόλπου Γέρας διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Ομοίως αντίστοιχες μετρήσεις αναμένεται να διενεργούνται και μετά την αναμενόμενη θεσμοθέτηση των υπό έγκριση ΠΟΑΥ. Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΟΠΥ/APC S.A.–

Στο αρχείο: EL09_2REV_P2.4_Methodologia-Piesewn όπου δεν υπάρχει δυνατότητα σχολίου, το παραθέτουμε εδώ
1. Σημειακές πηγές ρύπανσης
Δραστηριότητα / πίεση Εξορυκτικές δραστηριότητες (ορυχεία, μεταλλεία)
Περιγραφή Σημειακές πηγές λόγω της συλλογής των υδάτων σε ένα επιφανειακό ή υπόγειο ορυχείο που θα πρέπει να οδηγηθούν στην επιφάνεια, προκειμένου να μπορεί το ορυχείο να συνεχίσει να εργάζεται. Δεν περιλαμβάνει λύματα προερχόμενα από τις βιομηχανικές διαδικασίες
ΥΣ που επηρεάζουν * Ε,Υ
Αντιστοίχιση με κατάλογο δυνητικών πιέσεων του ΚΚ της ΕΕ1 1.7 – Σημειακή – ύδατα ορυχείων

Στο αρχείο: EL09_2REV_Simantika_Zitimata_Diaxeirisis_v01
2.Στο κείμενο αναφέρεται «Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το ΥΔ της Δυτικής Μακεδονίας, με το υψηλό εκμεταλλεύσιμο υδροδυναμικό του ποταμού Αλιάκμονα και το πλούσιο σε λιγνίτες υπόβαθρο της κλειστής Λεκάνης Πτολεμαΐδας εξασφαλίζει σημαντικό ποσοστό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Η παραγωγή αυτή γίνεται στο μεγαλύτερο μέρος της μέσω της ΔΕΗ ΑΕ με τη λειτουργία είτε θερμοηλεκτρικών είτε υδροηλεκτρικών (ΥΗΕ) σταθμών και είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη χρήση υδατικών πόρων. Έτσι, όσο αφορά τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς ασκούνται πιέσεις στα υπόγεια υδατικά συστήματα που αφορούν σε αντλήσεις για την ταπείνωση της στάθμης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα στο χώρο των ορυχείων για τις εξορυκτικές ανάγκες καθώς και πιέσεις τόσο στα υπόγεια όσο και στα επιφανειακά για τις ανάγκες σε νερό ψύξης των ΑΗΣ».
Είναι ανακριβές και λάθος να ειπωθεί ότι στην εποχή της απολιγνιτοποίησης ισχύει ότι σημαντικό ποσοστό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας εξασφαλίζεται από την λειτουργία των θερμοηλεκτρικών ΑΗΣ με αντίστοιχες πιέσεις στα ΕΥΣ και στα ΥΥΣ καθώς και με υποβιβασμό της στάθμης του υδροφορέα της περιοχής εξόρυξης (πιέσεις στα ΥΥΣ) ή για την κάλυψη των αναγκών σε νερό ψύξης των ΑΗΣ (πιέσεις στα ΕΥΣ). Ισχύει το τελείως αντίθετο με απόσυρση ήδη των 10 από τις 12 μονάδες των ΑΗΣ (2019-2022), δραματική μείωση των αντλήσεων και επαναφορά της στάθμης του υδροφόρου στα προ εκμετάλλευσης επίπεδα. Η επαναφορά της στάθμης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα είναι ήδη εμφανής στα ορυχεία στα οποία έχει περατωθεί η εκμετάλλευση.
3. Σχολιασμός επι του Πίνακα 6. Υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας με τα μεγαλύτερα προβλήματα, λόγω ανθρωπογενών πιέσεων (EL0900050)
Είναι ανακριβές, διότι στο Ορ. Αμυνταίου δεν πραγματοποιείται καμία αποστράγγιση τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, το έτος 2020 είναι η τελευταία χρονιά εκμετάλλευσης και ως εκ τούτου η τελευταία χρονιά που πραγματοποιήθηκε αποστράγγιση, η οποία ήταν πολύ περιορισμένη. Σημειώνεται δε ότι δεν προβλέπεται μελλοντικά να πραγματοποιηθούν αντλήσεις υπόγειου νερού για την προστασία των ορυχείων αυτών. Συνεπώς, καμία επιβάρυνση δεν δύναται να προκληθεί στη κατάσταση των υπογείων υδάτων από τα ορυχεία. Συνεπώς, η οποιαδήποτε πίεση στο συγκεκριμένο ΥΥΣ δεν μπορεί να προέρχεται από τη ΔΕΗ. Άρα η αναφορά θα πρέπει να διαγραφεί από τον πίνακα.
4.Σχολιασμός επι του Πίνακα 6. Υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας με τα μεγαλύτερα προβλήματα, λόγω ανθρωπογενών πιέσεων (EL0900060)
Είναι ανακριβές, διότι αναφορικά με τις αποστραγγίσεις των ορυχείων στο υδροφόρο σύστημα των υπερκειμένων που αναπτύσσεται μέσα στα αμμώδη κυρίως υλικά που υπέρκεινται των λιγνιτών (υδροφορέας Σαριγκιόλ), λόγω της απολιγνιτοποίησης, αυτές έχουν περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα μετά το έτος 2018. Η αποκατάσταση της στάθμης του υδροφορέα Σαριγκιόλ γίνεται με ένα ρυθμό ανόδου της τάξης των 1 m έως 3 m ανά έτος. Σημειώνεται δε ότι τα τελευταία τρία χρόνια, το ρέμα Σουλού τροφοδοτείται μέσω του ημιπερατού πυθμένα του (+ 620 m) από τον υδροφορέα Σαριγκιόλ, καθώς ο υπόγειος αυτός υδροφορέας βρίσκεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα (βάσει μετρήσεων σε πιεζόμετρα). Η στάθμη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα παρακολουθείται συστηματικά, ενώ παράλληλα συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης όλων των ορυχείων. Επιπλέον, στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης και βάσει του νέου μεταλλευτικού σχεδιασμού, στα Ορυχεία Πτολεμαΐδας καμία περαιτέρω ανάπτυξη δεν προβλέπεται. Συνεπώς, καμία επιβάρυνση δεν προκαλείται στη κατάσταση των συγκεκριμένων ΥΥΣ από τα ορυχεία.

Στο αρχείο: EL09_2REV_P2.1_Methodologia_ExaireseisA_Arthro_4_par.4_5_6
4.Παράρτημα 1α. Κατάλογος τύπων πιέσεων
Δεν υπάρχουν υπόγεια ορυχεία στην περιοχή, η πρόταση αυτή θα πρέπει να αφαιρεθεί.
5.Παράρτημα 1.δ. Κατάλογος γενικών επιχειρημάτων ένταξης στην εξαίρεση του άρθρου 4.5 λόγω «τεχνικής εφικτότητας»
1.7 – Σημειακή – Ύδατα ορυχείων-Γενικά επιχειρήματα
Δεν υπάρχουν εγκαταλελειμμένα ορυχεία, ούτε υπάρχουν απορρίψεις από εγκαταλελειμμένα ορυχεία. Είναι λάθος η διατύπωση. Ο χαρακτηρισμός των περατωθείσων εκμεταλλεύσεων Λιγνιτωρυχείων ως «εγκαταλελειμμένα Ορυχεία δεν είναι σωστός, δίνει την παραπλανητική εντύπωση ότι δεν παρακολουθείται η κατάσταση μέσα στο χώρο των εκσκαφών. Στους χώρους αυτούς αναπτύσσονται νέες χρήσεις γης και παρακολουθούνται και ελέγχονται και συντάσσονται ΜΠΕ και ΣΜΠΕ ΕΠΣ για κάθε μελλοντική δραστηριότητα. Προτείνεται ο όρος “Περατωθείσες Εκμεταλλεύσεις Λιγνιτωρυχείων” στη θέση του “εγκαταλελειμμένα Ορυχεία”. Επιπλέον, δεν αντλούνται τα περατωμένα ορυχεία και άρα δεν απορρίπτουν. Τονίζεται δε ότι, όλοι οι χώροι των ορυχείων ελέγχονται, παρακολουθούνται, και δεν υπάρχουν τοξικές ουσίες/ ρυπογόνες από την λειτουργία τους.
6.Παράρτημα 1.δ. Κατάλογος γενικών επιχειρημάτων ένταξης στην εξαίρεση του άρθρου 4.5 λόγω «τεχνικής εφικτότητας»
Είναι λάθος η διατύπωση. Δεν υπάρχει ρύπανση από τοξικές ουσίες λόγω της λειτουργίας των ορυχείων. Τονίζεται δε ότι, όλοι οι χώροι των ορυχείων ελέγχονται, παρακολουθούνται και συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις καταγραφής/ παρακολούθησης/ αξιολόγησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων. Επίσης οι απορρίψεις είναι ανακριβές ότι δεν μειώνονται. Ήδη τα τελευταία έτη έχουν μειωθεί δραματικά λόγω καθεστώτος απολιγνιτοποίησης.
7.Παράρτημα 1.δ. Κατάλογος γενικών επιχειρημάτων ένταξης στην εξαίρεση του άρθρου 4.5 λόγω «τεχνικής εφικτότητας
1.7 – Σημειακή – Ύδατα ορυχείων-Γενικά επιχειρήματα
Ομοίως όπως και στις δύο προηγούμενες παρατηρήσεις η διατύπωση είναι λάθος. Δεν υπάρχει ρύπανση από τοξικές ουσίες λόγω της λειτουργίας των ορυχείων. Τονίζεται δε ότι, όλοι οι χώροι των ορυχείων ελέγχονται, παρακολουθούνται και συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις καταγραφής/ παρακολούθησης/ αξιολόγησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων. Επίσης οι απορρίψεις είναι ανακριβές ότι δεν μειώνονται. Ήδη τα τελευταία έτη έχουν μειωθεί δραματικά λόγω καθεστώτος απολιγνιτοποίησης
8.Παράρτημα 1.δ. Κατάλογος γενικών επιχειρημάτων ένταξης στην εξαίρεση του άρθρου 4.5 λόγω «τεχνικής εφικτότητας
2.8 – Διάχυτη – Εξορύξεις Ρύπανση από τοξικές ουσίες (εξαιρουμένων των φυτοφαρμάκων)
Ισχύουν τα προηγούμενα σχόλια. Είναι ανακριβές και λάθος ότι υπάρχει ρύπανση από τοξικές ουσίες λόγω των εγκαταλελειμμένων ορυχείων. Κατ’ αρχήν ΔΕΝ υπάρχει «εγκατάλειψη». Τα περατωμένα ορυχεία είναι πολύ συγκεκριμένα και μέχρι και σήμερα παρακολουθούνται και ελέγχονται. Επίσης, δεν υπάρχουν πολλές και διάχυτες απορρίψεις. Οι αντλήσεις έχουν με το πέρας της εκμετάλλευσης παύσει εντελώς , η δε κατάσταση των νερών των λιμνών που σχηματίζονται με φυσικό τρόπο στα κενά των ορυχείων είναι πολύ καλή (βάσει των μετρήσεων/ αναλύσεων από την παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων).
9.Παράρτημα 1.δ. Κατάλογος γενικών επιχειρημάτων ένταξης στην εξαίρεση του άρθρου 4.5 λόγω «τεχνικής εφικτότητας»
6.2 – Υπόγεια ύδατα – Μεταβολή στάθμης ή όγκου υδάτων
Ήδη η στάθμη του υπόγειου υδροφορέα έχει σχεδόν αποκατασταθεί στα ορυχεία της Πτολεμαΐδας. (βλ. ετήσιες εκθέσεις αποστράγγισης ορυχείων). Οι αντλήσεις επίσης έχουν μειωθεί δραματικά λόγω απολιγνιτοποίησης, περάτωσης των περισσότερων ορυχείων και κλεισίματος των ΑΗΣ. Μπορεί να γίνει αναφορά στην απολιγνιτοποίηση και στην επαναφορά της στάθμης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, η οποία είναι ήδη εμφανής βάσει των σταθμημετρήσεων.
10.Διόρθωση αναφορών στη ΛΑΠ Αλφειού και αντικατάσταση με ΛΑΠ Αλιάκμονα
Στις σελίδες από 136 έως 146 γίνεται αναφορά στη ΛΑΠ Αλφειού EL01, αντί για ΛΑΠ Αλιάκμονα και θα πρέπει να διορθωθεί σε όλα τα σημεία αναφοράς.

1. Εξειδίκευση Περιβαλλοντικών Στόχων – Περιβαλλοντικοί Στόχοι Υπογείων Υδάτων

Σχολιασμός επί του Πίνακα 3-2: Περιβαλλοντικοί Στόχοι Ποτάμιων Υδατικών Συστημάτων

Ο χαρακτηρισμός της ποιοτικής κατάστασης ως “κατώτερης της καλής’ δεν μπορεί να τεκμηριωθεί, διότι τα σημεία δειγματοληψίας στο Σουλού στα οποία αναφέρεται στο εθνικό σύστημα παρακολούθησης δεν είναι ακριβώς στο χώρο των Ορυχείων αλλά στο χωριό Πεντάβρυσσος, δηλαδή σε απόσταση ~ 7km ΒΑ της Μαυροπηγής. 

2. Εξειδίκευση Περιβαλλοντικών Στόχων – Περιβαλλοντικοί Στόχοι Υπογείων Υδάτων

Σχολιασμός επί του Πίνακα 3-10: Περιβαλλοντικοί στόχοι Υπόγειων ΥΣ

Η αναφορά στα ορυχεία θα πρέπει να αφαιρεθεί Θα πρέπει να αφαιρεθεί η αναφορά στα ορυχεία για τα θειικά γιατί δεν υπάρχει βάσει νομοθεσίας υπέρβαση στα επιφανειακά νερά με βάσει την ΚΥΑ 170766 για τα επιφανειακά ύδατα. Οι συγκεντρώσεις σε θειικά έτσι κι αλλιώς είναι σχετικά μικρές (βλ. εκθέσεις αποστράγγισης ορυχείων). Αναφορικά με την επιβάρυνση στην ποσοτική κατάσταση των ΥΥΣ, καμία τέτοια επιβάρυνση δεν υφίσταται λόγω των λιγνιτωρυχείων στο Αμύνταιο. (βλ. και προηγούμενα σχετικά σχόλια, αναφορικά με την απολιγνιτοποίηση και την παύση των εργασιών εξόρυξης).

3. Εξειδίκευση Περιβαλλοντικών Στόχων – Περιβαλλοντικοί Στόχοι Υπογείων Υδάτων

Σχολιασμός επί του Πίνακα 3-10: Περιβαλλοντικοί στόχοι Υπόγειων ΥΣ

Θα πρέπει να αφαιρεθεί η αναφορά στα ορυχεία για τα θειικά γιατί δεν υπάρχει βάσει νομοθεσίας υπέρβαση στα επιφανειακά νερά ούτε με βάσει την ΚΥΑ 15782 (για το Σουλού) ούτε με βάσει την ΚΥΑ 170766 για τα επιφανειακά ύδατα. Οι συγκεντρώσεις σε θειικά έτσι κι αλλιώς είναι σχετικά μικρές (βλ. εκθέσεις αποστράγγισης ορυχείων). Αναφορικά με την επιβάρυνση στην ποσοτική κατάσταση των ΥΥΣ, καμία τέτοια επιβάρυνση δεν υφίσταται λόγω των λιγνιτωρυχείων στο Αμύνταιο. (βλ. και προηγούμενα σχετικά σχόλια, αναφορικά με την απολιγνιτοποίηση και την παύση των εργασιών εξόρυξης).

4. Εξαιρέσεις από την Επίτευξη των Περιβαλλοντικών Στόχων στο ΥΔ EL09 – Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα
Σχολιασμός επί του Πίνακα 4-5: Πιέσεις ανά ΕΥΣ στο ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (EL09) που ευθύνονται για την αποτυχία επίτευξης της καλής οικολογικής ή/και χημικής κατάστασης.

Ο χαρακτηρισμός των πιέσεων στο ΕΥΣ θα πρέπει να επανεξεταστεί, διότι δεν υπάρχουν διάχυτες απορρίψεις από τα λιγνιτωρυχεία, ούτε ρύπανση από τοξικές ουσίες λόγω της λειτουργίας τους. Τονίζεται δε ότι, όλοι οι χώροι των ορυχείων ελέγχονται, παρακολουθούνται και συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις καταγραφής/ παρακολούθησης/ αξιολόγησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων. Επιπλέον, οι απορρίψεις τα τελευταία έτη έχουν μειωθεί δραματικά λόγω καθεστώτος απολιγνιτοποίησης.

5. Εξαιρέσεις από την Επίτευξη των Περιβαλλοντικών Στόχων στο ΥΔ EL09 – Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα
Σχολιασμός επί του Πίνακα 4-7: Επιφανειακά ΥΣ στο ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας EL09 στα οποία εφαρμόζεται εξαίρεση από την επίτευξη καλής κατάστασης / δυναμικού σύμφωνα με την Οδηγία και αντίστοιχες Πιέσεις που οδήγησαν στην Εξαίρεση.
Οι παράγοντες σημαντικής πίεσης στο ΕΥΣ θα πρέπει να επανεξεταστούν, διότι οι απορρίψεις τα τελευταία έτη έχουν μειωθεί δραματικά λόγω καθεστώτος απολιγνιτοποίησης. Συνεπώς, λόγω της απολιγνιτοποίησης τα ορυχεία δεν αποτελούν σημαντικό παράγοντα πίεσης. Τονίζεται δε ότι, όλοι οι χώροι των ορυχείων ελέγχονται, παρακολουθούνται και συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις καταγραφής/ παρακολούθησης/ αξιολόγησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων.

6. Εξαιρέσεις από την Επίτευξη των Περιβαλλοντικών Στόχων στο ΥΔ EL09 – Υπόγεια Υδατικά Συστήματα
Σχολιασμός επί του Πίνακα 4-9: Υπόγεια Υδατικά Συστήματα στο Υδατικό Διαμέρισμα EL09 των οποίων η ποσοτική ή/και ποιοτική κατάσταση είναι κατώτερη της καλής.
Η αναφορά στη ΔΕΗ ως μία από τις κύριες πιέσεις θα πρέπει να αφαιρεθεί καθώς πλέον από το 2020 το ορυχείο Αμυνταίου δεν λειτουργεί και καμία αποστράγγιση δεν πραγματοποιείται. Επίσης, από το 2020 καμία μεταφορά νερού δεν πραγματοποιείται για τον ΑΗΣ Αμυνταίου, δεν γίνεται ούτε απόρριψη ψυκτικού νερού στο ρέμα Αμύντα από τον ΑΗΣ. Συνεπώς από τη βιομηχανία, στο συγκεκριμένο ΥΥΣ δεν πραγματοποιούνται αντλήσεις και δεν πραγματοποιούνται απορρίψεις

7. Εξαιρέσεις από την Επίτευξη των Περιβαλλοντικών Στόχων στο ΥΔ EL09 – Υπόγεια Υδατικά Συστήματα
Σχολιασμός επί του Πίνακα 4-9: Υπόγεια Υδατικά Συστήματα στο Υδατικό Διαμέρισμα EL09 των οποίων η ποσοτική ή/και ποιοτική κατάσταση είναι κατώτερη της καλής.
Η αναφορά στη ΔΕΗ ως μία από τις κύριες πιέσεις θα πρέπει να αφαιρεθεί καθώς οι αντλήσεις και οι απορρίψεις τα τελευταία έτη (μετά το 2018) έχουν μειωθεί δραματικά λόγω καθεστώτος απολιγνιτοποίησης και περάτωσης ορυχείων. Η αποκατάσταση της στάθμης του υδροφορέα Σαριγκιόλ γίνεται με ένα ρυθμό ανόδου της τάξης των 1 m έως 3 m ανά έτος. Σημειώνεται δε ότι τα τελευταία τρία χρόνια, το ρέμα Σουλού τροφοδοτείται μέσω του ημιπερατού πυθμένα του (+ 620 m) από τον υδροφορέα Σαριγκιόλ, καθώς ο υπόγειος αυτός υδροφορέας βρίσκεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα (βάσει μετρήσεων σε πιεζόμετρα). Η στάθμη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα παρακολουθείται συστηματικά, ενώ παράλληλα συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης όλων των ορυχείων. Επιπλέον, στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης και βάσει του νέου μεταλλευτικού σχεδιασμού, στα Ορυχεία Πτολεμαΐδας καμία περαιτέρω ανάπτυξη δεν προβλέπεται. Συνεπώς, κύριες πιέσεις δεν μπορεί να είναι τα λιγνιτωρυχεία.

8. Εξαιρέσεις από την Επίτευξη των Περιβαλλοντικών Στόχων στο ΥΔ EL09 – Υπόγεια Υδατικά Συστήματα
Σχολιασμός επί του Πίνακα 4-9: Υπόγεια Υδατικά Συστήματα στο Υδατικό Διαμέρισμα EL09 των οποίων η ποσοτική ή/και ποιοτική κατάσταση είναι κατώτερη της καλή.
Η αναφορά στη ΔΕΗ ως μία από τις κύριες πιέσεις θα πρέπει να αφαιρεθεί καθώς πλέον από το 2020 το ορυχείο Αμυνταίου δεν λειτουργεί. Συνεπώς, κύριες πιέσεις δεν μπορεί να είναι τα λιγνιτωρυχεία.

9. Εξαιρέσεις από την Επίτευξη των Περιβαλλοντικών Στόχων στο ΥΔ EL09 – Υπόγεια Υδατικά Συστήματα
Σχολιασμός επί του Πίνακα 4-14: Υπόγεια ΥΣ στο Υδατικό Διαμέρισμα EL09 στα οποία εφαρμόζεται εξαίρεση από την επίτευξη καλής κατάστασης σύμφωνα με την Οδηγία και αντίστοιχες Πιέσεις που οδήγησαν στην εξαίρεση.
Η αναφορά στη ΔΕΗ ως μία από τις κύριες πιέσεις θα πρέπει να αφαιρεθεί καθώς πλέον από το 2020 το ορυχείο Αμυνταίου δεν λειτουργεί. Επίσης, στα Ορυχεία Πτολεμαΐδας οι αντλήσεις υπογείων υδάτων και οι απορρίψεις είναι σημαντικά λιγότερες λόγω της απολιγνιτοποίησης. Ποιοτικά επίσης δεν ευσταθεί η αναφορά στη ΔΕΗ γιατί δεν υπάρχει υπέρβαση στα θειικά, αλλά ούτε και σε άλλα στοιχεία. (βλ. εκθέσεις αποστράγγισης ΔΕΗ).Συνεπώς, κύριες πιέσεις δεν μπορεί να είναι τα λιγνιτωρυχεία. Επιπλέον, η αναφορά στα Νιτρικά μπορεί να αφορά την γεωργία και τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις λόγω χρήσης φυτοφαρμάκων, αλλά δεν αφορά τη λειτουργία των ορυχείων.

1.Το κείμενο αναφέρει «Στο ΥΔ της Δυτικής Μακεδονίας η κύρια χρήση του νερού είναι η άρδευση και ακολουθεί η ύδρευση, καθώς πέρα από την κάλυψη των αναγκών του ιδίου του ΥΔ, γίνεται και μεταφορά αξιόλογων ποσοτήτων νερού για να καλυφτούν ανάγκες του ΥΔ EL10, τόσο αρδευτικές μέσω του ΓΟΕΒ Πεδιάδας Θεσσαλονίκης-Λαγκαδά, όσο και υδρευτικές μέσω της ΕΥΑΘ”.
Εκ παραδρομής γίνεται αναφορά στο EL10, αντί για το EL09 και θα πρέπει να διορθωθεί.
Στο ίδιο υποκεφάλαιο αναφέρεται «σημαντικές απολήψεις νερού λαμβάνουν χώρα για την κάλυψη των υδατικών αναγκών λειτουργίας των θερμικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και για την ασφαλή διεξαγωγή των εξορυκτικών εργασιών στα ορυχεία της περιοχής. Ή πίεση που ασκείται στα ΥΥΣ από τις υπόψη δραστηριότητες βαίνουν μειούμενες στα πλαίσια εφαρμογής του προγράμματος απολιγνιτοποίησης»
Όπως έχει προαναφερθεί σε προηγούμενα σχόλια, λόγω της απολιγνιτοποίησης, στο ΥΥΣ Αμυνταίου καμία απόληψη/ απόρριψη δεν πραγματοποιείται από τη ΔΕΗ. Συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης, στις οποίες τεκμηριώνεται αυτό (Εκθέσεις Αποστράγγισης ορυχείων). Επιπλέον, στα ΥΥΣ Πτολεμαΐδας οι απολήψεις / απορρίψεις έχουν περιοριστεί τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα μετά το έτος 2018.

2.Μ09Β0902 Προσδιορισμός μέγιστου εύρους διακύμανσης στάθμης ταμιευτήρων & προσδιορισμός κατώτατης στάθμης Λίμνης Καστοριάς

Σύμφωνα με το παραπάνω μέτρο απαιτείται η εκπόνηση μελέτης προκειμένου να οριστεί το μέγιστο εύρος διακύμανσης της στάθμης των ταμιευτήρων. Σε ότι αφορά τους ταμιευτήρες του Συγκροτήματος Αλιάκμονα, το μέγιστο εύρος διακύμανσης της στάθμης των ταμιευτήρων του Συγκροτήματος Αλιάκμονα είναι ήδη καθορισμένο στις Αποφάσεις τις ΡΑΕ 1003/2018 (ΦΕΚ 6066/Β/2018) και ΡΑΕ 385/2021.
Επίσης, η κατανομή του αριθμού και του τρόπου φόρτισης των Μονάδων των ΥΗΣ καθορίζεται από τον Διαχειριστή του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας σύμφωνα με τα διαθέσιμα αποθέματα νερού, τις ανάγκες κάλυψης αναγκών ύδρευσης – άρδευσης σε συνδυασμό με τις ανάγκες κάλυψης αιχμών ζήτησης.
Αναλυτικότερα, οι ΥΗΣ του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας συμμετέχουν στην Απελευθερωμένη Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας και η ένταξη τους σε λειτουργία σε κανονικές συνθήκες προκύπτει από την επίλυση του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ) και την επίλυση του Προγράμματος Κατανομής με βάση τα προβλεπόμενα στον Κώδικα Διαχείρισης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΚΔΕΣΜΗΕ). Διαφοροποιήσεις από τον Ημερήσιο ενεργειακό προγραμματισμό του συστήματος γίνονται από τα αρμόδια κρατικά όργανα και μόνο για τεκμηριωμένους σοβαρούς λόγους οι δε παρεμβάσεις προς το σύστημα για την αλλαγή του προγραμματισμού ακολουθούν διαδικασίες οι οποίες είναι χρονοβόρες. Μη τεκμηριωμένη αλλαγή του προγράμματος δεν εγκρίνεται γιατί συνιστά αθέμιτο ανταγωνισμό.
Με βάση τα παραπάνω, θεωρούμε ότι δεν απαιτείται η εκπόνηση της μελέτης του προαναφερόμενου μέτρου.

1. Συσχέτιση παραμέτρων – φυσικού υποβάθρου – ανθρωπογενών πιέσεων – Γενική θεώρηση
«Αρσενικό (As): αυξημένη συγκέντρωση αρσενικού σχετίζεται με την ύπαρξη γεωθερμικών πεδίων / ρευστών. Πρόσθετα, αυξημένη συγκέντρωση (As) λόγω φυσικού υποβάθρου συνδέεται με πετρώματα πλούσια σε αρσενικούχα ορυκτά, στην παρουσία γεωθερμικών πεδίων / ρευστών και από εκπομπές ηφαιστείων. Η αυξημένη συγκέντρωση αρσενικού οφείλεται και σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες όπως η εξόρυξη και καύση ορυκτών καυσίμων, η αποτέφρωση αποβλήτων, στη βιομηχανία Cu, στη βιομηχανία παραγωγής και επεξεργασίας Fe, στα φυτοφάρμακα, τα λιπάσματα και τις ζωοτροφές, με την εντονότερη ρύπανση να παρατηρείται σε περιοχές κοντά σε ορυχεία, χυτήρια και βιομηχανίες επεξεργασίας μεταλλευμάτων».
Η αναφορά αυτή παραπέμπει στο ότι τα ορυχεία προκαλούν τη ρύπανση. Αυτό είναι ανακριβές και αυθαίρετο, και θα πρέπει να αφαιρεθεί από το κείμενο. Τονίζεται δε ότι, όλοι οι χώροι των ορυχείων ελέγχονται, παρακολουθούνται και συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις καταγραφής/ παρακολούθησης/ αξιολόγησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων. Συνεπώς υπάρχουν ετήσιες εκθέσεις που τεκμηριώνουν τις περιβαλλοντικές παραμέτρους και τα όρια, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.
Χρώμιο (Cr): «αυξημένη συγκέντρωση χρωμίου (Cr), συνδέεται με: α) βασικά υπερβασικά πετρώματα με την μεγαλύτερη συγκέντρωση να καταγράφεται σε σερπεντινίτες. Το χρώμιο απαντά στη φύση κυρίως ως τρισθενές [Cr(III)] και εξασθενές [Cr(VΙ)]. Το πρώτο έχει κυρίως τη μορφή οξειδίων του χρωμίου, καθώς επίσης και υδροξειδίων του χρωμίου, ενώ το δεύτερο εμφανίζεται κυρίως με τη μορφή χρωμικών αλάτων (Palmer and Wittbrodt, 1990; Hem, 1992; Guertin et al., 2005). Το Cr(III) θεωρείται απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό σε αντίθεση με το Cr(VΙ) που είναι πολύ τοξικό και θεωρείται καρκινογόνο (Linos et al., 2011). Οι χαμηλότερες συγκεντρώσεις του χρωμίου συναντώνται σε γρανιτικά και ανθρακικά πετρώματα (Richard and Bourg, 1991), ενώ οι υψηλότερες συγκεντρώσεις εντοπίζονται σε περιδοτίτες με μέση περιεκτικότητα 1800 mg/kg (Faure, 1992), σχιστόλιθους, δουνίτες, γάββρους, πυροξενίτες και σε προϊόντα εξαλλοίωσης αυτών. Τα προϊόντα εξαλλοίωσης των οφιολιθικών πετρωμάτων από τις διεργασίες της αποσάθρωσης και διάβρωσης τροφοδότησαν τους ιζηματογενείς σχηματισμούς. β) ειδικά για τις λιγνιτοφόρες περιοχές επισημαίνεται ότι το Cr περιέχεται στην αρχική οργανική ύλη που έδωσε τον λιγνίτη αφού αποτελεί θρεπτικό συστατικό που προτιμούν να προσλαμβάνουν τα φυτά ή/και να περιέχεται στα λεπτομερή ανόργανα κλαστικά υλικά πλούσια σε υπερβασικά συστατικά που προέκυψαν από τη διάβρωση των περιβαλλόντων πετρωμάτων και συναποτέθηκαν με την οργανική ύλη ή/και να περιέχεται στα ενδιάμεσα στείρα που συνεξορύσσονται. Και στις τρεις περιπτώσεις η εξόρυξη και καύση του λιγνίτη οδηγεί στην παραγωγή τέφρας εμπλουτισμένης σε Cr, ενώ η διαχείριση της τέφρας (μεταφόρτωση, μεταγορά) ευνοεί τη διασπορά της. Οι κυριότερες ανθρώπινες δραστηριότητες που επιβαρύνουν το περιβάλλον με χρώμιο είναι τα βυρσοδεψεία, οι βιομηχανίες επιμετάλλωσης, οι μεταλλευτικές δραστηριότητες, η παρασκευή χρωμάτων και χρωστικών ουσιών, η παραγωγή τσιμέντου (Testa, 2005), η καύση γαιανθράκων και η απόθεση τέφρας στο έδαφος (Jacobs and Testa, 2005), καθώς και η χρήση φωσφορικών λιπασμάτων που περιέχουν χρώμιο (Molina et al., 2009). Σε περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας η αυξημένη συγκέντρωση (Cr) συνδέεται με εξαγωγικές δραστηριότητες της ΔΕΗ και την παραγωγή ιπτάμενης τέφρας.»
Η αναφορά αυτή που συνδέει την αυξημένη συγκέντρωση (Cr) με εξαγωγικές δραστηριότητες της ΔΕΗ και την παραγωγή ιπτάμενης τέφρας είναι λανθασμένη. Κυρίως και μετά από μελέτες που έχουν γίνει κατά το παρελθόν έχει αποδειχθεί ότι η αυξημένη συγκέντρωση του χρωμίου οφείλεται και συνδέεται άμεσα με τα υπερβασικά πετρώματα. Συγκεκριμένα, στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας υπάρχουν περιοχές όπου τα ιζήματα της λεκάνης προέρχονται από την αποσάθρωση των οφειολιθικών σχηματισμών, τα οποία είναι πλούσια σε ορυκτά του Cr (πράσινη σειρά), γεγονός που ερμηνεύει την ύπαρξη Cr στα υπόγεια νερά, της Λεκάνης. Η σχέση αυτή έχει εντοπισθεί και σε παλαιότερες έρευνες και δεν έχει σχέση με την δραστηριότητα του ορυχείου. Στο ίδιο αποτέλεσμα άλλωστε καταλήγει και το ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΜΠ με τίτλο “Ορυκτολογική – Ορυκτοχημική, πετρολογική και γεωχημική συσχέτιση της παρουσίας βαρέων μετάλλων, με έμφαση στο χρώμιο, στους γεωλογικούς σχηματισμούς (υπερβασικά πετρώματα) και στα προϊόντα καύσης του λιγνίτη με την ποιότητα των υπόγειων και επιφανειακών νερών στα λιγνιτικά πεδία της Λεκάνης Σαριγκιόλ”. Συνεπώς, το χρώμιο έχει γεωγενή προέλευση στην περιοχή αυτή, δε θα μπορούσε να έχει σχέση με την δραστηριότητα των ορυχείων και για το λόγο αυτό η πρόταση αυτή πρέπει να αφαιρεθεί από το κείμενο.

2. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ (EL0900050)
Στα υδρογεωλογικά στοιχεία γίνεται η εξής αναφορά «ο υδροφόρος υφίσταται μεγάλες απολήψεις (υπεραντλήσεις) από τη λειτουργία υδρογεωτρήσεων προστασίας των ορυχείων της ΔΕΗ, που βρίσκονται περιμετρικά του λιγνιτωρυχείου Αμυνταίου, προκειμένου να επιτευχθεί η τεχνητή ταπείνωση της στάθμης του υδροφόρου προς αποφυγή της αποστράγγισής του στο χώρο του ορυχείου, για την απρόσκοπτη λειτουργία των εργασιών εξόρυξης του λιγνίτη»
Για το ορυχείο Αμυνταίου οι αντλήσεις έχουν σταματήσει από το 2020. Ειδικά το έτος 2020 είναι η τελευταία χρονιά εκμετάλλευσης και ως εκ τούτου η τελευταία χρονιά που πραγματοποιήθηκε αποστράγγιση, η οποία ήταν πολύ περιορισμένη, και συγκεκριμένα αντλήθηκαν μόλις 0.4 εκ. m3 από υδρογεωτρήσεις της ΔΕΗ. Έκτοτε καμία άντληση δεν πραγματποιήθηκε στο Ορυχείο Αμυνταίου. Η παραπάνω αναφορά θα πρέπει να αφαιρεθεί ή να τροποποιηθεί.

3. ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ- Αξιολόγηση- Εκτίμηση τροφοδοσίας – Εκφόρτιση συστήματος – Αντλήσεις
Γίνεται η εξής αναφορά «Στα πλαίσια του ΣΔΛΑΠ Δυτικής Μακεδονίας – 2η Αναθεώρηση έγινε εκτίμηση της τροφοδοσίας του ΥΥΣ λαμβάνοντας υπόψη τη χωρική κατανομή των λιθολογικών ενοτήτων και τον μέσο συντελεστή κατείσδυσης για κάθε λιθολογική ενότητα του υπόψη ΥΥΣ. Από τους σχετικούς υπολογισμούς προκύπτει μέση ετήσια τροφοδοσία της τάξης των 8,54x106m3 , που αποδίδεται αποκλειστικά στη βροχόπτωση».
Να γίνει τεκμηρίωση γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά στην μέση ετήσια τροφοδοσία του ΥΥΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ (EL0900050) από τα 35 εκ. κυβ. της 1ης αναθεώρησης σε μόλις 8.54 εκ. κυβ. Κρίνεται σκόπιμο να γίνει έλεγχος στις τιμές του πίνακα 7.5.1. Δεν δικαιολογείται η μεγάλη αυτή διαφορά στην ετήσια τροφοδοσία, συγκριτικά με την 1η αναθεώρηση. Επιπλέον, στην ανάλυση δεν δίνονται τα στοιχεία τεκμηρίωση που λήφθηκαν υπόψη, όπως οι καταγεγραμμένες γεωτρήσεις, λειτουργείσες, κ.λπ., όπως για παράδειγμα δίδονται στην ΥΥΣ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (EL0900062).
Στην ίδια εποενότητα αναφέρει ότι «Στα πλαίσια του ΣΔΛΑΠ Δυτικής Μακεδονίας – 2η Αναθεώρηση, οι μέσες ετήσιες απολήψεις από το σύστημα μέσω γεωτρήσεων ανά χρήση εκτιμώνται ως εξής: – Άρδευση: 21,49 x106m3 /y – Κτηνοτροφία: 0,13 x106m3 /y – Ύδρευση: 0,41 x106m3 /y – Βιομηχανία/ Ενέργεια: 4,42 x106m3 /y – Άλλη: 0,05 x106m3 /y».
Να γίνει τεκμηρίωση στην εκτίμηση της ποσότητας άρδευσης, διότι βάσει των καταναλώσεων ενέργειας για την άντληση υπόγειων υδάτων από τους αγρότες προκύπτουν πολλαπλάσιες ποσότητες. Συνεπώς, η εκτίμηση της ποσότητας άρδευσης θεωρείται υποεκτιμημένη για τη λεκάνη Αμυνταίου. Συνεπώς, θα πρέπει να δοθεί η πηγή της τιμής αυτής και τα δεδομένα που λήφθηκαν υπόψη για την εκτίμηση της ποσότητας. Επιπλέον, για το ορυχείο Αμυνταίου το έτος 2020 είναι η τελευταία χρονιά εκμετάλλευσης και ως εκ τούτου η τελευταία χρονιά που πραγματοποιήθηκε αποστράγγιση, η οποία ήταν πολύ περιορισμένη, και συγκεκριμένα αντλήθηκαν μόλις 0.4 εκ. m3. Η τιμή αυτή (4,42 x106m3 /y )είναι λανθασμένη, λόγω της παύσης των εργασιών και της απολιγνιτοποίησης, και θα έπρεπε για το ΥΥΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ (EL0900050) οι μέσες ετήσιες απολήψεις από το σύστημα μέσω γεωτρήσεων να είναι μηδενικές. Από το 2020 καμία άντληση δεν πραγματοποιήθηκε στο Ορυχείο Αμυνταίου.

4. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ (EL0900061) – ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – Υδρογεωλογικά στοιχεία
Στο κείμενο αναφέρεται «Εκλεκτική ταπείνωση της στάθμης του νερού με δίκτυο υδρογεωτρήσεων που χωροθετούνται σε ζώνη περιμετρικά του χώρου ανάπτυξης των ορυχείων και στοχεύουν στην εν ξηρώ εκμετάλλευση των λιγνιτικών οριζόντων».
Το ΥΥΣ EL0900061 είναι ουσιαστικά από το Ορ. Μαυροπηγής και βορειότερα. Συγκεκριμένα το ΥΥΣ περιλαμβάνει ένα πολύ μικρό τμήμα του Ορ. Μαυροπηγής, στο οποίο η ΔΕΗ λειτουργεί ΜΟΝΟ δύο (2) γεωτρήσεις άντλησης. Αναφέρεται δε ότι, το έτος 2021 αυτές άντλησαν μόνο 595 χιλ. m3, ενώ το έτος 2022 άντλησαν συνολικά 470 χιλ. m3. Γίνεται κατανοητό πως δεν είναι δυνατό να επηρεάζουν οι γεωτρήσεις της ΔΕΗ το συγκεκριμένο ΥΥΣ, γι’αυτό η πρόταση θα πρέπει να διαγραφεί.

5. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ (EL0900061) – ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ – Ανάλυση πιέσεων
Στο κείμενο αναφέρεται «Οι διάχυτες πηγές ρύπανσης που επικρατούν στο ΥΥΣ EL0900061 είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό οι καλλιέργειες και σε μικρότερο ποσοστό άλλες χρήσεις. Οι σημειακές πηγές ρύπανσης που απαντώνται στην έκταση του ΥΥΣ περιλαμβάνουν : ΔΜΧ (4), Ενεργειακές μονάδες (3), ΕΕΛ (1). Ιδιαίτερη αναφορά απαιτείται στη λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων, η λειτουργία των οποίων ασκεί πιέσεις σημειακού τύπου και διάχυτου τύπου. Ειδικότερα το υπόψη ΥΥΣ συσχετίζεται με το Ορυχείο Μαυροπηγής».
Τα υπογραμμισμένα σημεία θα πρέπει να αναθεωρηθούν διότι είναι ανεπίκαιρα, λόγω της απολιγνιτοποίησης. Βάσει της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (COM2019) 640/11.12.2019) και του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) (ΦΕΚ 4893/31.12.2019), αποφασίστηκε ο τερματισμός λειτουργίας όλων των λιγνιτικών μονάδων της χώρας το αργότερο έως το έτος 2028. Κατ’ εφαρμογή των εν λόγω προβλέψεων, το επιχειρησιακό σχέδιο της ΔΕΗ εναρμονίστηκε και προέβλεψε τη δέσμευσή της για σταδιακή απόσυρση όλων των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων. Στο ΥΥΣ EL0900061 ΔΕΝ λειτουργεί καμία μονάδα. Επιπλέον, δεν τεκμηριώνεται πουθενά ότι το ορυχείο Μαυροπηγής προκαλεί σημειακές ή διάχυτες πηγές ρύπανσης. Τονίζεται δε ότι, όλοι οι χώροι των ορυχείων ελέγχονται, παρακολουθούνται και συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις καταγραφής/ παρακολούθησης/ αξιολόγησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων. Επιπλέον, αντλήσεις και οι απορρίψεις τα τελευταία έτη έχουν μειωθεί δραματικά λόγω καθεστώτος απολιγνιτοποίησης. Συνεπώς, κύριες πιέσεις δεν μπορεί να θεωρούνται τα λιγνιτωρυχεία.

6. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ (EL0900061) – ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ – Συσχέτιση αυξημένων συγκεντρώσεων με ανθρωπογενείς πιέσεις / φυσικό υπόβαθρο
Στο κείμενο αναφέρεται «Το ΥΥΣ Πτολεμαΐδας δέχεται σημαντικές πιέσεις από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ (παραγωγή και επεξεργασία λιγνίτη, λειτουργία ΑΗΣ) και τη γεωργία. Στο αρχικό Σχέδιο διαχείρισης αναφέρονται υπερβάσεις των στοιχείων Cd, Pb, Ni, Cr, Al, NO3, SO4. Στα πλαίσια της 1ης Αναθεώρησης αναφέρονται υπερβάσεις που αφορούν σε NH4, NO3, NO2 και SO4. Στα πλαίσια της παρούσας 2ης Αναθεώρησης αναφέρονται υπερβάσεις που αφορούν σε NO3 και SO4. Στην ευρύτερη περιοχή των λιγνιτικών πεδίων έχει εκπονηθεί σημαντικός αριθμός εξειδικευμένων μελετών για τη συσχέτιση χημικών στοιχείων / ενώσεων με το φυσικό υπόβαθρο και τις δραστηριότητες της ΔΕΗ ΑΕ.»
Ποιοτικά δεν ευσταθεί η αναφορά στη ΔΕΗ γιατί δεν υπάρχει υπέρβαση στα θειϊκά, στα νιτρικά, αλλά ούτε και σε άλλα στοιχεία. (βλ. εκθέσεις αποστράγγισης ΔΕΗ). Η δε αναφορά στα Νιτρικά μπορεί να αφορά την γεωργία και τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις λόγω χρήσης φυτοφαρμάκων, αλλά δεν αφορά τη λειτουργία των ορυχείων. Συνεπώς, καμία υπέρβαση δεν οφείλεται στα λιγνιτωρυχεία και η αναφορά θα πρέπει να διαγραφεί. Αναφορικά με το χρώμιο, γίνεται αναφορά στη βιβλιογραφία. Ωστόσο, δεν λαμβάνεται υπόψη όλη η διαθέσιμη βιβλιογραφία. Όπως προαναφέρθηκε παραπάνω, μετά από μελέτες που έχουν γίνει κατά το παρελθόν έχει αποδειχθεί ότι η αυξημένη συγκέντρωση του χρωμίου οφείλεται και συνδέεται άμεσα με τα υπερβασικά πετρώματα. Συγκεκριμένα, στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας, έχει αποδειχτεί ότι το χρώμιο έχει γεωγενή προέλευση και δε θα μπορούσε να έχει σχέση με την δραστηριότητα των ορυχείων.Θα πρέπει λοιπόν να ληφθεί όλη η βιβλιογραφία, προκειμένου να γίνει πιο σωστή αξιολόγηση. Παρακάτω αναφέρονται επιπρόσθετες βιβλιογραφικές αναφορές:“Ορυκτολογική – Ορυκτοχημική, πετρολογική και γεωχημική συσχέτιση της παρουσίας βαρέων μετάλλων, με έμφαση στο χρώμιο, στους γεωλογικούς σχηματισμούς (υπερβασικά πετρώματα) και στα προϊόντα καύσης του λιγνίτη με την ποιότητα των υπόγειων και επιφανειακών νερών στα λιγνιτικά πεδία της Λεκάνης Σαριγκιόλ”. “Louloudis, G. (2018). Unsupervised Machine Learning Applications on Greek Lignite Mining Industry. Conference: 14th International Symposium Continuous Surface Mining, at Thessaloniki Greece”, όπου γίνεται στατιστική ανάλυση 400 δειγμάτων νερού της Λεκάνης Πτολεμαΐδας.

7. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ (EL0900061) – ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ – Εκτίμηση τροφοδοσίας – Εκφόρτιση συστήματος – Αντλήσεις- Απολήψεις
Στο κείμενο αναφέρεται «Στα πλαίσια του ΣΔΛΑΠ Δυτικής Μακεδονίας – 2η Αναθεώρηση, οι μέσες ετήσιες απολήψεις από το σύστημα μέσω γεωτρήσεων ανά χρήση και σύμφωνα με το επικαιροποιημένο αρχείο της ΔΥ, εκτιμώνται ως εξής:… Βιομηχανία/ Ενέργεια: 8,13 x106 m³ /y»
Το ΥΥΣ EL0900061 είναι ουσιαστικά από το Ορυχείο Μαυροπηγής και βορειότερα. Συγκεκριμένα το ΥΥΣ περιλαμβάνει ένα πολύ μικρό τμήμα του Ορ. Μαυροπηγής, στο οποίο η ΔΕΗ λειτουργεί ΜΟΝΟ δύο (2) γεωτρήσεις άντλησης. Αναφέρεται δε ότι, το έτος 2021 αυτές άντλησαν μόνο 595 χιλ. m3, ενώ το έτος 2022 άντλησαν συνολικά 470 χιλ. m3. Συνεπώς η τιμή που αντιστοιχεί σε μέσες ετήσιες απολήψεις από τη Βιομηχανία/ Ενέργεια 8.13 εκ. κυβικά είναι λανθασμένη και χρειάζεται επικαιροποίηση.

8. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (EL0900062) – ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ -Υδρογεωλογικά στοιχεία
Στο κείμενο αναφέρεται «Το υδροφόρο σύστημα που αναπτύσσεται εντός των ιζηματογενών στρωμάτων που υπέρκεινται της λιγνιτοφόρου στιβάδας, το οποίο βρίσκεται σε καθεστώς υπερεκμετάλλευσης για δύο λόγους: Εκλεκτική ταπείνωση της στάθμης του νερού με δίκτυο υδρογεωτρήσεων που χωροθετούνται σε ζώνη περιμετρικά του χώρου ανάπτυξης των ορυχείων και στοχεύουν στην εν ξηρώ εκμετάλλευση των λιγνιτικών οριζόντων…».
Το ΥΥΣ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ είναι υπό καθεστώς υπερεκμετάλλευσης αλλά ο λόγος δεν είναι τα ορυχεία. Αυτό είναι ανακριβές, διότι αναφορικά με τις αποστραγγίσεις των ορυχείων στο υδροφόρο σύστημα των υπερκειμένων που αναπτύσσεται μέσα στα αμμώδη κυρίως υλικά που υπέρκεινται των λιγνιτών (υδροφορέας Σαριγκιόλ), λόγω της απολιγνιτοποίησης, αυτές έχουν περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα μετά το έτος 2018. Η αποκατάσταση της στάθμης του υδροφορέα Σαριγκιόλ γίνεται με ένα ρυθμό ανόδου της τάξης των 1 m έως 3 m ανά έτος. Όπως προαναφέρθηκε, τα τελευταία τρία χρόνια, το ρέμα Σουλού τροφοδοτείται μέσω του ημιπερατού πυθμένα του (+ 620 m) από τον υδροφορέα Σαριγκιόλ, καθώς ο υπόγειος αυτός υδροφορέας βρίσκεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα (βάσει μετρήσεων σε πιεζόμετρα). Η στάθμη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα παρακολουθείται συστηματικά, ενώ παράλληλα συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης όλων των ορυχείων. Επιπλέον, στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης και βάσει του νέου μεταλλευτικού σχεδιασμού, στα Ορυχεία Πτολεμαΐδας καμία περαιτέρω ανάπτυξη δεν προβλέπεται.
Συνεπώς, καμία επιβάρυνση δεν προκαλείται στη κατάσταση των συγκεκριμένων ΥΥΣ από τα ορυχεία και η πρόταση θα πρέπει να διαγραφεί.

9. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (EL0900062) – ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ -Υδρογεωλογικά στοιχεία
Στο κείμενο αναφέρεται «Το ΥΥΣ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ δέχεται σημαντικές πιέσεις από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ (παραγωγή και επεξεργασία λιγνίτη, λειτουργία ΑΗΣ) και τη γεωργία. Στο αρχικό Σχέδιο διαχείρισης αναφέρονται υπερβάσεις των στοιχείων As, Cd, Pb, Ni, Cr, Al, NO3. Στα πλαίσια της 1ης Αναθεώρησης δεν αναφέρονται υπερβάσεις για καμμία παράμετρο. Στα πλαίσια της παρούσας 2ης Αναθεώρησης αναφέρονται υπερβάσεις που αφορούν σε NO3¬».
Όπως έχει προαναφερθεί, η αναφορά στη ΔΕΗ θα πρέπει να απαλειφθεί. Οι υπερβάσεις σε νιτρικά αφορούν, αν όχι αποκλειστικά, κυρίως τις αγροτικές δραστηριότητες. Δεν αφορά τη λειτουργία των ορυχείων και συνεπώς, καμία υπέρβαση δεν οφείλεται στα λιγνιτωρυχεία.

10. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (EL0900062) – ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ – Αξιολόγηση- Παρουσίαση ποσοτικής κατάστασης του υπόγειου υδατικού συστήματος
Στο κείμενο αναφέρεται «σταδιακή πτώση της μέσης ετήσιας στάθμης σε 3/8 υδροσημεία παρακολούθησης (ποσοστό 38%)».
Γίνεται αναφορά στη λεκάνη Σαριγκιόλ, ΥΥΣ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (EL0900062), και συγκεκριμένα ότι υπάρχει πτώση στάθμης υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Ωστόσο, αυτό δεν επαληθεύεται από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Σχήμα 7.7.6), όπου παρατηρείται αύξηση της στάθμης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, επομένως η πρόταση θα πρέπει να επαναδιατυπωθεί

11. ΠΟΡΩΔΕΣ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΥΟΧΩΡΙΟΥ – ΚΛΕΙΤΟΥΣ ΤΕΤΡΑΛΟΦΟΥ (EL0900063) – ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – Υδρογεωλογικά στοιχεία
Στο κείμενο αναφέρεται ««Το υδροφόρο σύστημα που αναπτύσσεται εντός των ιζηματογενών στρωμάτων που υπέρκεινται της λιγνιτοφόρου στιβάδας, το οποίο βρίσκεται σε καθεστώς υπερεκμετάλλευσης για δύο λόγους: Εκλεκτική ταπείνωση της στάθμης του νερού με δίκτυο υδρογεωτρήσεων που χωροθετούνται σε ζώνη περιμετρικά του χώρου ανάπτυξης των ορυχείων και στοχεύουν στην εν ξηρώ εκμετάλλευση των λιγνιτικών οριζόντων…».
Για το ΥΥΣ ΚΑΡΥΟΧΩΡΙΟΥ – ΚΛΕΙΤΟΥΣ ΤΕΤΡΑΛΟΦΟΥ (EL0900063), η αναφορά δεν είναι σωστή και θα πρέπει να αναθεωρηθεί. Στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης και βάσει του νέου μεταλλευτικού σχεδιασμού, στα Ορυχεία Πτολεμαΐδας καμία περαιτέρω ανάπτυξη δεν προβλέπεται. Συνεπώς οι γεωτρήσεις αποστράγγισης έχουν περιοριστεί σημαντικά και συγκεκριμένα τα τελευταία χρόνια στο εν λόγω ΥΥΣ EL0900063 οι μέσες ετήσιες αντλήσεις των ορυχείων είναι της τάξης των 3 εκ. m3»

“ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ – ΕΚΒΑΘΥΝΣΗ ΚΑΝΑΛΙΟΥ – ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΡΕΜΑ ΣΟΥΛΟΥ Διερεύνηση «άλλων μέσων» για την επίτευξη των χρήσιμων στόχων που εξυπηρετούν οι φυσικές αλλοιώσεις (βήμα 8)”

Στο κείμενο αναφέρεται «Σημειώνεται ότι το Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας τροφοδοτεί τέσσερις (4) ΑΗΣ συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 3.737 MW (το 95 % περίπου της εγκατεστημένης ισχύος ΑΗΣ που χρησιμοποιούν λιγνίτη στη χώρα 4). Στο Λιγνιτικό Κέντρο Πτολεμαΐδας – Αμυνταίου απασχολούνται σήμερα 3.650 άτομα περίπου».
Όλα τα υπογραμμισμένα θα πρέπει να αναθεωρηθούν διότι είναι ανεπίκαιρα, λόγω της απολιγνιτοποίησης. Σήμερα στο Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας λειτουργεί ο ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου, ενώ το 2023 ξεκίνησε τη λειτουργία η νέα μονάδα ΑΗΣ Πτολεμαΐδας V. Επίσης σε λειτουργία είναι ο ΑΗΣ Μελίτης. Συνεπώς, σε λειτουργία βρίσκονται σήμερα 3 ΑΗΣ. Βάσει της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (COM2019) 640/11.12.2019) και του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) (ΦΕΚ 4893/31.12.2019), αποφασίστηκε ο τερματισμός λειτουργίας όλων των λιγνιτικών μονάδων της χώρας το αργότερο έως το έτος 2028. Κατ’ εφαρμογή των εν λόγω προβλέψεων, το επιχειρησιακό σχέδιο της ΔΕΗ εναρμονίστηκε και προέβλεψε τη δέσμευσή της για σταδιακή απόσυρση όλων των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων και συγκεκριμένα δεν λειτουργούν πλέον οι παρακάτω ΑΗΣ: Ο ΑΗΣ ΛΙΠΤΟΛ (Μονάδες I και II) σταμάτησε τη λειτουργία του το έτος 2013, ενώ η οριστική απόσυρση των εν λόγω Μονάδων ολοκληρώθηκε με την Απόφαση ΡΑΕ 111/2014. Στον ΑΗΣ Πτολεμαΐδας, όλες οι Μονάδες (I – IV) έχουν αποσυρθεί οριστικά, κατόπιν και της έκδοσης των σχετικών Αποφάσεων οριστικής απόσυρσης (Απόφαση ΥΠΕΚΑ Δ5/ΗΛ/Α/Φ7/161/3800/09.03.2011 για τη Μονάδα I, Απόφαση ΡΑΕ 654/2014 για τη Μονάδα ΙΙ, Απόφαση ΡΑΕ 405/2016 για τις Μονάδες ΙΙΙ και IV). ΑΗΣ Αμυνταίου-Φιλώτα σταμάτησε τη λειτουργία του στα μέσα του 2020. Ο ΑΗΣ Καρδιάς ολοκλήρωσε τη λειτουργία του στις 5 Μαΐου 2021, σύμφωνα με τον Νόμο 4796/2021, Μέρος Β΄, Άρθρο 82. Παράλληλα, με την Απόφαση ΡΑΕ 217/2021 ήδη διαγράφηκαν (οριστική απόσυρση) οι Μονάδες Ι και ΙΙ του ΑΗΣ Καρδιάς από την Ενιαία Άδειας Παραγωγής της ΔΕΗ Α.Ε. Για τους ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου και Μελίτης υπάρχει προγραμματισμένη διακοπή εργασιών έως το έτος 2025 (βάσει χρονοδιαγράμματος για την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων). Συνεπώς, σήμερα σε λειτουργία βρίσκονται τρεις (3) ΑΗΣ, συνολικής καθαρής εγκατεστημένης ισχύος 2.360 MW. Επίσης, οι εργαζόμενοι που απασχολούνται στα ορυχεία και τους ΑΗΣ είναι περίπου 3.000.

Σχετικά με τα ΜΕΤΡΑ
• μέτρο Μ14Σ0204 Εργασίες καθαρισμού και συντήρησης ΙΤΥΣ – Μέτρα ΚΟΔ , καλό θα ήταν να γίνει μελέτη σε βασικά ρέματα που ανήκουν σε περιοχή natura2000 ώστε να διατηρούνται εντός της κοίτης λημνία διατήρησης και προστασίας της βιοπικοιλότητας και να προβλέπονται εργασίες σταθεροποίησης των σαθρών πρανών που δημιουργούνται λόγω της εκσκαφής, καθώς επίσης να αποφεύγεται η καταστροφή του μαιανδρισμού των ρεμάτών καθώς και να προβλέπεται και να προστατεύεται η πλημμυρική ζώνη των εκβολών
• Μ14Σ0205 Απαγόρευση απόληψης υλικών κατάντη φραγμάτων Καλαμωτής, Ερεσού και Απολακιάς- Μέτρα ΚΟΔ. , καλό θα ήταν να απαγορεύεται η χαλικοληψία για την κατασκευή σεραζανέτ που προορίζονται για αντιπλημμυρικά πρανή. Δυστυχώς με το πρόσχημα της κατασκευής των σεραζανέτ απομακρύνονται τεράστιες ποσότητες υλικών από τις κοίτες κατάντι των φραγμάτων
• Μ14Σ0206 Οικολογική παροχή, υπάρχουν σχετικά αριθμητικές προσομοιώσεις που να υπολογίζουν την οικολογική παροχή; Με ποια μεθοδολογία υπολογίστηκε; Θα πρέπει να ακολουθεί μεθοδολογία που αφορά ποτάμια διαλείπουσας ροής
• Μ14Σ0207 Κοινοποίηση Μητρώο Πηγών Ρύπανσης στις αρμόδιες αδειοδοτικές & ελεγκτικές αρχές , θα θέλαμε το μητρώο αυτό να έχουμε πρόσβαση και τα πανεπιστήμια για ερευνητικούς σκοπούς
• Μ14Σ1501 Επαγγελματική κατάρτιση των γεωργοκτηνοτρόφων για την προστασία των Υδατικών Συστημάτων , Θα πρέπει στο Βόρειο Αιγαίο να γίνει εκπαίδευση σχετικά με τη χρήση των αποβλήτων ελαιουργείου στην άρδευση των καλλιεργειών το χειμώνα, όπως επιτρέπει η σχετική νομοθεσία και όχι να απορρίπτονται τα απόβλητα στα ρέματα και να καταλήγουν στη θάλασσα
• Μ14Σ1603 Καταγραφή και παρακολούθηση της λειτουργίας των ταμιευτήρων του ΥΔ , το μέτρο αυτό θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου που ήδη λειτουργεί τηλεμετρικούς σταθμούς αυτόματης καταγραφής της στάθμης σε πολλά σημεία και υπάρχει η τεχνογνωσία και επίσης θα μπορούσε ο εξοπλισμός να χρησιμοποιηθούν από κοινού, δηλαδή να εξυπηρετεί τόσο την υπηρεσία υδάτων όσο και ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς

• Μ14Σ1607 Διαχείριση ιζημάτων ταμιευτήρα Ερεσού – Μέτρα ΚΟΔ , υπάρχει τεράστιο υλικό στην κατεύθυνση αυτή από προηγούμενες μελέτες και ερευνητικά έργα και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου μπορεί να συνδράμει αποτελεσματικά με εύστοχες και βιώσιμες λύσεις
• Μ14Σ1608 Σύλληψη, μεταφορά και απελευθέρωση ιχθύων Ladigesocypris ghigii, Θα πρέπει να γίνει αντίστοιχη δράση και στο φράγμα Ερεσού με το κατάλληλο είδος
• Η λιμνοδεξαμεμή Σεδούντα – Πλωμαρίου χρησιμοποιείται για υδρευτικούς σκοπούς και θα έπρεπε να γίνουν μελέτες περισσότερες σχετικά με την οικολογία και την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής

Σχετικά με τα ΦΟΡΤΙΑ,
Δεν μπορούμε να εισάγουμε τον όρο διάλυση, θα πρέπει να έχουμε τα αρχικά φορτία και τα φορτία που τελικά καταλήγουν στον υδάτινο αποδέκτη και τελικά στη θάλασσα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος export coefficients, το μοντέλο MONERIS, η μεθοδολογία LOICZ.
Δεν γίνεται απλά διαίρεση φορτίων με παροχές. Η συγκεντρώσεις των ρύπων που απεικονίζονται στους χάρτες θα πρέπει να επαληθεύονται με μετρήσεις ποιότητας των υδάτων και όχι να παρατίθενται έτσι απλά. Επίσης η συγκέντρωση των υδάτων ακολουθεί μια χωροχρονική μεταβολή και θα πρέπει να διαφοροποιηθεί τουλάχιστον σε υψηλή και χαμηλή ροή των ρεμάτων.

Σχετικά με την ΥΔΡΕΥΣΗ,
Δεν γίνεται λόγος γιατί προχωρήσαμε στην κοστοβόρα και σε χαμηλής ποιότητας απόδοση λύση της αφαλάτωσης και δεν ακολουθούμε άλλες μεθόδους εξοικονόμησης νερού. Ποιες είναι οι μέθοδοι εξοικονόμησης νερού στη Χίο και γιατί ξεκίνησαν στο νησί αυτό οι αφαλατώσεις; Υπάρχει πρόβλεψη για κατασκευή λιμνοδεξαμενών για να γίνεται συγκράτηση του νερού της βροχής;
Έγινε κάποια προσπάθεια για την αναβάθμιση του φράγματος του Κατράρη, κάποια διερεύνηση εκτροπής ρεμάτων σε αυτό το φράγμα;
Τι γίνεται με την ρύπανση των νερών στη Χίο από Υδράργυρο και στο Μανταμάδο από Αρσενικό; Υπάρχουν σχετικές μελέτες;
Παρατηρούνται βανδαλισμοί γύρω από δεξαμενές ύδρευσης και άλλες παραβάσεις; Πως θα εφαρμοστεί το μέτρο της προστασίας των πηγών όταν έχουμε εκατοντάδες πηγές υδροληψίας;

Σχετικά με τους υπόγειους υδροφορείς,
Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου παρακολουθεί το φαινόμενο της υφαλμύρινσης στον υπόγειο υδροφορέα της Καλλονής με τηλεμετρικό όργανο καταγραφής της στάθμης και της αγωγιμότητας και έχει αναπτύξει μοντέλο υπόγειας υδραυλικής. Θα μπορούσε η υπάρχουσα τεχνογνωσία αυτή να βοηθήσει στο φαινόμενο αυτό.

Σχετικά με το ΚΟΣΤΟΣ,
Το περιβαλλοντικό κόστος του νερού στα νησιά του Αιγαίου είναι παρόμοιο με της Κρήτης και άλλων περιοχών, που διαφοροποιείται και κατά πόσον;

Σχετικά με τα ΜΕΤΡΑ
• μέτρο Μ14Σ0204 Εργασίες καθαρισμού και συντήρησης ΙΤΥΣ – Μέτρα ΚΟΔ , καλό θα ήταν να γίνει μελέτη σε βασικά ρέματα που ανήκουν σε περιοχή natura2000 ώστε να διατηρούνται εντός της κοίτης λημνία διατήρησης και προστασίας της βιοπικοιλότητας και να προβλέπονται εργασίες σταθεροποίησης των σαθρών πρανών που δημιουργούνται λόγω της εκσκαφής, καθώς επίσης να αποφεύγεται η καταστροφή του μαιανδρισμού των ρεμάτών καθώς και να προβλέπεται και να προστατεύεται η πλημμυρική ζώνη των εκβολών
• Μ14Σ0205 Απαγόρευση απόληψης υλικών κατάντη φραγμάτων Καλαμωτής, Ερεσού και Απολακιάς- Μέτρα ΚΟΔ. , καλό θα ήταν να απαγορεύεται η χαλικοληψία για την κατασκευή σεραζανέτ που προορίζονται για αντιπλημμυρικά πρανή. Δυστυχώς με το πρόσχημα της κατασκευής των σεραζανέτ απομακρύνονται τεράστιες ποσότητες υλικών από τις κοίτες κατάντι των φραγμάτων
• Μ14Σ0206 Οικολογική παροχή, υπάρχουν σχετικά αριθμητικές προσομοιώσεις που να υπολογίζουν την οικολογική παροχή; Με ποια μεθοδολογία υπολογίστηκε; Θα πρέπει να ακολουθεί μεθοδολογία που αφορά ποτάμια διαλείπουσας ροής
• Μ14Σ0207 Κοινοποίηση Μητρώο Πηγών Ρύπανσης στις αρμόδιες αδειοδοτικές & ελεγκτικές αρχές , θα θέλαμε το μητρώο αυτό να έχουμε πρόσβαση και τα πανεπιστήμια για ερευνητικούς σκοπούς
• Μ14Σ1501 Επαγγελματική κατάρτιση των γεωργοκτηνοτρόφων για την προστασία των Υδατικών Συστημάτων , Θα πρέπει στο Βόρειο Αιγαίο να γίνει εκπαίδευση σχετικά με τη χρήση των αποβλήτων ελαιουργείου στην άρδευση των καλλιεργειών το χειμώνα, όπως επιτρέπει η σχετική νομοθεσία και όχι να απορρίπτονται τα απόβλητα στα ρέματα και να καταλήγουν στη θάλασσα
• Μ14Σ1603 Καταγραφή και παρακολούθηση της λειτουργίας των ταμιευτήρων του ΥΔ , το μέτρο αυτό θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου που ήδη λειτουργεί τηλεμετρικούς σταθμούς αυτόματης καταγραφής της στάθμης σε πολλά σημεία και υπάρχει η τεχνογνωσία και επίσης θα μπορούσε ο εξοπλισμός να χρησιμοποιηθούν από κοινού, δηλαδή να εξυπηρετεί τόσο την υπηρεσία υδάτων όσο και ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς

• Μ14Σ1607 Διαχείριση ιζημάτων ταμιευτήρα Ερεσού – Μέτρα ΚΟΔ , υπάρχει τεράστιο υλικό στην κατεύθυνση αυτή από προηγούμενες μελέτες και ερευνητικά έργα και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου μπορεί να συνδράμει αποτελεσματικά με εύστοχες και βιώσιμες λύσεις
• Μ14Σ1608 Σύλληψη, μεταφορά και απελευθέρωση ιχθύων Ladigesocypris ghigii, Θα πρέπει να γίνει αντίστοιχη δράση και στο φράγμα Ερεσού με το κατάλληλο είδος
• Η λιμνοδεξαμεμή Σεδούντα – Πλωμαρίου χρησιμοποιείται για υδρευτικούς σκοπούς και θα έπρεπε να γίνουν μελέτες περισσότερες σχετικά με την οικολογία και την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής

Προτεινόμενο Μέτρο 3 –

Ονομασία Μέτρου – Δημιουργία εγχειριδίου μεθοδολογίας και παραδειγμάτων Λύσεων Βασισμένες στη Φύση για αντιπλημμυρικά έργα και γενικά έργα ανάπλασης

Κατηγορία Μέτρου – Έργα έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης

Περιγραφή Μέτρου – Η εφαρμογή Λύσεων Βασισμένες στη Φύση (Nature based Solutions) αποτελεί οριζόντια οδηγίας στην νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι λύσεις αυτές προσφέρουν πολλαπλά οφέλη και είναι οι πλέον βιώσιμες σχετικά με την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων. Από την άλλη πλευρά δεν αποτελούν εναλλακτικές στην επιλογή των μελετητών οι οποίοι συνεχίζουν να προτείνουν λύσεις βασισμένες στο μπετόν. Η δημιουργία εγχειριδίου με εναλλακτικά παραδείγματα λύσεων βασισμένες στη φύση καθώς και της μεθοδολογίας σχεδιασμού τους θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης καθώς και από τις Περιφερειακές Ενότητες στο να κατευθύνουν του μελετητές να τις συμπεριλάβουν στο σχεδιασμό των έργων.

Συνέχιση Μέτρου – Όχι

Επηρεαζόμενα ΕΥ και ΥΣ – EL13

Φορείς Υλοποίησης – Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Χανίων

Κόστος – 50.000 € συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ)

Προτεινόμενο Μέτρο 2 –

Ονομασία Μέτρου – Αποκατάσταση Λίμνης Αγυιάς, εκβάθυνση, διαχείριση ιζημάτων και εφαρμογή μέτρων διαχείρισης

Κατηγορία Μέτρου – Έργα έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης

Περιγραφή Μέτρου – Το μέτρο περιλαμβάνει την εκπόνηση της μελέτης του Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης σχετικά με την εκβάθυνσης της λίμνης και την αποκατάσταση του αρχικού βάθους του πυθμένα του ταμιευτήρα, την διαχείρισης των ιζημάτων καθώς και την εφαρμογή των μέτρων διαχείρισης της λίμνης. Η τεχνητή λίμνη της Αγιάς κατασκευάστηκε το 1928 για να τροφοδοτήσει το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ. Ή λίμνη είναι ένα σημαντικό οικοσύστημα χλωρίδας και ορνιθοπανίδας της περιοχής και αποτελεί πέρασμα εκατοντάδων αποδημητικών πουλιών, που βρίσκουν καταφύγιο τους χειμερινούς μήνες στην λίμνη. Οι περιβαλλοντικοί όροι για την διαχείριση της λίμνης της Αγιάς καθορίστηκαν στην ΚΥΑ 125585/24.1.2007 η οποία προβλέπει την δημιουργία φορέα διαχείρισης για την λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την αντιρύπανση της λίμνης και του περιβάλλοντα χώρου της λίμνης. Η μελέτη του Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης προτείνει μεθόδους εκβάθυνσης της λίμνης και την αποκατάσταση του αρχικού βάθους του πυθμένα του ταμιευτήρα (απομάκρυνση των φερτών υλικών) με τη μέθοδο της άντλησης για να αυξηθεί η χωρητικότητά του. Οι εργασίες θα πρέπει να μη θίγουν τη βλάστηση της λίμνης. Επιπλέον η μελέτη προτείνει «ως κατώτερη επιτρεπτή στάθμη τα 37,7m για το διάστημα από την αρχή της αρδευτικής περιόδου ως τις 10 Ιουλίου και τα 37m για τον υπόλοιπο Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Από τις αρχές Οκτωβρίου είναι αναγκαία η σταδιακή επανάκαμψη της λίμνης σε στάθμη πάνω από τα 37,5m. Απαραίτητη προϋπόθεση της ορθολογικής διαχείρισης της λίμνης είναι η υλοποίηση του μέτρου της τηλεμετρικής παρακολούθησης των εισροών, εκροών και της στάθμης της λίμνης. Η Περιφερειακή Ενότητας Χανίων θα αναλάβει την ανάθεση του έργου για την υλοποίηση της εκβάθυνσης της λίμνης, της διαχείρισης των ιζημάτων καθώς και της εφαρμογής των μέτρων διαχείρισης.

Συνέχιση Μέτρου – Όχι

Επηρεαζόμενα ΕΥ και ΥΣ – EL1300031, EL1339R000401012H

Φορείς Υλοποίησης – Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Χανίων

Κόστος – 600.000 € συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ)

Προτεινόμενο Μέτρο 1 –

Ονομασία Μέτρου – Εγκατάσταση σταθμών συνεχόμενης καταγραφής της παροχής εκφορτίσεων των πηγών Αγυιάς (Πλατάνου, Κολύμπας και Καλαμιώνα), της στάθμης γεωτρήσεων ανάντι των πηγών και της παροχής των αντλήσεων από τις γεωτρήσεις και τις πηγές

Κατηγορία Μέτρου – Έργα έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης

Περιγραφή Μέτρου – Το μέτρο περιλαμβάνει την δημιουργία ολοκληρωμένου τηλεμετρικού συστήματος παρακολούθησης των εισροών και εκροοών του καρστικού υδροφορέα της Αγυιάς το οποίο θα συλλέγει δεδομένα στην διάρκεια της σταδιακής αναρρύθμισης των πηγών για την αξιολόγηση του συστήματος και τον ρυθμό επαναφοράς του υδροφορέα. Συγκεκριμένα προτείνεται:
• Παρακολούθηση των υπερχειλίσεων των πηγών Πλατάνου και Κολύμπας καθώς και της υπεχείλισης της λίμνης Αγυιάς. Η ΔΕΥΑΧ σε συνεργασία με τον ΟΑΚ έχει κατασκευάσει τους σταθμούς μέτρησης σε αυτά τα σημεία και έχει ξεκινήσει την παρακολούθηση. Οι μετρήσεις πρέπει να βαθμονομηθούν με μυλίσκο και να εξακριβωθεί το ισοζύγιο των πηγών.
• Παρακολούθηση της υπερχείλισης της πηγής του Καλαμιώνα. Με βάσει τα δεδομένα του σταθμού μέτρησης της στάθμης υπερχείλιση, να βαθμονομηθεί η παροχή.
• Παρακολούθηση συσχέτισης στάθμης Κουφού-Καλαμιώνα. -Προτείνεται να μελετηθεί η συσχέτιση της στάθμης του Κουφού με την στάθμη του Καλαμιώνα. Η καλή συσχέτιση θα επιβεβαιώσει την ανεξαρτησία των δύο υδροφορέων. Επιπλέον, οι στάθμες των τριών γεωτρήσεων που θα γίνουν στην περιοχή μεταξύ Καλαμιώνα και Κολύμπας θα δείξουν αν υπάρχει επικοινωνία μεταξύ των πηγών.
• Παρακολούθηση των παροχών του αγωγού Κολύμπας- ΤΟΕΒ – Η ΔΕΥΑΧ σε συνεργασία με τον ΟΑΚ έχει κατασκευάσει αυτό τον σταθμό μέτρησης και έχει ξεκινήσει την παρακολούθηση. Τα αρχικά αποτελέσματα παροχής χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή την μελέτη.
• Παρακολούθηση των αντλήσεων σε όλες τις γεωτρήσεις – Θα πρέπει να εγκατασταθούν παροχόμετρα σε όλες τις γεωτρήσεις τα οποία τηλεμετρικά θα συγκεντρώνουν την διακύμανση της άντλησης όλων των γεωτρήσεων. Συγκεκριμένα προτείνεται να εγκατασταθούν 20 παροχόμετρα στις 6 γεωτρήσεις της ΔΕΥΑΧ, 8 του ΟΑΚ, 2 του ΤΟΕΒ και 4 γεωτρήσεις στην περιοχή του Κουφού.
• Εγκατάσταση σταθμηγράφων σε γεωτρήσεις – Αυτή την στιγμή υπάρχουν εγκατεστημένα ο σταθμηγράφος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης στα Μυλωνιανά, της ΥΕΒ κοντά στις γεωτρήσεις Γ122-Γ123, της ΔΕΥΑΧ στην πηγή Πλατάνου και του ΙΓΜΕ στην νέα γεώτρηση παρακολούθησης. Προτείνεται η εγκατάσταση σταθμηγράφου στην Μ6 και σε όλες τις καινούριες γεωτρήσεις.
• Μέτρηση παροχής Κερίτη – Προτείνεται η εγκατάσταση τηλεμετρικού σταθμηγράφου στον ποταμό Κερίτη στη θέση Πατελάρι που θα μετράει την συνολική ροή του ποταμού.

Ετήσιες εκθέσεις με τα αποτελέσματα του προγράμματος παρακολούθησης – Να γίνονται ετήσιες εκθέσεις με τα δεδομένα παρακολούθησης του υδροφορέα και την συνολική διαχρονική διακύμανση των παροχών εκχείλισης των πηγών, τις στάθμες του υδροφορέα και των παροχών άντλησης κάθε φορέα.

Δημιουργία βάσης δεδομένων που θα συλλέγει τα τηλεμετρικά δεδομένα, θα τα επεξεργάζεται και θα τα παρουσιάζει σε ειδική πλατφόρμα για να είναι διαθέσιμα από τις υπηρεσίες και το κοινό.

Συνέχιση Μέτρου – Όχι

Επηρεαζόμενα ΕΥ και ΥΣ – EL1300031, EL1339R000401012H

Φορείς Υλοποίησης – Αποκεντρωμένη Διοίκηση (Διεύθυνση Υδάτων Κρήτης) – ΔΕΥΑ Χανίων – ΟΑΚ

Κόστος – Αγορά εξοπλισμού 300.000 €, Παρακολούθηση υδροφορέα και επεξεργασία δεδομένων για 3 χρόνια 100.000 €, δημιουργία βάσης δεδομένων και πλατφόρμα παρουσίασης 200.000 €
Συνολικό κόστος = 600.000 €

Με τεράστια έκπληξη διαπιστώνουμε ότι τελείως αυθαίρετα και με τρόπο που μας οδηγεί σε δεύτερες σκέψεις, δεν εντάσσονται στις περιοχές αναψυχής εσωτερικών υδάτων (4.2) οι ο ποταμός Αλιάκμονας με τις τεχνητές του λίμνες, οι λίμνες Καστοριάς, Βεγορίτιδας και η Λίμνη Μεγάλη Πρέσπα όσο και ο ποταμός Βενέτικος ως περιοχές με ύδατα κατάλληλα για κολύμβηση και ως περιοχές που διαθέτουν μοναδικά ή σπάνια χαρακτηριστικά κατάλληλα για δραστηριότητες αναψυχής, συγκεντρώνουν σημαντικό αριθμό επισκεπτών ή/και διαθέτουν σταθερές υποδομές απαραίτητες για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων αυτών.
Το κύριο χαρακτηριστικό της Δυτικής Μακεδονίας είναι το εξαίσιο τοπίο της, το πλούσιο και έντονο ανάγλυφο µε τα εκτεταμένα ορεινά και ημιορεινά δασικά και υδάτινα συστήματα που αποτελούν ευαίσθητες περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ενδιαιτήματα πολλών ζώων και πτηνών.
Σε μια στιγμή που επιχειρούμε οργανωμένα ως Περιφέρεια να αξιοποιήσουμε με ήπιους τρόπους τη φυσική μας κληρονομιά και να πείσουμε την ελληνική και διεθνή τουριστική αγορά για τις εξαιρετικές ευκαιρίες αναψυχής που προσφέρουν οι προορισμοί της Δυτικής Μακεδονίας στα εσωτερικά μας ύδατα, βλέπουμε αυτά να μην τυγχάνουν της απαραίτητης προστασίας από τους θεσμικούς φορείς.
Οι συντάκτες της μελέτης παραβλέπουν την πραγματικότητα και το γεγονός ότι τα υδάτινα συστήματα της Δυτικής Μακεδονίας αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Επισκέπτες που με συνεχώς αυξανόμενους αριθμούς επιλέγουν να κολυμπάνε στα νερά της Μεγάλης Πρέσπας, στην Καστοριά ή στα Γρεβενά, στο πάρκο της Αγάπης, στις Γέφυρες Ελευθεροχωρίου, Σπανού, Γέφυρα Αζίζ Αγά, στη Γέφυρα και στο φαράγγι Πορτίτσας.
Οι δε ναυταθλητικές δραστηριότητες προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες ( στην πλειοψηφία τους ξένους) που κάνουν ναυταθλητισμό στη λίμνη Πολυφύτου, Rafting (κατάβαση ποταμού με φουσκωτές βάρκες) κυρίως στον ποταμό Αλιάκμονα και στον Βενέτικο, ενώ αρκετοί διασχίζουν τα φαράγγια του Κλέφτη και της Πορτίτσας.
Αποτελεί υποχρέωσή σας η ορθή επαναξιολόγηση των υδάτινων συστημάτων της Δυτικής Μακεδονίας που ένταξη πληρούν τις προϋποθέσεις στα πλαίσια της Οδηγίας 2006/7/ΕΚ δεδομένης της υψηλής ευαισθησίας που παρουσιάζουν τα εσωτερικά και κλειστά υδάτινα συστήματα σε αντιδιαστολή με τα θαλάσσια συστήματα που προφανώς αποτελούν το μέτρο αξιολόγησης για τους συγκεκριμένους μελετητές.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους ότι τα οικοσυστήματα της Δυτικής Μακεδονίας και δει τα ποιο ευαίσθητα από αυτά δεν προσφέρονται για περαιτέρω «αξιοποίηση» με την αλόγιστη εγκατάσταση ανεμογεννητριών και την κατασκευή φραγμάτων.

Κεφάλαιο 4: Καθορισμός υδατικών συστημάτων
Στο κεφάλαιο 4.4.2 (Περιοχές που προορίζονται για την προστασία υδρόβιων ειδών με οικονομική σημασία) του Προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (ΕL03), σελ.85, δεν γίνεται καμία αναφορά στην υπό αξιολόγηση ΠΟΑΥ στην περιοχή των ΠΑΥ Α5 (Βουρλιά-Όρμος Κορακιάς), ΠΑΥ Α6 (Νήσος Πλατειά), Π.Ε. Αργολίδας, στις ΠΑΥ Α4.1-Α4.2 (Ακτές Αρκαδίας), Π.Ε. Αρκαδίας και στην ΠΑΥ Α9 (Μέθανα-Τροιζηνία) Π.Ε. Νήσων.
Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ προτείνονται συνολικά 11 ζώνες από τις οποίες επτά βρίσκονται εντός των υπό μελέτη παράκτιων υδατικών συστημάτων και είναι οι εξής:
• Ζώνη Α (Νήσος Πλατειά Αργολίδας) – Π.Α.Υ. Α6
Στην εν λόγω ζώνη η συνολική μισθωμένη έκταση (παραγωγική) θα ανέρχεται στα 240 στρέμματα και η μέγιστη ετήσια δυναμικότητα θα ανέρχεται στους 4.200 τόνους.
Εντός της Ζώνης Α ορίζεται και μία (1) θέσης υδρανάπαυσης, έκτασης 664,5 στρεμμάτων για κάλυψη των αναγκών μετεγκατάστασης μονάδων για λόγους περιβαλλοντικούς.
• Ζώνη Β (Όρμος Βουρλιάς Αργολίδας) – Π.Α.Υ. Α5
Στην εν λόγω ζώνη η συνολική μισθωμένη έκταση (παραγωγική) θα ανέρχεται στα 420 στρέμματα και η μέγιστη ετήσια δυναμικότητα θα ανέρχεται στους 6.800 τόνους.
Εντός της Ζώνης Β ορίζεται και μία (1) θέσης υδρανάπαυσης, έκτασης 728,7 στρεμμάτων για κάλυψη των αναγκών μετεγκατάστασης μονάδων για λόγους περιβαλλοντικούς.
• Ζώνη Γ (Νότια Ακρωτηρίου Θυνί Αργολίδας) – Π.Α.Υ. Α5
Η συνολική μισθωμένη έκταση (παραγωγική) της Ζώνης Γ θα ανέρχεται στα 100 στρέμματα και η μέγιστη ετήσια δυναμικότητα θα ανέρχεται στους 2.000 τόνους.
• Ζώνη Ε (Όρμος Ορθολίθι Αρκαδίας) – Π.Α.Υ. Α4.1
Η συνολική μισθωμένη έκταση (παραγωγική) της Ζώνης Ε θα ανέρχεται στα 100 στρέμματα και η ετήσια δυναμικότητα θα ανέρχεται στους 2.650 τόνους κατά μέγιστο.
• Ζώνη ΣΤ (Όρμος Κατελάνος Αρκαδίας) – Π.Α.Υ. Α4.1
Η συνολική μισθωμένη (παραγωγική) έκταση της Ζώνης ΣΤ θα ανέρχεται στα 46 στρέμματα και η μέγιστη ετήσια δυναμικότητα θα ανέρχεται στους 860 τόνους.
• Ζώνη Κ (Βόρεια Ακρωτηρίου Τρίκκερι Αρκαδίας) – Π.Α.Υ. Α4.1 – υδρανάπαυση
Ορίζεται μία (1) θέση υδρανάπαυσης, έκτασης 596,8 στρεμμάτωνγια κάλυψη των αναγκών μετεγκατάστασης μονάδων για λόγους περιβαλλοντικούς.
• Ζώνη Ζ (Δυτικά Ακρωτηρίου Μπουρνιά έως Ακρωτήριο Φωκιανού Αρκαδίας) – Π.Α.Υ. Α5
Η συνολική μισθωμένη έκταση (παραγωγική) της Ζώνης Ζ θα ανέρχεται στα 320 στρέμματα και η μέγιστη ετήσια δυναμικότητα θα ανέρχεται στους 8.600 τόνους.
Εντός της Ζώνης Ζ ορίζεται και μία (1) θέσης υδρανάπαυσης, έκτασης 733,5 στρεμμάτων για κάλυψη των αναγκών μετεγκατάστασης μονάδων για λόγους περιβαλλοντικούς.
Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών και αναμένεται η ολοκλήρωσή της προκειμένου η Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ να είναι σε θέση να προχωρήσει στη σχετική εισήγησή της για την προώθηση της διαδικασίας έγκρισης της ΠΟΑΥ.
Ως εκ τούτου, οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για τον χαρακτηρισμό και οριοθέτηση της ΠΟΑΥ.
Στο κεφάλαιο 3.6.2 «Στοιχεία και ρυπαντικά φορτία υδατοκαλλιεργειών- ιχθυοκαλλιεργειών», σελίδα 66, του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.1, παρατίθεται ο Πίνακας 3 – 24, ο οποίος περιέχει πληροφορίες σχετικά με τα στοιχεία και τα ρυπαντικά φορτία των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στη ΛΑΠ Ρεμάτων Αργολικού Κόλπου (EL0331). Θεωρούμε ότι οι εν λόγω πληροφορίες που παραθέτονται στον εν λόγω πίνακα είναι ορθώς καταγεγραμμένες, ωστόσο είναι αναγκαίο να προστεθεί μία ακόμη λειτουργούσα μονάδα της εταιρίας AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., στο παράκτιο υδατικό σύστημα του Αργολικού Κόλπου, με ετήσια δυναμικότητα 150 tn/έτος και τέλος είναι αναγκαίο να μεταβληθεί η ετήσια δυναμικότητα της πλωτής μονάδας της εταιρίας ΑVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. στη Νήσο Τρίκερι καθώς πλέον ανέρχεται σε 1.252,5 tn/έτος.

Κεφάλαιο 5 : Πιέσεις και επιπτώσεις
Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (ΕL03), σελ.92, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)). Οι Υδατοκαλλιέργειες- Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου.
Για την ΛΑΠ Ρεμάτων Αργολικού Κόλπου (EL0331), αναφέρεται ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0,6 τόνων ΒΟD, 1.310,8 τόνων/έτος N και 178,5 τόνων/έτος P στην ΛΑΠ Ρεμάτων Αργολικού κόλπου που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0,03%, 80,3% και 56,45% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΛΑΠ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Ρεμάτων Αργολικού κόλπου τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0,017% (BOD), 39,2% (N) και 15,7%(P). Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4-Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων
Στον πίνακα 6-6 του Κεφαλαίου 6.1.1.4 (Εκτίμηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων), σελ. 160, του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων όπου περιλαμβάνεται ο Αργολικός κόλπος (EL0331C0001N) και οι Ανατ. Ακτές Πελοποννήσου (EL0331C0005N).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν τον Αργολικό Κόλπο (EL0331C0001N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται από ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση. Αναφορικά με τον πίνακα 6-7, προκύπτει πως ο Αργολικός κόλπος κατά την 1η Αναθεώρηση χαρακτηριζόταν από ‘μέτρια’ οικολογική, ‘καλή’ χημική και ‘καλή’ συνολική κατάσταση ενώ με βάση τα αποτελέσματα της 2ης, χαρακτηρίζεται από ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου μεταβάλλεται ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης (βελτίωση οικολογικής κατάστασης από μέτρια σε καλή, σταθερότητα χημικής κατάστασης σε καλή και σταθερότητα συνολικής κατάστασης από μέτρια σε καλή).
Παράλληλα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 προκύπτει πως το παράκτιο υδατικό σύστημα Ανατ. Ακτές Πελοποννήσου χαρακτηρίζεται από ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Τονίζεται ότι κατά την 1η Αναθεώρηση, το εν λόγω παράκτιο ΥΣ χαρακτηρίζεται με ‘υψηλή’ οικολογική, ’καλή’ χημική και ‘υψηλή’ συνολική κατάσταση. Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει στο EL0331C0005N επιδείνωση της οικολογικής κατάστασης από ‘υψηλή’ σε ‘καλή’, σταθερότητα της χημικής κατάστασης σε ‘καλή’ και συνεπώς επιδείνωση της συνολικής κατάστασης από ‘υψηλή’ σε ‘καλή’ μεταξύ του 1ου και 2ου κύκλου αναθεώρησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής, χημικής και συνολικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος Αργολικός κόλπος (EL0331C0001N) και κατά την 2η Αναθεώρηση προκύπτει, σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα δύο σταθμών παρακολούθησης, εκ των οποίων ο ένας εντοπίζεται στην ευρύτερη παράκτια περιοχή της νησίδας Δασκαλειό (Όνομα : Tolo (πρώην Vourlias) με κωδικό : EL0331C0001N300, εποπτικός σταθμός) και ο δεύτερος εντοπίζεται στην ευρύτερη παράκτια περιοχή του Ναυπλίου (Όνομα: Argolikos με κωδικό: EL0331C0001N600, επιχειρησιακός σταθμός). Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του εν λόγω παράκτιου υδατικού συστήματος πραγματοποιείται από τον σταθμό Tolo, ενώ η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει από την παρακολούθηση των σταθμών Tolo και Argolikos σύμφωνα με τους πίνακες 6-15 και 6-16 του Παραδοτέου Π4.2-Χαρακτηρισμός, τυπολογία, τυπο-χαρακτηριστικές συνθήκες αναφοράς και αξιολόγηση/ταξινόμηση της κατάστασης όλων των κατηγοριών επιφανειακών υδατικών συστημάτων (Κεφάλαιο 6.2 Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης).
Αναφορικά με την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0331C0005N (Ανατ. Ακτές Πελοποννήσου) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση, σημειώνεται πως προκύπτει μέσω της μεθόδου της ομαδοποίησης και όχι από κάποιο σταθμό παρακολούθησης του εθνικού προγράμματος παρακολούθησης.
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της οικολογικής, χημικής και συνολικής κατάστασης των Ανατολικών ακτών Πελοποννήσου στηρίζεται στη μέθοδο της ομαδοποίησης καθώς και η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος του Αργολικού Κόλπου, στηρίζεται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνεται το εξής: «Περιορισμένη κάλυψη των ποτάμιων, λιμναίων, μεταβατικών και παράκτιων ΥΣ από σταθμούς παρακολούθησης με ελλείψεις σε δεδομένα οικολογικών και χημικών παραμέτρων». Επίσης, όπως επισημαίνεται στο προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης (Πίνακας 6-6), ο βαθμός εμπιστοσύνης όσον αφορά την αξιολόγηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του επιφανειακού συστήματος «Ανατολικές ακτές Πελοποννήσου (EL0331C0005N)» είναι χαμηλός. Το γεγονός αυτό στερεί εκ των πραγμάτων από την εν λόγω αξιολόγηση την ισχυρή τεκμηρίωση και θέτει ενδεχομένως εν αμφιβόλω την κατάταξη της συνολικής κατάστασης του εν λόγω παράκτιου υδατικού συστήματος.
Σημειώνεται, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Αργολικού κόλπου και των Ανατολικών ακτών Πελοποννήσου, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Σημειώνεται επίσης ότι αντίστοιχες μετρήσεις θα πραγματοποιούνται, σύμφωνα με την εν λόγω Εγκύκλιο και στο πλαίσιο λειτουργίας της υπό θεσμοθέτηση ΠΟΑΥ στην περιοχή της ΛΑΠ Ρεμάτων Αργολικού Κόλπου. Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ/APC S.A.–

1. Να επανεξεταστούν οι πολύ περιορισμένες προτεινόμενες ακτινικές αποστάσεις αντικατάστασης υφιστάμενων υδροσημείων (κωδικοί μέτρων Μ09Σ0901 και Μ09Σ1702) καθώς στις περιπτώσεις ύπαρξης στρωμάτων – φακών αμμώδους υλικού αυξάνεται κατακόρυφα η πιθανότητα επανεμφάνισης του φαινομένου «ρέουσας άμμου» στο νέο υδροληπτικό έργο.

2. Να επανεξεταστεί ο χαρακτηρισμός της κακής ποσοτικής κατάστασης του ΥΥΣ Περδίκκα – Φιλώτα (EL0900341) καθώς δεν τεκμηριώνεται από τα ποσοτικά δεδομένα που παρατίθενται (τροφοδοσία – απολήψεις) και την παρατηρούμενη άνοδο στάθμης (10 m/ έτος) λόγω παύσης της λιγνιτικής δραστηριότητας (λιγνιτωρυχείο Αμυνταίου).

3. Να επανεξεταστούν τα ποσοτικά δεδομένα που παρατίθενται (τροφοδοσία – απολήψεις) και ο χαρακτηρισμός της κακής ποσοτικής κατάστασης του ΥΥΣ Γαλάτειας – Εμπορίου (EL0900231) καθώς η υπεράντληση της τάξης των 5 x106 m³/y όπως προκύπτει από τις ετήσιες εκτιμώμενες ποσότητες δεν αντανακλάται στις στάθμες των γεωτρήσεων της περιοχής ανάπτυξης του ΥΥΣ.

4. Να επανεξεταστεί η προτεινόμενη τροποποίηση των ορίων του ΥΥΣ Καστοριάς ώστε η περιοχή του Άργους Ορεστικού είτε να αποτελέσει αυτόνομο υποσύστημα είτε να ενταχθεί στο υποσύστημα Μεσοποταμίας – Χιλιοδένδρου (κωδικός EL0900022) είτε και στο ΥΥΣ Μεσοελληνικής Αύλακας (EL090A351) καθώς η περιοχή αφενός δεν σχετίζεται υδρογεωλογικά με το υποσύστημα Καστοριάς (EL0900023) αφετέρου με την προτεινόμενη τροποποίηση συμπεριλαμβάνεται η περιοχή του Άργους Ορεστικού εντός ΥΥΣ με κακή ποιοτική κατάσταση.

1. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι στο παρελθόν προέκυψε το ενδιαφέρον επενδυτών για την τοποθέτηση μεγάλης έκτασης φωτοβολταϊκών συστημάτων σε επιφανειακά υδατικά συστήματα, εκτιμούμε πως πρέπει να τεθούν κανόνες και περιορισμοί για τέτοια έργα λαμβάνοντας υπόψη την φέρουσα ικανότητα του κάθε υδάτινου συστήματος. Ενδεχομένως να τεθεί μέτρο για την διερεύνηση της φέρουσας ικανότητας των επιφανειακών συστημάτων στην κάλυψη των επιφανειών τους. Μέχρι όμως την υλοποίηση του μέτρου, εκτιμούμε πως πρέπει να υπάρξει κάποιος περιορισμός με βάση τις διεθνείς βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (μέγιστη κάλυψη έως 5.5%).

2. Σε ότι αφορά την τιμολόγηση του ύδατος, αναφέρονται τα εξής:
Σύμφωνα με το προσχέδιο διαχείρισης, συγκεντρωτικά οι χρήσεις ύδατος στο Υ.Δ. Δυτικής Μακεδονίας, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα:

Στοιχεία του πίνακα 5-14 του προσχεδίου διαχείρισης ΕL09 μετά από επεξεργασία, όπου παρουσιάζονται οι χρήσεις ύδατος ανά κατηγορία χρήσης, που καλύπτουν τόσο το υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας όσο και μέρος των χρήσεων της Κεντρικής Μακεδονίας – EL10 σε ότι αφορά την ύδρευση και άρδευση.
ΥΔ EL09 ΥΔ EL10 Σύνολο
Χρήση hm3/έτος % hm3/έτος % hm3/έτος %
Ύδρευση 36.00 38.30% 58.0 61.70% 94.00 100.00%
Άρδευση 415.10 56.39% 321.0 43.61% 736.10 100.00%
Κτηνοτροφία 7.70 100.00% 0.0 0.00% 7.70 100.00%
Βιομηχανία 60.00 100.00% 0.0 0.00% 60.00 100.00%
ΣΥΝΟΛΟ: 482.8 60.06% 321 39.94% 803.8 100.00%

Αντίστοιχα, οι απολήψεις νερού από το υδατικό διαμέρισμα EL09 παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα (πίνακας 5-15 του προσχεδίου διαχείρισης μετά από επεξεργασία).

ΥΔ EL09 ΥΔ EL10 Σύνολο
Χρήση hm3/έτος % hm3/έτος % hm3/έτος %
Ύδρευση 75.18 56.54% 57.8 43.47% 132.96 100.02%
Άρδευση 393.75 55.11% 320.8 44.90% 714.50 100.01%
Κτηνοτροφία 7.34 100.00% 0.0 0.00% 7.34 100.00%
Βιομηχανικές μονάδες 11.51 100.00% 0.0 0.00% 11.51 100.00%
Λιγνιτορυχεία 14.95 100.00% 0.0 0.00% 14.95 100.00%
ΑΗΣ 48.17 100.00% 0.0 0.00% 48.17 100.00%
ΣΥΝΟΛΟ: 550.9 59.27% 378.6 40.73% 929.43 100.01%

Επιπλέον, η κατάσταση (χημική και ποσοτική) των υπόγειων υδατικών συστημάτων του ΕL09 παρουσιάζεται στον πίνακα 6-15 του προσχεδίου διαχείρισης. Από τον πίνακα είναι σαφές πως τα υπόγεια υδατικά συστήματα που χαρακτηρίζονται τόσο από το αρχικό σχέδιο διαχείρισης όσο και από την 1η και 2η αναθεώρηση του σχεδίου σε κακή ποιοτική και ποσοτική κατάσταση, είναι τα τρία παρακάτω υπόγεια συστήματα:
– EL0900061: Πορώδες Πτολεμαΐδας
– EL0900062: Πορώδες Νοτίου Πεδίου
– EL0900063: Πορώδες Καρυοχωρίου – Κλείτους – Τετραλόφου
Επιπλέον σε κακή ποσοτική κατάσταση είναι το EL0900050: πορώδες Αμυνταίου – Φλώρινας και στις τρεις φάσεις εκπόνησης των σχεδίων διαχείρισης.
Βάσει των παραπάνω προκύπτουν τα εξής ερωτήματα:
– Δεν θα πρέπει το Περιβαλλοντικό Τέλος της λεκάνης απορροής του ποταμού Αλιάκμονα που κατανέμεται στον τομέα της ύδρευσης και της άρδευσης να κατανεμηθεί αναλογικά και στους αντίστοιχους χρήστες του EL10 που κάνουν χρήση αυτού του υδατικού πόρου;
– Το Περιβαλλοντικό Τέλος, αποτελεί το άθροισμα του Περιβαλλοντικού Κόστους και του Κόστους Πόρου. Τα δύο αυτά μεγέθη διαμορφώνονται όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα για την ΛΑΠ Αλιάκμονα του EL09:
2η αναθεώρηση
Απολήψεις Περιβαλλοντικό κόστος (50.948 €/yr) Κόστος Πόρου (12.500 €/yr)
Ύδρευση 19.20% 8.50%
Άρδευση -Κτηνοτροφία 40.40% 8.30%
Βιομ.μονάδες/Λιγνιτορυχεία/ΑΗΣ 40% 3.20%
ΣΥΝΟΛΟ: 100.00% 100.00%

Λαμβάνοντας υπόψη την κακή κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων που αναφέρθηκαν ανωτέρω, στην περιοχή των οποίων χωροθετούνται τα λιγνιτορυχεία της Πτολεμαΐδας αλλά και του Αμυνταίου, και της κακής χημικής κατάστασης του ρέματος Σουλού (εντός ορυχείων) με κωδικό ΕL0902R0000010123H και του ρέματος Σουλού (Σαρί Γκιόλ) με κωδικό ΕL0902R0000010124A, είναι δυνατό το κόστος πόρου να κατανέμεται κατά κύριο λόγο στον τομέα της κτηνοτροφίας και της άρδευσης και ελάχιστα στις βιομηχανικές μονάδες και τα λιγνιτορυχεία; Στην κατανομή αυτή λαμβάνεται υπόψη η αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει»;

3. Στην πρώτη αναθεώρηση των σχεδίων διαχείρισης, εντάχθηκαν δύο περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας στις περιοχές αναψυχής εσωτερικών υδάτων. Πρόκειται για τις περιοχές:
α) Βεγορίτιδα, στη λίμνη Βεγορίτιδας
β) Πλάζ ΕΟΤ στη λίμνη Μεγάλη Πρέσπα
Και οι δύο περιοχές εντάσσονται στην λεκάνη Πρεσπών. Στην παρούσα διαβούλευση προτείνεται η απένταξη των περιοχών αυτών από τις προστατευόμενες περιοχές για αναψυχή.
Λαμβάνοντας υπόψη τα έργα αναψυχής που υπάρχουν στην πλαζ της Βεγορίτιδας, και τον προγραμματισμό για την ανάπτυξη της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής, προτείνεται η παραμονή των περιοχών στο μητρώο των προστατευόμενων περιοχών για αναψυχή, ώστε να συνεχίσουν και οι αντίστοιχες μετρήσεις της ποιότητας των υδάτων.
Επιπρόσθετα προτείνεται η ένταξη της περιοχής του Ναυτικού Ομίλου Κοζάνης του Ταμιευτήρα Πολυφύτου στο μητρώο προστατευόμενων περιοχών για αναψυχή.

4. Να διορθωθεί η χρήση της βιομηχανίας στο ΥΥΣ Ρωγματικό Μεσοελληνικής Αύλακας – EL090Α351 στον πίνακα 5-19 του Προσχεδίου διαχείρισης. Συγκεκριμένα, στο προσχέδιο αναφέρεται το ποσό των 5,2 εκατ. m3/yr, ενώ στο αντίστοιχο τεύχος για τα υπόγεια συστήματα, αναφέρεται το ποσό των 0,11 εκατ. m3/yr.

Στο τεύχος Π4.7 αναφέρεται ότι το μέτρο Μ10Σ0504 της 1ης Αναθεώρησης (Παράρτημα Ι – Πρόοδος) εφαρμόζεται από ΟΛΘ! Ενώ στον Πίνακα 5-2 του συνοπτικού τεύχους της διαβούλευσης και στο Προσχέδιο αναφέρεται: Δεν έχει εφαρμοστεί. Ποιο απο τα δύο ισχύει; Ποιο είναι το Masterplan Κόλπου Θεσσαλονίκης που υλοποιεί η ΟΛΘ Α.Ε και πως σχετίζεται με το ΣΔΛΑΠ;
Το μέτρο Μ10Β0906 παρακολούθησης της παράκτιας διάβρωσης της 1ης Αναθεώρησης αναφέρεται ότι δεν εφαρμόστηκε. Δεν προτείνεται στη 2η Αναθεώρηση και γιατί;

Στο τεύχος Π4.7 αναφέρεται ότι το μέτρο Μ10Σ0504 της 1ης Αναθεώρησης (Παράρτημα Ι – Πρόοδος) εφαρμόζεται από ΟΛΘ! Ενώ στον Πίνακα 5-2 του συνοπτικού τεύχους της διαβούλευσης και στο Προσχέδιο αναφέρεται: Δεν έχει εφαρμοστεί. Ποιο απο τα δύο ισχύει; Ποιο είναι το Masterplan Κόλπου Θεσσαλονίκης που υλοποιεί η ΟΛΘ Α.Ε και πως σχετίζεται με το ΣΔΛΑΠ;
Το μέτρο Μ10Β0906 παρακολούθησης της παράκτιας διάβρωσης της 1ης Αναθεώρησης αναφέρεται ότι δεν εφαρμόστηκε. Δεν προτείνεται στη 2η Αναθεώρηση και γιατί;

“Η ταξινόμηση της κατάστασης των επιφανειακών ΥΣ υλοποιείται με βάση τα στοιχεία του Δικτύου Παρακολούθησης της Κατάστασης των υδάτων 2018-2021”.
Σε αρκετούς σταθμούς παρακολούθησης οι υπάρχουσες μετρήσεις είναι ελάχιστες και στην καλύτερη περίπτωση καλύπτουν μόνον ένα χρόνο.
Πόσο ασφαλής είναι η χρήση των μετρήσεων αυτών, ειδικά στην περίπτωση που στο προσχέδιο προτείνεται η αναβάθμιση της ταξινόμησης της κατάστασης του υδατικού σώματος;
Πρ.βλ. Σχόλια:
(α) στο τεύχος 4.1 “Πιέσεις” – δεν έχουν εκτιμηθεί οι σημειακές πιέσεις στα παράκτια ΥΣ οι προερχόμενες από τις εκβολές των στραγγιστικών τάφρων που απορρέουν στο Θερμαϊκό Κόλπο (ΕL1005C0011H – Κόλπος Θεσσαλονίκης, EL1005C0010N – Έσω Θερμαϊκός & EL1005C0009N – Έξω Θερμαϊκός). Επίσης δεν αναφέρεται η ΜΚΑ (Μονάδα Κατεργασίας Αποβλήτων) στην οποία συγκεντρώνονται και επεξεργάζονται τα απόβλητα της ΒΙΠΕ Θεσσαλονίκης.
Δεν παρουσιάζεται το ετήσιο φορτίο θρεπτικών που εισέρχεται στα παράκτια ΥΣ του Θερμαϊκού Κόλπου, από το σύνολο των πηγών (ΕΕΛ, αποστραγγιστικό δίκτυο γεωργικών εκμεταλλεύσεων, αγωγοί ομβρίων κλπ.)

(β) τεύχος 4.2 η ταξινόμηση των παράκτιων υδάτων βασισμένοι σε 3 μόνον σταθμούς, που όλοι έχουν περιορισμένο αριθμό μετρήσεων (και ως προς την ποσότητα αλλά και τις μετρούμενες παραμέτρους) είναι επισφαλής κυρίως όταν καταλήγει σε πρόταση αναβάθμισης της ταξινόμησης της 1ης αναθεώρησης.

Πάντως «ξενίζει» η συνολική ταξινόμηση που προτείνεται για το σύνολο του Θερμαϊκού Κόλπου, αφού στο εξωτερικό του τμήμα (Έξω Θερμαϊκός), που επηρεάζεται περισσότερο (και ανανεώνεται συχνότερα και εντονότερα) από τα «καθαρότερα» νερά του Βορείου Αιγαίου, η ταξινόμηση είναι ΜΕΤΡΙΑ, ενώ όσον αφορά τα βορειότερα τμήματά του (Έσω Θερμαϊκός και Κόλπος Θεσσαλονίκης), όπου η ανανέωση των υδάτων είναι περισσότερη περιορισμένη και επιπλέον οι ανθρωπογενείς πιέσεις εντονότερες η ταξινόμηση να αναβαθμίζεται σε ΚΑΛΗ!

Αναφορικά με τα προτεινόμενα μέτρα:
(i) Πρέπει να υπάρξει μέριμνα πύκνωσης του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων και συνεπούς τήρησης της συχνότητας των απαραίτητων μετρήσεων.
(ii) Είναι απαράδεκτο στις μετρήσεις που υλοποιούνται στα ποτάμια ΥΣ να μην συμπεριλαμβάνεται η μέτρηση της παροχής. Έλλειψη μετρήσεων παροχής οδηγεί σε ανασφαλή συμπεράσματα τόσο στους υπολογισμούς/εκτιμήσεις του ετήσιου όγκου των επιφανειακών υδάτων, όσο και του φορτίου των θρεπτικών και των άλλων ρυπογόνων ουσιών που μεταφέρονται με τα ποτάμια ύδατα και καταλήγουν σε λιμνιαία, μεταβατικά ή παράκτια ΥΣ.
(iii) Οι σταθμοί του ΕΔΠ των παράκτιων νερών του ΥΔ-10 δεν καλύπτουν όλα τα παράκτια ΥΣ και απαιτείται πύκνωση. Αρκεί μια απλή σύγκριση της έκτασης του Θερμαϊκού Κόλπου με την αντίστοιχη του Παγασητικού.
(iv) Στο μέτρο Μ10Σ0503 οι σταθμοί μέτρησης και οι σχετικές μετρήσεις θα πρέπει να ακολουθούν τις προδιαγραφές του ΕΔΠ και τα αποτελέσματά τους να δημοσιοποιούνται. Με δεδομένο ό η ΟΛΘ ΑΕ είναι ένας ιδιωτικός φορέας, οι σχετικές μετρήσεις θα πρέπει να υλοποιούνται από την Περιφέρεια, την Αποκεντρωμένη τον ΟΦΥΠΕΚΑ.
(v) Το μέτρο Μ10Σ0504 (Masterplan για τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης) είναι άμεση αναγκαιότητα, με δεδομένη της σπουδαιότητα του Κόλπου (οικονομική, περιβαλλοντική, κ.α.) και στην υλοποίησή του θα πρέπει να εμπλακεί και ο ΟΦΥΠΕΚΑ (αφού έχει καταργηθεί ο αυτοτελής φορέας του Θερμαϊκού Κόλπου).

Πρέπει να υπάρξει μέριμνα πύκνωσης του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων και συνεπούς τήρησης της συχνότητας των απαραίτητων μετρήσεων.
Είναι απαράδεκτο στις μετρήσεις που υλοποιούνται στα ποτάμια ΥΣ να μην συμπεριλαμβάνεται η μέτρηση της παροχής. Έλλειψη μετρήσεων παροχής οδηγεί σε ανασφαλή συμπεράσματα τόσο στους υπολογισμούς/εκτιμήσεις του ετήσιου όγκου των επιφανειακών υδάτων, όσο και του φορτίου των θρεπτικών και των άλλων ρυπογόνων ουσιών που μεταφέρονται με τα ποτάμια ύδατα και καταλήγουν σε λιμνιαία, μεταβατικά ή παράκτια ΥΣ.
Οι σταθμοί του ΕΔΠ των παράκτιων νερών του ΥΔ-10 δεν καλύπτουν όλα τα παράκτια ΥΣ και απαιτείται πύκνωση. Αρκεί μια απλή σύγκριση της έκτασης του Θερμαϊκού Κόλπου με την αντίστοιχη του Παγασητικού.
Στο μέτρο Μ10Σ0503 οι σταθμοί μέτρησης και οι σχετικές μετρήσεις θα πρέπει να ακολουθούν τις προδιαγραφές του ΕΔΠ και τα αποτελέσματά τους να δημοσιοποιούνται. Με δεδομένο ό η ΟΛΘ ΑΕ είναι ένας ιδιωτικός φορέας, οι σχετικές μετρήσεις θα πρέπει να υλοποιούνται από την Περιφέρεια, την Αποκεντρωμένη τον ΟΦΥΠΕΚΑ.
Το μέτρο Μ10Σ0504 (Masterplan για τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης) είναι άμεση αναγκαιότητα, με δεδομένη της σπουδαιότητα του Κόλπου (οικονομική, περιβαλλοντική, κ.α.) και στην υλοποίησή του θα πρέπει να εμπλακεί και ο ΟΦΥΠΕΚΑ (αφού έχει καταργηθεί ο αυτοτελής φορέας του Θερμαϊκού Κόλπου).

Με βάση τα στοιχεία από τις ΕΕΛ που εκβάλουν τα επεξεργασμένα λύματά τους στα ΥΣ του Θερμαϊκού Κόλπου, τις στραγγιστικές τάφρους που επίσης εκβάλουν στα ΥΣ του Θερμαϊκού Κόλπου και τα αντίστοιχα από τις εκβολές ομβρίων (αγωγοί, περιφερειακή τάφρος-τάφρος Δικαστών) και ποταμών – χειμάρρων θα έπρεπε να έχουν υπολογιστεί τα συνολικά ετήσια φορτία Θρεπτικών (Ν & Ρ) που εισρέουν στα παράκτια ΥΣ του ΥΔ-10.

Παραδοτέο Π4.1, Πίνακες 4.7: ΛΑΠ Αξιού, ΟΧΙ Σπερχειού!

ΣΗΜΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Στις αναφερόμενες σημειακές πηγές, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν στα παράκτια ΥΣ του Θερμαϊκού Κόλπου (ΕL1005C0011H – Κόλπος Θεσσαλονίκης, EL1005C0010N – Έσω Θερμαϊκός & EL1005C0009N – Έξω Θερμαϊκός), θα πρέπει να προστεθούν οι εκροές από στραγγιστικές τάφρους, οι εκβολές των οποίων (φυσικές ή με αντλιοστάσια) βρίσκονται κατά μήκος της δυτικής (κυρίως) παράκτιας περιοχής του Θερμαϊκού. Κάποιες μάλιστα από αυτές δέχονται και επεξεργασμένα λύματα από ΕΕΛ. Ενδεικτικά αναφέρονται οι: Τάφρος Μυλοβού, Αντλιοστάσιο Κλειδιού, Αντλιοστάσιο Μαλγάρων, Δυτικό Αντλιοστάσιο Χαλάστρας, Ανατολικά (Νέο & Παλαιό) Αντλιοστάσια Χαλάστρας, Τάφρος Σίνδου, Αντλιοστάσιο Αντλιοστάσιο Σίνδου. Κάποιες μάλιστα από αυτές δέχονται και επεξεργασμένα λύματα από ΕΕΛ. Στις σημειακές πηγές (με σημαντική εισφορά σε βιολογικό φορτίο και θρεπτικά) θα πρέπει να προστεθεί και το Ρέμα Δενδροποτάμου (τουλάχιστον έως την ολοκλήρωση του συστήματος συλλογής των αστικών αποβλήτων της Χαμηλής Δυτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης).
Οι παραπάνω σημειακές πηγές εισφέρουν σημαντικές ποσότητες θρεπτικών κυρίως στο ΥΣ: Κόλπος Θεσσαλονίκης, μαζί με την ΕΕΛ Θεσσαλονίκης (Γαλλικός-Σίνδος).
Στις Βιομηχανικές Μονάδες – Σημειακές Πιέσεις θα πρέπει να προστεθεί η Μονάδα Κατεργασίας Αποβλήτων (ΜΚΑ) που συγκεντρώνει και επεξεργάζεται τα απόβλητα της Βιομηχανικής Περιοχής (ΒΙΠΕ) Θεσσαλονίκης και εκβάλει τα επεξεργασμένα λύματα σε τάφρο της περιοχής Σίνδου που καταλήγει στον Κόλπο Θεσσαλονίκης.

Σχετικά με την προτεινόμενη ταξινόμηση των παράκτιων ΥΣ τους ΥΔ-10 και ειδικότερα αυτών του Θερμαϊκού Κόλπου (ΕL1005C0011H – Κόλπος Θεσσαλονίκης, EL1005C0010N – Έσω Θερμαϊκός & EL1005C0009N – Έξω Θερμαϊκός).
Η ταξινόμηση βασίζεται, όπως αναφέρεται στο παραδοτέο, στα στοιχεία των μετρήσεων που έγιναν στους σταθμούς του ΕΔΠ την χρονική περίοδο 2018-2021.
Στην περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου (που εμπίπτει στα παράκτια ΥΣ του ΥΔ-10) υπάρχουν τρεις (3) σταθμοί παρακολούθησης: (1) EL1005C0010N300 – TP16, (2) EL1005C0010N500 – TP10 & (3) EL1005C0010H600 – Gallikos. Εκ των οποίων οι δύο (Gallikos & TP10) βρίσκονται στο ΥΣ του Κόλπου Θεσσαλονίκης και ο άλλος (ΤΡ16) στο ΥΣ του Έσω Θερμαϊκου.
Στον Σταθμό Gallikos (που είναι νέος σταθμός του δικτύου) με βάση τα αναρτημένα στοιχεία μετρήσεων του ΕΔΠ πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις (κυρίως φυσικο-χημικές) μόνον το 2020 και τους μήνες Μ3 (Μάρτιος) και Μ11(Νοέμβριος), που όπως προκύπτει και από τη μετρημένη θερμοκρασία, πρόκειται για μετρήσεις ψυχρής περιόδου στο θαλάσσιο σύστημα, δηλαδή δεν αντιπροσωπεύουν τον ετήσιο κύκλο μεταβολών στο συγκεκριμένο θαλάσσιο-παράκτιο σύστημα. Οπότε είναι μάλλον «αισιόδοξη» η προτεινόμενη ταξινόμηση ΚΑΛΗ για την Οικολογική Κατάσταση και ΚΑΛΗ για την Χημική Κατάταξη.
Στο Σταθμό ΤΡ10 με βάση τα αναρτημένα στοιχεία μετρήσεων του ΕΔΠ πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις (κυρίως φυσικο-χημικές) μόνον το 2020 και τους μήνες Μ3 (Μάρτιος) και Μ11(Νοέμβριος), που πρόκειται επίσης για μετρήσεις ψυχρής περιόδου στο θαλάσσιο σύστημα, δηλαδή δεν αντιπροσωπεύουν τον ετήσιο κύκλο μεταβολών στο συγκεκριμένο θαλάσσιο-παράκτιο σύστημα. Οπότε είναι και εδώ «αισιόδοξη» η προτεινόμενη ταξινόμηση ΚΑΛΗ για την Οικολογική Κατάσταση, όταν μάλιστα στην 1η Αναθεώρηση (με στοιχεία μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος) ο αντίστοιχος χαρακτηρισμός ήταν ΜΕΤΡΙΑ, και ΚΑΛΗ για την Χημική Κατάταξη.
Αποτέλεσμα της ταξινόμησης των παραπάνω σταθμών (Gallikos & TP10) που εμπίπτουν στο ΥΣ: Κόλπος Θεσσαλονίκης, είναι η προτεινόμενη «αναβάθμιση» της ταξινόμησης του ΥΣ, από ΜΕΤΡΙΑ κατά την 1η Αναθεώρηση σε ΚΑΛΗ και μάλιστα με αναφορά σε αυξημένους βαθμούς εμπιστοσύνης (3 για την οικολογική κατάσταση και 2 για την χημική κατάσταση), παρά το περιορισμένο των μετρήσεων του ΕΔΠ (μόνον για την ψυχρή περίοδο ενός και μόνον χρόνου). Επίσης «αισιόδοξη» και μάλλον μη τεκμηριωμένη (από τα υπάρχοντα στοιχεία του ΕΔΠ) είναι και η εκτιμώμενη/προτεινόμενη πιθανότητα επίτευξης των στόχων ως PNR=Probably Not at Risk.
Στο Σταθμό ΤΡ16 με βάση τα αναρτημένα στοιχεία μετρήσεων του ΕΔΠ πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις to 2018 (M3 & M10) και το 2020 ( Μ3 και Μ11), που και πάλι αφορούν μετρήσεις της ψυχρής περιόδου στο θαλάσσιο σύστημα, δηλαδή δεν αντιπροσωπεύουν τον ετήσιο κύκλο μεταβολών στο συγκεκριμένο θαλάσσιο-παράκτιο σύστημα. Οπότε είναι μάλλον «αισιόδοξη» η προτεινόμενη ταξινόμηση ΚΑΛΗ για την Οικολογική Κατάσταση, όταν μάλιστα στην 1η Αναθεώρηση (με στοιχεία μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος) ο αντίστοιχος χαρακτηρισμός ήταν ΜΕΤΡΙΑ, και ΚΑΛΗ για την Χημική Κατάταξη.
Αποτέλεσμα της ταξινόμησης του Σταθμού ΤΡ16 που εμπίπτει στο ΥΣ: Έσω Θερμαϊκός, είναι η προτεινόμενη «αναβάθμιση» της ταξινόμησης του ΥΣ, από ΜΕΤΡΙΑ κατά την 1η Αναθεώρηση σε ΚΑΛΗ και μάλιστα με αναφορά σε αυξημένους βαθμούς εμπιστοσύνης (3 για την οικολογική κατάσταση και 2 για την χημική κατάσταση), παρά το περιορισμένο των μετρήσεων του ΕΔΠ (μόνον για την ψυχρή περίοδο). Επίσης «αισιόδοξη» και μάλλον μη τεκμηριωμένη (από τα υπάρχοντα στοιχεία του ΕΔΠ) είναι και η εκτιμώμενη/προτεινόμενη πιθανότητα επίτευξης των στόχων ως NR=Not at Risk.
Στο ΥΣ: Έξω Θερμαϊκός διατηρείται η κατά την 1η Αναθεώρηση ταξινόμηση, δηλαδή ΜΕΤΡΙΑ, αφού δεν υπάρχουν στοιχεία μετρήσεων από το ΕΔΠ.
Πάντως «ξενίζει» η συνολική ταξινόμηση που προτείνεται για το σύνολο του Θερμαϊκού Κόλπου, αφού στο εξωτερικό του τμήμα (Έξω Θερμαϊκός), που επηρεάζεται περισσότερο (και ανανεώνεται συχνότερα και εντονότερα) από τα «καθαρότερα» νερά του Βορείου Αιγαίου, η ταξινόμηση είναι ΜΕΤΡΙΑ, ενώ όσον αφορά τα βορειότερα τμήματά του (Έσω Θερμαϊκός και Κόλπος Θεσσαλονίκης), όπου η ανανέωση των υδάτων είναι περισσότερη περιορισμένη και επιπλέον οι ανθρωπογενείς πιέσεις εντονότερες η ταξινόμηση να αναβαθμίζεται σε ΚΑΛΗ!

Συμφωνώ.

Κεφάλαιο 4: Καθορισμός υδατικών συστημάτων

Στο Κεφ. 4.4.6 (Περιοχές που προορίζονται για την προστασία υδρόβιων ειδών με οικονομική σημασία) του προσχεδίου της 2ς αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Αττικής αναφέρεται ότι οι εν λειτουργία μονάδες υδατοκαλλιέργειας ανέρχονται σε 38. Από αυτές, οι 17 μονάδες βρίσκονται στο Δυτικό Σαρωνικό κόλπο, από τις οποίες οι 7 εντάσσονται στην ΠΑΥ Α10 (Σαλαμίνα-Μέγαρα), οι 4 μονάδες στη ΠΑΥ Α.7: Δυτικός Σαρωνικός, οι 3 μονάδες στην ΠΑΥ Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία και οι 3 μονάδες στην ΠΑΥ Β.7: Μέγαρα σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011). Από τις 6 μονάδες που βρίσκονται στον Έξω Σαρωνικό Κόλπο, οι 4 μονάδες ανήκουν στην ΠΑΥ Α.8: Πόρος και οι 2 μονάδες στην ΠΑΥ Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία.
Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο αυτό, αναφορικά με τις εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας (πλωτές μονάδες εκτροφής), βασίζονται σε παλαιότερα δεδομένα και ως εκ τούτου απαιτείται να επικαιροποιηθούν.
Πιο συγκεκριμένα, την παρούσα χρονική περίοδο (11/2023) υπάρχουν 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (περιλαμβάνεται και μία μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας υπό εγκατάσταση) εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Αττικής, εκ των οποίων οι 33 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου (EL0626C0010N) και 7 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα του Έξω Σαρωνικού κόλπου. Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 33 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL0626C0010N:
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε.Γ.Ε., θέση Βόρεια Ασπροβούνι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΣΤΗΡ Ε.Π.Ε, θέση Αετός, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 270 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ Ε.Π.Ε., θέση Ασπροβούνι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 270 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε.Γ.Ε., θέση Δυτικά Ακρ.Τραχήλι, Π.Ε .Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τραχήλι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΠΕΡΩΝΗΣ, θέση Β. Ν.Τραχήλι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΡΓΥΡΗΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε., θέση Τραχήλι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.080 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΡΓΥΡΗΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε., θέση Μεγάλη Βάλη, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 24 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.328 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΚΥΡΩΝΙΣ Α.Ε., θέση Κάτω Αλώνι, Π.Ε. Δυτικής Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 90 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 3.000 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής ,εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΑΝΙΗΛ, θέση Κακιά Σκάλα, Π.Ε. Δυτικής Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 375 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., θέση Εξ. Όρμου Βαθύ, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 190 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. , θέση Θενιό, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 35 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 437,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. , θέση Φόκα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 187,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Α.Ε., θέση όρμου Πυργιακόνι, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 475 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΑΜΠΡΑΝΟ ΕΛΛΑΣ-ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Λαμπρανί, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 31,05 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 390 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., θέση Ν. Άγιος Ιωάννης, Π.Ε. Νήσων Αττικής σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων,, ετήσιας δυναμικότητας 187,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., θέση Νήσος Δέλτα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2287,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM Α.Ε., θέση Νήσος Λεδού, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 287,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Όρμος Κρασοπαναγιά, Π.Ε. Νήσων Αττικής , σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Όρμος Καϋμένη Χώρα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 26 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 278 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM Α.Ε., θέση Ν.Δωρούσα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.755 tn/έτος.(μονάδα υπό εγκατάσταση)
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ν. Πλατειά, Π.Ε. Κορινθίας , σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 74 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 732 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΠΗΓΑΣΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Α.Ε., θέση Κακιά Ράχη, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ν. Οβριός, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 90 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 950 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΟΦΙΚΟΥ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε., θέση Μεταξύ όρμων Κακούρι και Μελετηνού, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΑΥΛΑΚΙ Ε.Π.Ε. θέση Σπειρί, Π.Ε. Κορινθίας, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΥΣ Α.Ε., θέση Μεταξύ Όρμων Κολί και Αυλάκι, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 17,338 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 215 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΟΣΤΡΙΑΛΙ Α.Ε., θέση Βορείως Ακρ. Κολί, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 24,525 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 270 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, θέση Στειρί, Π.Ε. Κορινθίας
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM Α.Ε., θέση Όρμοσ Λιμί, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 575 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ν.Άγ. Πέτρος, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 46,25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 510 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΟΛΥΓΕΙΑΣ-ΑΦΟΙ Ν. ΜΑΡΚΕΛΛΟΥ Ο.Ε, θέση Κόκκινο Χώμα, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Σελόντα, Π.Ε. Κορινθίας, ετήσιας δυναμικότητας 350 tn/έτος.
Παρακάτω, παρατίθεται σχετική λίστα με τις 7 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στο EL00626C0013N.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ Α.Ε., θέση Κασιδιάρα Στενού Γαϊδουρονησίου, Π.Ε. Aνατολικής Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 29,76 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 462,12 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΑΛΙΕΩΝ Π. ΦΑΛΗΡΟΥ – ΑΛΙΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ., θέση Νήσος Πάτροκλος, Π.Ε. Ανατολικής Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 15 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 130 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ., θέση Στενό Μεθάνων, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 75 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. θέση Εξ. Όρμου Μπίστι, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 35 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 432,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Πυρκάλι, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Καλάμι, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 100 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Βράχος Παπανικόλα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 460 tn/έτος.
Επίσης, δεν γίνεται καμία αναφορά στις υπό αξιολόγηση προτάσεις ίδρυσης ΠΟΑΥ στην περιοχή του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου και του Έξω Σαρωνικού κόλπου. Εκτιμούμε πως απαιτείται να επισημανθούν και να ληφθούν υπόψη τα εξής:
 Στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία έγκρισης ΠΟΑΥ στην περιοχή των Διαπόριων Νήσων Σαρωνικού κόλπου, Σαλαμίνος και ευρύτερης περιοχής αρμοδιότητας Π.Ε. Νήσων, Περιφέρειας Αττικής.
Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ καθορίζονται συνολικά 13 ζώνες οι οποίες εντάσσονται εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου (ΠΑΥ Α7- Δυτικός Σαρωνικός). Πιο συγκεκριμένα:
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 1 (Βορειοδυτικές ακτές Νήσου Σαλαμίνας-Όρμος Βαθύ, Δήμου Σαλαμίνας), συνολικής έκτασης 365,44 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.466,88 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 2 (Θενιό, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας), συνολικής έκτασης 512,69 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 70 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.900 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 3 (Φόκα, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας), συνολικής έκτασης 960 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.850 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 4 (Πυριακόνι, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας). συνολικής έκτασης 430 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.400 τόνων,
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 5 (Λαμπρανό, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας) συνολικής έκτασης 246,19 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 70 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.485 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 6 (Δυτικά Νήσου Αγίου Ιωάννη, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 325,26 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.678 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Εντός της ζώνης λειτουργεί σήμερα μία πλωτή μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων και ετήσια δυναμικότητα 187,5 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 7 (Ανατολικά Νήσου Αγίου Ιωάννη, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 335,87 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 70 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.050 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 8 (Βορείως Νήσου Αγίου Θωμά, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 150,97 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 30 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 900 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 9 (Νότια και νοτιοδυτικά Νήσου Τραγονησίου, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 448,01 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.150 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 10-11 (Βορείως και Νοτίως Νήσου Λεδού, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 300,13 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 50 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.500 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης λειτουργεί σήμερα μία πλωτή μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων και ετήσια δυναμικότητα 287,5 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 12 (Νήσος Δέλτα, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 297,25 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 60 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.725 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης λειτουργεί σήμερα μία πλωτή μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων και ετήσια δυναμικότητα 287,5 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 13 (Νοτιοανατολικά Νήσου Αγίου Θωμά, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 215,59 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 975 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ αυτής έχει στην παρούσα φάση ολοκληρωθεί η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών. Μάλιστα, έχει σταλεί από την Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ της τη Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού του ίδιου Υπουργείου η εισήγηση για την περιβαλλοντική έγκριση του σχεδίου για τον χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση της προτεινόμενης ΠΟΑΥ. Η Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ απέστειλε της το Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΧΩΘΑ) την θετική εισήγησή της και αναμένεται η έκδοση της σχετικής γνωμοδότησης του τελευταίου για τη συνέχιση της διαδικασίας.
Ως εκ τούτου, οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για τον χαρακτηρισμό και οριοθέτηση της ΠΟΑΥ.
Επίσης, εντός της ΠΑΥ Α7 (Δυτικός Σαρωνικός) βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία έγκρισης ΠΟΑΥ στις περιοχές αρμοδιότητας Π.Ε. Κορινθίας και Π.Ε. Αργολίδας. Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ προτείνονται συνολικά 7 ζώνες το σύνολο των οποίων βρίσκεται εντός του παράκτιου επιφανειακού συστήματος του Δυτικού Σαρωνικού Κόλπου. Πιο συγκεκριμένα:
• Ζώνη Α (Νήσος Πλατειά Κορινθίας), συνολικής έκτασης 2.284,694 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.650 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Β (Νήσος Οβριός Κορινθίας), συνολικής έκτασης 3.281,718 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας 2.650 τόνους για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Γ (Κακιά Ράχη Κορινθίας), συνολικής έκτασης 792,182 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 700 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Δ (Βόρεια Όρμου Κακούρι Κορινθίας), συνολικής έκτασης 199,154 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 700 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Ε (Νότια Όρμου Κιουρκάτι έως Ακρωτήριο Τρελή Κορινθίας), συνολικής έκτασης 5.360,901 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 360 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 5.800 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη ΣΤ (Νήσος Άγιος Πέτρος Κορινθίας), συνολικής έκτασης 1.454,592 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.650 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Ζ (Βόρεια Όρμου Σελόντα έως Νότια Ακρωτηρίου Τραχήλι Κορινθίας και Αργολίδας), συνολικής έκτασης 5.807,023 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 450 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 8.188 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ στην παρούσα φάση έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και αναμένεται να ολοκληρωθεί και η φάση συγκέντρωσης των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών προκειμένου η Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ να είναι σε θέση να προχωρήσει στη σχετική εισήγησή της για την προώθηση της διαδικασίας έγκρισης της ΠΟΑΥ.
Επιπροσθέτως, στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία έγκρισης ΠΟΑΥ στην περιοχή των ΠΑΥ Α5 (Βουρλιά-Όρμος Κορακιάς), ΠΑΥ Α6 (Νήσος Πλατειά), Π.Ε. Αργολίδας, στις ΠΑΥ Α4.1-Α4.2 (Ακτές Αρκαδίας), Π.Ε. Αρκαδίας και στην ΠΑΥ Α9 (Μέθανα-Τροιζηνία) Π.Ε. Νήσων.
Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ προτείνονταιι συνολικά 11 ζώνες από τις οποίες τριες βρίσκονται εντός των υπό μελέτη παράκτιων υδατικών συστημάτωνκαι είναι οι εξής:
• Ζώνη Η (Ακρωτήριο Κρασοπαναγιάς Μεθάνων), συνολικής έκτασης 3.816,8 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 260 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 4.360 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Τονίζεται ότι ένα μικρό μέρος από την παραπάνω Ζώνη H εμπίπτει εντός των ορίων της GR2510005 για το οποίο η πρόταση ανάπτυξης περιλαμβάνει τη δημιουργία μίας πλωτής μονάδας έκτασης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας δυναμικότητας 800 τόνων. Επίσης, στο μέρος εντός της Ζώνης Η που εμπίπτει εντός των ορίων της GR2510005 προτείνεται στην υπό έγκριση μελέτη της ΠΟΑΥ και ο καθορισμός μίας θέσης υδρανάπαυσης έκτασης 889,4 στρεμμάτων για κάλυψη αναγκών μετεγκατάστασης μονάδων για περιβαλλοντικούς λόγους. Επισημαίνεται ότι εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Ζώνη Θ (Όρμος Θυνί Στενού Μεθάνων)
Εκτείνεται από τη γραμμή που οριοθετείται σε απόσταση κατ’ ελάχιστο 50μ. από την ακτή προς τη θάλασσα (από την περιοχή Δυτικά του Στενού Μεθάνων και του Όρμου Θυνί), και σε απόσταση από αυτή που κυμαίνεται από 850-1.250 μ. Εντός της Ζώνης Θ λειτουργεί σήμερα 1 μονάδα στην οποία εκτρέφονται Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθύες, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 150 τον. και συνολικής μισθωμένης έκτασης 10 στρεμμάτων. Στην εν λόγω ζώνη η μέγιστη συνολική μισθωμένη έκταση μπορεί να φτάσει τα 60 στρέμματα και μέγιστη ετήσια δυναμικότητα τους 1.130 τόνους.
• Ζώνη Ι (Στενό Μεθάνων)
Εντός της Ζώνης Ι λειτουργούν σήμερα 2 μονάδες στις οποίες εκτρέφονται Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθύες, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 225 τον. και συνολικής μισθωμένης έκτασης 20 στρεμμάτων. Η συνολική ετήσια δυναμικότητα της ζώνης θα ανέρχεται σε 860 τόνους από τους 225 τόνους που είναι σήμερα, ενώ η συνολική μισθωμένη έκταση (παραγωγική) θα ανέρχεται σε 40 στρέμματα από 20 που είναι σήμερα. Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών και αναμένεται η ολοκλήρωσή της προκειμένου η Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ να είναι σε θέση να προχωρήσει στη σχετική εισήγησή της για την προώθηση της διαδικασίας έγκρισης της ΠΟΑΥ.
Ως εκ τούτου, οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για τον χαρακτηρισμό και οριοθέτηση της ΠΟΑΥ.
Στο κεφάλαιο 5.3 «Υδρόβια είδη οικονομικής σημασίας» ,σελίδα 32, του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.5 αναφέρεται ότι «οι 17 μονάδες που βρίσκονται στο Δυτικό Σαρωνικό Κόλπο ανήκουν στις Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Α.Υ) σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011):
– 7 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.10: Σαλαμίνα-Μέγαρα
– 4 μονάδες στη Π.Α.Υ. Α.7: Δυτικός Σαρωνικός
– 3 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία και
– 3 μονάδες στην Π.Α.Υ. Β.7: Μέγαρα
Οι 6 μονάδες που βρίσκονται στον Έξω Σαρωνικό Κόλπο ανήκουν στις Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Α.Υ): –
4 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.8: Πόρος
– 2 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία”.
Επισημαίνεται στο σημείο αυτό για την θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια, πως στο Δυτικό Σαρωνικό κόλπο λειτουργούν σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα στην παρούσα φάση 33 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω και συγκεκριμένα:
– 5 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Α.10: Σαλαμίνα – Μέγαρα
– 23 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Α.7: Δυτικός Σαρωνικός
– 2 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία και
– 2 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Β.7: Μέγαρα
– 1 μονάδα (υπό ίδρυση) εκτός ΠΑΥ.

Οι 5 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που βρίσκονται εγκατεστημένες στον Έξω Σαρωνικό Κόλπο ανήκουν στις Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Α.Υ):
– 4 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.8: Πόρος και
– 1 μονάδα στην Π.Α.Υ. Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία.

Κεφάλαιο 5 : Πιέσεις και επιπτώσεις

Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Αττικής (ΕL06) σελ. 101, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)). Οι Υδατοκαλλιέργειες-Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Αττικής.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 1.726,56 τόνων/έτος N και 235,04 τόνων/έτος P στο ΥΔ Αττικής που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 34% και 23% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΥΔ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Αττικής τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 30% (N) και 19,5%(P). Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4-Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων

Στον πίνακα 6-6 του Κεφαλαίου 6.1.4 (Εκτίμηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων), σελ. 158-163, του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων όπου περιλαμβάνεται ο Δυτικός Σαρωνικός κόλπος (EL0626C0010N) και ο Έξω Σαρωνικός κόλπος(EL0626COO13N).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν τον Δυτικό Σαρωνικό Κόλπο (EL0626C0010N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Αναφορικά με τον πίνακα 6-7, προκύπτει πως ο Δυτικός Σαρωνικός Κόλπος τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από ‘μέτρια’ οικολογική, ‘ καλή’ χημική και ‘μέτρια’ συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Παράλληλα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 προκύπτει πως ο Έξω Σαρωνικός Κόλπος (EL0626COO10N) χαρακτηρίζεται από ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση. Όσον αφορά τον πίνακα 6-7, προκύπτει πως ο Έξω Σαρωνικός Κόλπος τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από ‘καλή’ οικολογική, χημική και συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0626C0010N (Δυτικός Σαρωνικός κόλπος) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: S25 με κωδικό: EL0626C0010N500, επιχειρησιακός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της κρίσης ειδικού σύμφωνα με τα αναφερόμενα του πίνακα 8-8 και 8-9 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.133-134 (κεφάλαιο 8.5 Παράκτια υδατικά συστήματα).
Αναφορικά με την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0626C0013N (Έξω Σαρωνικός κόλπος) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: Ε8 με κωδικό: EL0626C0013N500, εποπτικός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της κρίσης ειδικού σύμφωνα με τα αναφερόμενα του πίνακα 8-8 και 8-9 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.133-134.(κεφάλαιο 8.5 Παράκτια υδατικά συστήματα).
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της χημικής κατάστασης στηρίζεται αποκλειστικά στην «κρίση ειδικού», και η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου και του Έξω Σαρωνικού κόλπου (και ως εκ τούτου και της συνολικής κατάστασης), στηρίζονται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Αττικής (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνονται τα εξής: «Tο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης (ΕΔΠ) διαμορφώθηκε με την ΚΥΑ 140384/2011 και επικαιροποιήθηκε με βάση την KYA ΥΠΕΝ/ΔΠΔΥΠ/107168/1444/2021 (ΦΕΚ 5384/Β/19-11-2021). Στην 2η Αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ ήταν διαθέσιμα τα στοιχεία του ΕΔΠ που αφορούσαν την περίοδο 2018-2021. Το πλήθος των μετρητικών στοιχείων από το ΕΔΠ (2018-2021), σε ορισμένες περιπτώσεις δεν υπήρξε επαρκές για τον καθορισμό της οικολογικής και χημικής κατάστασης των αντίστοιχων Επιφανειακών Υδατικών Συστημάτων (ΕΥΣ). Η περαιτέρω υλοποίηση της ως άνω ΚΥΑ απόφασης του 2021 σαφώς θα βελτιώσει την ανωτέρω κατάσταση και θα επιτρέψει την πληρέστερη απεικόνιση της κατάστασης όλων των ΕΥΣ.»
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στις περιοχές του Δυτικού Σαρωνικού Κόλπου και του Έξω Σαρωνικού κόλπου, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμηθούν για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–ΕΛΟΠΥ/APC S.A.–

Κεφάλαιο 4: Καθορισμός υδατικών συστημάτων

Στο Κεφ. 4.4.6 (Περιοχές που προορίζονται για την προστασία υδρόβιων ειδών με οικονομική σημασία) του προσχεδίου της 2ς αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Αττικής αναφέρεται ότι οι εν λειτουργία μονάδες υδατοκαλλιέργειας ανέρχονται σε 38. Από αυτές, οι 17 μονάδες βρίσκονται στο Δυτικό Σαρωνικό κόλπο, από τις οποίες οι 7 εντάσσονται στην ΠΑΥ Α10 (Σαλαμίνα-Μέγαρα), οι 4 μονάδες στη ΠΑΥ Α.7: Δυτικός Σαρωνικός, οι 3 μονάδες στην ΠΑΥ Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία και οι 3 μονάδες στην ΠΑΥ Β.7: Μέγαρα σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011.
Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο αυτό, αναφορικά με τις εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας (πλωτές μονάδες εκτροφής), βασίζονται σε παλαιότερα δεδομένα και ως εκ τούτου απαιτείται να επικαιροποιηθούν.
Πιο συγκεκριμένα, την παρούσα χρονική περίοδο (11/2023) υπάρχουν 42 λειτουργούσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (περιλαμβάνεται και μία μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας υπό εγκατάσταση) εντός των παράκτιων υδατικών συστημάτων του ΥΔ Αττικής, εκ των οποίων οι 33 εντάσσονται στο παράκτιο υδατικό σύστημα του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου (EL0626C0010N) Παρατίθεται στη συνέχεια σχετική λίστα με τις 33 πλωτές μονάδες εκτροφής εντός του EL0626C0010N:
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε.Γ.Ε., θέση Βόρεια Ασπροβούνι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΑΣΤΗΡ Ε.Π.Ε, θέση Αετός, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 270 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ Ε.Π.Ε., θέση Ασπροβούνι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 270 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε.Γ.Ε., θέση Δυτικά Ακρ.Τραχήλι, Π.Ε .Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 337,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Τραχήλι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 230 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΠΕΡΩΝΗΣ, θέση Β. Ν.Τραχήλι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 300 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΡΓΥΡΗΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε., θέση Τραχήλι, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.080 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΡΓΥΡΗΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Α.Ε., θέση Μεγάλη Βάλη, Π.Ε. Αργολίδας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 24 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.328 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΣΚΥΡΩΝΙΣ Α.Ε., θέση Κάτω Αλώνι, Π.Ε. Δυτικής Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 90 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 3.000 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής ,εταιρία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΑΝΙΗΛ, θέση Κακιά Σκάλα, Π.Ε. Δυτικής Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 375 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., θέση Εξ. Όρμου Βαθύ, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 190 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. , θέση Θενιό, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 35 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 437,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. , θέση Φόκα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 187,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Α.Ε., θέση όρμου Πυργιακόνι, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 475 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΛΑΜΠΡΑΝΟ ΕΛΛΑΣ-ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Λαμπρανί, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 31,05 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 390 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., θέση Ν. Άγιος Ιωάννης, Π.Ε. Νήσων Αττικής σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων,, ετήσιας δυναμικότητας 187,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., θέση Νήσος Δέλτα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 2287,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM Α.Ε., θέση Νήσος Λεδού, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 287,5 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Όρμος Κρασοπαναγιά, Π.Ε. Νήσων Αττικής , σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 30 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 310 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε., θέση Όρμος Καϋμένη Χώρα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 26 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 278 tn/έτος.
– Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM Α.Ε., θέση Ν.Δωρούσα, Π.Ε. Νήσων Αττικής, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 1.755 tn/έτος.(μονάδα υπό εγκατάσταση)
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ν. Πλατειά, Π.Ε. Κορινθίας , σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 74 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 732 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΠΗΓΑΣΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Α.Ε., θέση Κακιά Ράχη, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ν. Οβριός, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 90 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 950 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΟΦΙΚΟΥ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε., θέση Μεταξύ όρμων Κακούρι και Μελετηνού, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΑΥΛΑΚΙ Ε.Π.Ε. θέση Σπειρί, Π.Ε. Κορινθίας, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΥΣ Α.Ε., θέση Μεταξύ Όρμων Κολί και Αυλάκι, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 17,338 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 215 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΟΣΤΡΙΑΛΙ Α.Ε., θέση Βορείως Ακρ. Κολί, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 24,525 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 270 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AGROINVEST Α.Ε.Β.Ε., σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων, θέση Στειρί, Π.Ε. Κορινθίας
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία MARE MAGNUM Α.Ε., θέση Όρμοσ Λιμί, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 40 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 575 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Ν.Άγ. Πέτρος, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 46,25 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 510 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΟΛΥΓΕΙΑΣ-ΑΦΟΙ Ν. ΜΑΡΚΕΛΛΟΥ Ο.Ε, θέση Κόκκινο Χώμα, Π.Ε. Κορινθίας, σε μισθωμένη θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων, ετήσιας δυναμικότητας 150 tn/έτος.
-Πλωτή μονάδα εκτροφής, εταιρία AVRAMAR ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., θέση Όρμος Σελόντα, Π.Ε. Κορινθίας, ετήσιας δυναμικότητας 350 tn/έτος.
Επίσης, δεν γίνεται καμία αναφορά στις υπό αξιολόγηση προτάσεις ίδρυσης ΠΟΑΥ στην περιοχή του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου. Εκτιμούμε πως απαιτείται να επισημανθούν και να ληφθούν υπόψη τα εξής:
 Στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία έγκρισης ΠΟΑΥ στην περιοχή των Διαπόριων Νήσων Σαρωνικού κόλπου, Σαλαμίνος και ευρύτερης περιοχής αρμοδιότητας Π.Ε. Νήσων, Περιφέρειας Αττικής.
Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ καθορίζονται συνολικά 13 ζώνες οι οποίες εντάσσονται εντός του παράκτιου υδατικού συστήματος του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου (ΠΑΥ Α7- Δυτικός Σαρωνικός). Πιο συγκεκριμένα:
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 1 (Βορειοδυτικές ακτές Νήσου Σαλαμίνας-Όρμος Βαθύ, Δήμου Σαλαμίνας), συνολικής έκτασης 365,44 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.466,88 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 2 (Θενιό, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας), συνολικής έκτασης 512,69 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 70 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.900 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 3 (Φόκα, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας), συνολικής έκτασης 960 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.850 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 4 (Πυριακόνι, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας). συνολικής έκτασης 430 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.400 τόνων,
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 5 (Λαμπρανό, Αιαντείου, Δήμου Σαλαμίνας) συνολικής έκτασης 246,19 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 70 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.485 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 6 (Δυτικά Νήσου Αγίου Ιωάννη, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 325,26 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.678 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Εντός της ζώνης λειτουργεί σήμερα μία πλωτή μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων και ετήσια δυναμικότητα 187,5 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 7 (Ανατολικά Νήσου Αγίου Ιωάννη, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 335,87 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 70 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.050 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 8 (Βορείως Νήσου Αγίου Θωμά, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 150,97 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 30 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 900 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 9 (Νότια και νοτιοδυτικά Νήσου Τραγονησίου, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 448,01 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.150 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 10-11 (Βορείως και Νοτίως Νήσου Λεδού, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 300,13 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 50 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.500 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης λειτουργεί σήμερα μία πλωτή μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων και ετήσια δυναμικότητα 287,5 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 12 (Νήσος Δέλτα, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 297,25 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 60 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 1.725 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης λειτουργεί σήμερα μία πλωτή μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε μισθωμένη έκταση 20 στρεμμάτων και ετήσια δυναμικότητα 287,5 τόνων.
• Θαλάσσια Ζώνη Παραγωγής 13 (Νοτιοανατολικά Νήσου Αγίου Θωμά, Διαπόριων Νήσων, Δήμου Αίγινας), συνολικής έκτασης 215,59 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 975 τόνων για εκτροφή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ αυτής έχει στην παρούσα φάση ολοκληρωθεί η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών. Μάλιστα, έχει σταλεί από την Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ της τη Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού του ίδιου Υπουργείου η εισήγηση για την περιβαλλοντική έγκριση του σχεδίου για τον χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση της προτεινόμενης ΠΟΑΥ. Η Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ απέστειλε της το Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΧΩΘΑ) την θετική εισήγησή της και αναμένεται η έκδοση της σχετικής γνωμοδότησης του τελευταίου για τη συνέχιση της διαδικασίας.
Ως εκ τούτου, οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για τον χαρακτηρισμό και οριοθέτηση της ΠΟΑΥ.
Επίσης, εντός της ΠΑΥ Α7 (Δυτικός Σαρωνικός) βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία έγκρισης ΠΟΑΥ στις περιοχές αρμοδιότητας Π.Ε. Κορινθίας και Π.Ε. Αργολίδας. Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ προτείνονται συνολικά 7 ζώνες το σύνολο των οποίων βρίσκεται εντός του παράκτιου επιφανειακού συστήματος του Δυτικού Σαρωνικού Κόλπου. Πιο συγκεκριμένα:
• Ζώνη Α (Νήσος Πλατειά Κορινθίας), συνολικής έκτασης 2.284,694 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.650 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Β (Νήσος Οβριός Κορινθίας), συνολικής έκτασης 3.281,718 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας 2.650 τόνους για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Γ (Κακιά Ράχη Κορινθίας), συνολικής έκτασης 792,182 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 700 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Δ (Βόρεια Όρμου Κακούρι Κορινθίας), συνολικής έκτασης 199,154 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 700 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Ε (Νότια Όρμου Κιουρκάτι έως Ακρωτήριο Τρελή Κορινθίας), συνολικής έκτασης 5.360,901 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 360 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 5.800 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη ΣΤ (Νήσος Άγιος Πέτρος Κορινθίας), συνολικής έκτασης 1.454,592 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 100 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 2.650 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
• Ζώνη Ζ (Βόρεια Όρμου Σελόντα έως Νότια Ακρωτηρίου Τραχήλι Κορινθίας και Αργολίδας), συνολικής έκτασης 5.807,023 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης 450 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 8.188 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων.
Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ στην παρούσα φάση έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και αναμένεται να ολοκληρωθεί και η φάση συγκέντρωσης των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών προκειμένου η Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ να είναι σε θέση να προχωρήσει στη σχετική εισήγησή της για την προώθηση της διαδικασίας έγκρισης της ΠΟΑΥ.
Επιπροσθέτως, στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία έγκρισης ΠΟΑΥ στην περιοχή των ΠΑΥ Α5 (Βουρλιά-Όρμος Κορακιάς), ΠΑΥ Α6 (Νήσος Πλατειά), Π.Ε. Αργολίδας, στις ΠΑΥ Α4.1-Α4.2 (Ακτές Αρκαδίας), Π.Ε. Αρκαδίας και στην ΠΑΥ Α9 (Μέθανα-Τροιζηνία) Π.Ε. Νήσων.
Στην υπό ίδρυση ΠΟΑΥ προτείνονταιι συνολικά 11 ζώνες από τις οποίες τρεις βρίσκονται εντός των υπό μελέτη παράκτιων υδατικών συστημάτων και είναι οι εξής:
• Ζώνη Η (Ακρωτήριο Κρασοπαναγιάς Μεθάνων), συνολικής έκτασης 3.816,8 στρεμμάτων, μέγιστης συνολικής μισθωμένης έκτασης ζώνης 260 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας συνολικής δυναμικότητας ζώνης 4.360 τόνων για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Τονίζεται ότι ένα μικρό μέρος από την παραπάνω Ζώνη H εμπίπτει εντός των ορίων της GR2510005 για το οποίο η πρόταση ανάπτυξης περιλαμβάνει τη δημιουργία μίας πλωτής μονάδας έκτασης 40 στρεμμάτων και μέγιστης ετήσιας δυναμικότητας 800 τόνων. Επίσης, στο μέρος εντός της Ζώνης Η που εμπίπτει εντός των ορίων της GR2510005 προτείνεται στην υπό έγκριση μελέτη της ΠΟΑΥ και ο καθορισμός μίας θέσης υδρανάπαυσης έκτασης 889,4 στρεμμάτων για κάλυψη αναγκών μετεγκατάστασης μονάδων για περιβαλλοντικούς λόγους. Επισημαίνεται ότι εντός της ζώνης δεν λειτουργούν σήμερα πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
• Ζώνη Θ (Όρμος Θυνί Στενού Μεθάνων)
Εκτείνεται από τη γραμμή που οριοθετείται σε απόσταση κατ’ ελάχιστο 50μ. από την ακτή προς τη θάλασσα (από την περιοχή Δυτικά του Στενού Μεθάνων και του Όρμου Θυνί), και σε απόσταση από αυτή που κυμαίνεται από 850-1.250 μ. Εντός της Ζώνης Θ λειτουργεί σήμερα 1 μονάδα στην οποία εκτρέφονται Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθύες, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 150 τον. και συνολικής μισθωμένης έκτασης 10 στρεμμάτων. Στην εν λόγω ζώνη η μέγιστη συνολική μισθωμένη έκταση μπορεί να φτάσει τα 60 στρέμματα και μέγιστη ετήσια δυναμικότητα τους 1.130 τόνους.
• Ζώνη Ι (Στενό Μεθάνων)
Εντός της Ζώνης Ι λειτουργούν σήμερα 2 μονάδες στις οποίες εκτρέφονται Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθύες, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 225 τον. και συνολικής μισθωμένης έκτασης 20 στρεμμάτων. Η συνολική ετήσια δυναμικότητα της ζώνης θα ανέρχεται σε 860 τόνους από τους 225 τόνους που είναι σήμερα, ενώ η συνολική μισθωμένη έκταση (παραγωγική) θα ανέρχεται σε 40 στρέμματα από 20 που είναι σήμερα. Για τον φάκελο ίδρυσης της ΠΟΑΥ στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων Υπηρεσιών και αναμένεται η ολοκλήρωσή της προκειμένου η Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ να είναι σε θέση να προχωρήσει στη σχετική εισήγησή της για την προώθηση της διαδικασίας έγκρισης της ΠΟΑΥ.
Ως εκ τούτου, οι παραπάνω προβλέψεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικές. Οι τελικές ζώνες και οι λοιπές προβλέψεις θα οριστικοποιηθούν με την έκδοση του σχετικού ΠΔ για τον χαρακτηρισμό και οριοθέτηση της ΠΟΑΥ.
Στο κεφάλαιο 5.3 «Υδρόβια είδη οικονομικής σημασίας» ,σελίδα 32, του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.5 αναφέρεται ότι «οι 17 μονάδες που βρίσκονται στο Δυτικό Σαρωνικό Κόλπο ανήκουν στις Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Α.Υ) σύμφωνα με το Πίνακα 1 του Παραρτήματος του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011):
– 7 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.10: Σαλαμίνα-Μέγαρα
– 4 μονάδες στη Π.Α.Υ. Α.7: Δυτικός Σαρωνικός
– 3 μονάδες στην Π.Α.Υ. Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία και
– 3 μονάδες στην Π.Α.Υ. Β.7: Μέγαρα
Επισημαίνεται στο σημείο αυτό για την θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια, πως στο Δυτικό Σαρωνικό κόλπο λειτουργούν σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα στην παρούσα φάση 33 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω και συγκεκριμένα:
– 5 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Α.10: Σαλαμίνα – Μέγαρα
– 23 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Α.7: Δυτικός Σαρωνικός
– 2 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Α.9: Μέθανα-Τροιζηνία και
– 2 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Π.Α.Υ. Β.7: Μέγαρα
– 1 μονάδα (υπό ίδρυση) εκτός ΠΑΥ.

Κεφάλαιο 5 : Πιέσεις και επιπτώσεις

Στο κεφάλαιο 5.1 (Σημειακές πηγές ρύπανσης) του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Αττικής (ΕL06) σελ. 101, γίνεται αναφορά στις σημειακές πηγές ρύπανσης. Στις σημειακές πηγές ρύπανσης περιλαμβάνονται όλες οι σημειακές πηγές ρύπανσης που παράγουν συμβατικούς ρύπους (Bιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (ΒΟD), Άζωτο(Ν), Φώσφορος(P)). Οι Υδατοκαλλιέργειες-Ιχθυοκαλλιέργειες περιλαμβάνονται, στις σημειακές πηγές ρύπανσης που εξετάζονται στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ του ΥΔ Αττικής.
Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι υδατοκαλλιέργειες-ιχθυοκαλλιέργειες συντελούν στην παραγωγή σε ετήσια βάση 0 τόνων ΒΟD, 1.726,56 τόνων/έτος N και 235,04 τόνων/έτος P στο ΥΔ Αττικής που αντιστοιχούν σε ποσοστά 0%, 34% και 23% αντίστοιχα των συνολικών ετήσιων φορτίων των εν λόγω ρύπων που παράγονται από σημειακές πηγές σε επίπεδο ΥΔ. Αν ληφθούν υπόψη τα συνολικά ετήσια φορτία BOD, N και P που απορρέουν από όλες τις πηγές ρύπανσης στη ΛΑΠ Αττικής τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής της υδατοκαλλιέργειας-ιχθυοκαλλιέργειας σε ετήσια βάση διαμορφώνονται στο 0% (BOD), 30% (N) και 19,5%(P). Η ακριβής μεθοδολογία υπολογισμού των παραπάνω ποσοτήτων N και P αναλύεται στο Κεφ. 3.6 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π2.4-Επικαιροποιημένη μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα (το οποίο επίσης αναρτάται στην ιστοσελίδα διαβούλευσης). Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο εν λόγω Κεφάλαιο, η εν λόγω μεθοδολογία υπολογισμού στηρίζεται στην αναζήτηση στοιχείων ιχθυοκαλλιεργειών από πηγές όπως μεταξύ άλλων η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, οι Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, τα οποία αφορούν συντεταγμένες μονάδων, εκτάσεις, φορείς αυτών, δυναμικότητες καθώς και μετρήσεις από ειδικότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την καταγραφή επιπτώσεων από την παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο υπολογισμός των ποσοτήτων των ρυπαντών γίνεται με βάση την ετήσια δυναμικότητα της κάθε μονάδας υδατοκαλλιέργειας και ως εκ τούτου γίνεται κατά προσέγγιση και οριζόντια για όλες τις μονάδες εντός του ΥΔ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτές λειτουργούν. Τα επιμέρους αυτά χαρακτηριστικά είναι κατά κανόνα καθοριστικά για την τελική συγκέντρωση των ρυπαντών στο νερό και το ίζημα και την πραγματική επίπτωσή τους στην ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος του εκάστοτε παράκτιου συστήματος.

Κεφάλαιο 6: Κατάσταση υδατικών συστημάτων

Στον πίνακα 6-6 του Κεφαλαίου 6.1.4 (Εκτίμηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων), σελ. 158-163, του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων όπου περιλαμβάνεται ο Δυτικός Σαρωνικός κόλπος (EL0626C0010N).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πίνακα 6-6 που αφορούν τον Δυτικό Σαρωνικό Κόλπο (EL0626C0010N), προκύπτει πως η οικολογική του κατάσταση χαρακτηρίζεται ‘μέτρια’, η χημική ‘καλή’ και η συνολική του κατάσταση ‘μέτρια’ στο πλαίσιο της 2ης αναθεώρησης. Αναφορικά με τον πίνακα 6-7, προκύπτει πως ο Δυτικός Σαρωνικός Κόλπος τόσο κατά την 1η Αναθεώρηση όσο και κατά την 2η Αναθεώρηση χαρακτηρίζεται από ‘μέτρια’ οικολογική, ‘ καλή’ χημική και ‘μέτρια’ συνολική κατάσταση, ως εκ τούτου δεν προκύπτει κάποια διαφορά ως προς την αξιολόγηση της περιοχής μεταξύ των δύο κύκλων αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης του επιφανειακού παράκτιου συστήματος EL0626C0010N (Δυτικός Σαρωνικός κόλπος) κατά την υπό διαβούλευση 2η Αναθεώρηση προκύπτει σύμφωνα πάντα με το εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων, από δεδομένα ενός σταθμού παρακολούθησης (Όνομα: S25 με κωδικό: EL0626C0010N500, επιχειρησιακός σταθμός). Παράλληλα, η αξιολόγηση της χημικής του κατάστασης προκύπτει μέσω της κρίσης ειδικού σύμφωνα με τα αναφερόμενα του πίνακα 8-8 και 8-9 του υπό διαβούλευση Παραδοτέου Π4.2, σελ.133-134 (κεφάλαιο 8.5 Παράκτια υδατικά συστήματα).
Δεδομένου ότι η αξιολόγηση της χημικής κατάστασης στηρίζεται αποκλειστικά στην «κρίση ειδικού», και η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ολόκληρου του παράκτιου υδατικού συστήματος του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου (και ως εκ τούτου και της συνολικής κατάστασης), στηρίζεται στα αποτελέσματα ενός μόνο σταθμού δειγματοληψίας, γενική εκτίμηση είναι ότι αυτή (η αξιολόγηση της κατάστασης) στερείται ισχυρής επιστημονικής τεκμηρίωσης καθώς τα δεδομένα δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Κεφ. 10.1 του προσχεδίου της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ ΥΔ Αττικής (δυσκολίες που προέκυψαν κατά την κατάρτιση της 2ης Αναθεώρησης) αναγνωρίζεται σχετική ανεπάρκεια (γενική αναφορά για το σύνολο του ΥΔ) καθώς επισημαίνονται τα εξής: «Tο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης (ΕΔΠ) διαμορφώθηκε με την ΚΥΑ 140384/2011 και επικαιροποιήθηκε με βάση την KYA ΥΠΕΝ/ΔΠΔΥΠ/107168/1444/2021 (ΦΕΚ 5384/Β/19-11-2021). Στην 2η Αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ ήταν διαθέσιμα τα στοιχεία του ΕΔΠ που αφορούσαν την περίοδο 2018-2021. Το πλήθος των μετρητικών στοιχείων από το ΕΔΠ (2018-2021), σε ορισμένες περιπτώσεις δεν υπήρξε επαρκές για τον καθορισμό της οικολογικής και χημικής κατάστασης των αντίστοιχων Επιφανειακών Υδατικών Συστημάτων (ΕΥΣ). Η περαιτέρω υλοποίηση της ως άνω ΚΥΑ απόφασης του 2021 σαφώς θα βελτιώσει την ανωτέρω κατάσταση και θα επιτρέψει την πληρέστερη απεικόνιση της κατάστασης όλων των ΕΥΣ.»
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, ότι οι πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Δυτικού Σαρωνικού Κόλπου, διενεργούν συστηματικά μετρήσεις συγκεκριμένων παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (τόσο χημικών όσο και οικολογικών) στις θαλάσσιες περιοχές λειτουργίας τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υπ. αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/121634/7242/20.12.2019 Εγκυκλίου «Καθορισμός παραμέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης στις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας». Οι εν λόγω μετρήσεις, οι οποίες γίνεται αντιληπτό ότι προέρχονται από ένα εκτεταμένο «δίκτυο σταθμών» θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεκτιμηθούν για την αξιολόγηση της κατάστασης των παράκτιων υδατικών συστημάτων στο πλαίσιο των επερχόμενων αναθεωρήσεων.

–MARE MAGNUM A.E./APC S.A.–

1.Επικαιροποίηση τεχνικών στοιχείων έργων της ΔΕΗ

• Προτείνεται η επικαιροποίηση των εκτάσεων ταμιευτήρων σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην ΑΕΠΟ και στη ΜΠΑ αυτών. Αναλυτικότερα οι αλλαγές αφορούν τα παρακάτω:
Κωδικός Όνομα Έκταση ταμιευτήρα ΑΕΠΟ και ΜΠΑ (km2)
EL1207RL002150002H ΤΛ ΠΛΑΤΑΝΟΒΡΥΣΗΣ 3,3

Έκταση – προσχεδίου (km2)
3,17
EL1207RLB02000001H ΤΛ ΘΗΣΑΥΡΟΥ 20

Έκταση – προσχεδίου (km2)
15,27

2.Μ12Σ0204 Ετήσια κοινοποίηση αρχείου οικολογικής παροχής κατάντη ταμιευτήρων στη ΔΥ ΑΜΘ – Μέτρα ΚΟΔ

Το μέτρο αναφέρει τα εξής: «Στις 30 Μαρτίου κάθε έτους με ευθύνη των φορέων λειτουργίας των ταμιευτήρων του ΥΔ θα κοινοποιείται στη ΔΥ αρχείο ημερήσιων ή μηνιαίων οικολογικών παροχών του προηγούμενου ημερολογιακού έτους για σκοπούς ελέγχου του ΚΟΔ. Το Μέτρο αφορά τους ταμιευτήρες Πλατανόβρυσης & Θησαυρού, Νέας Αδριανής, Γρατινής, Αισύμης και Ιασίου».
Η ΔΕΗ Α.Ε. / Συγκρότημα Νέστου πραγματοποιεί συστηματικές ημερήσιες μετρήσεις και καταγράφει, σε θεωρημένο βιβλίο από το Τμήμα Περιβάλλοντος & Υδροοικονομίας της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας, τις εισροές του ποταμού για κάθε φράγμα, την οικολογική παροχή που αφήνεται κατάντη των φραγμάτων, τις ποσότητες νερού που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από κάθε φράγμα καθώς και τις απολήψιμες ποσότητες για άρδευση.
Οι ανωτέρω μετρήσεις διαβιβάζονται από τη ΔΕΗ Α.Ε. σε ηλεκτρονική μορφή στη Δ/νση Υδάτων Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και στο Τμήμα Περιβάλλοντος & Υδροοικονομίας της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας, μία φορά το ανά έτος, εντός του επόμενου μηνός από τη λήξη του υδρολογικού έτους (ως υδρολογικό έτος θεωρείται το διάστημα από 1 Οκτωβρίου έως 30 Σεπτεμβρίου ανά έτος).
Επομένως η ΔΕΗ/Συγκρότημα Νέστου θα συνεχίσει να ενημερώνει την ΔΥ με τα στοιχεία που απαιτεί το μέτρο Μ12Σ0204.  

3. Μ12Σ0205 Επικαιροποίηση ΑΕΠΟ Θησαυρού, Πλατανόβρυσης, Τοξοτών και λοιπών έργων απόληψης νερού από τον ποταμό Νέστο – Μέτρα ΚΟΔ

Το μέτρο αναφέρει ότι: «Κατά μήκος του ποταμού Νέστου υπάρχει σειρά έργων ταμίευσης ή και απόληψης νερού, οι ΑΕΠΟ των οποίων χρήζουν επικαιροποίησης ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις συνεργιστικές επιπτώσεις των έργων σε θέματα παροχής και συνέχειας του ποταμού. Η επικαιροποίηση υφιστάμενων ΠΟ των έργων ταμίευσης ή και απόληψης νερού από τον ποταμό Νέστο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το σύνολο ιχθυοπανίδας του Νέστου από την είσοδο του, στη Χώρα, ως την εκβολή».

Η ΔΕΗ έχει υποβάλλει Μελέτη Περιβάλλοντος Ανανέωσης της ΑΕΠΟ του Συγκροτήματος στη οποία λαμβάνονται υπόψη οι συνεργιστικές επιπτώσεις των έργων σε θέματα παροχής και συνέχειας του ποταμού.
Αναλυτικότερα, η ΜΠΑ περιλαμβάνει τα συμπεράσματα των παρακάτω ερευνητικών έργων:
• Α. “Μελέτη ισοζυγίου εισροών – εκροών του επάλληλου υδατικού συστήματος ταμιευτήρων του συγκροτήματος Νέστου με σκοπό τη διασφάλιση της λειτουργίας του κατάντη οικοσυστήματος”. Στη μελέτη προτείνεται η οικολογική παροχή να οριστεί σε 518.400m3/d ή 6m3/s και η θέση ελέγχου αυτής να είναι αμέσως μετά την έξοδο του αγωγού φυγής των Μονάδων του ΥΗΣ Πλατανόβρυσης ή αντίστοιχα στην έξοδο του αγωγού φυγής των Μονάδων του ΜΥΗΕ Τεμένους, εφόσον αυτός κατασκευαστεί. Η αλλαγή του χρονικού βήματος μέτρησης και ελέγχου της οικολογικής παροχής δεν πρόκειται να επιφέρει αλλαγές – επιπτώσεις στη λειτουργία του κατάντη οικοσυστήματος. Το ανωτέρω επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι, από την κατασκευή των ΥΗΣ Θησαυρού και Πλατανόβρυσης και εν συνεχεία, δεν έχουν παρατηρηθεί, αναφερθεί και εντοπιστεί προβλήματα στη λειτουργία του κατάντη οικοσυστήματος.

• Β. «Διερεύνηση των επιπτώσεων από τη λειτουργία των φραγμάτων του Νέστου στο υπόγειο υδάτινο σύστημα και τους υγροτόπους της περιοχής κατάντη των φραγμάτων».

• Γ. «Διερεύνηση της κινητικότητας της ιχθυοπανίδας κατά μήκος του υδρογραφικού δικτύου του Ποταμού Νέστου”, η οποία εγκρίθηκε από την ΕΥΠΕ του ΥΠΕΚΑ (αρ. πρωτ. οικ. 147685/30-11-2009).
Η προτεινόμενη από την παραπάνω μελέτη δράση για τη μεταφορά ψαριών ανάντη και κατάντη των φραγμάτων της Επιχείρησης στον ποταμό Νέστο, υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝ.ΑΛ.Ε.) του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. με χρηματοδότηση της ΔΕΗ Α.Ε. Οι ενδιάμεσες και οι τελικές εκθέσεις από τις εν λόγω δράση του ΙΝ.ΑΛ.Ε. έχουν υποβληθεί στη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας.

• Δ. «Διερεύνηση της κινητικότητας της ιχθυοπανίδας κατά μήκος του υδρογραφικού δικτύου του ποταμού Νέστου».
Η νέα μελέτη έχει εκπονηθεί με έξοδα της Επιχείρησης, από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας / Σχολή Γεωπονικών Επιστημών / Τμήμα Γεωπονίας Ιχθυολογίας & Υδάτινου Περιβάλλοντος / Εργαστήριο Οικοΰδραυλικής & Διαχείρισης Εσωτερικών Υδάτων , Υπό την επίβλεψη του καθηγητή κ. Ψιλοβίκου , σε εφαρμογή του όρου 2.5. της απόφασης έγκρισης της ΕΔΜ και του όρου 36 της ΑΕΠΟ και αποτελεί επικαιροποίηση της εγκεκριμένης μελέτης που αναφέρεται στο σημείο γ.

Από το ερευνητικό έργο προέκυψαν τα εξής:

* Η αδυναμία μετακίνησης των πληθυσμών των διαφόρων ειδών ιχθυοπανίδας, λόγω της ύπαρξης των φραγμάτων και των άλλων εμποδίων που υπάρχουν κατά μήκος του ποταμού Νέστου και των παραποτάμων του, μπορεί – ως ένα βαθμό – να επιλυθεί με την κατασκευή περασμάτων ελεύθερης επικοινωνίας των ιχθυοπληθυσμών. Η βασική αρχή που διέπει τα συστήματα μεταφοράς της ιχθυοπανίδας, είναι να προσελκύουν τους πληθυσμούς που μεταναστεύουν, ώστε να τους οδηγούν ενεργητικά (μετακίνηση) ή και παθητικά (μεταφορά) στην άλλη πλευρά του φράγματος. Οι κατασκευές αυτές είναι διαφόρων τύπων (αγωγοί, κανάλια, σήραγγες, κ.α.) ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες και τις απαιτήσεις κάθε εμποδίου. Ωστόσο, ο σχεδιασμός της κατασκευής των συστημάτων αυτών, πρέπει να λαμβάνει υπόψη και ορισμένες πτυχές της συμπεριφοράς των μεταναστευτικών ειδών. Η αποτελεσματικότητά τους συνδέεται ειδικότερα με τις ταχύτητες νερού, οι οποίες πρέπει να είναι συμβατές με την ικανότητα κολύμβησης και τη συμπεριφοράς των ειδών αυτών. Λαμβάνοντας υπόψη όλη την παραπάνω ανάλυση για τους ιχθυοπληθυσμούς ανάντη και κατάντη των μεγάλων φραγμάτων της ενδοορεινής λεκάνης (Θησαυρός και Πλατανόβρυση) και εξηγώντας διεξοδικά γιατί δεν είναι άμεση και επιτακτική ανάγκη να κατασκευαστούν διατάξεις ελεύθερης επικοινωνίας στο πολύπλοκο αυτό υδροσύστημα, αφού έχουν προσαρμοστεί οι ιχθυοπληθυσμοί, δεν κινδυνεύουν και δεν απειλούνται, το μόνο που έμενε να εξεταστεί είναι η αποκατάσταση της ελευθεροεπικοινωνίας που αφορά το χαμηλό αρδευτικό φράγμα των Τοξοτών.

* Σε ότι αφορά τους ιχθυοπληθυσμούς ότι δεν παρατηρείται κάτι αρνητικό, που να εμπνέει ανησυχία, σε ότι αφορά: α) αφθονία, β)ευζωία, γ) θνησιμότητα. Επίσης βρέθηκαν δύο γενετικά διαφοροποιημένα και δύο μορφομετρικά διαφοροποιημένα είδη, τα οποία όμως εντοπίζονται σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας και σε όλες τις εποχές, άρα δεν υπάρχει κάποια επιπλέον πίεση από γεωγραφικής και χρονικής σκοπιάς ή στρες.

* Δεν είναι απαραίτητες επιπλέον παρεμβάσεις σε περάσματα ιχθυοπανίδας στην ενδοορεινή κοιλάδα του Νέστου, στα μεγάλα φράγματα, πλην όσων έλαβαν χώρα μέχρι στιγμής στην περιοχή των Τοξοτών. Ειδικότερα, δεν κρίνεται επείγουσα ή επιβεβλημένη η αποκατάσταση της ελεύθερης επικοινωνίας των ιχθύων στην ενδοορεινή κοιλάδα του Νέστου, ανάντη και κατάντη των Φραγμάτων Θησαυρού και Πλατανόβρυσης, γιατί έχει ήδη προηγηθεί η φυσική προσαρμογή, με μορφομετρικές και γενετικές διαφοροποιήσεις των ειδών. Αντί λοιπόν να οδηγηθούμε σε εκτεταμένες περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, που απαιτούν οι διατάξεις περασμάτων ελεύθερης επικοινωνίας στα ψηλά φράγματα και συνδυασμό πολύπλοκων έργων, είναι προτιμότερο να διατηρηθεί το περιβάλλον στην υπάρχουσα κατάσταση, κατά το δυνατόν και να παρακολουθείται σύμφωνα με την εκάστοτε ΑΕΠΟ που διέπει την παρακολούθηση. Το πολύπλοκο υδροσύστημα του Νέστου, εδώ και 23 χρόνια, έχει ισορροπήσει, οι ιχθυοπληθυσμοί δεν αντιμετωπίζουν κανένα κίνδυνο, απειλή ή στρεσογόνο παράγοντα, όπως τεκμηριώνεται παραπάνω με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας και τους δείκτες που έχουν προκύψει και υπερισχύει η λογική της αειφορικής διαχείρισης του περιβάλλοντος. Συμπερασματικά, θα ήταν εκ του περισσού, σύμφωνα με όλη την παραπάνω ανάλυση, στο παρόν πολύπλοκο υδροσύστημα της ενδοορεινής κοιλάδας των φραγμάτων Θησαυρού και Πλατανόβρυσης, να επιχειρηθούν να γίνουν έργα αποκατάστασης της ελευθεροεπικοινωνίας, αφού υπό τις παρούσες συνθήκες, δε θα ήταν μία λύση οικολογικά ενδεδειγμένη, αλλά ούτε και οικονομικά βιώσιμη.

* Υπήρχε πλήρης ταύτιση των αποτελεσμάτων της έρευνας, τόσο με την προηγούμενη έρευνα που επικαιροποιήθηκε (Κουτράκης κ.α., 2008), όσο και με τη διδακτορική διατριβή του Σαπουνίδη (2014).

* Σε χρονικό ορίζοντα μέχρι δέκα ετών, δεν παρατηρούνται αξιοσημείωτες αλλαγές σε ότι αφορά την ιχθυοπανίδα, αφού με την τρέχουσα έρευνα επικαιροποίησης ουσιαστικά επαληθεύτηκαν οι προηγούμενες μελέτες και έρευνας (Κουτράκης κ.α., 2008; Σαπουνίδης, 2014), που έλαβαν χώρα για το υδρογραφικό δίκτυο και τους φραγματογενείς ταμιευτήρες του Νέστου.

* Προτείνεται η παρακολούθηση της ιχθυοπανίδας μία φορά στα δέκα – περίπου – έτη και σύμφωνα με τους όρους της εκάστοτε – υπό ανανέωση – ΑΕΠΟ.

• Ε. «Μελέτη για τη δυνατότητα δημιουργίας υποδομών ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας, όπως η εγκατάσταση αυτόματου συστήματος διαχείρισης των υδάτων, η δημιουργία διάβασης ιχθύων σε συγκεκριμένη θέση στο φράγμα Τοξοτών με τη χρήση της οικολογικής παροχής». Η μελέτη εκπονήθηκε και υποβλήθηκε στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για έγκριση.( ΔΕΗ/ΔΕΘΥΠ/ 1178/24.02.2020 (ΥΠΕΝ/20510/2019/24.02.2020) )
Επομένως η ΔΕΗ έχει υποβάλλει Μελέτη Περιβάλλοντος Ανανέωσης της ΑΕΠΟ του Συγκροτήματος Νέστου στη οποία λαμβάνονται υπόψη οι συνεργιστικές επιπτώσεις των έργων σε θέματα παροχής και συνέχειας του ποταμού. Αναμένεται από την περιβαλλοντική αρχή (ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ) η ολοκλήρωση της έκδοσης απόφασης ανανέωσης της εν λόγω ΑΕΠΟ.

4. Μ12Σ0708 Αποκατάσταση και συντήρηση υφιστάμενων λεκανών εγκλιματισμού ιχθυοπανίδας – Μέτρα ΚΟΔ

Το Μέτρο αφορά εκτός των άλλων και στην αποκατάσταση και συντήρηση από τη ΔΕΗ της υφιστάμενης λεκάνης εγκλιματισμού ιχθυοπανίδας κατάντη του ΥΗΣ Πλατανόβρυσης πριν τις εκβολές του υδατορέματος «Αρκουδόρεμα.
Η ΔΕΗ ΑΕ / Συγκρότημα Νέστου έχει συνάψει σύμβαση με το Διαβαλκανικό κέντρο Περιβάλλοντος για την «Παρακολούθηση Φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων στο ποτάμιο και λιμναίο σύστημα του Νέστου – ΔΕΗ». Ένα από τα σημεία στα οποία πραγματοποιούνται περιοδικές τακτικές μετρήσεις αποτελεί και η θέση της λεκάνης εγκλιματισμού ιχθυοπανίδας κατάντη του ΥΗΣ Πλατανόβρυσης πριν τις εκβολές του υδατορέματος «Αρκουδόρεμα. Στα πλαίσια λοιπόν της ομαλής ροής των αναγκαίων μετρήσεων η Επιχείρηση μεριμνά για όλες τις ενέργειες που απαιτούνται για την αποκατάσταση και συντήρηση της υφιστάμενης λεκάνης.
Σημειώνεται ότι το Μέτρο αφορά και στην αποκατάσταση και συντήρηση των δύο (2) λεκανών εγκλιματισμού που είχε κατασκευάσει η Περιφέρεια ΑΜΘ στη δυτική όχθη της κύριας κοίτης του ποταμού Νέστου, κοντά στην Σταυρούπολη Ξάνθης, και πριν τα Στενά Νέστου. Διευκρινίζεται ότι τα προαναφερόμενα έργα δεν ανήκουν στην κυριότητα της Επιχείρησης , ούτε είναι κατασκευασμένα από αυτή αλλά από άλλο δημόσιο φορέα. Ως εκ τούτου, για την Επιχείρηση δεν τεκμηριώνεται από πουθενά κάποια υποχρέωση ή ανάγκη για την αποκατάσταση και συντήρηση των δύο (2) λεκανών εγκλιματισμού που είχε κατασκευάσει η Περιφέρεια ΑΜΘ στη δυτική όχθη της κύριας κοίτης του ποταμού Νέστου, κοντά στην Σταυρούπολη Ξάνθης, και πριν τα Στενά Νέστου.
Επομένως, το μέτρο Μ12Σ0708 υλοποιείται από πλευράς ΔΕΗ. Απαιτείται να αναφερθεί ότι η αποκατάσταση και συντήρηση των δύο (2) λεκανών εγκλιματισμού που είχε κατασκευάσει η Περιφέρεια ΑΜΘ στη δυτική όχθη της κύριας κοίτης του ποταμού Νέστου, κοντά στην Σταυρούπολη Ξάνθης, και πριν τα Στενά Νέστου είναι ευθύνη της Περιφέρειας ΑΜΘ.
5 Μ12Σ0709 Άμεση υλοποίηση Όρων 2.1, 2.4, 2.5, 2.6 και 2.10 της ΕΔΜ – Μέτρα ΚΟΔ

Η ΔΕΗ έχει υλοποιήσει τους περιβαλλοντικούς όρους 2.1, 2.4, 2.5, 2.6 και 2.10 της ΕΔΜ από πλευράς της σύμφωνα με τα παρακάτω:
• Σε ότι αφορά την εφαρμογή του όρου 2.1 της ΕΔΜ, η Επιχείρηση έχει υποβάλλει στις αρμόδιες αρχές «Μελέτη για τη δυνατότητα δημιουργίας υποδομών ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας, όπως η εγκατάσταση αυτόματου συστήματος διαχείρισης των υδάτων, η δημιουργία διάβασης ιχθύων σε συγκεκριμένη θέση στο φράγμα Τοξοτών με τη χρήση της οικολογικής παροχής». Η μελέτη εκπονήθηκε και υποβλήθηκε στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για έγκριση.
Επομένως, ο όρος 2.1 της ΕΔΜ έχει υλοποιηθεί από πλευράς της Επιχείρησης. Αναμένεται η έγκρισή της από την αρμόδια αρχή. (ΔΕΗ/ΔΕΘΥΠ/ 1178/24.02.2020 (ΥΠΕΝ/20510/2019/24.02.2020))

• Σε ότι αφορά την εφαρμογή του όρου 2.4 της ΕΔΜ,
Η ΔΕΗ ΑΕ / Συγκρότημα Νέστου έχει συνάψει σύμβαση με το Διαβαλκανικό κέντρο Περιβάλλοντος για την «Παρακολούθηση Φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων στο ποτάμιο και λιμναίο σύστημα του Νέστου – ΔΕΗ». μέσω της οποίας πραγματοποιείται η παρακολούθηση των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων σε έξι (6) σημεία για τις φυσικοχημικές παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένης και της λεκάνης εγκλιματισμού της ιχθυοπανίδας, και σε πέντε (5) σημεία για τις βιολογικές παραμέτρους του ποτάμιου και λιμναίου συστήματος του ποταμού Νέστου. Οι παράμετροι που αναφέρονται στην παραπάνω σύμβαση είναι οι παρακάτω:
Φυσικοχημικές παράμετροι
• Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (BOD5)
• Χημικά απαιτούμενο οξυγόνο (COD)
• Ολικός οργανικός άνθρακας (TOC)
• Ολικά αιωρούμενα στερεά
• Ολικός και διαλυμένος φωσφόρος
• Ολικό άζωτο
• Νιτρικά, νιτρώδη και αμμωνιακά ιόντα
• Θειϊκά ιόντα
• Φθόριο
• Χλώριο
• Βρώμιο
• Νάτριο
• Κάλιο
• Ασβέστιο και
• Μαγνήσιο
Βιολογικές παράμετροι
• Βενθικά μακροασπόνδυλα
• Ταξινομικές ομάδες βενθικών μακροασπόνδυλων
• Αφθονία βενθικών μακροασπόνδυλων
• Αριθμός ταξινομικών ομάδων βενθικών μακροασπόνδυλων
• Ποσοστιαία συμμετοχή κάθε τάξης βενθικών μακροασπόνδυλων στο συνολικό πληθυσμό
• Αναλύσεις φυτοπλαγκτόν
• Σύνθεση ειδών
• Αφθονία
• Βιομάζα – Βιοόγκος
• Προσδιορισμός συγκέντρωσης χλωροφύλλης α

Στα πλαίσια της ίδιας υπηρεσίας διενεργείται μία φορά ετησίως, δειγματοληψία στον ταμιευτήρα του Θησαυρού και ανάλυση συγκεντρώσεων στα δείγματα, σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2008/105/ΕΚ και 2013/39/ΕΚ, σχετικά με Πρότυπα Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) στον τομέα της πολιτικής των υδάτων και αποστέλλονται στη Δ/νσης Υδάτων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Για την παρακολούθηση των μετεωρολογικών δεδομένων η ΔΕΗ ΑΕ / Συγκρότημα Νέστου έχει εγκαταστήσει και λειτουργεί αυτόματο τηλεμετρικό σύστημα σε τέσσερις θέσεις «Νέστος ανάντη (Ποταμοί)», «Θησαυρός», «Πλατανόβρυση» και «Γέφυρα Τοξοτών». Τα στοιχεία των μετεωρολογικών σταθμών συλλέγονται σε κεντρική βάση από το Συγκρότημα Νέστου.

Η ΔΕΗ ΑΕ / Συγκρότημα Νέστου ανάθεσε στο ΕΚΒΥ την «Υλοποίηση Σχεδίου Παρακολούθησης Ευρασιατικής Βίδρας (Lutra lutra) στην ευρύτερη περιοχή των Υδροηλεκτρικών Σταθμών του Συγκροτήματος Νέστου».

Η ΔΕΗ Α.Ε./Συγκρότημα Νέστου. έχει κοινοποιήσει εγγράφως στη ΦΔΕΠΟΡ (Ο Φορέα Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης ενσωματώθηκε στη Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου- Βιστωνίδας και Ροδόπης. Η Μ.Δ. υπάγεται στην Διεύθυνση Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (Τομέας Α) της Γενικής Διεύθυνσης του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α..) την πρόθεσή της να αναλάβει την κατασκευή δύο (2) παρατηρητηρίων ορνιθοπανίδας σε θέσεις που έχουν υποδειχτεί από το φορέα, με την προϋπόθεση να αναλάβει από πλευράς του την ευθύνη του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και της χρησικτησίας των παρατηρητηρίων. Εκκρεμεί από πλευράς του φορέα η κοινοποίηση της απόφασής του.

Επομένως, ο όρος 2.4 της ΕΔΜ έχει υλοποιηθεί από πλευράς ΔΕΗ.
• Σε ότι αφορά την εφαρμογή του όρου 2.5 της ΕΔΜ, η ΔΕΗ ολοκλήρωσε τη μελέτη με θέμα «Διερεύνηση της κινητικότητας της ιχθυοπανίδας κατά μήκος του υδρογραφικού δικτύου του ποταμού Νέστου». Η μελέτη αποτελεί επικαιροποίηση της μελέτης «Διερεύνηση της κινητικότητας της ιχθυοπανίδας κατά μήκος του υδρογραφικού δικτύου του Ποταμού Νέστου”, η οποία εγκρίθηκε από την ΕΥΠΕ του ΥΠΕΚΑ (αρ. πρωτ. οικ. 147685/30-11-2009). Στο Κεφάλαιο 9. ΜΕΤΡΑ – ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ της μελέτης παρουσιάζονται οι προτεινόμενες δράσεις.

Επομένως, ο όρος 2.5 της ΕΔΜ έχει υλοποιηθεί από πλευράς ΔΕΗ.

• Σε ότι αφορά την εφαρμογή του όρου 2.6. που αναφέρει ότι: «Να εκπονηθεί μελέτη, με χρηματοδότηση από τον φορέα του έργου και σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης για την εξέταση του φαινόμενου της πιθανής διάβρωσης της ακτογραμμής στην ευρύτερη περιοχή των εκβολών του Δέλτα του Νέστου που θα διερευνήσει το φαινόμενο σε βάθος δεκαετιών. Η μελέτη να εξετάζει κατάλληλο σχέδιο παρακολούθησης της διάβρωσης της ακτογραμμής στην ευρύτερη περιοχή των εκβολών του Δέλτα του Νέστου, καθώς και σχέδιο αποκατάστασης των ακτών. Τα τυχόν έργα που θα προκύψουν από την μελέτη θα πρέπει να τύχουν ανάλογης περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Είναι αναγκαία, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της, η παροχή τεχνικής βοήθειας από τον φορέα του έργου».
Η μελέτη έχει εκπονηθεί με χρηματοδότηση της Επιχείρησης, από τη Δρ. Αναστασίου Σωτηρία , εξωτερικό επιστημονικό συνεργάτη του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. (Analysis of sediment Erosion-Deposition processes in the estuarine area of r. Nestos (North Greece) and the contiguous coastal zone.”)
Επομένως, ο όρος 2.6 της ΕΔΜ έχει υλοποιηθεί.

• Σε ότι αφορά την εφαρμογή του όρου 2.10 της ΕΔΜ, η ΔΕΗ Α.Ε. / Συγκρότημα Νέστου ανέθεσε στην εταιρεία SCIENTACT A.E. το σχεδιασμό, εγκατάσταση και συντήρηση αυτόματου συστήματος μέτρησης παροχής νερού στην κοίτη του ποταμού Νέστου κατάντη του φράγματος Τοξοτών. Το σύστημα μέτρησης παροχής όργανο έχει εγκατασταθεί και αποστέλλει δεδομένα στάθμης νερού στην έδρα του Συγκροτήματος Νέστου της ΔΕΗ Α.Ε., τα οποία καταγράφονται και αξιολογούνται και αποστέλλονται στο Τμήμα Περιβάλλοντος & Υδροοικονομίας της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας
Επομένως, ο όρος 2.10 της ΕΔΜ έχει υλοποιηθεί.

1.Επικαιροποίηση τεχνικών στοιχείων έργων της ΔΕΗ

Προτείνεται η επικαιροποίηση των εκτάσεων ταμιευτήρων σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην ΑΕΠΟ αυτών.
Αναλυτικότερα οι αλλαγές αφορούν τα παρακάτω:
Κωδικός Όνομα Έκταση ταμιευτήρα ΑΕΠΟ (km2) Έκταση – ΣΔΛΑΠ
(km2)
EL0514RL00200003H Τεχνητή Λίμνη Πουρναρίου 20,60 22,02
EL0514RL00200002H Τεχνητή Λίμνη Πουρναρίου ΙΙ 0,65 0,69

2.Μέτρο Μ01Β0902 «Προσδιορισμός μέγιστου εύρους διακύμανσης στάθμης ταμιευτήρων»

Σε ό,τι αφορά το Μέτρο Μ01Β0902 «Προσδιορισμός μέγιστου εύρους διακύμανσης στάθμης ταμιευτήρων» να ληφθεί υπόψη ότι έχει ήδη καθοριστεί η ανώτατη και η ελάχιστη Στάθμη Ασφαλείας σύμφωνα με τις παρακάτω αποφάσεις της ΡΑΕ:
– Στην Απόφαση της ΡΑΕ 1003/2018 (ΦΕΚ 6066/Β/2018) καθορίζεται το ύψος (ελάχιστης στάθμης) αποθέματος ασφαλείας (Rsec-sup).
Στάθμη ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ
ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι 109,3 109,4 110,5 113,6 115,8 115,1 112,6 109,0 106,4
ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ
104,4 105,9 109,0

ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ
ΑΩΟΣ 1333,0 1333,0 1334,0 1334,0 1334,0 1334,0 1333,0 1332,0 1331,0
ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ
1331,0 1331,0 1332,0

– Στην Απόφαση της ΡΑΕ 385/2021 καθορίζεται το ύψος της Ανώτατης και της Ελάχιστης Στάθμης Ασφαλείας
Ελάχιστη στάθμη ασφαλείας ταμιευτήρα
Στάθμη ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ
ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι 109,3 109,4 110,5 113,6 115,8 115,1 112,6 109,0 106,4
ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ
104,4 105,9 109,0

ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ
ΑΩΟΣ 1333,0 1333,0 1334,0 1334,0 1334,0 1334,0 1333,0 1332,0 1331,0
ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ
1331,0 1331,0 1332,0

Ανώτατη στάθμη ασφαλείας ταμιευτήρα
Στάθμη ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ
ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι 110,0 112,0 112,0 115,0 118,0 119,0 117,0 115,0 114,0
ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ
112,0 112,0 110,0
ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ
ΑΩΟΣ 1.337,0 1.339,0 1.340,0 1.341,0 1.342,0 1.342,0 1.342,0 1.342,0 1.342,0
ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ
1.338,0 1.337,0 1.337,0

Επιπρόσθετα, η κατανομή του αριθμού και του τρόπου φόρτισης των Μονάδων των ΥΗΣ καθορίζεται από τον Διαχειριστή του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας σύμφωνα με τα διαθέσιμα αποθέματα νερού, τις ανάγκες κάλυψης αναγκών ύδρευσης – άρδευσης σε συνδυασμό με τις ανάγκες κάλυψης αιχμών ζήτησης. Αναλυτικότερα, οι ΥΗΣ του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας συμμετέχουν στην Απελευθερωμένη Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας και η ένταξη τους σε λειτουργία σε κανονικές συνθήκες προκύπτει από την επίλυση του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ) και την επίλυση του Προγράμματος Κατανομής με βάση τα προβλεπόμενα στον Κώδικα Διαχείρισης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΚΔΕΣΜΗΕ). Διαφοροποιήσεις από τον Ημερήσιο ενεργειακό προγραμματισμό του συστήματος γίνονται από τα αρμόδια κρατικά όργανα και μόνο για τεκμηριωμένους σοβαρούς λόγους οι δε παρεμβάσεις προς το σύστημα για την αλλαγή του προγραμματισμού ακολουθούν διαδικασίες οι οποίες είναι χρονοβόρες. Μη τεκμηριωμένη αλλαγή του προγράμματος δεν εγκρίνεται γιατί συνιστά αθέμιτο ανταγωνισμό.

Με βάση τα παραπάνω δεν απαιτείται η εκπόνηση Μελέτης προκειμένου να οριστεί το μέγιστο εύρος διακύμανσης της στάθμης των EL0511RLA0200001H (ΤΛ Πηγών Αώου), EL0514RL00200003H (ΤΛ Πουρναρίου), EL0514RL00200002H (ΤΛ Πουρναρίου ΙΙ) καθώς αυτό είναι ήδη καθορισμένο στις Αποφάσεις τις ΡΑΕ 1003/2018 (ΦΕΚ 6066/Β/2018) και ΡΑΕ 385/2021.

3.Πλαίσιο συνεργασίας για τις διασυνοριακές λεκάνες του ΥΔ

Στο Κεφάλαιο 11.2 να ληφθεί υπόψη ότι η ΔΕΗ δεν έχει προχωρήσει σε καμία παρέμβαση στα κατάντη του φράγματος Αώου, δηλαδή ο ποταμός κατάντη του φράγματος είναι ελεύθερης ροής, σε ό,τι μας αφορά.

4.Μ05Β0907 Μέτρα για τον προσδιορισμό και την επίτευξη του ΚΟΔ σε Ιδιαιτέρως Τροποποιημένα Υδατικά Συστήματα

H ΔΕΗ σε εφαρμογή του περιβαλλοντικού όρου 31.2 της ΑΕΠΟ των ΥΗΣ ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι- ΙΙ ανέθεσε στο Τμήμα Αλιείας και Υδατοκαλλιεργειών του Πανεπιστημίου Πατρών το ερευνητικό έργο με θέμα «ΜΕΛΕΤΗ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΗΣ ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι ΚΑΙ ΙΙ ΚΑΤ΄ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΌΡΟΥ 31.2 ΤΗΣ ΑΕΠΟ ΤΩΝ ΥΗΣ ΟΠΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΑΝΑΝΕΩΘΗΚΕ ΚΑΙ ΙΣΧΥΕΙ»
Η Μελέτης Ιχθυοπανίδας περιλαμβάνει μετρήσεις στους ταμιευτήρες ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι και ΙΙ καθώς και στο ποτάμιο σύστημα κατάντη αυτών.
Αναλυτικότερα, για τις ανάγκες του έργου χωροθετούνται 20 δειγματοληπτικοί σταθμοί. Τέσσερεις (4) σταθμοί στον ταμιευτήρα ΠΟΥΡΝΑΡΙ II, επτά (7) στον ταμιευτήρα ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι, ένας (1) στον άνω ρου του Αράχθου, και οκτώ (8) στο τμήμα του ποταμού κατάντη των ταμιευτήρων.
Για τις εργασίες πεδίου θα ληφθούν υπόψη μέθοδοι, προδιαγραφές και εργαλεία για τις ιχθυολογικές δειγματοληψίες που εφαρμόζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Comité Européen de Normalisation 2003: Sampling fish with electricity) και θα συμπληρωθούν σχετικά πρωτόκολλα. Επίσης, θα γίνεται αναφορά σε τυχόν προστατευόμενα είδη ψαριών στην περιοχή στο πλαίσιο Οδηγιών (π.χ. της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ).
Τα αποτελέσματα του ερευνητικού έργου θα υποστηρίξουν τη λήψη κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων για το οικοσύστημα του ταμιευτήρα σε ότι αφορά την ιχθυοπανίδα. Η δράση αυτή θα πραγματοποιηθεί σε άμεση συνεργασία με ΜΔΠΠ Κοιλάδας Αχελώου και Αμβρακικού Κόλπου.

Η πηγή Τούμπας δε δίνει παροχή εδώ και χρόνια (κοινώς στέρεψε). Εκτός από ένα δύο μήνες τους Φεβρουάριο –Μάρτιο. Η λίμνη Τούμπας, πλέον δεν υπερχειλίζει και το εκτροφείο πέστροφας εδώ και χρόνια σταμάτησε τη δραστηριότητά του, λόγω έλλειψης νερών. Η εικόνα της λίμνης Τούμπας – ως υδάτινο σώμα- είναι κακή με πιθανό κίνδυνο αναστροφής των υδάτων.
-Παρόμοια είναι και η εικόνα στην πηγή Κρύας όσο γνωρίζουμε.-

Από το 1990, από μελέτη του ΣΥΔΛΙ προτείνονταν:
Τα νερά της λίμνης Τούμπας θα πρέπει να διατηρηθούν σε αρίστη κατάσταση (πόσιμο νερό) και αυτό θα πραγματοποιηθεί μόνο εφόσον ο κάτοχος της κάνει λογική χρήση των νερών της (σημ: ο ιδιοκτήτης της οικίας) και ταυτόχρονα να μην γίνεται υπεράντληση ανάντη στο υδροφόρο των πηγών Τούμπας εις τρόπο ώστε να υπάρχει πάντα τροφοδοσία νερών ικανής ποσότητας στην μικρολίμνη.
Σύμφωνα με αυτή την παρατήρηση-πρόταση ίσχυσε η καθολική απαγόρευση εκτέλεσης υδρογεωτρήσεων στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στο καρστικό σύστημα Μιτσικελίου.

Σήμερα γίνεται υπεράντληση (συνεχιζόμενη απόληψη μεγαλύτερη από τη διαρκή απόδοση με κίνδυνο σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων πάνω στις περιβαλλοντικές συνθήκες) και υπάρχει πτώση του υδροφόρου, όπως συμπεραίνουμε από την εικόνα της πηγής-λίμνης Τούμπας, πιθανά και λόγω της μετάβασης σε καθεστώς πλήρους απελευθέρωσης εκτέλεσης νέων γεωτρήσεων και έγκρισης επαύξησης της αντλούμενης ποσότητας από υφιστάμενες. Τα διαθέσιμα υπόγεια αποθέματα, μάλλον δεν είναι όσα αναφέρονται.

Πέραν άμεσων συνεπειών στην περιοχή της πηγής Τούμπας, διαταράσσεται η υδραυλική ισορροπία σε όλο το υδροσύστημα Μιτσικελίου-Λίμνης Ιωαννίνων με προφανείς επιπτώσεις και στη λίμνη Ιωαννίνων.

Εκ μέρους της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών, επιθυμούμε να αιτηθούμε τεκμηρίωση σχετικά με υπολογισμούς απολήψεων και φυσικής τροφοδοσίας ΥΣ:
Στις απολήψεις/χρήσεις/πιέσεις για τον ρύακα του Αγίου Γερμανού στην υπολεκάνη Πρεσπών το προσχέδιο δεν περιλαμβάνει την άρδευση, η οποία υφίσταται στο τμήμα Άγιος Γερμανός (Στάρα), ενώ και η «μέση ετήσια φυσική τροφοδοσία» του σώματος σημειώνεται αρκετά χαμηλή. Παρακαλούμε για την παροχή της σχετικής τεκμηρίωσης.
Το ίδιο παρατηρείται και σε σχέση με τις «συνολικές μέσες ετήσιες απολήψεις» για άρδευση από τη λίμνη Μικρή Πρέσπα, όπου οι τιμές που σημειώνονται φαίνονται ιδιαίτερα μικρές. Παρακαλούμε για την παροχή της σχετικής τεκμηρίωσης.
Ευχαριστούμε για την προσοχή.

Επιθυμούμε να υποβάλουμε, εκ μέρους της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών, τις ακόλουθες γενικές παρατηρήσεις επί του Προσχεδίου που βρίσκεται σε διαβούλευση και να αιτηθούμε τεκμηρίωση σχετικά με υπολογισμούς απολήψεων και φυσικής τροφοδοσίας ΥΣ:
– Από το προσχέδιο υπό διαβούλευση ελλείπει η ανάδειξη και πραγμάτευση, ως προς τις επιπτώσεις του στη διαχείριση, του θεμελιώδους για την διεθνή υπολεκάνη Πρεσπών ζητήματος της δραματικής πτώσης της στάθμης της λίμνης Μεγάλης Πρέσπας και τις συνέπειες που αυτό το φαινόμενο έχει στην κατάσταση της λίμνης Μικρής Πρέσπας, λόγω της ενίσχυσης που προκαλεί στις υπόγειες απώλειές της τελευταίας προς την Μεγάλη Πρέσπα. Κι αυτό, παρότι περιλαμβάνεται στα «σημαντικά ζητήματα διαχείρισης» η λεγόμενη «Διεθνής λεκάνη Πρεσπών» για την οποία αναδεικνύεται μόνο η ρύπανση ως κύρια πίεση, και παρότι σημειώνεται στη μελέτη ότι το Περιφερειακό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ) Δυτικής Μακεδονίας εντοπίζει τη Μικρή Πρέσπα ως υδατικό Σύστημα με δυσμενή ποσοτική κατάσταση. Γενικότερα , η διασυνοριακότητα της λεκάνης των Πρεσπών αντιμετωπίζεται διαχρονικά στα ΣΔΛΑΠ ως μια διεκπεραιωτική παρουσίαση της συνεργασίας του Πάρκου Πρεσπών και δεν αποτελεί ουσιώδη παράμετρο εξέτασης των δεδομένων και ζητημάτων διαχείρισης των κοινών υδάτων, η οποία είναι προφανώς απαραίτητη για την επίτευξη οποιουδήποτε ασφαλούς και μακροπρόθεσμου διαχειριστικού αποτελέσματος.
– Δεν προβλέπεται κανένα στοχευμένο διαχειριστικό/ ρυθμιστικό μέτρο για τις λίμνες των Πρεσπών παρότι από την 1η στην 2η αναθεώρηση του ΣΔΛΑΠ παρατηρείται επιδείνωση της οικολογικής κατάστασης της Μεγάλης Πρέσπας, η οποία χαρακτηρίζεται πια Μέτρια, όπως και η Μικρή Πρέσπα. Τα στοιχεία που βρίσκονται σε κατάσταση κατώτερη της καλής στη Μικρή Πρέσπα είναι τα Υδρόβια Μακρόφυτα / Μακροασπόνδυλα / Ζωοβένθος και στη Μεγάλη τα Μακροασπόνδυλα / Ζωοβένθος και η επίπτωση που καταγράφεται ότι πρέπει να στοχευτεί είναι η Ρύπανση με θρεπτικές ουσίες. Και πάλι ζητείται παράταση της προθεσμίας για την επίτευξη Καλής κατάστασης («μετά το 2027») που προβλέπεται κάποτε να επιτευχθεί με την εφαρμογή του προγράμματος μέτρων. Αλλά υπάρχει κάποια τεκμηρίωση ότι τα μέτρα που έχουν τεθεί και τα οποία μεταφέρονται από σχέδιο σε σχέδιο θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της ρύπανσης με θρεπτικά; Παρακαλούμε για σχετικές διασαφηνίσεις.
– Επιπλέον, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι στις απολήψεις/χρήσεις/πιέσεις για τον ρύακα του Αγίου Γερμανού το προσχέδιο δεν περιλαμβάνει την άρδευση, η οποία υφίσταται στο τμήμα Άγιος Γερμανός (Στάρα), ενώ και η «μέση ετήσια φυσική τροφοδοσία» του σώματος σημειώνεται αρκετά χαμηλή. Παρακαλούμε για την παροχή της σχετικής τεκμηρίωσης.
– Το ίδιο παρατηρείται και σε σχέση με τις «συνολικές μέσες ετήσιες απολήψεις» για άρδευση από τη λίμνη Μικρή Πρέσπα, όπου οι τιμές που σημειώνονται φαίνονται ιδιαίτερα μικρές. Παρακαλούμε για την παροχή της σχετικής τεκμηρίωσης.
Ευχαριστούμε για την προσοχή.

Απόψεις-Προτάσεις
Πανταζής Τουφίδης, Γεωπόνος, μέλος τοπικών Συλλόγων Ερασιτεχνικής Αλιείας και Πανελληνίου Συλλόγου Προστασίας Πέστροφας.
Κεφάλαιο 5.4.1 Απολήψεις από επιφανειακά υδατικά συστήματα & Πίνακας 5-22: Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Αώου (EL0511) & Κεφάλαιο 9.1 – Κύρια θέματα διαχείρισης στο ΥΔ Ηπείρου
-Αρδευτικό Φράγμα Κόνιτσας (Αώος) Το Αρδευτικό Φράγμα Κόνιτσας, που ανήκει στον ΤΟΕΒ Κόνιτσας λειτουργεί από το 1955 και βρίσκεται εντός της περιοχής NATURA 2000 GR2130001 – Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου. Κατά τους θερινούς μήνες χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η οικολογική παροχή και σε συνδυασμό με τις συσσωρευτικές επιπτώσεις του ανάντη Υδροηλεκτρικού φράγματος Πηγών Αώου, ασκείται πίεση τόσο στα οικοσυστήματα όσο και στους πληθυσμούς σημαντικών ειδών ιχθυοπανίδας, που απαντώνται στην περιοχή. Επιπλέον, καθώς από το φράγμα απουσιάζει η ιχθυόσκαλα, παρεμποδίζεται η ελεύθερη μετακίνηση ανάδρομων ειδών ιχθυοπανίδας, όπως η Ιονική πέστροφα (Salmo farioides) και το Ευρωπαϊκό Χέλι (Anguilla anguilla), τα οποία προστατεύονται από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Κατά τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο που οι αρδευτικές ανάγκες του κάμπου της Κόνιτσας είναι μεγαλύτερες, στη Γέφυρα Κόνιτσας υπάρχει πολύ λίγο νερό, το οποίο με τη σειρά του δεσμεύεται μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω για τις ανάγκες της άρδευσης (με κατάκλιση) του κάμπου της Καλλιθέας.
-Αρδευτικό Φράγμα Κλειδωνιάς (Βοϊδομάτης)
Ο κάμπος της Κλειδωνιάς αρδεύεται αντίστοιχα από τον ποταμό Βοϊδομάτη (4.500 στρέμματα) και η άρδευση γίνεται επίσης με κατάκλιση. Η άρδευση με κατάκλιση δεν απαιτεί μόνο απόληψη μεγάλων ποσοτήτων νερού, αλλά ευθύνεται ταυτόχρονα για την επιφανειακή και υπόγεια έκπλυση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και άλλων χημικών που καταλήγουν στον υδροφορέα του ποταμού.
Για τους παραπάνω λόγους, να προστεθούν τα εξής μέτρα στο ΣΔΛΑΠ: (α) να τοποθετηθεί σταθμός μέτρησης της οικολογικής παροχής στο αρδευτικό φράγμα της Κόνιτσας, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, για να διασφαλιστεί ότι το φράγμα λειτουργεί βάσει των προδιαγραφών της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα, (β) να προβλεφθεί η κατασκευή κατάλληλου τύπου ιχθυόσκαλας στο αρδευτικό φράγμα της Κόνιτσας στον Αώο ποταμό (η προηγούμενη καταστράφηκε από τον ποταμό στη διάρκεια ενός έτους), (γ) να προβλεφθεί εντός σύντομου χρονικού διαστήματος ο εκσυγχρονισμός του αρδευτικού συστήματος της Κλειδωνιάς και της Καλλιθέας από κατάκλιση σε στάγδην άρδευση, (δ) να αναληφθεί άμεσα προσπάθεια για τη μείωση των ρύπων που προέρχονται από γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες (λιπάσματα, φυτοφάρμακα, κοπροσωροί κλπ) και ιχθυοτροφικές μονάδες και να προωθηθούν οι φιλοπεριβαλλοντικές γεωργικές πρακτικές σε όλες τις καλλιεργούμενες εκτάσεις της ΛΑΠ Αώου.
-Φράγμα για εκτροπή κοίτης και δέσμευση νερού από τα ιχθυοτροφεία του Βοϊδομάτη.
Οι ιχθυοτρόφοι της περιοχής, επεμβαίνουν στην κοίτη του ποταμού με εκσκαφείς, εκτρέποντας το σύνολο του ποταμού από την κανονική του κοίτη (ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες), χωρίς να αφήνουν οικολογική παροχή, όοπως προβλέπεται, με αποτέλεσμα την αποξήρανση του ποταμού για περισσότερο από 1000μ., με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον ιχθυοπληθυσμό και όχι μόνο.
-Υδροηλεκτρικό Φράγμα πηγών Αώου:
Το υδατικό σύστημα του Αώου επηρεάστηκε για πρώτη φορά, από το μεγάλο φράγμα πηγών Αώου, που κατασκευάστηκε το 1987. Το νερό που παρακρατείται στον ταμιευτήρα εκτρέπεται εξ ολοκλήρου στη λεκάνη απορροής του ποταμού
Άραχθου. Κατάντη του φράγματος δεν αφήνεται οικολογική παροχή. Έτσι, στην ουσία, ο Αώος δεν υφίσταται πριν τη συμβολή του με το Αρκουδόρεμα, που τον τροφοδοτεί εκ νέου.
Ωστόσο, η άδεια χρήσης νερού (αρ. 28312/ 28-2-2017 απόφαση Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας) και η οποία ενσωματώνεται στους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους του έργου, αναφέρεται στην υποχρέωση οικολογικής ροής στην κοίτη του Αώου: «Καθώς μετά την παραγωγή ενέργειας του ΥΗΕ Πηγών Αώου οι παροχές οδηγούνται με την σήραγγα φυγής στην κοίτη του ποταμού Μετσοβίτικου, να εξασφαλίζεται κατά προτεραιότητα στην κοίτη του ποταμού Αώου και κατάντη του φράγματος συνεχής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους παροχή για τη διατήρηση του οικοσυστήματος». Επίσης, «να εγκατασταθεί κατάλληλη διάταξη για τη συστηματική μέτρηση (σε ημερήσια βάση) της παροχής του νερού στην υδροληψία, της εκτρεπόμενης παροχής για τις ανάγκες του ΜΥΗΣ, καθώς επίσης και κατάλληλη διάταξη για τη μέτρηση της οικολογικής παροχής, ώστε σε περίπτωση απόκλισης να γίνεται η αναγκαία προσαρμογή».

Κεφάλαιο 9 – Πρόγραμμα Μέτρων
9.1 – Κύρια θέματα διαχείρισης στο ΥΔ Ηπείρου
– Αποκλεισμός της ΛΑΠ Αώου από τη διενέργεια τροποποιήσεων, διευθετήσεων, εκτροπών σε άλλη λεκάνη απορροής και άλλων παρεμβάσεων που προκαλούν υδρομορφολογικές αλλοιώσεις.
– Ρύθμιση των ανεξέλεγκτων αμμοληψιών στη ΛΑΠ Αώου.
– Στις υπάρχουσες ή νέες υδατοκαλλιέργειες να πραγματοποιούνται τακτικοί έλεγχοι σχετικά με τη διαδικασία χρήσης του νερού καθώς και άμεση χρήση υδρομετρητών («ρολογιών»), για σωστή καταμέτρηση του νερού που δεσμεύεται.
– Μελέτη φέρουσας ικανότητας στον ποταμό Βοϊδομάτη για την υπαίθριες δραστηριότητες (ράφτινγκ, καγιάκ, πεζοπορία, στάθμευση camper van, ερασιτεχνική αλιεία) και ρύθμιση αυτής.
-Δημιουργία ζωνών “πιάνω-απελευθερώνω» (catch & release), με παράλληλο αυστηρό έλεγχο εφαρμογής του. Αυτή η πρακτική αποτελεί ισχυρό πόλο έλξης του αλιευτικού τουρισμού σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη.
-εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας περί ερασιτεχνικής αλιείας και (επιτέλους), υποχρεωτική έκδοση άδειας ερασιτεχνικής αλιείας, όπως εφαρμόζεται πανευρωπαϊκά εδώ και πολλές δεκαετίες, σε συνεργασία με τους τοπικούς Συλλόγους και τον Δήμο.

Κεφάλαιο 11. – Διασυνοριακή συνεργασία, 11.1 Διασυνοριακά Ύδατα
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας θα πρέπει άμεσα να παύσει την αδειοδότηση των ΜΥΗΕ στη ΛΑΠ Αώου έως ότου ολοκληρωθούν οι πολιτικές δεσμεύσεις των δύο κρατών για τη δημιουργία του «πρώτου διασυνοριακού πάρκου άγριου ποταμού στην Ευρώπη».

27 Νοεμβρίου 2023: το τμήμα της Λεκάνης Απορροής του Ποταμού (ΛΑΠ) Αώου, που δεν καλυπτόταν από κανένα καθεστώς προστασίας, χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο.
15 Μαρτίου 2023: ανακηρύχτηκε από την Αλβανική Κυβέρνηση, το τμήμα του κύριου ποταμού Αώου (Vjosa), που ρέει στην Αλβανία, συνολικού μήκους 409 χιλιομέτρων, Εθνικό Πάρκο, με στόχο αυτοί να παραμείνει για πάντα ελεύθερης ροής, χωρίς φράγματα.
Επιπλέον, οι Κυβερνήσεις των δύο χωρών (Ελλάδα – Αλβανία) έχουν δεσμευτεί για τη δημιουργία του πρώτου Διασυνοριακού Πάρκου Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη Αώου / Vjosa, μέσω της ένωσης της περιοχής που χαρακτηρίστηκε ως Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο με το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου στην Ελλάδα και το Εθνικό Πάρκο Vjosa στην Αλβανία.
Τα παραπάνω επετεύχθησαν με τη συνεργασία περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημόνων και κατοίκων αυτών των περιοχών στο πλαίσιο της διεθνούς συμμαχίας ‘Save the Blue Heart of Europe’.
Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής. Ταυτόχρονα, Ομάδα Εμπειρογνωμόνων της ΕΕ για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση συστήνει να αποφεύγεται η κατασκευή ΜΥΗΕ ισχύος κάτω των 10MW καθώς αυτή οδηγεί στον κατακερματισμό των ποταμών. Συστήνει επίσης να εκτιμώνται οι σωρευτικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ σε τοπικό επίπεδο, αλλά και στη λεκάνη απορροής των ποταμών.

27 Νοεμβρίου 2023: το τμήμα της Λεκάνης Απορροής του Ποταμού (ΛΑΠ) Αώου, που δεν καλυπτόταν από κανένα καθεστώς προστασίας, χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο.
15 Μαρτίου 2023: ανακηρύχτηκε από την Αλβανική Κυβέρνηση, το τμήμα του κύριου ποταμού Αώου (Vjosa), που ρέει στην Αλβανία, συνολικού μήκους 409 χιλιομέτρων, Εθνικό Πάρκο, με στόχο αυτοί να παραμείνει για πάντα ελεύθερης ροής, χωρίς φράγματα.
Επιπλέον, οι Κυβερνήσεις των δύο χωρών (Ελλάδα – Αλβανία) έχουν δεσμευτεί για τη δημιουργία του πρώτου Διασυνοριακού Πάρκου Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη Αώου / Vjosa, μέσω της ένωσης της περιοχής που χαρακτηρίστηκε ως Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο με το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου στην Ελλάδα και το Εθνικό Πάρκο Vjosa στην Αλβανία.
Τα παραπάνω επετεύχθησαν με τη συνεργασία περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημόνων και κατοίκων αυτών των περιοχών στο πλαίσιο της διεθνούς συμμαχίας ‘Save the Blue Heart of Europe’.
Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής. Ταυτόχρονα, Ομάδα Εμπειρογνωμόνων της ΕΕ για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση συστήνει να αποφεύγεται η κατασκευή ΜΥΗΕ ισχύος κάτω των 10MW καθώς αυτή οδηγεί στον κατακερματισμό των ποταμών. Συστήνει επίσης να εκτιμώνται οι σωρευτικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ σε τοπικό επίπεδο, αλλά και στη λεκάνη απορροής των ποταμών.
Αυτήν την στιγμή, τα ΜΥΗΕ που σχεδιάζονται στη ΛΑΠ Αώου σύμφωνα με στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας είναι 48 (!!!) με συνολική υποτιθέμενη ισχύ 74,55 MW, στην πλειοψηφία τους δηλαδή θα έχουν ισχύ κάτω των 2MW. Επιπλέον τα περισσότερα από αυτά χωροθετούνται εντός προστατευόμενων περιοχών, εντός Εθνικών Πάρκων και περιοχών του Δικτύου Natura 2000, ακόμα και σε ρέματα περιοδικής ροής.
Αναρωτιόμαστε ως κάτοικοι της περιοχής και ως πολίτες αυτής της χώρας, με ποιόν τρόπο ακριβώς συμβαδίζει ο σχεδιασμός και η κατασκευή των εν λόγω ΜΥΗΕ με την ουσιαστική και επί του πρακτέου προστασία των προστατευόμενων περιοχών, με τις δεσμεύσεις του Ελληνικού κράτους και με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω. Αναρωτιόμαστε επίσης πώς ακριβώς η Περιφέρεια Ηπείρου θα προστατεύσει τον φυσικό πλούτο και το πολιτιστικό κεφάλαιο των ορεινών μας περιοχών, όταν η ΛΑΠ Αώου, ο Αώος, ο Βοϊδομάτης, ο Σαραντάπορος, οι δεκάδες παραπόταμοί τους και οι ορεινοί όγκοι από τους οποίους πηγάζουν, θα μετατραπούν σε ένα απέραντο εργοτάξιο εγκατάστασης βιομηχανικού τύπου κατασκευών. Αναρωτιόμαστε πώς θα διασφαλιστεί το νερό, ως δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, όταν θα δεσμευτούν τα ύδατα των ορεινών όγκων με τις αντίστοιχες άδειες χρήσης νερού υπέρ ιδιωτών.
Ενώ, ο θεσσαλικός κάμπος και οι άνθρωποί του, προσπαθούν ακόμη να ανακάμψουν από τις πρόσφατες πλημμύρες, χρηματοδοτείται μελέτη ύψους 1.208.460,69€ για την οριοθέτηση και τη διευθέτηση του Αώου και του Βοϊδομάτη. Τα έργα διευθετήσεων, ευθυγραμμίσεων, εκτροπών, τσιμεντοστρώσεων και καταστροφής της παρόχθιας βλάστησης ποταμών και ρεμάτων στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας είναι μία παγκοσμίως αναγνωρισμένη λάθος πρακτική, που ανήκει στο μακρινό παρελθόν. Αυτό άλλωστε επεσήμανε πρόσφατα η συμβουλευτική εταιρεία HVA International στην Ελληνική Κυβέρνηση στο πόρισμά της σε σχέση με τις πλημμύρες στον θεσσαλικό κάμπο. «Δώστε ζωτικό χώρο στα ποτάμια» σημείωσαν χαρακτηριστικά.
Συμπερασματικά, για την επίτευξη της καλής κατάστασης της ΛΑΠ Αώου, προτείνουμε:
-Θεσμοθέτηση ολόκληρης της ΛΑΠ Αώου με ενιαίο καθεστώς προστασίας.
-Αποκλεισμό της ΛΑΠ Αώου από τη χωροθέτηση ΜΥΗΕ.
-Αποκλεισμό της ΛΑΠ Αώου από τη διενέργεια τροποποιήσεων, διευθετήσεων, εκτροπών σε άλλη λεκάνη απορροής και άλλων παρεμβάσεων που προκαλούν υδρομορφολογικές αλλοιώσεις.
-Ρύθμιση των ανεξέλεγκτων αμμοληψιών στη ΛΑΠ Αώου.
-Απομάκρυνση ΧΑΔΑ Κόνιτσας.
-Καταγραφή φραγμών σε κάθε ΛΑΠ και άρση παρωχημένων εμποδίων από ποταμούς και ρέματα.

Στις 27 Νοεμβρίου 2023, το τμήμα της Λεκάνης Απορροής του Ποταμού (ΛΑΠ) Αώου, που δεν καλυπτόταν από κανένα καθεστώς προστασίας, χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο.
Στις 15 Μαρτίου 2023 ανακηρύχτηκε από την Αλβανική Κυβέρνηση, το τμήμα του κύριου ποταμού Αώου (Vjosa), που ρέει στην Αλβανία, συνολικού μήκους 409 χιλιομέτρων, Εθνικό Πάρκο, με στόχο αυτοί να παραμείνουν για πάντα ελεύθερης ροής, χωρίς φράγματα.
Επιπλέον, οι Κυβερνήσεις των δύο χωρών (Ελλάδα – Αλβανία) έχουν δεσμευτεί για τη δημιουργία του πρώτου Διασυνοριακού Πάρκου Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη Αώου / Vjosa, μέσω της ένωσης της περιοχής που χαρακτηρίστηκε ως Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο με το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου στην Ελλάδα και το Εθνικό Πάρκο Vjosa στην Αλβανία.
Τα παραπάνω επετεύχθησαν με τη συνεργασία περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημόνων και κατοίκων αυτών των περιοχών στο πλαίσιο της διεθνούς συμμαχίας ‘Save the Blue Heart of Europe’.
Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής. Ταυτόχρονα, Ομάδα Εμπειρογνωμόνων της ΕΕ για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση συστήνει να αποφεύγεται η κατασκευή ΜΥΗΕ ισχύος κάτω των 10MW καθώς αυτή οδηγεί στον κατακερματισμό των ποταμών. Συστήνει επίσης να εκτιμώνται οι σωρευτικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ σε τοπικό επίπεδο, αλλά και στη λεκάνη απορροής των ποταμών.
Αυτήν την στιγμή, τα ΜΥΗΕ που σχεδιάζονται στη ΛΑΠ Αώου σύμφωνα με στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας είναι 48 (!!!) με συνολική υποτιθέμενη ισχύ 74,55 MW, στην πλειοψηφία τους δηλαδή θα έχουν ισχύ κάτω των 2MW. Επιπλέον τα περισσότερα από αυτά χωροθετούνται εντός προστατευόμενων περιοχών, εντός Εθνικών Πάρκων και περιοχών του Δικτύου Natura 2000, ακόμα και σε ρέματα περιοδικής ροής.
Αναρωτιόμαστε ως κάτοικοι της περιοχής και ως πολίτες αυτής της χώρας, με ποιόν τρόπο ακριβώς συμβαδίζει ο σχεδιασμός και η κατασκευή των εν λόγω ΜΥΗΕ με την ουσιαστική και επί του πρακτέου προστασία των προστατευόμενων περιοχών, με τις δεσμεύσεις του Ελληνικού κράτους και με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω. Αναρωτιόμαστε επίσης πώς ακριβώς η Περιφέρεια Ηπείρου θα προστατεύσει τον φυσικό πλούτο και το πολιτιστικό κεφάλαιο των ορεινών μας περιοχών, όταν η ΛΑΠ Αώου, ο Αώος, ο Βοϊδομάτης, ο Σαραντάπορος, οι δεκάδες παραπόταμοί τους και οι ορεινοί όγκοι από τους οποίους πηγάζουν, θα μετατραπούν σε ένα απέραντο εργοτάξιο εγκατάστασης βιομηχανικού τύπου κατασκευών. Αναρωτιόμαστε πώς θα διασφαλιστεί το νερό, ως δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, όταν θα δεσμευτούν τα ύδατα των ορεινών όγκων με τις αντίστοιχες άδειες χρήσης νερού υπέρ ιδιωτών.
Ενώ, ο θεσσαλικός κάμπος και οι άνθρωποί του, προσπαθούν ακόμη να ανακάμψουν από τις πρόσφατες πλημμύρες, χρηματοδοτείται μελέτη ύψους 1.208.460,69€ για την οριοθέτηση και τη διευθέτηση του Αώου και του Βοϊδομάτη. Τα έργα διευθετήσεων, ευθυγραμμίσεων, εκτροπών, τσιμεντοστρώσεων και καταστροφής της παρόχθιας βλάστησης ποταμών και ρεμάτων στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας είναι μία παγκοσμίως αναγνωρισμένη λάθος πρακτική, που ανήκει στο μακρινό παρελθόν. Αυτό άλλωστε επεσήμανε πρόσφατα η συμβουλευτική εταιρεία HVA International στην Ελληνική Κυβέρνηση στο πόρισμά της σε σχέση με τις πλημμύρες στον θεσσαλικό κάμπο. «Δώστε ζωτικό χώρο στα ποτάμια» σημείωσαν χαρακτηριστικά.
Συμπερασματικά, για την επίτευξη της καλής κατάστασης της ΛΑΠ Αώου έως το 2027, προτείνουμε την προσθήκη των παρακάτω βασικών μέτρων:
-Θεσμοθέτηση ολόκληρης της ΛΑΠ Αώου με ενιαίο καθεστώς προστασίας.
-Αποκλεισμός της ΛΑΠ Αώου από τη χωροθέτηση ΜΥΗΕ.
-Αποκλεισμός της ΛΑΠ Αώου από τη διενέργεια τροποποιήσεων, διευθετήσεων, εκτροπών σε άλλη λεκάνη απορροής και άλλων παρεμβάσεων που προκαλούν υδρομορφολογικές αλλοιώσεις.
-Ρύθμιση των ανεξέλεγκτων αμμοληψιών στη ΛΑΠ Αώου.
-Απομάκρυνση ΧΑΔΑ Κόνιτσας.
-Καταγραφή φραγμών σε κάθε ΛΑΠ και άρση παρωχημένων εμποδίων από ποταμούς και ρέματα, ώστε να αποκατασταθούν οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις και να επανέλθει η συνδεσιμότητα της ροής, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Στις 27 Νοεμβρίου 2023, το τμήμα της Λεκάνης Απορροής του Ποταμού (ΛΑΠ) Αώου, που δεν καλυπτόταν από κανένα καθεστώς προστασίας, χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο.
Στις 15 Μαρτίου 2023 ανακηρύχτηκε από την Αλβανική Κυβέρνηση, το τμήμα του κύριου ποταμού Αώου (Vjosa), που ρέει στην Αλβανία, και οι παραπόταμοί του Kardhiq, Bënça και Shushica, συνολικού μήκους 409 χιλιομέτρων, Εθνικό Πάρκο, με στόχο αυτοί να παραμείνουν για πάντα ελεύθερης ροής, χωρίς φράγματα. Πρόθεση της Αλβανικής Κυβέρνησης και της επιστημονικής ομάδας που πλαισιώνει την ανάπτυξη των σχεδίων διαχείρισης για την περιοχή του Εθνικού Πάρκου Vjosa είναι αυτό να επεκταθεί, έως το τέλος του 2023, και στους υπόλοιπους ελεύθερης ροής παραποτάμους, καθώς και στο Δέλτα του ποταμού.
Επιπλέον, οι Κυβερνήσεις των δύο χωρών (Ελλάδα – Αλβανία) έχουν δεσμευτεί για τη δημιουργία του πρώτου Διασυνοριακού Πάρκου Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη Αώου / Vjosa, μέσω της ένωσης της περιοχής που χαρακτηρίστηκε ως Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο με το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου στην Ελλάδα και το Εθνικό Πάρκο Vjosa στην Αλβανία.
Τα παραπάνω επετεύχθησαν με τη συνεργασία περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημόνων και κατοίκων αυτών των περιοχών στο πλαίσιο της διεθνούς συμμαχίας ‘Save the Blue Heart of Europe’.
Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, θέτει σαφείς και μετρήσιμους στόχους για τα εσωτερικά ύδατα της Ευρώπης, το αντικείμενο, δηλαδή, των ΣΔΛΑΠ. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αναγνωρίζοντας τα επιστημονικά ευρήματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τους ποταμούς της Ευρώπης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται στην πλειοψηφία τους ως ιδιαίτερα τροποποιημένοι και κατακερματισμένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς (εκτροπές, διευθετήσεις, φράγματα, ιρλανδικές διαβάσεις, εγκιβωτισμούς, δρόμους κλπ.), και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής. Ταυτόχρονα, Ομάδα Εμπειρογνωμόνων της ΕΕ για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση συστήνει να αποφεύγεται η κατασκευή ΜΥΗΕ ισχύος κάτω των 10MW καθώς αυτή οδηγεί στον κατακερματισμό των ποταμών. Συστήνει επίσης να εκτιμώνται οι σωρευτικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ σε τοπικό επίπεδο, αλλά και στη λεκάνη απορροής των ποταμών.
Αυτήν την στιγμή, τα ΜΥΗΕ που σχεδιάζονται στη ΛΑΠ Αώου σύμφωνα με στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας είναι 48 (!!!) με συνολική υποτιθέμενη ισχύ 74,55 MW, στην πλειοψηφία τους δηλαδή θα έχουν ισχύ κάτω των 2MW. Επιπλέον τα περισσότερα από αυτά χωροθετούνται εντός προστατευόμενων περιοχών, εντός Εθνικών Πάρκων και περιοχών του Δικτύου Natura 2000, ακόμα και σε ρέματα περιοδικής ροής.
Αναρωτιόμαστε ως κάτοικοι της περιοχής και ως πολίτες αυτής της χώρας, με ποιόν τρόπο ακριβώς συμβαδίζει ο σχεδιασμός και η κατασκευή των εν λόγω ΜΥΗΕ με την ουσιαστική και επί του πρακτέου προστασία των προστατευόμενων περιοχών, με τις δεσμεύσεις του Ελληνικού κράτους και με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω. Αναρωτιόμαστε επίσης πώς ακριβώς η Περιφέρεια Ηπείρου θα προστατεύσει τον φυσικό πλούτο και το πολιτιστικό κεφάλαιο των ορεινών μας περιοχών, όταν η ΛΑΠ Αώου, ο Αώος, ο Βοϊδομάτης, ο Σαραντάπορος, οι δεκάδες παραπόταμοί τους και οι ορεινοί όγκοι από τους οποίους πηγάζουν, θα μετατραπούν σε ένα απέραντο εργοτάξιο εγκατάστασης βιομηχανικού τύπου κατασκευών. Αναρωτιόμαστε πώς θα διασφαλιστεί το νερό, ως δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, όταν θα δεσμευτούν τα ύδατα των ορεινών όγκων με τις αντίστοιχες άδειες χρήσης νερού υπέρ ιδιωτών.
Ενώ, ο θεσσαλικός κάμπος και οι άνθρωποί του, προσπαθούν ακόμη να ανακάμψουν από τις πρόσφατες πλημμύρες, χρηματοδοτείται μελέτη ύψους 1.208.460,69€ για την οριοθέτηση και τη διευθέτηση του Αώου και του Βοϊδομάτη. Τα έργα διευθετήσεων, ευθυγραμμίσεων, εκτροπών, τσιμεντοστρώσεων και καταστροφής της παρόχθιας βλάστησης ποταμών και ρεμάτων στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας είναι μία παγκοσμίως αναγνωρισμένη λάθος πρακτική, που ανήκει στο μακρινό παρελθόν. Αυτό άλλωστε επεσήμανε πρόσφατα η συμβουλευτική εταιρεία HVA International στην Ελληνική Κυβέρνηση στο πόρισμά της σε σχέση με τις πλημμύρες στον θεσσαλικό κάμπο. «Δώστε ζωτικό χώρο στα ποτάμια» σημείωσαν χαρακτηριστικά.
Συμπερασματικά, για την επίτευξη της καλής κατάστασης της ΛΑΠ Αώου έως το 2027, προτείνουμε την προσθήκη των παρακάτω βασικών μέτρων:
-Θεσμοθέτηση ολόκληρης της ΛΑΠ Αώου με ενιαίο καθεστώς προστασίας.
-Αποκλεισμός της ΛΑΠ Αώου από τη χωροθέτηση ΜΥΗΕ.
-Αποκλεισμός της ΛΑΠ Αώου από τη διενέργεια τροποποιήσεων, διευθετήσεων, εκτροπών σε άλλη λεκάνη απορροής και άλλων παρεμβάσεων που προκαλούν υδρομορφολογικές αλλοιώσεις.
-Ρύθμιση των ανεξέλεγκτων αμμοληψιών στη ΛΑΠ Αώου.
-Απομάκρυνση ΧΑΔΑ Κόνιτσας.
-Καταγραφή φραγμών σε κάθε ΛΑΠ και άρση παρωχημένων εμποδίων από ποταμούς και ρέματα, ώστε να αποκατασταθούν οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις και να επανέλθει η συνδεσιμότητα της ροής, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σχόλια του Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) στη δημόσια διαβούλευση του έργου «2η Αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων της Ελλάδας».

Άρση/απομάκρυνση τεχνητών εμποδίων από ποταμούς.

Η ολοκλήρωση της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών είναι καθοριστικής σημασίας για τη συμμόρφωση της Ελλάδας όχι μόνο με την Οδηγία πλαίσιο για τα Ύδατα και τους στόχους που αυτή θέτει έως το 2027, αλλά και με πλήθος άλλων νομοθετημάτων, στρατηγικών και πολιτικών, όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης.

Στο ΣΔΛΑΠ γίνεται γενική αναφορά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Απουσιάζει, ωστόσο, από το κείμενο σαφής αναφορά στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, που ναι μεν αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θέτει ωστόσο σαφείς και μετρήσιμους στόχους για τα εσωτερικά ύδατα της Ευρώπης, το αντικείμενο, δηλαδή, των ΣΔΛΑΠ. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αναγνωρίζοντας τα επιστημονικά ευρήματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τους ποταμούς της Ευρώπης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται στην πλειοψηφία τους ως ιδιαίτερα τροποποιημένοι και κατακερματισμένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς (εκτροπές, διευθετήσεις, φράγματα, ιρλανδικές διαβάσεις, εγκιβωτισμούς, δρόμους κλπ.), και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής.

Ο χαρακτηρισμός των ποταμών της Ευρώπης ως ιδιαιτέρως τροποποιημένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς προκύπτει από τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού επιστημονικού έργου AMBER (Adaptive Management of Barriers in European Rivers), στο οποίο συμμετείχαν 20 φορείς, κυρίως ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά ιδρύματα. Πρόκειται για αριθμό διπλάσιο από αυτόν που υπολόγιζε η επιστημονική κοινότητα το 2020, πριν, δηλαδή, την εκπόνηση της σχετικής μελέτης. Οι ευρωπαϊκοί ποταμοί απλώνονται σε ένα υδρογραφικό δίκτυο μήκους 1,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, εκτιμάται ότι κάθε 1 με 2 χιλιόμετρα ροής συναντά κανείς ένα τεχνητό εμπόδιο: φράγμα, εκτροπή, εγκιβωτισμό, κανάλι, ιρλανδική διάβαση, αγωγό, αναβαθμό, δρόμο κλπ. Οι φραγμοί συμβάλλουν καθοριστικά στην τροποποίηση του υδρομορφολογικού καθεστώτος των ποτάμιων οικοσυστημάτων με πολλαπλές αρνητικές και δύσκολα αναστρέψιμες επιπτώσεις στη φύση και κατά συνέπεια στον άνθρωπο.

Τα τεχνητά εμπόδια στα ποτάμια είναι ένας από τους πέντε κύριους λόγους απώλειας της βιοποικιλότητας. Από το 1970 μέχρι σήμερα οι πληθυσμοί των μεταναστευτικών ειδών ψαριών των εσωτερικών υδάτων έχουν μειωθεί στην Ευρώπη κατά 93% (Deinet et al., 2020). Και αν οι επιπτώσεις στην ιχθυοπανίδα και τα άμεσα εξαρτώμενα από αυτήν είδη στα εσωτερικά ύδατα είναι εμφανείς, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επηρεάζεται μόνο η βιοποικιλότητα εντός των ποταμών από τους φραγμούς. Οι αρνητικές επιπτώσεις εκτείνονται στη γύρω άγρια ζωή (π.χ. μέσω της διάνοιξης νέων δρόμων) (Kati et al., 2019) και στις τοπικές κοινότητες (π.χ. μέσω εκτοπισμού λόγω διαρρήξεων φραγμάτων, όπως στα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλία και τη Λιβύη κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Daniel). Επιπρόσθετα, λόγω της έκλυσης αερίων του θερμοκηπίου από τους ταμιευτήρες που δημιουργούν τα φράγματα, εντείνεται η κλιματική κρίση (Soued, 2022). Τέλος, υποβαθμίζεται η ποιότητα των υδάτων τόσο κατάντη όσο και ανάντη των τεχνητών φραγμών.

Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε εκ νέου το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ, βάσει της οποίας η επικοινωνία και συνδεσιμότητα των ποταμών είναι το κλειδί για την επίτευξη καλής οικολογικής κατάστασης των υδάτων, ενώ οι τεχνητοί φραγμοί αποτελούν σημαντική πίεση για το 20% των ευρωπαϊκών επιφανειακών υδάτων και έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι ποταμοί δεν μπορούν να επανέλθουν σε καλή οικολογική κατάσταση. Η οικολογική κατάσταση προσδιορίζεται περαιτέρω στο παράρτημα 5 της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα, με ένα σύνολο ποιοτικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται ως δείκτες για την ταξινόμηση των υδατικών σωμάτων ως υψηλής, καλής, μέτριας, ελλιπούς και κακής κατάστασης. Για τα ποτάμια υδάτινα σώματα, αυτά περιλαμβάνουν, εκτός από τα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία & τα φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία, και τα υδρομορφολογικά ποιοτικά στοιχεία υποστήριξης, δηλαδή το υδρολογικό καθεστώς, τη συνέχεια και συνδεσιμότητα του ποταμού και τις μορφολογικές συνθήκες (π.χ. ταχύτητα ρεύματος, κατάσταση παρόχθιας ζώνης). Τα υδροµορφολογικά στοιχεία ποιότητας ορίζονται ρητά για την απόδοση υψηλής οικολογικής κατάστασης σε ένα ποτάμιο υδάτινο σώμα και αφορούν σε εντελώς – ή σχεδόν εντελώς – αδιατάρακτες συνθήκες. Ειδικότερα, όσον αφορά τη συνέχεια και συνδεσιμότητα ενός ποταμού, προκειμένου να επιτευχθεί υψηλή οικολογική κατάσταση, απαιτείται απουσία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και απρόσκοπτη μετανάστευση των υδρόβιων οργανισμών και των ιζημάτων. Όσον αφορά στις μορφολογικές συνθήκες -μεταξύ άλλων- οι παρόχθιες ζώνες θα πρέπει να βρίσκονται σε φυσική κατάσταση.

Στηριζόμενη η Επιτροπή στις δεσμεύσεις των κρατών – μελών έως το 2027, που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα, εξέδωσε το 2020 την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, με ορίζοντα το 2030, που αναμένεται να γίνει δεσμευτική μέσω του νέου ευρωπαϊκού νόμου για την αποκατάσταση της φύσης (EU Nature Restoration Law). Σε αυτήν τη Στρατηγική, προέβλεψε – εκτός των άλλων – την απομάκρυνση τεχνητών φραγμών στη διαμήκη και πλευρική διάσταση ενός ποτάμιου οικοσυστήματος, με στόχο την απελευθέρωση τουλάχιστον 25.000 χιλιομέτρων ροής, αλλά και την αποκατάσταση παρεμβάσεων, που έγιναν στο παρελθόν στους ποταμούς της Ευρώπης, στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας, όπως διευθετήσεις ποταμών, ρεμάτων, κοίτης κλπ. Συμπληρωματικά, προτείνεται η λήψη μέτρων, όπως η αποκατάσταση της παρόχθιας βλάστησης που σε πολλές περιπτώσεις έχει υποβαθμιστεί σημαντικά λόγω των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, ένας σαφής ορισμός για έναν ποταμό ελεύθερης ροής είναι: ο ποταμός ο οποίος υποστηρίζει τη συνδεσιμότητα των υδάτων, των ιζημάτων, των θρεπτικών ουσιών, της ύλης και των οργανισμών εντός του ποτάμιου συστήματος, καθώς και στα περιβάλλοντα τοπία, και στις τέσσερις διαστάσεις που αναφέρονται κατωτέρω: 1. διαμήκης (συνδεσιμότητα μεταξύ των ανάντη και κατάντη τμημάτων του ποταμού), 2. πλευρική (συνδεσιμότητα με πλημμυροπεδιάδες και παρόχθιες περιοχές), 3. κατακόρυφη (συνδεσιμότητα με τα υπόγεια ύδατα και την ατμόσφαιρα), και 4. χρονική (συνδεσιμότητα με βάση την εποχικότητα των ροών).

Η ελεύθερη ροή των ποταμών και η ως εκ τούτου ελεύθερη μετακίνηση των ειδών απορρέει και από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ, καθώς και από τον Κανονισμό 1100/2007 για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος του Κρισίμως Κινδυνεύοντος Ευρωπαϊκού Χελιού. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα 5 αυτόχθονα είδη πέστροφας, η παρουσία τεχνητών φραγμών οδηγεί σε κατακερματισμό των ενδιαιτημάτων τους με αρνητικές συνέπειες στους πληθυσμούς τους, που ήδη χαρακτηρίζονται από μικρό μέγεθος και περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση και βρίσκονται σε μη ικανοποιητικό καθεστώς διατήρησης (Σπάλα, 2019).

Σημειώνεται ότι πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη εφαρμόσει τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα έως το 2030 και του νέου Ευρωπαϊκού Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης και έχουν απομακρύνει εκατοντάδες τεχνητούς φραγμούς από τους ποταμούς τους, ενώ η απομάκρυνσή τους ως κύριο μέτρο διαχείρισης και αποκατάστασης λεκανών απορροής ποταμών (ΛΑΠ) και ως εκ τούτου συμμόρφωσης με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα είναι ενταγμένη στο 71% των ΣΔΛΑΠ της Ευρώπης. Έτσι, μόνο το 2022 απομακρύνθηκαν από τη φύση 325 φραγμοί σε 16 Ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για μία αύξηση 36% σε σχέση με τα στοιχεία του 2021. Τα επόμενα χρόνια η αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης τεχνητών φραγμών αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Το MedINA, σε συνεργασία με διεθνείς φορείς, που διαθέτουν τη σχετική τεχνογνωσία, θα υλοποιήσει μεταξύ 2023-2026 το έργο ‘Απομάκρυνση φραγμών από ποταμούς: σχέδιο εφαρμογής για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη’. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, αναμένεται -εκτός των άλλων- να υλοποιηθούν επιμορφωτικά σεμινάρια που θα απευθύνονται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που δεσμεύονται ή ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν τα επόμενα χρόνια τους στόχους της νομοθεσίας για την αποκατάσταση των ποταμών. Χρηματοδοτικός φορέας είναι το Open Rivers Programme, ένα χρηματοδοτικό εργαλείο αφιερωμένο στην αποκατάσταση της ελεύθερης ροής των ποταμών, που θα χρηματοδοτήσει έως το 2027 αιτήσεις συνολικού προϋπολογισμού άνω των 40.000.000 ευρώ για απομάκρυνση τεχνητών φραγμών. Επιλέξιμοι φορείς που μπορούν να συμμετέχουν στις προσκλήσεις του Open Rivers Programme είναι δημόσιοι, όπως οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και ιδιωτικοί, όπως οι Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες.

Βάσει των παραπάνω, προτείνουμε να προστεθεί στα ΣΔΛΑΠ σαφής αναφορά στα εξής:

Στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και στους στόχους της για την αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης φραγμών και της επαναφοράς των παρόχθιων ζωνών σε φυσική κατάσταση (EU Biodiversity Strategy to 2030 & Barrier Removal for River Restoration).

Στον υπό τελική διαμόρφωση Ευρωπαϊκό Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης (EU Nature Restoration Law), στον οποίο οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα γίνονται δεσμευτικοί για τα κράτη μέλη.

Όσον αφορά στο πρόγραμμα μέτρων των ΣΔΛΑΠ, για την επίτευξη της καλής κατάστασης των Υδατικών Διαμερισμάτων της Ελλάδας έως το 2027, προτείνουμε την προσθήκη των παρακάτω βασικών μέτρων:

Λεπτομερής καταγραφή τεχνητών εμποδίων σε κάθε ΛΑΠ των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας.

Άρση παρωχημένων τεχνητών εμποδίων από ποταμούς και ρέματα, ώστε να αποκατασταθούν οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις και να επανέλθει η συνδεσιμότητα της ροής, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ενημερωθήκαμε σχετικά το κείμενο της διαβούλευσης και της 2ης αναθεώρησης ΥΔ05 – Ηπείρου

2.Αναχώματα, τροποποιήσεις, διευθετήσεις, ευθυγραμμίσεις
Τα έργα διευθετήσεων, ευθυγραμμίσεων, εκτροπών, τσιμεντοστρώσεων και καταστροφής της παρόχθιας βλάστησης ποταμών και ρεμάτων στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας είναι μία παγκοσμίως αναγνωρισμένη λάθος πρακτική, που ανήκει στο μακρινό παρελθόν. Πρόκειται για παρωχημένα σχέδια, που έχουν οδηγήσει στη σημερινή τραγική κατάσταση, όπου κοινότητες, περιουσίες, καλλιέργειες, οικόσιτα ζώα βρίσκονται ξαφνικά κάτω από το νερό και συνάνθρωποί μας χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό.
Η συγκεκριμένη πρακτική μπορεί εύκολα να αποτελέσει υψηλού βαθμού απειλή για ένα ποτάμιο οικοσύστημα, επομένως χρειάζεται να εξετάζεται κατά περίπτωση και με αυστηρότερους όρους. Γενικώς, παρατηρείται συχνά ότι στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας, γίνονται έργα διευθέτησης, καταστρέφοντας τα φυσικά υδρομορφολογικά χαρακτηριστικά των ποταμών και προξενώντας μελλοντικά επιπλέον αρνητικές επιπτώσεις. Για το συγκεκριμένο θέμα, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη τόσο η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και ο πρόσφατος Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης (το τελικό κείμενο ψηφίστηκε από την Επιτροπή Περιβάλλοντος στις 29/11/2023), που αναγνωρίζουν το πρόβλημα και προτείνουν την αποκατάσταση των ποταμών και των ρεμάτων από τέτοιου είδους παρεμβάσεις, όσο και οι λύσεις βασισμένες στη φύση (Nature Based Solutions), που ειδικά εντός Εθνικών Πάρκων και προστατευόμενων περιοχών θα πρέπει να εξετάζονται κατά προτεραιότητα, πριν οποιαδήποτε παρέμβαση. Τέλος, υπογραμμίζεται ότι οι πλημμύρες είναι φυσικό φαινόμενο και επηρεάζουν κυρίως γεωργικές εκτάσεις ή υποδομές που τοποθετήθηκαν λανθασμένα στην περιοχή του φυσικού πλημμυρικού πεδίου ενός ποταμού ή ρέματος, κάνοντάς μας να τις ονομάζουμε, επίσης λανθασμένα, φυσικές καταστροφές. Ως εκ τούτου, προτείνεται να αποτυπωθεί ρητά στο συγκεκριμένο ΣΔΛΑΠ η απαγόρευση οποιασδήποτε μελέτης ή δράσης οριοθέτησης με σκοπό τη διευθέτηση στη ΛΑΠ Αώου, καθώς χωρίς ταυτόχρονη επεξήγηση των επιτρεπόμενων έργων, αλλά και των περιοχών που δύναται αυτή να έχει εφαρμογή, κινδυνεύει να υπονομευθεί η προσπάθεια για τη διάσωση του Αώου και των παραποτάμων του ως άγριων και ελεύθερων ποταμών. Άλλωστε, σε μία περιοχή που κρίνεται άξια προστασίας και μάλιστα έχει χαρακτηριστεί ως Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός, η χρήση προβάλλει ως ασύμβατη, αφού δεν μπορούμε να φανταστούμε ο οικολογικός διάδρομος ή/και τα ανάντη τμήματά του να ρέουν σε αναχώματα.
Σημειώνουμε ότι στη Διαύγεια έχει αναρτηθεί η υπ’αριθμ. 5536/12-01-2022 απόφαση της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης και Εφαρμογής του Υπουργείου Εσωτερικών (ΕΥΔΕ ΥΠΕΣ) με θέμα «Ένταξη του έργου του Δήμου Κόνιτσας με τίτλο ‘Μελέτη οριοθέτησης ποταμού Αώου Δήμου Κόνιτσας’ στον Άξονα “Πολιτική Προστασία-Προστασία της Δημόσιας Υγείας-Τεχνική Βοήθεια”, του Προγράμματος “ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΡΙΤΣΗΣ”». Από την απόφαση αυτή προκύπτει ότι προγραμματίζεται η εκπόνηση μελετών – συνολικού ύψους 1.208.460,69€, εκ των οποίων τα 620.000€ θα προέλθουν από το Πρόγραμμα Αντώνης Τρίτσης. Το αντικείμενο της πράξης περιλαμβάνει “την εκπόνηση: (1) “Μελέτης Οριοθέτησης” του ποταμού Αώου μήκους 65 km και ποταμού Βοϊδομάτη μήκους 20 km, (2) “Μελέτης Διευθέτησης” σε τοπικές ή τμηματικές διευθετήσεις και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας σε συνολικό εκτιμώμενο μήκος 1,00 km του ποταμού Αωού. Τα τμήματα ή οι θέσεις κατασκευής των διευθετήσεων αυτών καθώς και η μορφή τους (τύποι διατομών, επενδύσεις) θα προσδιοριστούν κατά την εκπόνηση της μελέτης. Η υδραυλική μελέτη των έργων διευθέτησης θα εκπονηθεί σε στάδια Προμελέτης και Οριστικής Μελέτης Υδραυλικών Έργων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Πριν την εκπόνηση της Υδραυλικής προμελέτης θα εκπονηθεί Υδρολογική μελέτη για τον καθορισμό των παροχών ελέγχου σχεδιασμού στα επιμέρους τμήματα του ποταμού, καθώς και εκτίμηση της στερεοπαροχής, (3) “Αρχιτεκτονικής Μελέτης” για την ανάπλαση της ζώνης διευθέτησης, η οποία θα περιλαμβάνει τον σχεδιασμό του παρόχθιου μετώπου του ποταμού Αώου και των επιμέρους διαμορφώσεων των σημείων στάσης, παρατήρησης και ενημέρωσης.
Στο πλαίσιο της 2ης Αναθεώρησης του ΣΔΛΑΠ Ηπείρου, ζητούμε να απαγορευθεί το συγκεκριμένο έργο ‘Μελέτη οριοθέτησης ποταμού Αώου και αρχιτεκτονική ανάπλαση παρόχθιας περιοχής Κοινότητας Κόνιτσας’ και να εξεταστεί από τους μελετητές και το ΥΠΕΝ αν αυτό είναι συμβατό με τις διατάξεις και κατευθύνσεις:
1.Της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ για τα Ύδατα.
2.Του σε ισχύ Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου, που χαρακτηρίζει μόνο ελάχιστα σημεία του Αώου και του Βοϊδομάτη ως Ιδιαιτέρως Τροποποιημένα και τη συνολική κατάστασή τους ως ‘Καλή’ και της υπό διαβούλευση 2ης Αναθεώρησης αυτού.
3.Των Οδηγιών 92/43/ΕΚ για τη διατήρηση των Φυσικών Οικοτόπων και της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας και της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για τα Άγρια Πτηνά και τους Οικοτόπους, ειδικά όσον αφορά στις επιπτώσεις του έργου στα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους καθώς και σε εκείνες που επηρεάζουν την ακεραιότητα των περιοχών Natura 2000 που εντοπίζονται στην εν λόγω περιοχή.
4.Του Κανονισμού 1100/2007/ΕΚ για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος του κρισίμως κινδυνεύοντος Ευρωπαϊκού Χελιού (Anguilla Anguilla), σημαντικός πληθυσμός του οποίου ζει και χρησιμοποιεί τα ύδατα του Αώου και του Βοϊδομάτη.
5.Του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα αυτόχθονα είδη πέστροφας (Salmo farioides) (ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68085/2148/16.7.2021 ΦΕΚ Β΄ 3722), το οποίο ορίζει συγκεκριμένα τον Αώο ως περιοχή εφαρμογής του.
6.Του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Αγριόγιδο των Βαλκανίων (Rupicapra rupicapra balcanica) (ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68093/2153/16.7/2021 ΦΕΚ Β΄ 3664), είδος που απαντάται στη ΛΑΠ Αώου.
7.Του Π.Δ. 213/ΦΕΚ 198Α/1973 «Περί κηρύξεως της περιοχής Βίκου – Αώου Ιωαννίνων ως Εθνικού Δρυμού» και της σχετικής με αυτό νομοθεσίας καθώς και των προβλέψεων της ΚΥΑ περί χαρακτηρισμού του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου
8.Της υπ’αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/115155/3787 απόφασης του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 6679/27-11-2023), που χαρακτηρίζει τμήμα της ΛΑΠ Αώου ως Προστατευόμενο Φυσικό Σχηματισμό και Προστατευόμενο Τοπίο και επιδιώκει τη διατήρηση της ελεύθερης και φυσικής/άγριας ροής του ποταμού Αώου, των κύριων παραποτάμων του, Βοϊδομάτη και Σαραντάπορου, καθώς και όλων των ρεμάτων αυτών και των σπάνιων τύπων οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας που απαντώνται στην περιοχή.

3.Αμμοληψίες
Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στις αμμοληψίες από τα ποτάμια οικοσυστήματα. Η συγκεκριμένη χρήση στη ΛΑΠ Αώου χρειάζεται ρύθμιση, προκειμένου (α) να μην δημιουργούνται αναχώματα και αλλάζει η φυσική υδρομορφολογία του ποταμού (παρατηρείται συχνά η αλλαγή κατεύθυνσης της φυσικής ροής των υδάτων με αρνητικά αποτελέσματα στους πληθυσμούς ιχθυοπανίδας) και (β) να ελέγχεται ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι αμμοληψίες από ειδικούς επιστήμονες.

Βάσει των παραπάνω, προτείνουμε να προστεθεί στο συγκεκριμένο κεφάλαιο σαφής αναφορά στα εξής:
1.Στην υπ’αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/115155/3787 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 6679/27-11-2023), που χαρακτηρίζει τμήμα της ΛΑΠ Αώου ως Προστατευόμενο Φυσικό Σχηματισμό και Προστατευόμενο Τοπίο.
2.Στην Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) 11α, όπως αυτή θα έπρεπε να έχει δημοσιευθεί μέχρι σήμερα, περιλαμβάνοντας τα σχόλια και τις προτάσεις της δημόσιας διαβούλευσης ή έστω όπως έχει διαμορφωθεί έως σήμερα.
3.Στη ΛΑΠ Αώου ως περιοχή ασυμβατότητας και αποκλεισμού για χωροθέτηση ΜΥΗΕ λόγω της ευαισθησίας και μοναδικότητας του οικοσυστήματος και λόγω των αναμενόμενων ενεργειών από την πολιτική ηγεσία των δύο χωρών.
4.Στις μελέτες «ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ με ΑΝΑΦΟΡΑ στην ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ της ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ του ΠΟΤΑΜΟΥ ΑΩΟΥ» & «Study on Renewable Energy Sources in the Aoos basin beyond hydropower exploitation», όπως αυτές παρατίθενται παρακάτω στη βιβλιογραφία.
5.Στα στοιχεία χωροθέτησης και ανάπτυξης των ΜΥΗΕ στο ΥΔ Ηπείρου (πόσα ΜΥΗΕ και πού αναμένεται να σχεδιαστούν;) και στην αποτύπωσή τους σε χάρτη καθώς και στις αρνητικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ στα υδατικά συστήματα, τη βιοποικιλότητα, τον πολιτισμό, τον ήπιο τουρισμό και το τοπίο.
6.Στα κριτήρια ασυμβατότητας και αποκλεισμού για χωροθέτηση ΑΠΕ και στην αποτύπωση των ποταμών, παραποτάμων, ρεμάτων και λοιπών περιοχών μη χωροθέτησης σε χάρτη.
7.Στη ΛΑΠ Αώου ως περιοχή ασυμβατότητας και αποκλεισμού για σχέδια διευθετήσεων, εκτροπών, ευθυγραμμίσεων, τροποποιήσεων.
Το γεγονός ότι μία διαδικασία είναι καταρχήν σύννομη (π.χ. νόμιμη αδειοδοτική διαδικασία ΜΥΗΕ) δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες και τα επιμέρους χαρακτηριστικά μίας συγκεκριμένης λεκάνης απορροής. Επαναλαμβάνουμε ότι όπως στην κορυφή του Ολύμπου και του Σμόλικα δεν μπορούμε να φανταστούμε ανεμογεννήτριες, έτσι και στον τελευταίο άγριο ποταμό της Ευρώπης, τον Αώο, δεν μπορούμε να φανταστούμε επιπλέον φράγματα. Είναι προτιμότερο να διαφυλάξουμε το συγκεκριμένο οικοσύστημα σήμερα, παρά να μετανιώνουμε αύριο για σπασμωδικές κινήσεις που κάναμε στο όνομα της πράσινης ανάπτυξης ή της αντιπλημμυρικής προστασίας, χωρίς σωστό σχεδιασμό και χωρίς να ληφθούν υπόψη τα μοναδικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Το πρόσφατο προς αποφυγήν παράδειγμα της Θεσσαλίας είναι ακόμα ‘νωπό’ και πρέπει πάση θυσία να μας οδηγήσει στην απόρριψη σχεδίων και πρακτικών που επιβεβαιωμένα ανήκουν στο παρελθόν και είναι παρωχημένα. Η σημερινή καλή κατάσταση στην οποία κατατάσσεται η ΛΑΠ Αώου κινδυνεύει με τα παραπάνω σχέδια να υποβαθμιστεί σημαντικά.

Κεφάλαιο 1.5.14 – Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια &
Κεφάλαιο 1.5.16 – Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ)
Στα συγκεκριμένα κεφάλαια αναγνωρίζεται ότι ο ορεινός χώρος της Πίνδου αποτελεί σημαντικό και αναξιοποίητο πόρο για την Περιφέρεια, ενώ αναφέρεται ότι αυτός θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μέσω του ήπιου και εναλλακτικού τουρισμού, της προστασίας του φυσικού πλούτου και του πολιτιστικού κεφαλαίου των ορεινών περιοχών (δύο τμήματα: Τζουμέρκα – Μέτσοβο και Ζαγοροχώρια – Κόνιτσα – Μαστοροχώρια), της ορεινής γεωργίας, της εκτατικής κτηνοτροφίας και της υλοτομίας. Αρνητική εντύπωση προκαλεί, ωστόσο, ότι και οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ και ειδικότερα τα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (ΜΥΗΕ) συγκαταλέγονται στη λίστα αυτή με τους τρόπους με τους οποίους μπορεί η Περιφέρεια Ηπείρου να αξιοποιήσει τους πόρους της και μάλιστα την ίδια στιγμή που προσβλέπει στην προστασία του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου των ορεινών περιοχών και κυρίως των περιοχών γύρω από τη ΛΑΠ Αώου (Ζαγοροχώρια – Κόνιτσα – Μαστοροχώρια), αφού οι αρνητικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ στο φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο, στο τοπίο και στις υδρομορφολογικές συνθήκες των ποτάμιων συστημάτων είναι αδιαμφισβήτητες. Ακόμα και αν οι λόγοι είναι αμιγώς οικονομικοί, παρακάτω, στο σχολιασμό του Κεφαλαίου 5 παρατίθενται τα επιστημονικά δεδομένα που αναιρούν αυτή τη διαστρεβλωμένη αντίληψη για τα ΜΥΗΕ και που κατά τη γνώμη μας το ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να λάβει υπόψη στο Κεφάλαιο 9, ανεξάρτητα από τις κατευθύνσεις των χωροταξικών σχεδίων.

Κεφάλαιο 3.1 – Λεκάνες απορροής ποταμών
ΛΑΠ Αώου, σελ. 67
Προτείνουμε να προστεθούν στη ΛΑΠ Αώου και τα παρακάτω ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:
Η διεθνής σημασία της διατήρησης του οικοσυστήματος και των αισθητικών αξιών του ποταμού Αώου/Vjosa έχει λάβει επαρκή προσοχή τα τελευταία χρόνια. Οι εκτεταμένες επιστημονικές εργασίες στο αλβανικό τμήμα του ποταμού Vjosa, και στο ελληνικό τμήμα του Αώου, υποστηριζόμενες από ενημερωτικές εκστρατείες και προσπάθειες προστασίας, έδειξαν ότι ο Aώος/Vjosa είναι ο τελευταίος, σημαντικός, αδιατάραχτος και ελεύθερος ποταμός στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης (Sovinc 2022).
Αυτό όμως δεν θα συνέβαινε αν ο άνθρωπος εισήγαγε σημαντικές αλλαγές είτε στα ανάντη τμήματα του ίδιου ποταμού, ο οποίος πηγάζει ως Αώος στην Ελλάδα είτε στα κατάντη, όπου ρέει ως Vjosa. Σημαντικές αλλαγές, όπως η κατασκευή φραγμάτων και υδροηλεκτρικών σταθμών στον κύριο ρου ή στους παραποτάμους ή στα ρέματά του στην Αλβανία, θα είχαν, κατά περίπτωση, σημαντικές επιπτώσεις στον υδρομορφολογικό χαρακτήρα και την ιχθυοπανίδα του ίδιου ποταμού στην ελληνική πλευρά των συνόρων και το αντίστροφο: οι παρεμβάσεις στο ελληνικό έδαφος θα επηρέαζαν τον ποταμό στην Αλβανία.

Κεφάλαιο 5.1.1 – Σημειακές πιέσεις στη ΛΑΠ Αώου (EL0511)
Από το συγκεκριμένο κεφάλαιο απουσιάζει εντελώς ο ΧΑΔΑ Κόνιτσας και προτείνουμε τις παρακάτω προσθήκες:
Στα μέτρα του ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να προβλεφθεί και η άμεση απομάκρυνση του εγκαταλελειμμένου ΧΑΔΑ Κόνιτσας στη θέση ‘Σκουπιδότοπος’. Πρόκειται για υψηλή πίεση που δημιουργείται στο οικοσύστημα του Αώου ποταμού τόσο στην περιοχή του κάμπου της Κόνιτσας, αλλά και διασυνοριακά, αφού ο κλειστός πλέον ΧΑΔΑ δεν έχει αποκατασταθεί επιτυχώς και προκαλεί τη μεταφορά στερεών αποβλήτων κατάντη προς την περιοχή των συνόρων, όταν ο ποταμός πλημμυρίζει. Σημειώνεται, επίσης, ότι τα στερεά απόβλητα του ΧΑΔΑ Κόνιτσας αποτελούν έντονη πίεση και για τους πληθυσμούς σημαντικών ειδών εθνικού και κοινοτικού ενδιαφέροντος, όπως τα ανάδρομα ψάρια και η βίδρα, που χρησιμοποιούν τον Αώο και τους παραποτάμους του ως ενδιαίτημα.

Κεφάλαιο 5.3 – Υδρομορφολογικές πιέσεις

1.Υδροηλεκτρικά Φράγματα
Από τα 1εκατ. εμπόδια που αναφέρονται στο σχολιασμό του Κεφαλαίου 1.5, υπολογίζεται ότι 21.387 είναι υδροηλεκτρικά φράγματα (Schwarz, 2019).
Για να επιτευχθεί ο ενεργειακός στόχος της ΕΕ από ανανεώσιμες πηγές σε ποσοστό τουλάχιστον 42.5 % έως το 2030, αναμένεται αύξηση στη χρήση ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένης της υδροηλεκτρικής ενέργειας από μικρά υδροηλεκτρικά έργα. Ωστόσο, η λειψυδρία ως επίπτωση της κλιματικής αλλαγής μειώνει την αποδοτικότητα των υδροηλεκτρικών, όπως φάνηκε και από την κατακόρυφη πτώση της παραγωγής από υδροηλεκτρική ενέργεια στην Ευρώπη το καλοκαίρι του 2022. Συγκεκριμένα, η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας στη δυτική Ευρώπη μειώθηκε κατά 20% το δεύτερο μισό του 2022 (Politico EU, 2022). Καθώς πιο συχνές και παρατεταμένες ξηρασίες προβλέπονται στο εγγύς μέλλον για τη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η εγκατάσταση νέων υδροηλεκτρικών φραγμάτων ή έστω των ήδη αδειοδοτημένων δεν φαίνεται να αποτελεί στην παρούσα συγκυρία αποδοτική κίνηση στις περιοχές αυτές, ενώ τα ήδη υπάρχοντα υδροηλεκτρικά και άλλα εμπόδια θα πρέπει να βελτιωθούν βάσει νέων τεχνολογιών, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις τους στις φυσικές λειτουργίες των ποταμών (π.χ. οικολογική παροχή) και στην υδρόβια και παρόχθια χλωρίδα και πανίδα (π.χ. ελεύθερη επικοινωνία των μεταναστευτικών ειδών ψαριών). Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν θα πρέπει να χωροθετούνται υδροηλεκτρικά σε οικολογικούς διαδρόμους, δηλαδή σε τμήματα ποταμών που αποδεδειγμένα και τεκμηριωμένα χρησιμοποιούνται από την ιχθυοπανίδα ως ‘δρόμοι’ προς τους τόπους ωοτοκίας και εξεύρεσης τροφής τους και εξασφαλίζουν την ολοκλήρωση του κύκλου ζωής των ειδών. Σημειώνεται ότι το 22,3% των ψαριών που προσπαθούν να περάσουν ένα φράγμα σκοτώνονται ή υφίστανται σοβαρούς, δυνητικά θανατηφόρους τραυματισμούς, ακόμα και στην περίπτωση εγκατάστασης νέων τεχνολογιών, που μειώνουν το ρίσκο (Johannes et al., 2021). Ούτε, βεβαίως, θα πρέπει αυτά να χωροθετούνται στα Εθνικά Πάρκα, τις μεγάλες σε έκταση φυσικές ή ημιφυσικές περιοχές κοινοτικού ή/και ελληνικού ενδιαφέροντος στις οποίες λαμβάνουν χώρα οικολογικές λειτουργίες ευρείας κλίμακας με χαρακτηριστικά είδη και τύπους φυσικών οικοτόπων, τα οποία χρήζουν προστασίας και διατήρησης και τα οποία επηρεάζονται ποικιλοτρόπως από τέτοιες παρεμβάσεις, αλλά ούτε και στις προστατευόμενες περιοχές του Ευρωπαϊκού Δικτύου NATURA 2000. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με στοιχεία του 2022, στα Βαλκάνια 3.281 επιπλέον υδροηλεκτρικά σχεδιάζονται και 108 είναι υπό κατασκευή. Από αυτά, το 50% σχεδιάζονται ή κατασκευάζονται εντός προστατευόμενων περιοχών (227 εθνικά πάρκα και 592 περιοχές Natura 2000), ενώ το 92% είναι μικρά υδροηλεκτρικά, δηλαδή παράγουν αμελητέες ποσότητες ενέργειας (λιγότερο από 10MW).
Συγκεκριμένα για τη ΛΑΠ Αώου, αξίζει να σημειωθούν τα εξής:
Στις 27 Νοεμβρίου 2023, το τμήμα της Λεκάνης Απορροής του Ποταμού (ΛΑΠ) Αώου, που δεν καλυπτόταν από κανένα καθεστώς προστασίας, δηλαδή η περιοχή Γράμμου – Κόνιτσας – Πωγωνίου χαρακτηρίστηκε Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο [ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/115155/3787 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 6679/27-11-2023)].
Στην ανάλυση της Πολεοδόμου Ε. Τσακιροπούλου «ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ με ΑΝΑΦΟΡΑ στην ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ της ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ του ΠΟΤΑΜΟΥ ΑΩΟΥ» αναφέρεται ρητά ότι ‘δεν χωράει καμία άλλη παρέμβαση, αφού το μεγάλο φράγμα πηγών Αώου τροποποίησε ιδιαιτέρως το υδατικό σύστημα του ποταμού’ (Ε. Τσακιροπούλου 2020, Katsoulakos et al., 2019), επομένως δεν μπορεί να χωροθετηθεί κανένα επιπλέον φράγμα, έστω και μικρό (ΜΥΗΕ).
Στην ανάλυση των Θ. Δημόπουλου & Α. Παππά «Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα σε Σαραντάπορο, Αώο και Βοϊδομάτη, Ιούλιος 2023» καταγράφεται ο αριθμός των ΜΥΗΕ που σχεδιάζονται στη ΛΑΠ Αώου – 48 ΜΥΗΕ σύμφωνα με στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας – και η συνολική υποτιθέμενη ισχύς τους που αναμένεται να είναι 74,55 MW. Ο μεγάλος τους αριθμός και ο τρόπος με τον οποίο αυτά χωροθετούνται (ακόμα και εντός Εθνικών Πάρκων και περιοχών του Δικτύου Natura 2000, ακόμα και σε ρέματα περιοδικής ροής χαρακτηρισμένα από το εν λόγω ΣΔΛΑΠ ως R-M1 – R-M5) προκαλούν στο κοινωνικό σύνολο και την επιστημονική κοινότητα αγανάκτηση, ενώ αντίκεινται στις δεσμεύσεις των ελληνικών και αλβανικών αρχών, που έχουν συμφωνήσει η συγκεκριμένη ΛΑΠ να μείνει ανέγγιχτη από φράγματα (no go area) και στις διατάξεις της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα (η σημερινή καλή κατάσταση του Αώου κινδυνεύει να υποβαθμιστεί από την κατασκευή όλων αυτών των φραγμάτων στο ευαίσθητο οικοσύστημά του), της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των σύγχρονων ευρωπαϊκών κατευθύνσεων για αποθήκευση ενέργειας και όχι για χωροθέτηση επιπλέον ΑΠΕ που θα κατακερματίσουν περαιτέρω τα ήδη επιβαρυμένα οικοσυστήματα και το τοπίο. Το να χωροθετούνται περίπου 50 ΜΥΗΕ σε μία ΛΑΠ δεν συνάδει σε καμία περίπτωση με το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Ηπείρου, βάσει του οποίου «το πρότυπο χωρικής οργάνωσης στηρίζεται στην αρχή της ολοκληρωμένης αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων και υποδομών με ταυτόχρονη προστασία των στοιχείων που συνθέτουν το περιβάλλον και τοπίο της Ηπείρου» πολλώ δε μάλλον όταν γίνεται ειδική μνεία στην ήπια αξιοποίηση της οροσειράς της Πίνδου και στην προστασία του φυσικού πλούτου και του πολιτιστικού κεφαλαίου των ορεινών περιοχών (Ζαγοροχώρια – Κόνιτσα – Μαστοροχώρια). Αν τα έργα αυτά προχωρήσουν, η συγκεκριμένη περιοχή θα μετατραπεί σε ένα απέραντο εργοτάξιο και η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά θα αλλοιωθούν ανεπανόρθωτα, στερώντας από τα απομακρυσμένα και περιθωριοποιημένα χωριά του Δήμου Κόνιτσας να ενταχθούν στο πρώτο Διασυνοριακό Εθνικό Πάρκο άγριο ποταμού της Ευρώπης και να επωφεληθούν από τον ήπιο τουρισμό που αυτή η αναγνώριση θα φέρει.
Στην περιοχή μελέτης της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) 11α «Περιοχές Natura 2000 των Περιφερειακών Ενοτήτων Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Γρεβενών» συμπεριλαμβάνονται τμήματα της λεκάνης απορροής του Αώου και πιο συγκεκριμένα η περιοχή που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο, παρόλο που αυτή βρίσκεται εκτός του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και δεν επικαλύπτεται με περιοχές του δικτύου Natura 2000. Στην ΕΠΜ ο Αώος – Βοϊδομάτης – Σαραντάπορος – Βουρκοπόταμος χαρακτηρίζονται ως Οικολογικός Διάδρομος. Επιπλέον, στην ίδια μελέτη αυξάνονται τα όρια της Περιφερειακής Ζώνης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου (περιοχή δυτικά του Εθνικού Πάρκου, στην περιοχή της συμβολής των ποταμών Βοϊδομάτη και Αώου για τη διασφάλιση της ήπιας ανάπτυξης στην περιοχή που είναι σε γειτονία με τη ΖΑΠΦ «ΠΑΔ ΤΥΜΦΗ & ΔΡΥΜΟΣ ΒΙΚΟΥ – ΑΩΟΥ» και τον προτεινόμενο οικολογικό διάδρομο Αώου – Βοϊδομάτη – Σαρανταπόρου). Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία των μελετητών της ΕΠΜ είναι μία παράλληλη προσπάθεια με αυτή του πρόσφατου χαρακτηρισμού, ώστε να καλυφθεί θεσμικά το μέχρι πρότινος κενό της συνολικής προστασίας της λεκάνης απορροής του ποταμού Αώου στην Ελλάδα, αφού και οι ίδιοι αναγνωρίζουν τη μεγάλη αξία και σημασία της περιοχής.

Ειδικά σχόλια
Κεφάλαιο 1.5 – Συνέργειες με σχετικές Ενωσιακές Οδηγίες / Δράσεις
Στη σ. 28, παράγραφος 1.5.6 Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal – COM(2019) 640), γίνεται γενική αναφορά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Επίσης, στη σ. 37, παράγραφος 1.5.13 Εθνική στρατηγική & σχέδιο δράσης για τη βιοποικιλότητα, γίνεται αναφορά στην Εθνική στρατηγική για τη βιοποικιλότητα.
Απουσιάζει, ωστόσο, από το κείμενο σαφής αναφορά στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, που ναι μεν αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θέτει ωστόσο σαφείς και μετρήσιμους στόχους για τα εσωτερικά ύδατα της Ευρώπης, το αντικείμενο, δηλαδή, των ΣΔΛΑΠ. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αναγνωρίζοντας τα επιστημονικά ευρήματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τους ποταμούς της Ευρώπης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται στην πλειοψηφία τους ως ιδιαίτερα τροποποιημένοι και κατακερματισμένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς (εκτροπές, διευθετήσεις, φράγματα, ιρλανδικές διαβάσεις, εγκιβωτισμούς, δρόμους κλπ.), και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής.
Ο χαρακτηρισμός των ποταμών της Ευρώπης ως ιδιαιτέρως τροποποιημένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς προκύπτει από τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού επιστημονικού έργου AMBER (Adaptive Management of Barriers in European Rivers), στο οποίο συμμετείχαν 20 φορείς, κυρίως ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά ιδρύματα. Πρόκειται για αριθμό διπλάσιο από αυτόν που υπολόγιζε η επιστημονική κοινότητα το 2020, πριν, δηλαδή, την εκπόνηση της σχετικής μελέτης. Οι ευρωπαϊκοί ποταμοί απλώνονται σε ένα υδρογραφικό δίκτυο μήκους 1,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, εκτιμάται ότι κάθε 1 με 2 χιλιόμετρα ροής συναντά κανείς ένα τεχνητό εμπόδιο: φράγμα, εκτροπή, εγκιβωτισμό, κανάλι, ιρλανδική διάβαση, αγωγό, αναβαθμό, δρόμο κλπ. Οι φραγμοί συμβάλλουν καθοριστικά στην τροποποίηση του υδρομορφολογικού καθεστώτος των ποτάμιων οικοσυστημάτων με πολλαπλές αρνητικές και δύσκολα αναστρέψιμες επιπτώσεις στη φύση και κατά συνέπεια στον άνθρωπο.
Τα τεχνητά εμπόδια στα ποτάμια είναι ένας από τους πέντε κύριους λόγους απώλειας της βιοποικιλότητας. Από το 1970 μέχρι σήμερα οι πληθυσμοί των μεταναστευτικών ειδών ψαριών των εσωτερικών υδάτων έχουν μειωθεί στην Ευρώπη κατά 93% (Deinet et al., 2020). Και αν οι επιπτώσεις στην ιχθυοπανίδα και τα άμεσα εξαρτώμενα από αυτήν είδη στα εσωτερικά ύδατα είναι εμφανείς, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επηρεάζεται μόνο η βιοποικιλότητα εντός των ποταμών από τους φραγμούς. Οι αρνητικές επιπτώσεις εκτείνονται στη γύρω άγρια ζωή (π.χ. μέσω της διάνοιξης νέων δρόμων) (Kati et al., 2019) και στις τοπικές κοινότητες (π.χ. μέσω εκτοπισμού λόγω διαρρήξεων φραγμάτων, όπως στα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλία και τη Λιβύη κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Daniel). Επιπρόσθετα, λόγω της έκλυσης αερίων του θερμοκηπίου από τους ταμιευτήρες που δημιουργούν τα φράγματα, εντείνεται η κλιματική κρίση (Soued, 2022). Τέλος, υποβαθμίζεται η ποιότητα των υδάτων τόσο κατάντη όσο και ανάντη των τεχνητών φραγμών.
Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε εκ νέου το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ, βάσει της οποίας η επικοινωνία και συνδεσιμότητα των ποταμών είναι το κλειδί για την επίτευξη καλής οικολογικής κατάστασης των υδάτων, ενώ οι τεχνητοί φραγμοί αποτελούν σημαντική πίεση για το 20% των ευρωπαϊκών επιφανειακών υδάτων και έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι ποταμοί δεν μπορούν να επανέλθουν σε καλή οικολογική κατάσταση. Η οικολογική κατάσταση προσδιορίζεται περαιτέρω στο παράρτημα 5 της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα, με ένα σύνολο ποιοτικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται ως δείκτες για την ταξινόμηση των υδατικών σωμάτων ως υψηλής, καλής, μέτριας, ελλιπούς και κακής κατάστασης. Για τα ποτάμια υδάτινα σώματα, αυτά περιλαμβάνουν, εκτός από τα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία & τα φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία, και τα υδρομορφολογικά ποιοτικά στοιχεία υποστήριξης, δηλαδή το υδρολογικό καθεστώς, τη συνέχεια και συνδεσιμότητα του ποταμού και τις μορφολογικές συνθήκες (π.χ. ταχύτητα ρεύματος, κατάσταση παρόχθιας ζώνης). Τα υδροµορφολογικά στοιχεία ποιότητας ορίζονται ρητά για την απόδοση υψηλής οικολογικής κατάστασης σε ένα ποτάμιο υδάτινο σώμα και αφορούν σε εντελώς – ή σχεδόν εντελώς – αδιατάρακτες συνθήκες. Ειδικότερα, όσον αφορά τη συνέχεια και συνδεσιμότητα ενός ποταμού, προκειμένου να επιτευχθεί υψηλή οικολογική κατάσταση, απαιτείται απουσία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και απρόσκοπτη μετανάστευση των υδρόβιων οργανισμών και των ιζημάτων. Όσον αφορά στις μορφολογικές συνθήκες -μεταξύ άλλων- οι παρόχθιες ζώνες θα πρέπει να βρίσκονται σε φυσική κατάσταση.
Στηριζόμενη η Επιτροπή στις δεσμεύσεις των κρατών – μελών έως το 2027, που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα, εξέδωσε το 2020 την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, με ορίζοντα το 2030, που αναμένεται να γίνει δεσμευτική μέσω του νέου Ευρωπαϊκού Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης (EU Nature Restoration Law). Σε αυτήν τη Στρατηγική, προέβλεψε – εκτός των άλλων – την απομάκρυνση τεχνητών φραγμών στη διαμήκη και πλευρική διάσταση ενός ποτάμιου οικοσυστήματος, με στόχο την απελευθέρωση τουλάχιστον 25.000 χιλιομέτρων ροής, αλλά και την αποκατάσταση παρεμβάσεων, που έγιναν στο παρελθόν στους ποταμούς της Ευρώπης, στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας, όπως διευθετήσεις ποταμών, ρεμάτων, κοίτης κλπ. Συμπληρωματικά, προτείνεται η λήψη μέτρων, όπως η αποκατάσταση της παρόχθιας βλάστησης που σε πολλές περιπτώσεις έχει υποβαθμιστεί σημαντικά λόγω των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, ένας σαφής ορισμός για έναν ποταμό ελεύθερης ροής είναι: ο ποταμός ο οποίος υποστηρίζει τη συνδεσιμότητα των υδάτων, των ιζημάτων, των θρεπτικών ουσιών, της ύλης και των οργανισμών εντός του ποτάμιου συστήματος, καθώς και στα περιβάλλοντα τοπία, και στις τέσσερις διαστάσεις που αναφέρονται κατωτέρω: 1. διαμήκης (συνδεσιμότητα μεταξύ των ανάντη και κατάντη τμημάτων του ποταμού), 2. πλευρική (συνδεσιμότητα με πλημμυροπεδιάδες και παρόχθιες περιοχές), 3. κατακόρυφη (συνδεσιμότητα με τα υπόγεια ύδατα και την ατμόσφαιρα), και 4. χρονική (συνδεσιμότητα με βάση την εποχικότητα των ροών).
Η ελεύθερη ροή των ποταμών και η ως εκ τούτου ελεύθερη μετακίνηση των ειδών απορρέει, επίσης, από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ και από τον Κανονισμό 1100/2007 για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος του Κρισίμως Κινδυνεύοντος Ευρωπαϊκού Χελιού. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα 5 αυτόχθονα είδη πέστροφας, η παρουσία τεχνητών φραγμών οδηγεί σε κατακερματισμό των ενδιαιτημάτων τους με αρνητικές συνέπειες στους πληθυσμούς τους, που ήδη χαρακτηρίζονται από μικρό μέγεθος και περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση και βρίσκονται σε μη ικανοποιητικό καθεστώς διατήρησης (Σπάλα, 2019).
Σημειώνεται ότι πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη εφαρμόσει τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα έως το 2030 και του νέου Ευρωπαϊκού Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης και έχουν απομακρύνει εκατοντάδες τεχνητούς φραγμούς από τους ποταμούς τους, ενώ η απομάκρυνσή τους ως κύριο μέτρο διαχείρισης και αποκατάστασης λεκανών απορροής ποταμών (ΛΑΠ) και ως εκ τούτου συμμόρφωσης με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα είναι ενταγμένη στο 71% των ΣΔΛΑΠ της Ευρώπης. Έτσι, μόνο το 2022 απομακρύνθηκαν από τη φύση 325 φραγμοί σε 16 Ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για μία αύξηση 36% σε σχέση με τα στοιχεία του 2021. Τα επόμενα χρόνια η αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης τεχνητών φραγμών αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Το MedINA, σε συνεργασία με διεθνείς φορείς, που διαθέτουν τη σχετική τεχνογνωσία, θα υλοποιήσει μεταξύ 2023-2026 το έργο ‘Απομάκρυνση φραγμών από ποταμούς: σχέδιο εφαρμογής για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη’. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, αναμένεται -εκτός των άλλων- να υλοποιηθούν επιμορφωτικά σεμινάρια που θα απευθύνονται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που δεσμεύονται ή ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν τα επόμενα χρόνια τους στόχους της νομοθεσίας για την αποκατάσταση των ποταμών. Χρηματοδοτικός φορέας είναι το Open Rivers Programme, ένα χρηματοδοτικό εργαλείο αφιερωμένο στην αποκατάσταση της ελεύθερης ροής των ποταμών, που θα χρηματοδοτήσει έως το 2027 αιτήσεις συνολικού προϋπολογισμού άνω των 40.000.000 ευρώ για απομάκρυνση τεχνητών φραγμών. Επιλέξιμοι φορείς που μπορούν να συμμετέχουν στις προσκλήσεις του Open Rivers Programme είναι δημόσιοι, όπως οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και ιδιωτικοί, όπως οι Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, θέτει στους στόχους της και ένα συνεκτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών. Η βιοποικιλότητα έχει καλύτερες επιδόσεις στις προστατευόμενες περιοχές. Ωστόσο, το υφιστάμενο δίκτυο νομικά προστατευόμενων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται υπό καθεστώς αυστηρής προστασίας, δεν είναι επαρκώς ευρύ για την προστασία της βιοποικιλότητας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι στόχοι που καθορίζονται στο πλαίσιο της σύμβασης για τη βιολογική ποικιλότητα δεν επαρκούν για την επαρκή προστασία και αποκατάσταση της φύσης. Απαιτούνται παγκόσμιες προσπάθειες, ενώ και η ίδια η ΕΕ πρέπει να κάνει περισσότερα και καλύτερα για τη φύση και να οικοδομήσει ένα πραγματικά συνεκτικό διευρωπαϊκό δίκτυο για τη φύση. Προκειμένου να υπάρχει ένα τέτοιο δίκτυο για τη φύση, είναι σημαντικό να δημιουργηθούν οικολογικοί διάδρομοι για την πρόληψη της γενετικής απομόνωσης, τη διευκόλυνση της μετανάστευσης των ειδών και τη διατήρηση και ενίσχυση υγιών οικοσυστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να προωθηθούν και να υποστηριχθούν επενδύσεις σε πράσινες και γαλάζιες υποδομές, καθώς και η διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, μεταξύ άλλων, μέσω της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας.
Βάσει των παραπάνω, προτείνουμε να προστεθεί στο συγκεκριμένο κεφάλαιο σαφής αναφορά στα εξής:
Στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και στους στόχους της (α) για την αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης φραγμών (EU Biodiversity Strategy to 2030 & Barrier Removal for River Restoration) και (β) για τη διασυνοριακή συνεργασία μέσω συνεκτικών προστατευόμενων περιοχών και οικολογικών διαδρόμων.
Στον υπό τελική διαμόρφωση Ευρωπαϊκό Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης (EU Nature Restoration Law), στον οποίο οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα γίνονται δεσμευτικοί για τα κράτη μέλη.

Γενικά Σχόλια
Η ολοκλήρωση της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών είναι καθοριστικής σημασίας για τη συμμόρφωση της Ελλάδας όχι μόνο με την Οδηγία πλαίσιο για τα Ύδατα και τους στόχους που αυτή θέτει έως το 2027, αλλά και με πλήθος άλλων νομοθετημάτων, στρατηγικών και πολιτικών, όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης και η Σύμβαση Espoo για την αξιολόγηση των επιπτώσεων επί του διασυνοριακού περιβάλλοντος. Παράλληλα, τα ΣΔΛΑΠ αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την ορθή διαχείριση του γλυκού νερού, που πολύ συχνά παραμελείται και υποβαθμίζεται από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, λησμονώντας ότι από το Νερό ξεκινάει όλη η Ζωή στη Γη.
Το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) έχει σταθερή παρουσία στην περιοχή της Βόρειας Πίνδου από το 2012 και έχει ασχοληθεί επιστάμενα με την προστασία του ποταμού Αώου και των παραποτάμων του και με την ανάδειξη και προώθηση της ιδιαίτερης φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς που διαμορφώνεται γύρω από τη λεκάνη απορροής του. Παράλληλα, έχει εστιάσει στην ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων, σε δράσεις συνηγορίας και άσκησης πίεσης για τη διαμόρφωση πολιτικών καθώς και στην ανάγκη ανάπτυξης ολιστικών προσεγγίσεων για την αειφόρο ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής.
Μεταξύ 2012 – 2014, το MedINA ως επικεφαλής εταίρος υλοποίησε σε συνεργασία με την Πίνδο Περιβαλλοντική, το Ινστιτούτο Διατήρησης της Φύσης (INCA) της Αλβανίας και τη Διεύθυνση Δασών της Πρεμετής το διασυνοριακό έργο «Οικομουσείο του ποταμού Αώου: Μιλώντας για τον τόπο μας», με χρηματοδότηση από το IPA Cross-border Programme ‘Greece-Albania, 2007-2013’ με κοινοτικούς και εθνικούς πόρους. Το Οικομουσείο αποτελεί ένα διαδικτυακό εργαλείο πηγών και πληροφοριών στο οποίο καταγράφεται η φυσική και πολιτισμική αξία της περιοχής που διαμορφώνεται γύρω από τον Αώο και τους παραποτάμους του, Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη. Επιστημονικά δεδομένα, αφηγήσεις και προφορικές μαρτυρίες γίνονται γνωστά στο ευρύ κοινό μέσα από τις τέσσερις θεματικές διαδρομές του Οικομουσείου.
Από το 2017, το MedINA είναι μέρος της διεθνούς εκστρατείας ‘Σώστε την Μπλε Καρδιά της Ευρώπης’ (Save The Blue Heart of Europe), που έχει ως στόχους (α) την ανάδειξη των Βαλκανικών ποταμών ως των τελευταίων άγριων και ελεύθερης ροής ποταμών στην Ευρώπη και (β) την αποτροπή κατασκευής υδροηλεκτρικών φραγμάτων στη ροή τους. Ο διασυνοριακός ποταμός Αώος (Vjosa στα Αλβανικά), μαζί με τους παραποτάμους του και όλα τα ρέματα αυτών αποτελεί το ποτάμι – σύμβολο της εκστρατείας, καθώς είναι διασυνοριακός, ένας από τους τελευταίους άγριους ποταμούς της γηραιάς Ηπείρου και ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Μπλε Καρδιάς της Ευρώπης. Για την προστασία και ανάδειξή του το MedINA συνεργάζεται με πλήθος φορέων και εξωτερικών συνεργατών, όπως το EuroNatur, το Riverwatch, το EcoAlbania, την εταιρεία Patagonia και την IUCN.
Ταυτόχρονα, το 2023 σηματοδοτεί για το MedINA την έναρξη υλοποίησης δύο νέων έργων στην περιοχή της λεκάνης απορροής του ποταμού Αώου, του «Ri-Connect: ο ποταμός Αώος ως διασυνοριακός οικολογικός διάδρομος», που χρηματοδοτείται από το PONT και του «Let it Flow! A Role-Playing Game for Aoos river basin management», που χρηματοδοτείται από το European Green Belt. Στόχος του MedINA είναι η ανάδειξη της αξίας του Αώου/Vjosa ως προτύπου για την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής και η διασυνοριακή προστασία της λεκάνης απορροής του ποταμού από τις απειλές και πιέσεις που αντιμετωπίζει, όπως τα δεκάδες μικρά υδροηλεκτρικά έργα που σχεδιάζονται στη ροή του.
Μέχρι σήμερα, οι συνεχείς προσπάθειες της διεθνούς συμμαχίας μας είχαν τα εξής αποτελέσματα:
Να χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας, στις 27 Νοεμβρίου 2023, το τμήμα της Λεκάνης Απορροής του Ποταμού (ΛΑΠ) Αώου, που δεν καλυπτόταν από κανένα καθεστώς προστασίας, Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο. Η απόφαση χαρακτηρισμού είναι η υπ’αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/115155/3787 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 6679/27-11-2023) και αποτελεί ιστορική στιγμή, καθώς ‘κλείνει΄ για πρώτη φορά το κενό προστασίας της ΛΑΠ Αώου, η οποία κατά τα λοιπά καλύπτεται από το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου και 13 περιοχές του δικτύου Natura 2000.
Να ανακηρυχθούν από την Αλβανική Κυβέρνηση, στις 15 Μαρτίου 2023, το τμήμα του κύριου ποταμού Αώου (Vjosa), που ρέει στην Αλβανία, και οι παραπόταμοί του Kardhiq, Bënça και Shushica, συνολικού μήκους 409 χιλιομέτρων, Εθνικό Πάρκο, με στόχο αυτοί να παραμείνουν για πάντα ελεύθερης ροής, χωρίς φράγματα. Πρόθεση της Αλβανικής Κυβέρνησης και της επιστημονικής ομάδας που πλαισιώνει την ανάπτυξη των σχεδίων διαχείρισης για την περιοχή του Εθνικού Πάρκου Vjosa είναι αυτό να επεκταθεί, έως το τέλος του 2023, και στους υπόλοιπους ελεύθερης ροής παραποτάμους, καθώς και στο Δέλτα του ποταμού.
Να δεσμευτούν οι Κυβερνήσεις των δύο χωρών (Ελλάδα – Αλβανία) για τη δημιουργία του πρώτου Διασυνοριακού Πάρκου Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη Αώου / Vjosa, μέσω της ένωσης της περιοχής που χαρακτηρίστηκε ως Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός και Προστατευόμενο Τοπίο με το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου στην Ελλάδα και το Εθνικό Πάρκο Vjosa στην Αλβανία. Μάλιστα, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΥΠΕΝ, αναμένεται η υπογραφή Μνημονίου Κατανόησης και Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας – Αλβανίας, που θα περιλαμβάνει ενιαία μέτρα διαχείρισης και παρακολούθησης του Αώου/Vjosa στις δύο χώρες.
Για τους παραπάνω λόγους, ζητούμε να εξετάσετε σε βάθος τα σχόλια και τις προτάσεις μας, που απορρέουν από την πολυετή ενασχόληση και επιστημονική έρευνα του MedINA στην ευρύτερη περιοχή της ΛΑΠ Αώου και να εντάξετε στα μέτρα διαχείρισης του ΣΔΛΑΠ συγκεκριμένες κατευθύνσεις για τη ΛΑΠ Αώου. Η Ήπειρος έχει αυτή τη στιγμή την ευκαιρία να αξιοποιήσει αυτό το θησαυρό, να τον διατηρήσει στην καλή του κατάσταση και να τον θεραπεύσει σε σημεία, ώστε να τον αναδείξει ως καλή πρακτική και πόλο έλξης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι χρηματοδοτικοί πόροι τους οποίους μπορεί η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας να αξιοποιήσει προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι άφθονοι την επόμενη επταετία.

Από την μακροχρόνια ενασχόληση μας στον κλάδο των υδρογεωτρήσεων και ειδικά στα νησιά του Αιγαίου έχουμε παρατηρήσει ότι οι γεωτρήσεις δεν περατώνονται στο κατάλληλο βάθος με αποτέλεσμα να παρατηρούνται εκτεταμένα προβλήματα διείσδυσης θαλασσινού νερού στην ενδοχώρα με καταστροφικά αποτελέσματα στις αρδευόμενες εκτάσεις. Επίσης είναι πιθανή η διάτρηση του στεγανού υπόβαθρου και εκροής του ύδατος προς υποκείμενους λιθολογικούς σχηματισμούς και πετρώματα, που ενδεχομένως έχουν υδραυλική επικοινωνία με την θάλασσα, με επίσης δυσμενή αποτελέσματα για την ποιότητα των νερών της ευρύτερης περιοχής της γεώτρησης.
Για την διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας εκτέλεσης των υδρογεωτρήσεων με επιστημονική ακρίβεια και αξιοπιστία, είναι απαραίτητη η επί τόπου παρουσία υπεύθυνου γεωλόγου εκτέλεσης του έργου. Ο γεωλόγος είναι ο ποιο κατάλληλος, επιστημονικά καταρτισμένος, για να συντάξει την Υδρογεωλογική Έκθεση των αποτελεσμάτων ανόρυξης, η οποία περιλαμβάνει ενδεικτικά την στρωματογραφία, τα αποτελέσματα δοκιμαστικής άντλησης της υδρογεώτρησης, αλλά και τον υπολογισμό των υδραυλικών παραμέτρων υδροπερατότητας, υδροχωρητικότητας, μεταβιβαστικότητας κ.α. Η έκθεση αυτή παραδίδεται στις αρμόδιες Δ/νσεις Υδάτων, με στόχο την ορθολογική διαχείριση των υπόγειων υδάτων. Επιπρόσθετα τα παραπάνω στοιχεία είναι απαραίτητα για την έκδοση άδειας χρήσης.
Για τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητο να αναγράφεται ρητά στους όρους των αποφάσεων αδειών εκτέλεσης έργων υδρογεωτρήσεων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, η υποχρεωτική επί τόπου παρουσία υπεύθυνου γεωλόγου εκτέλεσης του έργου, όπως παρατηρούμε ότι αναγράφεται στις αντίστοιχες αποφάσεις των υπόλοιπων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της Ελλάδας.

29 Νοεμβρίου 2023
Κατάθεση απόψεων
Πρόδρομος Χατζηεφραιμίδης, Πρόεδρος Τοπικής Κοινότητας Κόνιτσας

Είμαι Πρόεδρος της Κοινότητας Κόνιτσας και διετέλεσα Δήμαρχος Κόνιτσας για 16 χρόνια, από το 1991 μέχρι το 2006. Επίσης, για πολλά χρόνια υπήρξα Νομαρχιακός Σύμβουλος και αγωνίσθηκα για να πεισθούν οι κάτοικοι του Ζαγορίου και της περιοχής της Κόνιτσας για την ανάγκη θεσμοθέτησης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, να το αποδεχθούν και να το στηρίξουν. Γνωρίζω την περιοχή του Εθνικού Πάρκου πολύ καλά, όχι μόνο μέσα από τις ιδιότητες που προανέφερα, αλλά και ως μόνιμος κάτοικος της περιοχής, ορειβάτης και ερασιτέχνης αλιέας.

Παρακάτω παραθέτω τις απόψεις μου τις οποίες σας ζητώ να εξετάσετε και να λάβετε υπόψη.

Απόψεις για τον προωθούμενο Οικολογικό διάδρομο Αώου Βοϊδομάτη Σαραντάπορου

Επισημαίνω ότι στο χάρτη που αναρτήθηκε δεν υπάρχει η σήμανση «ΚΟΝΙΤΣΑ»

Υπενθυμίζω :

Α. ο κάμπος της Κόνιτσας 12χιλ. στρ. αρδεύεται από τον Αώο με σταθερή τροφοδοσία μέσα από τη χαράδρα (2,5 χιλ), ο κάμπος Κλειδωνιάς με σταθερή τροφοδοσία από το Βοϊδομάτη (είσοδος χαράδρας), οι κάμποι Αμάρι -Καλλιθέας, Καλόβρυσης- Μελισσόπετρας με προσωρινές, καλοκαιρινές υδρομαστεύσεις.

Β. Η πόλη της Κόνιτσας υδροδοτείται από δύο πηγές από τη χαράδρα Αώου, Δέση και Γράβος.

Γ. Εντός της χαράδρας Αώου σε απόσταση 5χιλ. από τη Γέφυρα της Κόνιτσας, λειτουργεί ανδρικό Μοναστήρι με μεγάλη επισκεψιμότητα.

Δ. Η χαράδρα Αώου δέχεται πολλούς περιπατητές , ορειβάτες, πολίτες που κάνουν διάσχιση φαραγγιού, παρατηρητές και ερευνητές της φύσης, στη via ferrata, αναρριχητές κλπ

Ε. Το φράγμα πηγών Αώου της ΔΕΗ δεν αφήνει νερό στη ροή του ποταμού, όπως είναι υποχρεωμένη.

ΣΤ. Πρέπει να γίνει στην Κόνιτσα δημόσια παρουσίαση της ΕΠΜ για να γίνει κτήμα της κοινωνίας η οποία εν τέλει θα στηρίξει την τελική πρόταση.

Απόψεις

Σε όλη την υπ όψιν διαδρομή του οικολογικού διαδρόμου (ή προστατευόμενη περιοχή/προστατευόμενο τοπίο, όπως το ονόμασε και δεσμεύθηκε ο κ. υφυπουργός) δεν επιτρέπεται η κατασκευή φραγμάτων και βεβαίως σε όλη τη διαδρομή του ποταμού έως τις πηγές.
Στα ρέματα που καταλήγουν σε αυτά τα τμήματα του ποταμού και είναι ρέματα που εξυπηρετούν την αναπαραγωγή τοπικών ποικιλιών ψαριών, δεν επιτρέπεται η κατασκευή φραγμάτων.
Επιβάλλεται το Υπουργείο Περιβάλλοντος να οριοθετήσει με ακρίβεια με ευθύνη του και χρηματοδότησή του, τα τμήματα αυτά του ποταμού, ώστε η γραμμή του οικολογικού διαδρόμου, του προστατευόμενου τοπίου, να μην έχει ασάφειες.
Δίπλα στον Αώο λειτουργούσε παλαιά χωματερή –ΧΑΔΑ-, η οποία «αποκαταστάθηκε», όπως και όλες οι άλλες, με εργολαβία της περιφέρειας για λογαριασμό των Δήμων. Ο ατίθασος όμως Αώος με αλλαγές των ποσοτήτων νερού και της ροής , κατέστρεψε και συνεχίζει να καταστρέφει κάθε χρόνο την «αποκατεστημένη» εννοείται χωματερή, παρασύροντας μεγάλες ποσότητες σκουπιδιών, με συνέπιες περιβαλλοντικές και αισθητικές τεράστιες. Η σοβαρά μελετημένη παρέμβαση προστασίας της, ίσως και η απομάκρυνση των όγκων των σκουπιδιών, είναι άκρως αναγκαία και επείγουσα , με ρήτρα τιμωρίας για όποιες καθυστερήσεις.
Οι κάμποι που λειτουργούν παραγωγικά και ποτίζονται είναι οι εξής: από τον Αώο, ο κάμπος της Κόνιτσας , ο κάμπος Αμάρι και Καλλιθέας, από το Βοϊδομάτη ο κάμπος Κλειδωνιάς και ο κάμπος αριστερή όχθη Βοϊδομάτη, από Σαραντάπορο ο κάμπος Καλόβρυσης και Μελισσόπετρας, και από τοπικές πηγές οι κάμποι Αηδονοχωρίου Μπουραζανίου. Όλοι οι κάμποι ποτίζονται με κατάκλιση με αποτέλεσμα μεγάλη κατανάλωση νερού, μεγάλες ποσότητες υλικών από τα χωράφια στα ποτάμια με τα δυσάρεστα αποτελέσματα στα ποτάμια και στα χωράφια, πλην μέρους του κάμπου Αηδονοχωρίου και όλου του κάμπου Κόνιτσας με κλειστούς αγωγούς, από την Κόνιτσα, που έχει συστήματα αντλιοστασίων που δουλεύουν με ρεύμα από το εθνικό δίκτυο αντί να παράγει δικό του ρεύμα από το ίδιο το νερό, ή από τον ήλιο. Πάντως το νερό που αξιοποιούν είναι το 1/3 από ότι με κατάκλιση.
Επιτρέπονται ποτάμιες δραστηριότητες, ερασιτεχνική αλιεία, καγιάκ, ράφτιγκ, διάσχιση κλπ γεωτρήσεις για άντληση νερού για ύδρευση, άρδευση κλπ. Με κανόνες.
Επειδή τα ποτάμια μεταφέρουν μεγάλες ποσότητες φερτών υλικών και τα αποθέτουν εκεί όπου η ροή του ποταμού έχει μικρότερη ταχύτητα λόγω διεύρυνσης της λεκάνης απορροής, πρέπει απαραίτητα να αφαιρούνται διότι η συνεχής απόθεση υλικών, οδηγεί τα νερά, στους ένθεν κακείθεν κάμπους και της υπό οριοθέτησης περιοχής, με απρόβλεπτες συνέπειες. Μέχρι τώρα αφαιρούνται υλικά για δημόσια και ιδιωτικά έργα, με ένα απλό τοπογραφικό, χωρίς κάποιος να καθοδηγεί τους επαγγελματίες από ποια τμήματα πρέπει να γίνεται αμμοληψία. Πιστεύω ότι πρέπει υπηρεσία της περιφέρειας να υποδεικνύει την τοποθεσία, το διάδρομο, για αμμοληψία, με γνώμονα την ελάφρυνση της λεκάνης, με ποικίλο όφελος . Η απαγόρευση αμμοληψίας θα έχει αρνητικά αποτελέσματα.
Κατά μήκος του Αώου από Βάλια Κάλντα, Βοβούσα έως τα σύνορα χαράσσεται μονοπάτι με την απαραίτητη σήμανση. Κατασκευάζονται καταφύγια σε κατάλληλες αποστάσεις που προτείνονται από μελέτες. Αναπτύσσεται τμηματικά και δίκτυο zip line
Η λειτουργία Περιφερειακού κέντρου Διοίκησης και κέντρου έρευνας εσωτερικών υδάτων στην Κόνιτσα, (με προοπτική να είναι διακρατικό) επιβάλεται για τη στήριξη και προώθηση του εγχειρήματος.
Στην Κόνιτσα τη Μέρτζιανη και τα Μαστοροχώρια Γράμμου πρέπει να γίνουν και να λειτουργήσουν ενημερωτικά κέντρα επισκεπτών.
Η πρόσβαση έως το μοναστήριΙ Μ ΣΤΟΜΙΟΥκαι τις υδρομαστεύσεις του Δήμου πρέπει να υπάρχει με έλεγχο. Επίσης η πρόσβαση μέχρι το Μοναστήρι ασθενοφόρου, πυροσβεστικού, τροφοδοσίας είναι αναγκαία. Στην είσοδο της χαράδρας το κτίριο που κατασκευάστηκε πρέπει να λειτουργήσει για τον έλεγχο της πρόσβασης για ενημέρωση και διάθεση υλικού σχετικού με τη χαράδρα, το Γεωπάρκο, το πάρκο της βόρειας Πίνδου και τις δραστηριότητες που μπορεί κάποιος να κάνει.
Θα μπορούσαμε να συζητάμε και για τελεφερικ παρατήρησης της φύσης εντός της χαράδρας εφ όσον εκπληρώνει τους κανόνες προστασίας, όπως στην Αμερική εντός των προστατευόμενων περ σήμανση «ΚΟΝΙΤΣΑ»

1 Φεβρουαρίου 2023 στις 03:57#2663
Σε απάντηση στο: Κεφάλαιο 4
Χατζηεφραιμίδης Πρόδρομος
ΕΜΠ 11α Προτάσεις

Απόψεις για τον προωθούμενο Οικολογικό διάδρομο Αώου βοϊδομάτη Σαραντάπορο

Επισημαίνω ότι στο χάρτη που αναρτήθηκε δεν υπάρχει η σήμανση «ΚΟΝΙΤΣΑ»

Υπενθυμίζω :

Α. ο κάμπος της Κόνιτσας 12χιλ. στρ. αρδεύεται από τον Αώο με σταθερή τροφοδοσία μέσα από τη χαράδρα (2,5 χιλ), ο κάμπος Κλειδωνιάς κλπ με σταθερή τροφοδοσία από το Βοιδομάτη (είσοδος χαράδρας), οι κάμποι Αμάρι -καλλιθέας, Καλόβρυσης- Μελισσόπετρας με προσωρινές, καλοκαιρινές, υδρομαστεύσεις.

Β. Η πόλη της Κόνιτσας υδροδοτείται από δύο πηγές από τη χαράδρα Αώου, Δέση και Γράβος.

Γ. Εντός της χαράδρας Αώου σε απόσταση 5χιλ. από τη Γέφυρα της Κόνιτσας, λειτουργεί ανδρικό Μοναστήρι με μεγάλη επισκεψιμότητα.

Δ.Η χαράδρα Αώου δέχεται πολλούς περιπατητές , ορειβάτες, πολίτες που κάνουν διάσχιση φαραγγιού, παρατηρητές και ερευνητές της φύσης, στη via ferrata, αναρριχητές κλπ κλπ

Ε. Το φράγμα πηγών Αώου της ΔΕΗ δεν αφήνει νερό στη ροή του ποταμού , όπως είναι υποχρεωμένη.

ΣΤ. Πρέπει να γίνει στην Κόνιτσα δημόσια παρουσίαση της ΜΠΕ για να γίνει κτήμα της κοινωνίας η οποία εν τέλει θα στηρίξει την τελική πρόταση.

Απόψεις

Σε όλη την υπ όψιν διαδρομή του οικολογικού διαδρόμου (ή προστατευόμενη περιοχή όπως το ονόμασε και δεσμεύθηκε ο κ. υφυπουργός) δεν επιτρέπετε η κατασκευή φραγμάτων και βεβαίως σε όλη τη διαδρομή του ποταμού έως τις πηγές.
Στα ρέματα που καταλήγουν σε αυτά τα τμήματα του ποταμού και είναι ρέματα που εξυπηρετούν την αναπαραγωγή τοπικών ποικιλιών ψαριών, δεν επιτρέπεται η κατασκευή φραγμάτων.
Επιβάλετε το Υπουργείο Περιβάλλοντος να οριοθετήσει με ακρίβεια με ευθύνη του και χρηματοδότησή του, τα τμήματα αυτά του ποταμού, ώστε η γραμμή του οικολογικού διαδρόμου, του προστατευόμενου τοπίου, να μη έχει ασάφειες.
Δίπλα στον Αώο λειτουργούσε παλαιά χωματερή –ΧΑΔΑ-, η οποία αποκαταστάθηκε, όπως και όλες οι άλλες, με εργολαβία της περιφέρειας για λογαριασμό των Δήμων. Ο ατίθασος όμως Αώος με αλλαγές των ποσοτήτων νερού και της ροής , κατέστρεψε και συνεχίζει να καταστρέφει κάθε χρόνο την «αποκατεστημένη» εννοείται χωματερή, παρασύροντας μεγάλες ποσότητες σκουπιδιών, με συνέπιες περιβαλλοντικές και αισθητικές τεράστιες. Η σοβαρά μελετημένη παρέμβαση προστασίας της, ίσως και η απομάκρυνση των όγκων των σκουπιδιών, είναι άκρως αναγκαία και επείγουσα , με ρήτρα τιμωρίας για όποιες καθυστερήσεις.
Οι κάμποι πού λειτουργούν παραγωγικά και ποτίζονται από τον Αώο ο κάμπος της Κόνιτσας , ο κάμπος Αμάρι και Καλλιθέας, από βοϊδομάτη ο κάμπος κλειδωνιάς και ο κάμπος αριστερή όχθη βοϊδομάτη, από Σαραντάπορο ο κάμπος Καλόβρυσης και Μελισσόπετρας, και από τοπικές πηγές οι κάμποι Αηδονοχωρίου Μπουραζανίου. Όλοι οι κάμποι ποτίζονται με κατάκλιση με αποτέλεσμα μεγάλη κατανάλωση νερού, μεγάλες ποσότητες υλικών από τα χωράφια στα ποτάμια με τα δυσάρεστα αποτελέσματα στα ποτάμια και στα χωράφια , πλην μέρους του κάμπου Αηδονοχωρίου και όλου του κάμπου Κόνιτσας με κλειστούς αγωγούς, από την Κόνιτσα, που έχει συστήματα αντλιοστασίων που δουλεύουν με ρεύμα από το εθνικό δίκτυο αντί να παράγει δικό του ρεύμα από το ίδιο το νερό , ή από τον ήλιο. Πάντως το νερό που αξιοποιούν είναι το 1/3 από ότι με κατάκλιση.
Επιτρέπονται ποτάμιες δραστηριότητες, ερασιτεχνική αλιεία, καγιάκ, ράφτιγκ, διάσχιση κλπ γεωτρήσεις για άντληση νερού για ύδρευση , άρδευση κλπ. Με κανόνες
Επειδή τα ποτάμια μεταφέρουν, μεγάλες ποσότητες φερτών υλικών και τα αποθέτουν εκεί όπου η ροή του ποταμού έχει μικρότερη ταχύτητα λόγω διεύρυνσης της λεκάνης απορροής, πρέπει απαραίτητα να αφαιρούνται διότι η συνεχής απόθεση υλικών, οδηγεί τα νερά, στους ένθεν κακείθεν κάμπους και της υπό οριοθέτησης περιοχής, με απρόβλεπτες συνέπιες. Μέχρι τώρα αφαιρούνται υλικά για δημόσια και ιδιωτικά έργα, με ένα απλό τοπογραφικά χωρίς κάποιος να καθοδηγεί τους επαγγελματίες από ποια τμήματα πρέπει να γίνεται αμμοληψία. Πιστεύω ότι πρέπει υπηρεσία της περιφέρειας να υποδεικνύει την τοποθεσία, το διάδρομο, για αμμοληψία, με γνώμονα την ελάφρυνση της λεκάνης, με ποικίλο όφελος . Η απαγόρευση αμμοληψίας θα έχει αρνητικά αποτελέσματα.
Κατά μήκος του Αώου από βάλια κάλντα , Βοβούσα έως τα σύνορα χαράσσεται μονοπάτι με την απαραίτητη σήμανση. Κατασκευάζονται καταφύγια σε κατάλληλες αποστάσεις που προτείνονται από μελέτες. Αναπτύσσεται τμηματικά και δίκτυο zip line
Η λειτουργία Περιφερειακού κέντρου Διοίκησης και κέντρου έρευνας εσωτερικών υδάτων στην Κόνιτσας,( με προοπτική να είναι διακρατικό) επιβάλετε για τη στήριξη και προώθηση του εγχειρήματος.
Στην Κόνιτσα τη Μέρτζιανη και τα Μαστοροχώρια Γράμμου πρέπει να γίνουν και να λειτουργήσουν ενημερωτικά κέντρα επισκεπτών.
Η πρόσβαση έως το μοναστήρι και τις υδρομαστεύσεις πρέπει να υπάρχει με έλεγχο. Επίσης η πρόσβαση μέχρι το Μοναστήρι ασθενοφόρου, πυροσβεστικού, τροφοδοσίας είναι αναγκαία. Στην είσοδο της χαράδρας το κτίριο που κατασκευάστηκε πρέπει να λειτουργήσει για τον έλεγχο της πρόσβαση,ς για ενημέρωση και διάθεση υλικού σχετικού με τη χαράδρα, το γεωπάρκο, το πάρκο της βόρειας Πίνδου και τις δραστηριότητες που μπορεί κάποιος να κάνει .
Θα μπορούσαμε να συζητάμε και για τελεφερικ παρατήρησης της φύσης εντός της χαράδρας εφ όσον εκπληρώνει τους κανόνες προστασίας, όπως στην Αμερική εντός των προστατευόμενων περιοχών.

26 Ιανουαρίου 2023 στις 21:15

Σχόλια του Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) στη δημόσια διαβούλευση του έργου 2η Αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών δύο (2) Υδατικών Διαμερισμάτων (ΥΔ) Ηπείρου (EL05) και Δυτικής Μακεδονίας (EL09), σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ – Τμήμα 2 «2η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (EL 05)».

(συνέχεια)

Κεφάλαιο 5.4.1 Απολήψεις από επιφανειακά υδατικά συστήματα & Πίνακας 5-22: Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Αώου (EL0511) & Κεφάλαιο 9.1 – Κύρια θέματα διαχείρισης στο ΥΔ Ηπείρου

Προτείνουμε να επανεξεταστούν τα παρακάτω φράγματα της ΛΑΠ Αώου ως προς την ένταση της πίεσης στο Υδατικό Σύστημα του Αώου και να προστεθούν στις σημαντικότερες απολήψεις του Κεφαλαίου 9:

Αρδευτικό Φράγμα Κόνιτσας (Αώος) και Αρδευτικό Φράγμα Κλειδωνιάς (Βοϊδομάτης)

Το Αρδευτικό Φράγμα Κόνιτσας, που ανήκει στον ΤΟΕΒ Κόνιτσας λειτουργεί από το 1955 και βρίσκεται εντός της περιοχής NATURA 2000 GR2130001 – Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου. Η απόληψη νερού από τον κύριο ρου του Αώου για την άρδευση του κάμπου της Κόνιτσας (12.000 στρέμματα) καλύπτει την υφιστάμενη ζήτηση νερού για άρδευση, χωρίς ωστόσο να λαμβάνεται υπόψη η οικολογική παροχή. Σύμφωνα με το 1ο ΣΔΛΑΠ Ηπείρου και τη 2η Αναθεώρησή του, η Ένταση Πίεσης Απόληψης χαρακτηρίζεται ως «Μικρή». Ωστόσο, κατά τους θερινούς μήνες, σύμφωνα με τον Θερινό Αθροιστικό Όγκο Απολήψεων V (% της Μέσης Τιμής της Ετήσιας Απορροής), αυτή υπολογίζεται σε 9,07%. Με τις συσσωρευτικές επιπτώσεις μάλιστα του ανάντη Υδροηλεκτρικού φράγματος Πηγών Αώου, παρεμποδίζεται περαιτέρω η εύρυθμη λειτουργία των φυσικών διεργασιών του ποταμού και ασκείται πίεση τόσο στα οικοσυστήματα όσο και στους πληθυσμούς σημαντικών ειδών ιχθυοπανίδας, που απαντώνται στην περιοχή. Επιπλέον, καθώς από το φράγμα απουσιάζει η ιχθυόσκαλα, παρεμποδίζεται η ελεύθερη, χωρίς εμπόδια μετακίνηση ανάδρομων ειδών ιχθυοπανίδας, όπως η Ιονική πέστροφα (Salmo farioides) και το Ευρωπαϊκό Χέλι (Anguilla anguilla), τα οποία προστατεύονται από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο που οι αρδευτικές ανάγκες του κάμπου της Κόνιτσας είναι μεγαλύτερες, στη “Γέφυρα Κόνιτσας” δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου νερό. Σημειώνεται, επίσης, ότι από το 2015 το αρδευτικό σύστημα εκσυγχρονίστηκε από κατάκλιση σε ποτιστική βροχή.

Λαμβάνοντας υπόψη, επιπροσθέτως, ότι το εν λόγω υδατικό σύστημα είναι ευαίσθητο στην κλιματική αλλαγή ή/και στη χρήση νερού, προκύπτει ότι ο κίνδυνος κάλυψης της υφιστάμενης ζήτησης νερού μόνο για άρδευση (χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα όρια της οικολογικής παροχής για τις ανάγκες της βιοποικιλότητας και της καλής κατάστασης του υδατικού συστήματος στο μέλλον) είναι πολύ πιθανός έως και υψηλός (Leontaritis & Baltas, 2014). Οι μελετητές προειδοποιούν ότι σε περιόδους εντονότερης ξηρασίας υπάρχει επιπλέον το ενδεχόμενο το νερό να μην επαρκεί ούτε για την τροφοδοσία του αρδευτικού συστήματος. Ως εκ τούτου, το υδατικό σύστημα του ποταμού Αώου είναι ευάλωτο κατά τη διάρκεια της ξηρής καλοκαιρινής περιόδου και αλλαγές στο κλίμα ή στη χρήση του νερού μπορούν να προκαλέσουν την ανισορροπία του.

Ο κάμπος της Κλειδωνιάς αρδεύεται αντίστοιχα από τον ποταμό Βοϊδομάτη (4.500 στρέμματα) και η άρδευση γίνεται με κατάκλιση. Η απόληψη υπολογίζεται σε 9,14% τους θερινούς μήνες και 0,99% στο σύνολο. Με κατάκλιση ποτίζεται και ο κάμπος της Καλλιθέας. Η άρδευση με κατάκλιση δεν απαιτεί μόνο απόληψη μεγάλων ποσοτήτων νερού, αλλά ευθύνεται ταυτόχρονα για την επιφανειακή και υπόγεια έκπλυση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και άλλων χημικών που καταλήγουν στον υδροφορέα του ποταμού.

Για τους παραπάνω λόγους προτείνουμε να προστεθούν τα εξής μέτρα στο ΣΔΛΑΠ: (α) να τοποθετηθεί σταθμός μέτρησης της οικολογικής παροχής στο αρδευτικό φράγμα της Κόνιτσας, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, για να διασφαλιστεί ότι το φράγμα λειτουργεί βάσει των προδιαγραφών της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα, (β) να προβλεφθεί η κατασκευή ιχθυόσκαλας στο αρδευτικό φράγμα της Κόνιτσας στον Αώο ποταμό, (γ) να προβλεφθεί εντός σύντομου χρονικού διαστήματος ο εκσυγχρονισμός του αρδευτικού συστήματος της Κλειδωνιάς και της Καλλιθέας από κατάκλιση σε στάγδην άρδευση, (δ) να αναληφθεί άμεσα προσπάθεια για τη μείωση των ρύπων που προέρχονται από γεωργικές δραστηριότητες (λιπάσματα, φυτοφάρμακα κλπ) και να προωθηθούν οι ‘καλές’ φιλοπεριβαλλοντικές γεωργικές πρακτικές σε όλες τις καλλιεργούμενες εκτάσεις της ΛΑΠ Αώου.

Υδροηλεκτρικό Φράγμα πηγών Αώου:

Το υδατικό σύστημα του Αώου επηρεάστηκε για πρώτη φορά από το μεγάλο φράγμα πηγών Αώου, που κατασκευάστηκε το 1987. Πρόκειται στην ουσία για 7 φράγματα, 1 κύριο, 1 βοηθητικό και 5 αυχενικά, και για τις εγκαταστάσεις του Υδροηλεκτρικού Σταθμού των Πηγών Αώου, ο οποίος ανήκει στην ιδιοκτησία της «Δ.Ε.Η. Α.Ε.». Η υδροληψία γίνεται εντός του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και της περιοχής NATURA 2000 GR 1310002 «Βάλια Κάλντα και Τεχνητή Λίμνη Αώου». Το νερό που παρακρατείται στον ταμιευτήρα εκτρέπεται εξ ολοκλήρου στη λεκάνη απορροής του ποταμού Άραχθου. Περισσότερα από 100 εκατομμύρια κ.μ. νερού εκτρέπονται από τον Αώο στον Άραχθο ποταμό κάθε χρόνο (Katsoulakos et al., 2018). Κατάντη του φράγματος δεν υφίσταται οικολογική παροχή. Έτσι, στην ουσία, ο Αώος δεν υφίσταται πριν τη συμβολή του με το Αρκουδόρεμα, που τον τροφοδοτεί εκ νέου.

Μετά την κατασκευή του φράγματος, στη γέφυρα της Βωβούσας, οι εκροές μειώθηκαν δραματικά, από 9,23 m3/ s (1967-77) σε μόλις 5,03 m3/s (1991-2006), (Leontaritis & Baltas, 2014). Έτσι, από τον Ιούλιο μέχρι και το Σεπτέμβριο δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου νερό στον Αώο στη γέφυρα της Βωβούσας.

Ωστόσο, η προηγούμενη άδεια χρήσης νερού (που εκδόθηκε με την 26339/667/20-8-2012 απόφαση Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας) στο κανονιστικό περιεχόμενο της οποίας παραπέμπει η πιο πρόσφατη άδεια χρήσης νερού (έγινε με την 28312/ 28-2-2017 απόφαση Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας) και η οποία ενσωματώνεται στους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους του έργου, αναφέρεται στην υποχρέωση οικολογικής ροής στην κοίτη του Αώου. Συγκεκριμένα αναφέρεται ως όρος ότι «Καθώς μετά την παραγωγή ενέργειας του ΥΗΕ Πηγών Αώου οι παροχές οδηγούνται με την σήραγγα φυγής στην κοίτη του ποταμού Μετσοβίτικου, να εξασφαλίζεται κατά προτεραιότητα στην κοίτη του ποταμού Αώου και κατάντη του φράγματος συνεχής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους παροχή για τη διατήρηση του οικοσυστήματος». Επίσης, ως όρος προβλέπεται «να εγκατασταθεί κατάλληλη διάταξη για τη συστηματική μέτρηση (σε ημερήσια βάση) της παροχής του νερού στην υδροληψία, της εκτρεπόμενης παροχής για τις ανάγκες του ΜΥΗΣ, καθώς επίσης και κατάλληλη διάταξη για τη μέτρηση της οικολογικής παροχής, ώστε σε περίπτωση απόκλισης να γίνεται η αναγκαία προσαρμογή».

Για τους λόγους αυτούς και για την εύρυθμη λειτουργία του οικοσυστήματος ζητούμε να προστεθεί η παραπάνω περιγραφή στο αντίστοιχο κεφάλαιο που γίνεται αναφορά στο ΥΗ φράγμα πηγών Αώου και να ενταχθούν τα εξής πρόσθετα μέτρα στο ΣΔΛΑΠ: (α) να προβλεφθεί η ενεργοποίηση του όρου της ελάχιστης οικολογικής παροχής, όπως αυτή αποτελεί και διεθνή πρακτική και εφαρμόζεται και σε άλλα φράγματα, ώστε το κυρίαρχο στοιχείο, ο ποταμός Αώος, να μπορεί να λειτουργεί αδιατάρακτα και (β) να εκπονηθεί επιστημονική μελέτη των επιπτώσεων του φράγματος τόσο στη βιοποικιλότητα όσο και στα υδρομορφολογικά χαρακτηριστικά της ΛΑΠ Αώου. Το ευαίσθητο οικοσύστημα της λεκάνης απορροής του Αώου ποταμού χρήζει προστασίας και αποκατάστασης σε σημεία, επομένως η ύπαρξη οικολογικής παροχής κατάντη του ΥΗ φράγματος Πηγών Αώου είναι προαπαιτούμενο.

Κεφάλαιο 9 – Πρόγραμμα Μέτρων & 9.1 – Κύρια θέματα διαχείρισης στο ΥΔ Ηπείρου

Για την επίτευξη της καλής κατάστασης της ΛΑΠ Αώου έως το 2027, προτείνουμε την προσθήκη των παρακάτω βασικών μέτρων:

1. Θεσμοθέτηση ολόκληρης της ΛΑΠ Αώου με ενιαίο καθεστώς προστασίας.

2. Απομάκρυνση ΧΑΔΑ Κόνιτσας (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.1.1) – Ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων υδάτων.

3. Ενεργοποίηση οικολογικής παροχής του Υδροηλεκτρικού Φράγματος Πηγών Αώου (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.4.1) – Απολήψεις νερού από ποτάμια και λίμνες.

4. Εκπόνηση μελέτης επιπτώσεων του Υδροηλεκτρικού Φράγματος Πηγών Αώου (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.4.1) – Απολήψεις νερού από ποτάμια και λίμνες.

5. Εξασφάλιση οικολογικής παροχής του Αρδευτικού Φράγματος Κόνιτσας (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.4.1) – Απολήψεις νερού από ποτάμια και λίμνες.

6. Κατασκευή ιχθυόσκαλας στο Αρδευτικό Φράγμα Κόνιτσας (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.4.1) – Απολήψεις νερού από ποτάμια και λίμνες.

7. Εκσυγχρονισμός του αρδευτικού συστήματος της Κλειδωνιάς και της Καλλιθέας από κατάκλιση σε στάγδην άρδευση, στον ποταμό Βοϊδομάτη (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.4.1) – Απολήψεις νερού από ποτάμια και λίμνες.

8. Μείωση των ρύπων που προέρχονται από γεωργικές δραστηριότητες (λιπάσματα, φυτοφάρμακα κλπ) και προώθηση των ‘καλών’ φιλοπεριβαλλοντικών γεωργικών πρακτικών σε όλες τις καλλιεργούμενες εκτάσεις της ΛΑΠ Αώου (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.4.1) – Ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων υδάτων.

9. Αποκλεισμός της ΛΑΠ Αώου από τη χωροθέτηση ΜΥΗΕ (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.3 – Υδρομορφολογικές αλλοιώσεις).

10. Αποκλεισμός της ΛΑΠ Αώου από τη διενέργεια τροποποιήσεων, διευθετήσεων, εκτροπών σε άλλη λεκάνη απορροής και άλλων παρεμβάσεων που προκαλούν υδρομορφολογικές αλλοιώσεις (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.3 – Υδρομορφολογικές αλλοιώσεις).

11. Ρύθμιση των ανεξέλεγκτων αμμοληψιών στη ΛΑΠ Αώου (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 5.3 – Υδρομορφολογικές αλλοιώσεις).

12. Προτροπή των υδατοκαλλιεργητών να χρησιμοποιούν πιο αειφορικές μεθόδους στις εγκαταστάσεις τους. Επιπλέον, στις υπάρχουσες ή νέες υδατοκαλλιέργειες χρειάζεται να λαμβάνουν χώρα τακτικοί έλεγχοι σχετικά με τη διαδικασία χρήσης του νερού καθώς και περαιτέρω ρυθμίσεις, όπως η προτροπή απόληψης νερού από παράπλευρα ρέματα και όχι από τη ροή των κύριων ποταμών, π.χ. του Βοϊδομάτη.

13. Μελέτη φέρουσας ικανότητας στον ποταμό Βοϊδομάτη για την υπαίθρια δραστηριότητα ράφτινγκ και καγιάκ και ρύθμιση αυτής.

14. Καταγραφή φραγμών σε κάθε ΛΑΠ και άρση παρωχημένων εμποδίων από ποταμούς και ρέματα, ώστε να αποκατασταθούν οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις και να επανέλθει η συνδεσιμότητα της ροής, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (βλ. σχολιασμό κεφαλαίου 1.5 – Συνέργειες με σχετικές Ενωσιακές Οδηγίες / Δράσεις).

Κεφάλαιο 10.2 – Επόμενα βήματα | εφαρμογή του Σχεδίου Διαχείρισης

Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο να προστεθεί ότι ιδιαίτερη έμφαση δίνεται μέσω των ΣΔΛΑΠ και στον εμβληματικό διασυνοριακό ποταμό Αώο / Vjosa, για την προστασία και διατήρηση του οποίου έχουν δεσμευτεί οι αρχές Ελλάδας και Αλβανίας.

Κεφάλαιο 11. – Διασυνοριακή συνεργασία, 11.1 Διασυνοριακά Ύδατα

Στο γενικό πλαίσιο για τη ΛΑΠ Αώου αναφέρεται ότι δεν υπάρχει θέμα σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων στα ΥΣ λόγω ανθρωπογενών χρήσεων και λειτουργιών στο ανάντη τμήμα της λεκάνης. Ωστόσο, τόσο τα υπάρχοντα φράγματα: Πηγών Αώου και Αρδευτικό Φράγμα Κόνιτσας ασκούν μεγάλη πίεση στο ΥΣ, ενώ ταυτόχρονα η ΛΑΠ απειλείται από το σχεδιασμό 48 ΜΥΗΕ. Οι υπάρχουσες παρεμβάσεις και τα έργα που σχεδιάζονται έχουν / θα έχουν άμεσες επιπτώσεις και στα κατάντη τμήματα του ποτάμιου συστήματος, στην Αλβανία. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας θα πρέπει άμεσα να παύσει την αδειοδότηση των ΜΥΗΕ στη ΛΑΠ Αώου έως ότου ολοκληρωθούν οι πολιτικές δεσμεύσεις των δύο κρατών για τη δημιουργία του πρώτου διασυνοριακού πάρκου άγριου ποταμού στην Ευρώπη.

Επίσης, η διασυνοριακή επιτροπή γλυκών υδάτων που αναφέρεται εντός του ΣΔΛΑΠ είναι εδώ και χρόνια ανενεργή και δεν προσδιορίζεται ποια είναι η πορεία της τα τελευταία 7 χρόνια. Σύμφωνα με τις δικές μας πληροφορίες, η συγκεκριμένη επιτροπή δεν υφίσταται, επομένως προτείνουμε να περιοριστεί η εκτενής αναφορά σε αυτήν.

Οι εξελίξεις σχετικά με τη διασυνοριακή συνεργασία για τον Αώο / Vjosa αναφέρονται παρακάτω:

Η ανάγκη θεσμικής προστασίας ολόκληρης της ΛΑΠ Αώου στην Ελλάδα.

Ο Αώος/Vjosa εντάχθηκε στην ατζέντα των ελληνικών και αλβανικών αρχών, οι οποίες συνεργάζονται ήδη για το θέμα, αλλά και της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας (COP15, 2022).

Στην Ελλάδα, ο Έλληνας Υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Αμυράς ανακοίνωσε το Νοέμβριο του 2022 την πρόθεση του ΥΠΕΝ να προστατευθεί και το τμήμα της ΛΑΠ Αώου στην περιοχή Γράμμου – Κόνιτσας – Πωγωνίου. Σύμφωνα με δημοσιευμένο από την Ένωση Ξενοδόχων Ιωαννίνων Δελτίου Τύπου, αυτή η κίνηση του Υπουργού «είναι ο προπομπός της μελλοντικής ένταξης της περιοχής στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου ώστε τα δυτικά όρια αυτής να επικοινωνούν με το εθνικό πάρκο Vjosa στην Αλβανία για να προχωρήσουμε στο μέλλον στη δημιουργία του διακρατικού Πάρκου Αώου/Vjosa».

Το Δεκέμβριο του 2022 ο κ. Αμυράς δήλωσε, επίσης, στην εφημερίδα το ΒΗΜΑ: «ένα σημαντικό και ευαίσθητο τμήμα της λεκάνης απορροής του Αώου, μέσα στο οποίο περιλαμβάνονται τόσο το απροστάτευτο κομμάτι του ίδιου του ποταμού όσο και των παραποτάμων του, Σαραντάπορου και Βοϊδομάτη, σχεδιάζουμε να χαρακτηριστεί ως ‘προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός’ με καθορισμό όρων και περιορισμών για την προστασία και τη διατήρηση της φύσης της περιοχής», ενώ ανέφερε ότι έχουν γίνει συζητήσεις με τη γειτονική χώρα Αλβανία, ώστε να οδηγηθούμε στο μέλλον προς ένα κοινό διαχειριστικό σχέδιο του ποταμού θέτοντας τη διασυνοριακότητα και τη συμβατότητα στα μέτρα προστασίας του ποταμού και από τις δύο πλευρές των συνόρων ως απώτερο στόχο των προσπαθειών για την ολοκληρωμένη προστασία του Αώου.

Στις 23 Δεκεμβρίου, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο ελληνόφωνο αλβανικό χωριό ‘Δερβιτσάνη’, παρουσία του Πρωθυπουργού της Αλβανίας κ. Rama και των υπουργών περιβάλλοντος Ελλάδας και Αλβανίας, δήλωσε: «Μπορούμε να δρομολογήσουμε και έργα περιβαλλοντικής συνεργασίας, όπως ένα κοινό σχέδιο το οποίο έχουμε για τον Αώο ποταμό. Ο Αώος είναι το μόνο ποτάμι το οποίο πηγάζει στην Ελλάδα αλλά εκβάλλει εκτός Ελλάδος, στην Αλβανία. Είναι το μόνο ποτάμι το οποίο δεν έχει φράγματα στην Ευρώπη και δουλεύουμε μαζί, Ελληνική και Αλβανική Κυβέρνηση, για να τον προστατεύσουμε και να τον αναδείξουμε. Αυτά τα σχέδια θα είναι τελικά προς όφελος και των δύο λαών».

Παράλληλα, στην Αλβανία, στις 24 Ιανουαρίου 2023 πραγματοποιήθηκε η πρώτη ακρόαση για τη διαδικασία ανακήρυξης του Εθνικού Πάρκου Vjosa, που εκτείνεται σε πρώτη φάση σε ολόκληρη τη Vjosa, μήκους 200 χιλιομέτρων καθώς και σε παραποτάμους της, σε ένα συνολικό υδρογραφικό δίκτυο περισσότερων από 409 χιλιομέτρων. Η πρώτη ακρόαση αποτέλεσε στην ουσία την παρουσίαση της μελέτης σκοπιμότητας, που εκπονήθηκε από ομάδα 30 επιστημόνων (Αλβανών και διεθνών). Στη μελέτη σκοπιμότητας υπογραμμίζεται ότι το όραμα του Διακρατικού Πάρκου Άγριου Ποταμού Αώου/Vjosa είναι να διαθέτει ο ποταμός Αώος/Vjosa, από τις πηγές του στην Ελλάδα μέχρι τις εκβολές του στην Αλβανία, συμπεριλαμβανομένων όλων των παραποτάμων και στις δύο χώρες, πλήρη εθνική και διασυνοριακή προστασία, σύμφωνα με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα, προκειμένου να διαφυλάσσεται αποτελεσματικά ως ζωντανός, άγριος, ελεύθερος ποταμός, προς όφελος των ανθρώπων και της φύσης, τόσο στην Ελλάδα όσο και την Αλβανία, αλλά και για όλον τον κόσμο.

Στις 31 Ιανουαρίου 2023 ο Έλληνας Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος, Γιώργος Αμυράς, συναντήθηκαν με την Υπουργό Τουρισμού και Περιβάλλοντος της Αλβανίας, Mirela Kumbaro και συμφώνησαν τη σύγκληση κοινής ομάδας εργασίας για τη δημιουργία ενός νέου διασυνοριακού πάρκου «Αώου – Vjosa», μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, στα πρότυπα του Πάρκου Πρεσπών, με στόχο την άμεση προστασία της βιοποικιλότητας του ποταμού.

Στις 17 Φεβρουαρίου του 2023 ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς δήλωσε σε ανοιχτή εκδήλωση στην Κόνιτσα: «Ο Αώος: υπέροχο ποτάμι 270 χλμ το μήκος του, τα 70 χλμ έχουμε την ευθύνη και την τιμή να τα φιλοξενούμε εμείς. Είναι το τελευταίο και μοναδικό ποτάμι της Ευρώπης ελεύθερης ροής, άγριο ποτάμι. Όπου και να πάω στο εξωτερικό σας μιλάω ειλικρινά μου μιλάνε για τον Αώο ποταμό. Σε μία από τις διεθνείς μας παρουσίες στο Μόντρεαλ του Καναδά, είχαμε συσκέψεις και συναντήσεις με την Αλβανίδα Υπουργό Περιβάλλοντος και Τουρισμού κα Mirela Kumbaro και βάλαμε κάτω τις ράγες για να συνεργαστούμε τα δύο κράτη. Ένα ποτάμι έχουμε που έχει στρέψει την προσοχή όλης της Ευρώπης επάνω του και γιατί να μην το αξιοποιήσουμε προς όφελος των τοπικών κοινοτήτων και προς όφελος της ενδυνάμωσης των σχέσεων των δύο λαών. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσία του Ράμα στη Δερβιτσάνη Αλβανίας ανακοίνωσε την πρόθεση των δύο χωρών να πάμε σε διασυνοριακό πάρκο. Ένα από τα ενδιαμέσα βήματα είναι βεβαίως η προστασία του τελευταίου μικρού κομματιού του Αώου που δεν έχει θεσμική προστασία και το αποφασίσαμε, λοιπόν, με εντολή του Πρωθυπουργού και το προχωράμε για Προστατευόμενο Φυσικό Σχηματισμό».

Στις 15 Μαρτίου 2023 η Αλβανική Κυβέρνηση χαρακτήρισε 409 χλμ του ποταμού στην Αλβανική επικράτεια Εθνικό Πάρκο βάσει της Κατηγορίας II της IUCN. Τόσο ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα όσο και η Υπουργός Περιβάλλοντος και Τουρισμού της Αλβανίας Mirela Kumbaro ανακοίνωσαν την ίδια μέρα στο Τεπελένι, εκ νέου, την πρόθεση και της Ελλάδας να ενωθούν οι δύο προστατευόμενες περιοχές και να δημιουργηθεί το πρώτο Διασυνοριακό Πάρκο Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη, ελεύθερου από φράγματα και κάθε είδους εμπόδια.

Τον Ιούλιο του 2023 πραγματοποιήθηκε στα Ιωάννινα η 1η διασυνοριακή συνάντηση των Διευθύνσεων Υδάτων των Περιφερειών και Δήμων της ΛΑΠ Αώου Ελλάδας και Αλβανίας υπό το συντονισμό των περιβαλλοντικών οργανώσεων EcoAlbania & MedINA, με σκοπό τη δημιουργία ενός κοινού διαχειριστικού σχεδίου για τον Αώο / Vjosa. Η 2η συνάντηση έλαβε χώρα το Νοέμβριο του 2023 στον Αυλώνα της Αλβανίας με ενεργό συμμετοχή του MedINA, ενώ η 3η συνάντηση ανταλλαγής απόψεων αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός του 2024.

Το Νοέμβριο του 2023 το ΥΠΕΝ χαρακτήρισε το μέχρι πρότινος απροστάτευτο τμήμα της ΛΑΠ Αώου ως Προστατευόμενο Φυσικό Σχηματισμό και Προστατευόμενο Τοπίο, με την υπ’αρίθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/115155/3787 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 6679/27-11-2023). Αναμένεται απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την οποία θα τεθούν όροι και περιορισμοί στις δραστηριότητες που ασκούνται εντός της προστατευόμενης περιοχής.

Το εν λόγω προσχέδιο ΣΔΛΑΠ δεν φαίνεται να έχει λάβει υπόψη τα ως άνω στοιχεία και πολιτικές δεσμεύσεις και εξελίξεις σε Ελλάδα και Αλβανία, αφού μία συνολική προσέγγιση για την ορθή διαχείριση της ΛΑΠ Αώου απουσιάζει από το επίκεντρο της ανάλυσης και των προτάσεών του. Ως εκ τούτου, ζητούμε να εξετάσετε εκ νέου τα στοιχεία και τις διαθέσιμες βιβλιογραφικές πηγές καθώς και την πρόταση της διεθνούς συμμαχίας μας για ενίσχυση του πλαισίου προστασίας της ΛΑΠ Αώου, μέσω της επέκτασης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου έως τα σύνορα Ελλάδας – Αλβανίας, ώστε ο Αώος, ο Βοϊδομάτης, ο Σαραντάπορος, οι παραπόταμοι και τα ρέματα αυτών να προστατευθούν επαρκώς σε εθνικό επίπεδο και να παραμείνουν για πάντα ελεύθεροι. Μόνον έτσι θα τεθούν γερές βάσεις για τη δημιουργία του Πρώτου Διασυνοριακού Εθνικού Πάρκου Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη.

Με αφορμή το κείμενο “Χαρακτηρισμός και αξιολόγηση/ταξινόμηση
της κατάστασης των υπόγειων υδατικών συστημάτων” και συγκεκριμένα των νησιων του Αιγαίου

Ως αντικείμενο του κειμένου ορίζεται μεταξύ αλλων ο “προσδιορισμό(ς) της ποιοτικής -χημικής και ποσοτικής κατάστασης των Υπόγειων Υδατικών Συστημάτων” και παρακάτω “αξιολόγηση της χημικής κατάστασης ενός συστήματος υπόγειων υδάτων”

Συνοπτικά τη μεθοδολογία της μελέτης (όπως αυτη περιγραφεται στο κείμενο ενότητες 2.3, 2.4), λεει πως για κάθε υπόγειο υδατικό συστημα εχουμε μετρησεις σε διαφορα σημεία ελεγχου, διαφορων παραμετρων (αλατότητα, Cl ..) σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Εφόσον η μέση τιμη έστω και μιας εκ των παραμέτρων αυτών σε κάποιο σημειο είναι πάνω απο τα αποδεκτά όρια (ανώτερη αποδεκτή τιμή, ΑΑΤ), τότε το σημείο χαρακτηρίζεται κακό. Εφόσον πανω από το 20% των σημείων ενός συστήματος ειναι κακά τότε και η κατασταση ολοκληρου του συστηματος χαρακτηρίζεται ως κακή.

Από τα αποτελεσματα της αναλυσης βλέπουμε πως σε παρα πολλές περιπτώσεις πανω από 20% των σημείων ενος συστηματος είναι κακά (κυριως λόγω αυξημένης συγκεντρωσης Cl) παρ’ όλα αυτά το συστημα χαρακτηρίζεται ως καλής κατάστασης. Αυτό έρχεται σε αντιθεση με τον τρόπο αξιολόγησης που ορίζεται στο ίδιο το κείμενο, και βασίζεται στο σκεπτικό πως οι μέσες ετήσιες απολήψεις (άντληση) είναι σημαντικά χαμηλότερη από την μέση ετήσια κατείσδυση (αναπλήρωση) των υδάτων στο εκάστοτε συστημα και αρα η αυξημένη συγκεντρωση χλωριουχων αποδιδεται σε φυσικά αιτια (πολλές φορες σε “αερομεταφερόμενα άλατα” που όπως σημειώνουν είναι “φαινόμενο που λαμβάνει χώρα στις νησιωτικές περιοχές”) και άρα δεν ανταποκρίνεται σε πραγματική ρυπανση ή υποβάθμιση του συστηματος.

Αποδίδοντας τις προβληματικές τιμές σε φυσικά αίτια οι μελετητες προχωρούν στο να αναπροσαρμόσουν (προς τα πάνω) τα αποδεκτά όρια για τη συγκεκριμένη παράμετρο. Ο τρόπος με τον οποίον υπολογίζουν τα νεα όρια είναι χρησιμοποιώντας τις ίδιες τιμες που υποτίθεται θα χρησιμοποιούσαν για να αξιολογήσουν τα ΥΥΣ (δεδομένα 2018 – 2020). Και μαλιστα το κάνουν χρησιμοποιοντας τις υψηλότερες τιμές των παραμέτρων αυτων (90ο εκατοστημόριο όπως περιγραφεται στη μεθοδολογία της μελέτης). Αυτό φυσικά έχει σαν αποτελεσμα οι περισσότερες τιμές να συμμορφώνονται τελικά με τα νεα όρια και έτσι η κατασταση του συστηματος να χαρακτηρίζεται ως καλή.

Από τα παραπάνω προκύπτουν απορίες

— Πως γίνεται να χρησιμοποιούνται τα ίδια δεδομένα τόσο για την αξιολογηση ενός συστήματος όσο και για τη δημιουργία των ορίων με βάση τα οποία θα αξιολογηθεί; Η μελέτη έχει ως στόχο την αξιολογηση των συστημάτων ή την εξαγωγή των αποδεκτών ορίων;

— Γιατί για τον καθορισμό των νεων αποδεκτων ορίων (ΑΑΤ) χρησιμοποιούνται αποκλειστικά δεδομένα της περιοδου 2018-2020 και όχι παλαιότερα ‘ή πιο πρόσφατα, δεδομένου πως η μελέτη ολοκληρώθηκε το 2023; Μεσα στη μελέτη αναφερεται πως παλαιότερα δεδομενα είναι διαθέσιμα.

— Δεδομένης της έντονης εποχικότητας της τουριστικής βιομηχανίας και αντιστοίχως της αναγκης για νερό, δε θα ήταν σημαντικό να υπάρξει μελέτη της εποχικότητας των παραμέτρων ωστε να είναι σαφες το κατα πόσον η αυξημένη αλατότητα και συγκεντρωση χλωριούχων επηρεαζεται από πιθανή υπεράντληση ή μπορεί πραγματι να αποδοθεί σε φυσικά αιτια και τιμές υποβάθρου;

• Στο βασικό Μέτρο Μ03Β0401 προτείνεται να εξεταστεί η ένταξη σε προστασία περιοχών ή και ολόκληρων Υπόγειων Υδατικών Συστημάτων (όπως π.χ. το Υδατικό Σύστημα Πορτοχελίου) σε περιπτώσεις χορήγησης σε ιδιώτες πολλών Αδειών Υδρευτικής χρήσης που πιθανότατα συνολικά εξυπηρετούν περισσότερα από 50 άτομα ή η συνολική ποσότητα νερού είναι άνω των 10 μ3.
• Στο βασικό Μέτρο Μ03Β0501 αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι: «είναι δυνατή η εκτέλεση νέου έργου απόληψης υπόγειου ύδατος για νέα δραστηριότητα ή η αύξηση απόληψης υφισταμένου, στις εξής περιπτώσεις:
i) για χρήσεις ύδρευσης, που προορίζονται για πόση- διατροφή (Δεν διευκρινίζεται ποιο επίπεδο επεξεργασίας είναι αποδεκτό απλή απολύμανση ή και αφαλάτωση; Σημειώνεται ότι, ενδεχομένως μεγάλες ποσότητες ιόντων χλωρίου από αφαλατωμένο νερό να δημιουργήσουν προβλήματα στην λειτουργία των Βιολογικών Καθαρισμών).
Επίσης αναφέρεται ότι: σε Υφιστάμενες αδειοδοτημένες υδροληψίες σε ΥΥΣ με προβλήματα υφαλμύρινσης: Υποβάλλεται κατά τη διαδικασία ανανέωσης/τροποποίησης της άδειας χρήσης και τουλάχιστον μία φορά ανά διετία χημική ανάλυση από εργαστήριο που τηρεί τα Πρωτόκολλα δειγματοληψίας και ανάλυσης του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της κατάστασης των υδάτων (nmwn.ypeka.gr) και η οποία θα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των παραμέτρων της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του ύδατος, της περιεκτικότητας σε ολικά διαλυμένα στερεά, ιόντων χλωρίου και νατρίου (Δεν διευκρινίζεται εάν η ανάλυση υποβάλλεται μόνο για την παρακολούθηση του Υ.Σ. ή και για την ενδεχόμενη ανάκληση της Άδειας Χρήσης νερού; Εάν ναι θα πρέπει να οριστούν αποδεκτά όρια. Τίθεται το θέμα εάν ενδιαφερόμενος θα προσκομίσει μία ανάλυση που γνωρίζει ότι θα οδηγήσει στην ανάκληση της Άδειάς του). Στην περίπτωση εκείνη κατά την οποία δεν είναι δυνατή (με ποιο κριτήριο;) η δειγματοληψία από το ανωτέρω εργαστήριο θα υποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο Υπεύθυνη Δήλωση (Η Υπεύθυνη δήλωση δεν κρίνεται δόκιμη γιατί επιφέρει Ποινικές Κυρώσεις (φυλάκιση). Πιθανόν να πρέπει να προβλεφθούν διοικητικές κυρώσεις).
Επίσης αναφέρεται: «Στην Ειδική Υδρογεωλογική Μελέτη θα πραγματοποιείται οπωσδήποτε συλλογή και αξιολόγηση των ποιοτικών στοιχείων του ΥΥΣ της περιοχής ενδιαφέροντος σε απόσταση έως και 500 m (Παρατήρηση: ο μελετητής πως θα επικοινωνεί με τους ιδιοκτήτες ή πως θα μπαίνει σε ξένες ιδιοκτησίες; Ενδεχομένως θα πρέπει να προβλεφθεί υποχρέωση των ιδιοκτητών κατόχων υδροληπτικών σημείων να του επιτρέπουν την πρόσβαση σε αυτά).
• Στο βασικό Μέτρο Μ03Β0705 αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι: Στην κλειστή λεκάνη των καταβοθρών που επικοινωνούν υδραυλικά με ΥΥΣ που εντάσσονται στο μητρώο προστασίας πόσιμου ύδατος επιτρέπεται η διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων/υγρών αποβλήτων δραστηριοτήτων (η απευθείας διάθεση εγκυμονεί κινδύνους σε περίπτωση ατυχήματος. Προτείνεται να υπάρχει πρόβλεψη ενδιάμεσης αποθήκευσης σε δεξαμενές ή και να απαγορευτεί πλήρως η διάθεσή τους για λόγους δημόσιας υγείας) βάσει της κείμενης νομοθεσίας και εφόσον τηρούνται τα όρια που αναφέρονται στους Πίνακες 3, 4 και 6 του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ 145116/2011 .
• Όσον αφορά το συμπληρωματικό Μέτρο Μ03Σ0503 «Έλεγχοι τήρησης των ορίων διάθεσης από βιομηχανικές, μεταποιητικές και κτηνοπτηνοτροφικές μονάδες εντός λεκάνης απορροής του ΥΣ, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο» δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα καθώς: η πρόβλεψη ελέγχου τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο είναι ανέφικτη λόγω της υποστελέχωσης των Υπηρεσιών (Περιβάλλοντος αλλά και αδειοδοτούσες αρχές για έργα/δραστηριότητες Κατηγορίας Β του Ν.4014/2011). Δεν υπάρχουν Συμβάσεις με διαπιστευμένα εργαστήρια, αλλά και να υπήρχαν πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για το κόστος (μετάβαση, δειγματοληψία & ανάλυση) είτε από το φορέα υλοποίησης (Περιφέρεια, Ορεινοί Δήμοι για αρδευτική χρήση κλπ) είτε από κάποιο μελετητικό γραφείο.
Τα αντίστοιχα ισχύουν και για το συμπληρωματικό Μέτρο Μ03Σ0802 (εκτιμώμενο κόστος 0€): «Ετήσιος έλεγχος της ποιοτικής κατάστασης των υπόγειων υδάτων στα ΥΥΣ που παρουσιάζουν αυξημένες τιμές στις συγκεντρώσεις ορισμένων στοιχείων (π.χ. χλωριόντα) που αποδίδονται στο φυσικό υπόβαθρο και μεταβάλλονται με την άντληση».
Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει σχετική υποχρέωση από όλες οι αρχές Περιβαλλοντικών ελέγχων (Δήμοι, Δ/νσεις Ανάπτυξης, Δ/νσεις Αγρ. Ανάπτυξης και γενικότερα Αδειοδοτούσες αρχές για τα έργα/δραστηριότητες Κατηγορίας Β του Ν.4014/201, Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, Δ/νσεις Περιβάλλοντος Αποκ. Διοικήσεων & Περιφερειών κλπ) να κοινοποιούν τις Εκθέσεις αυτοψίας στην Αρμόδια Δ/νση Υδάτων σε όλες τις περιπτώσεις Τακτικών ή Έκτακτων ελέγχων κατόπιν καταγγελιών όπου διαπιστώνεται ρύπανση Υδατικών συστημάτων προς ενημέρωσή της και καταγραφή του ιστορικού του Υ.Σ..
• Στο συμπληρωματικό Μέτρο Μ03Σ0811 αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι: «Το κόστος αφορά στην εκπόνηση μελέτης αρδευτικού δικτύου μέχρι το 2021». Η μελέτη δεν έχει εκπονηθεί ακόμα γεγονός το οποίο αποδεικνύει την αναγκαιότητα συστηματικής παρακολούθησης της υλοποίησης των μέτρων και της αποτελεσματικής ενημέρωσης των φορέων υλοποίησής τους για τις υποχρεώσεις τους. Τα αντίστοιχα ισχύουν και για τα μέτρα Μ03Σ0813, 0814 & 0815.
• Τέλος:
Α) μέχρι την εκπόνηση των Ειδικών Υδρογεωλογικών, θα πρέπει να οριστούν «Γενικά Περιοριστικά Μέτρα» (βλ. Παλαιές Κανονιστικές που καταργήθηκαν) για όλα τα Υδατικά Συστήματα ανεξάρτητα της κατάστασης τους (εξ όσον γνωρίζουμε, δεν υπάρχει σήμερα οποιοδήποτε όριο μεταξύ υδροληπτικών σημείων σε υδατικά συστήματα με καλή κατάσταση).
Β) Η πρόβλεψη της ανάκλησης αδειών υφιστάμενων χρήσεων μετά την κατασκευή νέων Συλλογικών δικτύων (π.χ. άρδευσης ή ύδρευσης) ιδιαίτερα σε Υδατικά Συστήματα με Κακή Κατάσταση δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Δεδομένου ότι έχουν ήδη κατασκευαστεί επεκτάσεις των υδρευτικών δικτύων των Δήμων, αλλά είναι και υπό κατασκευή νέο αρδευτικό δίκτυο από τις πηγές Αναβάλου προς την περιοχή του Υδατικού Συστήματος Αραχναίου με φαινόμενα υφαλμύρινσης θα πρέπει να εξεταστούν οι λόγοι αδυναμίας εφαρμογής του εν λόγω μέτρου ώστε να καταστεί δυνατή η μελλοντική εφαρμογή του.
Γ) Στις περιπτώσεις αδειοδότησης νέων δραστηριοτήτων που διαθέτουν τα απόβλητά τους σε Υδάτινους Αποδέκτες ή Επαναχρησιμοποιούν τα απόβλητά τους να καταστεί υποχρεωτική η ύπαρξη σύμφωνης γνώμης με συγκεκριμένους όρους της αρμόδιας Δ/νσης Υδάτων.
Δ) Προτείνεται η εξέταση είτε της εξαίρεσης από την υποχρέωση λήψης Άδειας χρήσης νερού, είτε ο ορισμός μικρότερου ύψους προστίμου για τις περιπτώσεις που πιστοποιείται χρήση ιδιαίτερα μικρών ποσοτήτων νερού (π.χ. το ελάχιστο όριο των 3000€ κρίνεται υπερβολικό για πότισμα από πηγή ή ρέμα σε βουνό για πότισμα λίγων ζώων ή για πότισμα πρασίνου-καθαρισμό μιας απομονωμένης εξοχικής οικίας).
Ζ) Περιοχές προστασίας της φύσης που σχετίζονται με Υδατικά Συστήματα και έχουν οριστεί σε ΖΟΕ ή ΓΠΣ δεν λαμβάνονται υπόψη στα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων (για παράδειγμα: στο Δήμο Άργους – Μυκηνών ο Ποταμός Ερασίνος και η παραλιακή ζώνη έχει περιορισμούς που αντιστοιχούν σε περιοχή Απόλυτης Προστασίας της φύσης ως Υδροβιότοπος). Επίσης δεν περιλαμβάνονται και δεν προστατεύονται μικροί Ηπειρωτικοί Υδροβιότοποι (πχ στον υγρότοπο (έλος και ρέμα) Κάντιας διαβιούν σημαντικός αριθμός από νεροχελώνες και ψάρια).

Η χημική ανάλυση του νερού προβλέπεται τόσο από την ΚΥΑ 146896/2014 όσο και από την κοινή λογική. Πώς θα μπορούσε να διαπιστωθεί ενδεχόμενη υποβάθμιση της ποιότητας του αντλούμενου ύδατος, αν δεν έχει συμπεριληφθεί στον φάκελο αδειοδότησης χρήσης του έργου χημική ανάλυση, έτσι ώστε αυτή να αποτελέσει σημείο αναφοράς; Και πως θα μπορούσε χωρίς χημική ανάλυση να διαπιστωθεί η συμβατότητα του υπό αδειοδότηση υδροσημείου με το Σχέδιο Διαχείρισης; Άλλωστε, ο ίδιος ο ιδιώτης, δεν πραγματοποιεί ανάλυση του νερού του έτσι ώστε να έχει εικόνα τι νερό έχει βρει και με ποιο τρόπο θα το χρησιμοποιήσει; Γιατί αυτό το στοιχείο να μην είναι διαθέσιμο και στην αρμόδια Υπηρεσία;

Το μέγεθος της εργασίας του Σχεδίου Διαχείρισης είναι τεράστιο. Έχει γίνει πολύ και καλή δουλειά από τους Αναδόχους, π.χ. στο ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης, στο φυσικό υδρολογικό μοντέλο, στην αναγνώριση των πιέσεων, στην διαπίστωση της κατάστασης των υπόγειων και επιφανειακών υδατικών πόρων.
Στο μόνο θέμα που ΔΕΝ απαντά το Προσχέδιο και ξεκινούν οι παρανοήσεις και τα αντικρουόμενα μέτρα (σύμφωνα με τις εστιάσεις του κ.Δασακλή, βλ. παραπάνω σχόλιο) είναι το πόσο νερό είναι διαθέσιμο για γεωργική χρήση στις υπολεκάνες του κάμπου της Θεσσαλίας, για την αειφορική χρήση των υδατικών πόρων (οικονομία-κοινωνία-περιβάλλον). Εάν αυτό δεν υπάρξει, ώστε να διαρθρωθούν αντίστοιχα οι καλλιέργειες και οι μέθοδοι άρδευσης, τίποτα δεν πρόκειται να τακτοποιηθεί διαχειριστικά, όλα θα παραμένουν ανοικτά προς ερμηνεία, και αναπόφευκτα θα υπάρχουν συγκρούσεις και πολιτικά “πάρε-δώσε”.

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ Δ.Ε.Υ.Α. ΚΟΖΑΝΗΣ ΕΠΙ ΤΗΣ 2ΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΣΔΛΑΠ ΥΔ09

1. Στο Προσχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών σε σχέση με την 1η αναθεώρηση έχει διαγραφεί από τις πιέσεις στα υπόγεια υδατικά EL0900061 Πτολεμαΐδας, EL0900062 Νοτίου Πεδίου, EL0900063 Καρυοχωρίου Κλείτους , η βιομηχανική δραστηριότητα της ΔΕΗ, καθώς και η ανθρωπογενής ρύπανση των υπογείων υδάτων με εξασθενές χρώμιο.
Στα πλαίσια των δύο (2) προγραμματικών συμβάσεων που πραγματοποίησαν η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, ο Δήμος Κοζάνης, η Δ.Ε.Υ.Α. Κοζάνης και το Α.Π.Θ. εντοπίζεται σημαντική ρύπανση με εξασθενές χρώμιο στα υπόγεια ύδατα της περιοχής. https://pta.pdm.gr/studies/prosdiorismos-chorikis-kai-chronikis-metavolis-tis-rypansis-ton-ypogeion-neron-sti-lekani-sarigkiol-me-eksasthenes-chromio/
Οι γεωτρήσεις ύδρευσης (ΕΜΣΥ: 0900000092255, 0900000092297,
0900000092289, 0900000092305, 0900000092313), λόγω των υπερβάσεων σε
εξασθενές χρώμιο, έχουν σφραγιστεί και η ΔΕΥΑΚ εξασφάλισε την υδροδότηση
των οικισμών με τη διασύνδεση τους με το υδραγωγείο της πόλης της Κοζάνης.
Προτάσεις:
• Προσθήκη στις πιέσεις για την κακή και ποσοτική κατάσταση στα υπόγεια υδατικά: EL0900061 Πτολεμαϊδας, EL0900062 Νοτίου Πεδίου, EL0900063 Καρυοχωρίου Κλείτους της βιομηχανικής δραστηριότητας της ΔΕΗ και της ανθρωπογενούς ρύπανσης των υπογείων υδάτων με εξασθενές χρώμιο.
• Επαναφορά του μέτρου της 1ης αναθεώρησης : M09Σ1606
Περαιτέρω διερεύνηση για την προέλευση του Cr στο υπόγειο νερό στα Δημοτικά Διαμερίσματα της λεκάνης Σαριγκιόλ του Δήμου Κοζάνης (Ακρινής – Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου).

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ Δ.Ε.Υ.Α. ΚΟΖΑΝΗΣ ΕΠΙ ΤΗΣ 2ΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΣΔΛΑΠ ΥΔ09

1. Στο Προσχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών σε σχέση με την 1η αναθεώρηση έχει διαγραφεί από τις πιέσεις στα υπόγεια υδατικά EL0900061 Πτολεμαΐδας, EL0900062 Νοτίου Πεδίου, EL0900063 Καρυοχωρίου Κλείτους , η βιομηχανική δραστηριότητα της ΔΕΗ, καθώς και η ανθρωπογενής ρύπανση των υπογείων υδάτων με εξασθενές χρώμιο.
Στα πλαίσια των δύο (2) προγραμματικών συμβάσεων που πραγματοποίησαν η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, ο Δήμος Κοζάνης, η Δ.Ε.Υ.Α. Κοζάνης και το Α.Π.Θ. εντοπίζεται σημαντική ρύπανση με εξασθενές χρώμιο στα υπόγεια ύδατα της περιοχής.
Οι γεωτρήσεις ύδρευσης (ΕΜΣΥ: 0900000092255, 0900000092297,
0900000092289, 0900000092305, 0900000092313), λόγω των υπερβάσεων σε
εξασθενές χρώμιο, έχουν σφραγιστεί και η ΔΕΥΑΚ εξασφάλισε την υδροδότηση
των οικισμών με τη διασύνδεση τους με το υδραγωγείο της πόλης της Κοζάνης.
Προτάσεις:
• Προσθήκη στις πιέσεις για την κακή και ποσοτική κατάσταση στα υπόγεια υδατικά: EL0900061 Πτολεμαϊδας, EL0900062 Νοτίου Πεδίου, EL0900063 Καρυοχωρίου Κλείτους της βιομηχανικής δραστηριότητας της ΔΕΗ και της ανθρωπογενούς ρύπανσης των υπογείων υδάτων με εξασθενές χρώμιο.
• Επαναφορά του μέτρου της 1ης αναθεώρησης : M09Σ1606
Περαιτέρω διερεύνηση για την προέλευση του Cr στο υπόγειο νερό στα Δημοτικά Διαμερίσματα της λεκάνης Σαριγκιόλ του Δήμου Κοζάνης (Ακρινής – Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου).

2. Η ΔΕΥΑΚ έχει εκπονήσει ειδικές υδρολογικές μελέτες για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας των γεωτρήσεων Βαθυλάκου, Ερμακιάς και Γκιώνας και για της πήγες της Ζωοδόχου Πηγής. Οι εν λόγω ζώνες έχουν ενσωματωθεί στις ΜΠΕ των υδραγωγείων(ΑΕΠΟ 130372/07.11.2022 παρ. Δ5 όρος 93iii (ΑΔΑ: ΩΤΣΟΟΡ1Γ-ΧΥΨ))

Πρόταση:
Να προστεθεί στις προστατευόμενες περιοχές για ύδρευση η ζώνη ΙΙα, έκτασης 3.76 Km2 και η ζώνη ΙΙβ έκτασης 40,8 Km2
Οι γεωτρήσεις του Βαθυλάκου τροφοδοτούν τους οικισμούς, Κοζάνης, Κοίλων, Εξοχής, Κλέιτου, Ν. Χαραυγής, Πτελέας, Οινόης, Βατερού, Αργίλου, Καρυδίτσας, Καρδιάς Εξοχής , Μελισσίων, Νέας Νικόπολης , Σιδερών , Λιβερών, Κτενά, Λευκόβρυσης και Πετρανών και τροφοδοτεί τα υδραγωγεία: Δ.Ε. ΕΛΛΗΣΠΟΝΤΟΥ και Δ.Ε. ΕΛΙΜΕΙΑΣ,

3. Στις Γεωτρήσεις (ΕΜΣΥ : 0900000085002, 0900000084963, 0900000084955) της Τ.Κ. Καρυδίτσας του Δήμου Κοζάνης, εντοπίστηκε ρύπανση οργανικών ενώσεων τριχλωρο/τετραχλωροαιθυλένιο.
Τα αποτελέσματα αυτά έχουν κοινοποιηθεί στη Δνση Υγιεινής της Π.Δ.Μ., οι γεωτρήσεις έχουν σφραγιστεί και η ΔΕΥΑΚ εξασφάλισε την υδροδότηση του οικισμού με τη διασύνδεση του με το υδραγωγείο της πόλης της Κοζάνης.
Πρόταση:
• Στο μετρό : Μ09Σ0510 Ειδικές ρυθμίσεις για τον έλεγχο οργανικών ενώσεων τριχλωρο/τετραχλωρ οαιθυλένιο να συμπεριληφθεί και το ΥΥΣ υποσύστημα Πολυφύτου.

Η ΔΕΥΑΚ εξέφρασε τις απόψεις της, προς τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές με το από 30/06/2023 και με Αρ. πρ. 60447, χωρίς να της ζητηθεί και εφαρμόζοντας τον όρο 93iii της ΕΠΟ (ΑΔΑ: ΩΤΣΟΟΡ1Γ-ΧΥΨ) για τη δραστηριότητα: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ, ΤΗΣ ΔΕΗ Α.Ε.» – ΠΕΤ 1902041910.
Επίσης, το Α.Π. 48131/30.12.2020 έγγραφο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης , αναφέρει ότι:
«…Σε περίπτωση που εξεταστεί η λύση κατάκλισης των Ορυχείων με ύδατα και το σχηματισμό εκτεταμένου ανοιχτού ταμιευτήρα με τη μορφή λίμνης/ων, σας προτείνουμε να ληφθούν υπόψη/μελετηθούν τα ακόλουθα:
– Πιθανή επικοινωνία της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων με τους σχηματισμούς που τροφοδοτούν το βαθύτερο καρστικό υδροφορέα.
– Στατικότητα των πρανών και των υποκείμενων ιζημάτων της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων.
– Ικανή στεγανότητα του πυθμένα της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων.
– Υδατικό ισοζύγιο της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων και σύγκριση με τα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
– Πιθανή επικοινωνία με τα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
Η μελέτη των παραπάνω θα συμβάλει να αποφευχθούν αστοχίες και αλλαγή στην ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων οι οποίες δυνητικά θα μπορούσαν να είναι οι ακόλουθες:
– Αλλαγή στο καθεστώς τροφοδοσίας των υπόγειων υδατικών συστημάτων και μείωση των αποθεμάτων στα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
– Επικοινωνία της λίμνης/ων με τα υπόγεια υδατικά συστήματα που τροφοδοτούν τους οικισμούς και ποιοτική υποβάθμιση τους.
– Ρύπανση των υπόγειων υδατικών συστημάτων από τη μεταβολή του υδρογεωλογικού καθεστώτος της περιοχής.
– Κατάρρευση των πρανών ή και υποχώρηση των ιζημάτων του πυθμένα και αποστράγγιση της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων στα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
Η παρούσα επιστολή έχει συνταχθεί με στόχο να επισημάνει πιθανές μεταβολές στο υδρογεωλογικό καθεστώς της περιοχής, εφόσον επιλεγεί ο σχηματισμός λίμνης/ών στα ανοιχτά ορυχεία, οι οποίες δύναται να επηρεάσουν το υδροσύστημα και την ασφάλεια της τροφοδοσίας νερού της περιοχής.
Ευχής έργον είναι να ληφθεί υπόψιν στο σχεδιασμό και στις επικείμενες μελέτες αποκατάστασης των ορυχείων, τόσο για την οικονομική ευημερία της περιοχής, όσο και για την περιβαλλοντική αειφορία και διασφάλιση της υγείας των πολιτών
Σε περίπτωση νέων δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις προαναφερόμενες θα πρέπει να συνταχθεί ειδική υδρογεωλογική μελέτη η οποία θα τεκμηριώνει ότι η νέα δραστηριότητα δεν δύναται να ρυπάνει ή και να μολύνει παρακείμενους καρστικούς υδροφορείς.»

Πρόταση:
• Εισαγωγή νέου μέτρου για την διερεύνηση των επιπτώσεων της αποκατάστασης των λιγνιτωρυχείων στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα της περιοχής.

4. Στην περιοχή της Κοζάνης λόγω μεγάλης χωρητικότητας του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αναμένεται να καλυφθούν μεγάλες εκτάσεις από φωτοβολταϊκα πάρκα, τα οποία σε τόσο μεγάλες εκτάσεις δύναται:
α) να μεταβάλουν το υδατικό ισοζύγιο της περιοχής με αύξηση απορροής και μείωση κατείσδυσης, και
β) να αυξήσουν την πιθανή ρύπανση από τη λειτουργία των Φ/Β πχ σελήνιο, κάδμιο κλπ.
Πρόταση:
• Εισαγωγή νέου μέτρου για την διερεύνηση των επιπτώσεων των ΑΠΕ στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα της περιοχής.

5. Η ΔΕΥΑΚ έχει εκπονήσει ειδικές υδρολογικές μελέτες για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας των γεωτρήσεων Βαθυλάκου, Ερμακιάς και Γκιώνας και για τις πηγές της Ζωοδόχου Πηγής.
Οι εν λόγω ζώνες έχουν ενσωματωθεί στις ΜΠΕ των υδραγωγείων σε μια προσπάθεια θεσμοθέτησης τους.
Παρόλα αυτά οι εν λόγω ζώνες δεν μνημονεύονται στα ΣΛΑΠ.

Προτάσεις:
• Αναφορά στο σχέδιο των μελετών που έχουν εκπονηθεί για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας, των γεωτρήσεων Βαθυλάκου, Ερμακιάς και Γκιώνας και για τις πηγές της Ζωοδόχου Πηγής.
• Στο μέτρο Μ09Β0402 Προστασία ΥΥΣ που εντάσσονται στο μητρώο προστατευόμενων περιοχών ανθρώπινης κατανάλωσης και καθορισμός θεσμικού πλαισίου προστασίας και Μ09Β0403 Προστασία υδροληπτικών έργων ύδατος που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση από Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα, προσθήκη παραγράφου για τη θεσμοθέτηση των ζωνών, όπου οι ειδικές υδρογεωλογικές μελέτες, συντάσσεται ΣΜΠΕ και μετά την έγκριση της οποίας, οι ζώνες θα ενσωματωθούν, ως Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) στα Τοπικά Χωρικά Σχέδια (ΤΠΧ) των Δήμων.
Η ανωτέρω διαδικασία εφαρμόστηκε στο Αριθ. 3018/167095 Έγκριση Μελέτης «Αναθεώρηση και Επέκταση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Πολεοδομικού Συγκροτήματος (Π.Σ.) Βόλου» ΦΕΚ 237 ΑΑΠ 4-11-2016.

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ Δ.Ε.Υ.Α. ΚΟΖΑΝΗΣ ΕΠΙ ΤΗΣ 2ΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΣΔΛΑΠ ΥΔ09

1. Στο Προσχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών σε σχέση με την 1η αναθεώρηση έχει διαγραφεί από τις πιέσεις στα υπόγεια υδατικά EL0900061 Πτολεμαΐδας, EL0900062 Νοτίου Πεδίου, EL0900063 Καρυοχωρίου Κλείτους , η βιομηχανική δραστηριότητα της ΔΕΗ, καθώς και η ανθρωπογενής ρύπανση των υπογείων υδάτων με εξασθενές χρώμιο.
Στα πλαίσια των δύο (2) προγραμματικών συμβάσεων που πραγματοποίησαν η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, ο Δήμος Κοζάνης, η Δ.Ε.Υ.Α. Κοζάνης και το Α.Π.Θ. εντοπίζεται σημαντική ρύπανση με εξασθενές χρώμιο στα υπόγεια ύδατα της περιοχής. https://pta.pdm.gr/studies/prosdiorismos-chorikis-kai-chronikis-metavolis-tis-rypansis-ton-ypogeion-neron-sti-lekani-sarigkiol-me-eksasthenes-chromio/
Οι γεωτρήσεις ύδρευσης (ΕΜΣΥ: 0900000092255, 0900000092297,
0900000092289, 0900000092305, 0900000092313), λόγω των υπερβάσεων σε
εξασθενές χρώμιο, έχουν σφραγιστεί και η ΔΕΥΑΚ εξασφάλισε την υδροδότηση
των οικισμών με τη διασύνδεση τους με το υδραγωγείο της πόλης της Κοζάνης.
Προτάσεις:
• Προσθήκη στις πιέσεις για την κακή και ποσοτική κατάσταση στα υπόγεια υδατικά: EL0900061 Πτολεμαϊδας, EL0900062 Νοτίου Πεδίου, EL0900063 Καρυοχωρίου Κλείτους της βιομηχανικής δραστηριότητας της ΔΕΗ και της ανθρωπογενούς ρύπανσης των υπογείων υδάτων με εξασθενές χρώμιο.
• Επαναφορά του μέτρου της 1ης αναθεώρησης : M09Σ1606
Περαιτέρω διερεύνηση για την προέλευση του Cr στο υπόγειο νερό στα Δημοτικά Διαμερίσματα της λεκάνης Σαριγκιόλ του Δήμου Κοζάνης (Ακρινής – Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου).

2. Η ΔΕΥΑΚ έχει εκπονήσει ειδικές υδρολογικές μελέτες για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας (https://pta.pdm.gr/studies/anaptyksi-methodologias-gia-tin-prostasia-kai-ti-veltisti-diacheirisi-karstikon-ydroforeon-trofodosias-ydragogeion-dimou-kozanis/) των γεωτρήσεων Βαθυλάκου, Ερμακιάς και Γκιώνας και για της πήγες της Ζωοδόχου Πηγής. Οι εν λόγω ζώνες έχουν ενσωματωθεί στις ΜΠΕ των υδραγωγείων(ΑΕΠΟ 130372/07.11.2022 παρ. Δ5 όρος 93iii (ΑΔΑ: ΩΤΣΟΟΡ1Γ-ΧΥΨ))

Πρόταση:
Να προστεθεί στις προστατευόμενες περιοχές για ύδρευση η ζώνη ΙΙα, έκτασης 3.76 Km2 και η ζώνη ΙΙβ έκτασης 40,8 Km2 (https://www.deyakozanis.gr/zones-prostasias-ydrosimeion/)
Οι γεωτρήσεις του Βαθυλάκου τροφοδοτούν τους οικισμούς, Κοζάνης, Κοίλων, Εξοχής, Κλέιτου, Ν. Χαραυγής, Πτελέας, Οινόης, Βατερού, Αργίλου, Καρυδίτσας, Καρδιάς Εξοχής , Μελισσίων, Νέας Νικόπολης , Σιδερών , Λιβερών, Κτενά, Λευκόβρυσης και Πετρανών και τροφοδοτεί τα υδραγωγεία: Δ.Ε. ΕΛΛΗΣΠΟΝΤΟΥ και Δ.Ε. ΕΛΙΜΕΙΑΣ,

3. Στις Γεωτρήσεις (ΕΜΣΥ : 0900000085002, 0900000084963, 0900000084955) της Τ.Κ. Καρυδίτσας του Δήμου Κοζάνης, εντοπίστηκε ρύπανση οργανικών ενώσεων τριχλωρο/τετραχλωροαιθυλένιο.
Τα αποτελέσματα αυτά έχουν κοινοποιηθεί στη Δνση Υγιεινής της Π.Δ.Μ., οι γεωτρήσεις έχουν σφραγιστεί και η ΔΕΥΑΚ εξασφάλισε την υδροδότηση του οικισμού με τη διασύνδεση του με το υδραγωγείο της πόλης της Κοζάνης.
Πρόταση:
• Στο μετρό : Μ09Σ0510 Ειδικές ρυθμίσεις για τον έλεγχο οργανικών ενώσεων τριχλωρο/τετραχλωρ οαιθυλένιο να συμπεριληφθεί και το ΥΥΣ υποσύστημα Πολυφύτου.

Η ΔΕΥΑΚ εξέφρασε τις απόψεις της, προς τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές με το από 30/06/2023 και με Αρ. πρ. 60447, χωρίς να της ζητηθεί και εφαρμόζοντας τον όρο 93iii της ΕΠΟ (ΑΔΑ: ΩΤΣΟΟΡ1Γ-ΧΥΨ) για τη δραστηριότητα: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ, ΤΗΣ ΔΕΗ Α.Ε.» – ΠΕΤ 1902041910.
Επίσης, το Α.Π. 48131/30.12.2020 έγγραφο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης , αναφέρει ότι:
«…Σε περίπτωση που εξεταστεί η λύση κατάκλισης των Ορυχείων με ύδατα και το σχηματισμό εκτεταμένου ανοιχτού ταμιευτήρα με τη μορφή λίμνης/ων, σας προτείνουμε να ληφθούν υπόψη/μελετηθούν τα ακόλουθα:
– Πιθανή επικοινωνία της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων με τους σχηματισμούς που τροφοδοτούν το βαθύτερο καρστικό υδροφορέα.
– Στατικότητα των πρανών και των υποκείμενων ιζημάτων της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων.
– Ικανή στεγανότητα του πυθμένα της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων.
– Υδατικό ισοζύγιο της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων και σύγκριση με τα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
– Πιθανή επικοινωνία με τα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
Η μελέτη των παραπάνω θα συμβάλει να αποφευχθούν αστοχίες και αλλαγή στην ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων οι οποίες δυνητικά θα μπορούσαν να είναι οι ακόλουθες:
– Αλλαγή στο καθεστώς τροφοδοσίας των υπόγειων υδατικών συστημάτων και μείωση των αποθεμάτων στα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
– Επικοινωνία της λίμνης/ων με τα υπόγεια υδατικά συστήματα που τροφοδοτούν τους οικισμούς και ποιοτική υποβάθμιση τους.
– Ρύπανση των υπόγειων υδατικών συστημάτων από τη μεταβολή του υδρογεωλογικού καθεστώτος της περιοχής.
– Κατάρρευση των πρανών ή και υποχώρηση των ιζημάτων του πυθμένα και αποστράγγιση της σχεδιαζόμενης λίμνης/ων στα γειτονικά υπόγεια υδατικά συστήματα.
Η παρούσα επιστολή έχει συνταχθεί με στόχο να επισημάνει πιθανές μεταβολές στο υδρογεωλογικό καθεστώς της περιοχής, εφόσον επιλεγεί ο σχηματισμός λίμνης/ών στα ανοιχτά ορυχεία, οι οποίες δύναται να επηρεάσουν το υδροσύστημα και την ασφάλεια της τροφοδοσίας νερού της περιοχής.
Ευχής έργον είναι να ληφθεί υπόψιν στο σχεδιασμό και στις επικείμενες μελέτες αποκατάστασης των ορυχείων, τόσο για την οικονομική ευημερία της περιοχής, όσο και για την περιβαλλοντική αειφορία και διασφάλιση της υγείας των πολιτών
Σε περίπτωση νέων δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις προαναφερόμενες θα πρέπει να συνταχθεί ειδική υδρογεωλογική μελέτη η οποία θα τεκμηριώνει ότι η νέα δραστηριότητα δεν δύναται να ρυπάνει ή και να μολύνει παρακείμενους καρστικούς υδροφορείς.»

Πρόταση:
• Εισαγωγή νέου μέτρου για την διερεύνηση των επιπτώσεων της αποκατάστασης των λιγνιτωρυχείων στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα της περιοχής.

4. Στην περιοχή της Κοζάνης λόγω μεγάλης χωρητικότητας του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αναμένεται να καλυφθούν μεγάλες εκτάσεις από φωτοβολταϊκα πάρκα, τα οποία σε τόσο μεγάλες εκτάσεις δύναται:
α) να μεταβάλουν το υδατικό ισοζύγιο της περιοχής με αύξηση απορροής και μείωση κατείσδυσης, και
β) να αυξήσουν την πιθανή ρύπανση από τη λειτουργία των Φ/Β πχ σελήνιο, κάδμιο κλπ.
Πρόταση:
• Εισαγωγή νέου μέτρου για την διερεύνηση των επιπτώσεων των ΑΠΕ στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα της περιοχής.

5. Η ΔΕΥΑΚ έχει εκπονήσει ειδικές υδρολογικές μελέτες για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας των γεωτρήσεων Βαθυλάκου, Ερμακιάς και Γκιώνας και για τις πηγές της Ζωοδόχου Πηγής.
Οι εν λόγω ζώνες έχουν ενσωματωθεί στις ΜΠΕ των υδραγωγείων σε μια προσπάθεια θεσμοθέτησης τους.
Παρόλα αυτά οι εν λόγω ζώνες δεν μνημονεύονται στα ΣΛΑΠ.

Προτάσεις:
• Αναφορά στο σχέδιο των μελετών που έχουν εκπονηθεί για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας, των γεωτρήσεων Βαθυλάκου, Ερμακιάς και Γκιώνας και για τις πηγές της Ζωοδόχου Πηγής.
• Στο μέτρο Μ09Β0402 Προστασία ΥΥΣ που εντάσσονται στο μητρώο προστατευόμενων περιοχών ανθρώπινης κατανάλωσης και καθορισμός θεσμικού πλαισίου προστασίας και Μ09Β0403 Προστασία υδροληπτικών έργων ύδατος που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση από Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα, προσθήκη παραγράφου για τη θεσμοθέτηση των ζωνών, όπου οι ειδικές υδρογεωλογικές μελέτες, συντάσσεται ΣΜΠΕ και μετά την έγκριση της οποίας, οι ζώνες θα ενσωματωθούν, ως Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) στα Τοπικά Χωρικά Σχέδια (ΤΠΧ) των Δήμων.
Η ανωτέρω διαδικασία εφαρμόστηκε στο Αριθ. 3018/167095 Έγκριση Μελέτης «Αναθεώρηση και Επέκταση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Πολεοδομικού Συγκροτήματος (Π.Σ.) Βόλου» ΦΕΚ 237 ΑΑΠ 4-11-2016.

Σχόλια του Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) στη δημόσια διαβούλευση του έργου «2η Αναθεώρηση Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Νήσων Αιγαίου».

Α. Επανεισαγωγή της παραδοσιακής πρακτικής των λίθινων αναβαθμών σε ρέματα εφήμερης ροής ως λύση βασισμένη στη φύση (Nature based solution).

Τι είναι οι λίθινοι αναβαθμοί;

Εδώ και αιώνες, οι κοινότητες των άνυδρων νησιών της Μεσογείου, και πιο συγκεκριμένα του Αιγαίου, έχουν διατηρήσει έναν μεγάλο αριθμό παραδοσιακών τεχνικών διαχείρισης των υδάτων. Οι τεχνικές αυτές εφαρμόζονται για την αειφόρο διαχείριση ενός πόρου, ο οποίος είναι διαχρονικά σε έλλειμα. Ανάμεσά τους είναι τα πηγάδια, οι νεραύλακες, οι νερόμυλοι ή οι δεξαμενές, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι λίθινοι αναβαθμοί κατά μήκος χειμάρρων και εφήμερων ρεμάτων.

Οι λίθινοι αναβαθμοί αποτελούν ημιμόνιμες δομές, οι οποίες δημιουργούνται από τοπικά υλικά, κυρίως πέτρες και άλλα φερτά υλικά των ρεμάτων ή των χειμάρρων όπου κατασκευάζονται. Πρόκειται στην ουσία για μικρά λίθινα φράγματα, που κατασκευάζονται εγκάρσια στην κοίτη ενός ρέματος/χειμάρρου, ‘σκαλοπατιάζοντας’ την κλίση της κοίτης. Οι μικρές γούρνες που σχηματίζονται καθιστούν το νερό άμεσα διαθέσιμο για ποικίλες χρήσεις. Το ύψος των αναβαθμών δεν υπερβαίνει τα 60-80 εκατοστά, σπάνια το 1 μέτρο, ενώ η πυκνότητά τους κατά μήκος των ρεμάτων ποικίλει ανάλογα με τους σκοπούς που εξυπηρετεί. Οι λίθινοι αναβαθμοί είναι μικρής κλίμακας, πολυλειτουργικές και πράσινες υποδομές, χαμηλού κόστους, οι οποίες προσαρμόζονται αρμονικά στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον. Παραδοσιακά, οι λίθινοι αναβαθμοί δημιουργούνται με την τεχνική της ξερολιθιάς, μια τεχνική που χαρακτηρίζει το τοπίο των Κυκλάδων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί αυτό της «πεζούλας», πρακτική που επιτρέπει εδώ και αιώνες την καλλιέργεια πολλών περιοχών μεγάλων κλίσεων ή φτωχών εδαφών.

Διαχρονικά, σκοπός των αναβαθμών υπήρξε η μείωση της επιφανειακής ταχύτητας του νερού (απορροής) και η συλλογή του για άρδευση των καλλιεργειών ή για το ‘πότισμα’ κτηνοτροφικών ζώων. Σήμερα, και υπό το πρίσμα των σφοδρών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, οι λίθινοι αναβαθμοί έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν και άλλα οφέλη, τόσο για την προσαρμογή των τοπικών κοινοτήτων στις επιπτώσεις αυτές όσο και για την διατήρηση υγιών οικοσυστήματα (1 & 2). Θεωρούνται, έτσι, μία λύση βασισμένη στη φύση (Nature based solution).
 
Εφαρμογές της πρακτικής των λίθινων αναβαθμών έως σήμερα.

Παρόλο που οι λίθινοι αναβαθμοί αποτελούν μία πρακτική η οποία χρησιμοποιήθηκε στην περιοχή του Αιγαίου επί χιλιετίες στο παρελθόν, πράγμα που μαρτυρούν ανασκαφές και αρχαιολογικές μελέτες σε αρκετά μέρη της Ελλάδας (3), η πρώτη προσπάθεια επαναφοράς τους πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘90. Πιο συγκεκριμένα, στην Απείρανθο Νάξου, και με πρωτοβουλία του Μανώλη Γλέζου, πραγματοποιήθηκε η κατασκευή νέων αναβαθμών αλλά και η συντήρηση των ήδη υπαρχόντων στο πλαίσιο του προγράμματος MEDSPA (1992-1994). Στόχος του έργου ήταν τόσο η μείωση της επιφανειακής απορροής όσο και η αύξηση του ποσοστού του νερού που διαπερνά το υπέδαφος και εμπλουτίζει τα υπόγεια υδροφόρα στρώματα.
Στον 21ο αιώνα, η επαναφορά των αναβαθμών ως μία πράσινη λύση βασισμένη στη φύση, πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 στα Κύθηρα, από το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) σε συνεργασία με το Κυθηραϊκό Ίδρυμα Πολιτισμού & Ανάπτυξης (ΚΙΠΑ). Κατά τη διάρκεια του έργου, κατασκευάστηκαν συνολικά 26 λιθόκτιστοι αναβαθμοί, σε μια ζώνη παρέμβαση μήκους 1,6 χλμ στο ρέμα Καραβά, επεκτείνοντας σημαντικά ένα προϋπάρχον δίκτυο το οποίο είχε δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘50. Το έργο πραγματοποιήθηκε κυρίως με την εθελοντική συνδρομή τοπικών φορέων και πολιτών. Τα αποτελέσματα ήταν εμφανή μέσα σε λίγες εβδομάδες από την κατασκευή τους: η πλειοψηφία των αναβαθμών γέμισαν νερό και η ροή του ρέματος αποκαταστάθηκε.

Το 2021 ακολούθησε η έναρξη των προπαρασκευαστικών δράσεων για την παρέμβαση στο νησί της Πάρου, μέσα από τη συνεργασία των WWF Ελλάς, MedINA, Ελληνικό Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών, Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πάρου και της Ομάδας «Μπουλούκι». Στο πλαίσιο του έργου, τον Ιούνιο του 2022, κατασκευάστηκαν 34 μικροί αναβαθμοί κατά μήκος του Καβουροπόταμου, ένα ρέμα εφήμερης ροής. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου έργου, και για πρώτη φορά, πραγματοποιήθηκε παρακολούθηση του αντικτύπου των αναβαθμών πριν και μετά την εγκατάστασή τους τόσο σε αβιοτικά (στάθμη υπόγειου υδροφορέα) όσο και σε βιοτικά (βλάστηση, ερπετά, αμφίβια, ασπόνδυλα) στοιχεία. Σκοπός αυτού του πιλοτικού έργου ήταν να τεκμηριώσει συστηματικά τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη που προκύπτουν από την κατασκευή των αναβαθμών προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για τη διεύρυνση της προσέγγισης και την αναπαραγωγή της σε επιπλέον μεσογειακά νησιά.

Σήμερα, το MedINA, σε συνεργασία με οργανισμούς της Κοινωνίας των Πολιτών, τοπικές οργανώσεις, ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, επεκτείνει το έργο των λίθινων αναβαθμών εστιάζοντας στην περιοχή των Κυκλάδων – μία από τις πιο τρωτές περιοχές της Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή. Πιο συγκεκριμένα, από τον Σεπτέμβριο του 2023, το MedINA συντονίζει το πρόγραμμα «Mediterranean REsilient inSular Ephemeral sTreams (Med-RESET)», το οποίο στοχεύει στην εγκατάσταση 50 λίθινων αναβαθμών στο ρέμα Μαυρουδή της Ιού καθώς και στη μελέτη χωροθέτησης 120 επιπλέον αναβαθμών στην περιοχή του Κάμπου. Παράλληλα, από το Σεπτέμβριο του 2023, το MedINA συμμετέχει στο πρόγραμμα Horizon «CARDIMED», το οποίο συντονίζει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, με στόχο την εγκατάσταση περισσότερων από 120 αναβαθμών στη λεκάνη απορροής των Καμαρών της Σίφνου. Και στις δύο περιοχές παρέμβασης θα πραγματοποιηθούν μελέτες για την παρακολούθηση του αντικτύπου των αναβαθμών σε αβιοτικά και βιοτικά στοιχεία ενισχύοντας έτσι τη διεθνή βιβλιογραφία με τα οφέλη που προκύπτουν από αυτές τις κατασκευές.
Αναμενόμενα αποτελέσματα.

Επιγραμματικά, οι λίθινοι αναβαθμοί προσφέρουν:

(α) Αντιπλημμυρική προστασία: Με τη δημιουργία των λιθόκτιστων αναβαθμών πραγματοποιείται μείωση της κλίσης της κοίτης του ρέματος ή του χειμάρρου, η οποία μειώνει την επιφανειακή απορροή των υδάτων προστατεύοντας τα κατάντη τμήματα.

(β) Προστασία από τη διάβρωση και την απώλεια των εδαφών: Έχοντας ένα ύψος το οποίο βρίσκεται σε ένα εύρος 40-80 εκατοστών, οι λίθινοι αναβαθμοί κατακρατούν τις φερτές ύλες, αλλά και τα εδάφη που μεταφέρονται από τα ρέματα κατά τη διάρκεια φαινομένων έντονης βροχόπτωσης.

(γ) Ενίσχυση του υπόγειου υδροφορέα: Με τη μείωση της επιφανειακής απορροής, αυξάνεται η κατακράτηση των υδάτων κατά μήκος του ρεμάτων επιτρέποντας έτσι την αύξηση της κατείσδυσης των υδάτων και την ενίσχυση του υπόγειου υδροφορέα. Σημαντική παράμετρο αποτελεί η φύση των πετρωμάτων της περιοχής επέμβασης, καθώς διαφορετικά πετρώματα χαρακτηρίζονται από διαφορετικές φυσικοχημικές ιδιότητες, όπως επίσης και διαφορετική διαπερατότητα.

(δ) Δημιουργία σημαντικών περιοχών για την προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων: Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των αναβαθμών είναι η δημιουργία μικρών τελμάτων ανάντη της κατασκευής τους, η οποία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ενδιαίτημα για πλήθος οργανισμών, όπως πουλιά, αρθρόποδα, αμφίβια, αλλά και είδη χλωρίδας.

(ε) Ενίσχυση των παραδοσιακών χρήσεων γης: Κατά τη διάρκεια της χωροθέτησής τους, σημαντική παράμετρο αποτελεί η διερεύνηση των ωφελειών που μπορεί να έχουν ως κατασκευές για την υποστήριξη ήπιων αγροκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων. Οι λίθινοι αναβαθμοί αποτελούν λύση βασισμένη στη φύση, η οποία με μικρό κόστος μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες άρδευσης μικρών κτημάτων, αλλά και το ‘πότισμα’ μικρών κτηνοτροφικών μονάδων με άμεσο όφελος για την τοπική κοινωνία.

(ζ) Ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και πολιτιστικής κληρονομιάς: Πρόκειται για την αναβίωση και εξέλιξη μια παραδοσιακής πρακτικής διαχείρισης του νερού. Η πρακτική αυτή βασίζεται στον πολιτισμό των άνυδρων νησιών του Αιγαίου και της Μεσογείου και για την εφαρμογή της γίνεται χρήση τοπικών συνεργείων και μαστόρων της πέτρας, ενισχύοντας έτσι την τοπική οικονομία και τη διαφύλαξη της παράδοσης. Αποτελούν επίσης ιδανικά έργα για εκπαιδευτικές δράσεις, ενώ στην περίπτωση των Κυθήρων αποτελούν και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος, με συνοδές περιγραφές/αφηγήσεις, συμβάλλοντας παράλληλα στον εξωραϊσμό της συγκεκριμένης πεζοπορικής διαδρομής.
Προτάσεις.

Για τους παραπάνω λόγους, προτείνουμε να προστεθεί στο ΣΔΛΑΠ ως βασικό μέτρο:

Η επανεισαγωγή της παραδοσιακής πρακτικής των λίθινων αναβαθμών στα εφήμερα ρέματα των νησιών του Αιγαίου.

Πηγές:

Σακελλαράκης Φ.Ν., Γεωργιάδης Ν., Παραγκαμιάν Κ., Γιαννακάκης Θ., Νικολουδάκης Ι., Σπανέλη Β., Κουτρόπουλος Γ., Κωστούλας Π. & Ρ. Ζαφειρίου. 2023. Λιθόκτιστοι αναβαθμοί σε ρέματα εφήμερης ροής: μια πράσινη υποδομή βασισμένη στη φύση για την προσαρμογή άνυδρων οικοσυστημάτων στην κλιματική κρίση. 11ο Συνέδριο της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρίας, Πάτρα, 4-7 Οκτωβρίου.

Giannakakis Th., Georgiadis N., Paragamian K., Nikoloudakis I., Karamanes N., Sakellarakis F.-N. 2022. Traditional stone weirs: a green infrastructure to tackle water scarcity in small arid islands. Proceedings of the 7th International Association for Hydro-Environment Engineering and Research Europe Congress. Athens, Greece. Pp. 222-224.

https://hydriaproject.info/el/case-studies/greece-crete-water-management-in-zakros-area/relevance

Β. Άρση/απομάκρυνση τεχνητών εμποδίων από ποταμούς.

Η ολοκλήρωση της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών είναι καθοριστικής σημασίας για τη συμμόρφωση της Ελλάδας όχι μόνο με την Οδηγία πλαίσιο για τα Ύδατα και τους στόχους που αυτή θέτει έως το 2027, αλλά και με πλήθος άλλων νομοθετημάτων, στρατηγικών και πολιτικών, όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης.

Στο ΣΔΛΑΠ γίνεται γενική αναφορά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Απουσιάζει, ωστόσο, από το κείμενο σαφής αναφορά στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, που ναι μεν αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θέτει ωστόσο σαφείς και μετρήσιμους στόχους για τα εσωτερικά ύδατα της Ευρώπης, το αντικείμενο, δηλαδή, των ΣΔΛΑΠ. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αναγνωρίζοντας τα επιστημονικά ευρήματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τους ποταμούς της Ευρώπης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται στην πλειοψηφία τους ως ιδιαίτερα τροποποιημένοι και κατακερματισμένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς (εκτροπές, διευθετήσεις, φράγματα, ιρλανδικές διαβάσεις, εγκιβωτισμούς, δρόμους κλπ.), και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής.

Ο χαρακτηρισμός των ποταμών της Ευρώπης ως ιδιαιτέρως τροποποιημένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς προκύπτει από τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού επιστημονικού έργου AMBER (Adaptive Management of Barriers in European Rivers), στο οποίο συμμετείχαν 20 φορείς, κυρίως ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά ιδρύματα. Πρόκειται για αριθμό διπλάσιο από αυτόν που υπολόγιζε η επιστημονική κοινότητα το 2020, πριν, δηλαδή, την εκπόνηση της σχετικής μελέτης. Οι ευρωπαϊκοί ποταμοί απλώνονται σε ένα υδρογραφικό δίκτυο μήκους 1,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, εκτιμάται ότι κάθε 1 με 2 χιλιόμετρα ροής συναντά κανείς ένα τεχνητό εμπόδιο: φράγμα, εκτροπή, εγκιβωτισμό, κανάλι, ιρλανδική διάβαση, αγωγό, αναβαθμό, δρόμο κλπ. Οι φραγμοί συμβάλλουν καθοριστικά στην τροποποίηση του υδρομορφολογικού καθεστώτος των ποτάμιων οικοσυστημάτων με πολλαπλές αρνητικές και δύσκολα αναστρέψιμες επιπτώσεις στη φύση και κατά συνέπεια στον άνθρωπο.

Τα τεχνητά εμπόδια στα ποτάμια είναι ένας από τους πέντε κύριους λόγους απώλειας της βιοποικιλότητας. Από το 1970 μέχρι σήμερα οι πληθυσμοί των μεταναστευτικών ειδών ψαριών των εσωτερικών υδάτων έχουν μειωθεί στην Ευρώπη κατά 93% (Deinet et al., 2020). Και αν οι επιπτώσεις στην ιχθυοπανίδα και τα άμεσα εξαρτώμενα από αυτήν είδη στα εσωτερικά ύδατα είναι εμφανείς, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επηρεάζεται μόνο η βιοποικιλότητα εντός των ποταμών από τους φραγμούς. Οι αρνητικές επιπτώσεις εκτείνονται στη γύρω άγρια ζωή (π.χ. μέσω της διάνοιξης νέων δρόμων) (Kati et al., 2019) και στις τοπικές κοινότητες (π.χ. μέσω εκτοπισμού λόγω διαρρήξεων φραγμάτων, όπως στα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλία και τη Λιβύη κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Daniel). Επιπρόσθετα, λόγω της έκλυσης αερίων του θερμοκηπίου από τους ταμιευτήρες που δημιουργούν τα φράγματα, εντείνεται η κλιματική κρίση (Soued, 2022). Τέλος, υποβαθμίζεται η ποιότητα των υδάτων τόσο κατάντη όσο και ανάντη των τεχνητών φραγμών.

Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε εκ νέου το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ, βάσει της οποίας η επικοινωνία και συνδεσιμότητα των ποταμών είναι το κλειδί για την επίτευξη καλής οικολογικής κατάστασης των υδάτων, ενώ οι τεχνητοί φραγμοί αποτελούν σημαντική πίεση για το 20% των ευρωπαϊκών επιφανειακών υδάτων και έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι ποταμοί δεν μπορούν να επανέλθουν σε καλή οικολογική κατάσταση. Η οικολογική κατάσταση προσδιορίζεται περαιτέρω στο παράρτημα 5 της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα, με ένα σύνολο ποιοτικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται ως δείκτες για την ταξινόμηση των υδατικών σωμάτων ως υψηλής, καλής, μέτριας, ελλιπούς και κακής κατάστασης. Για τα ποτάμια υδάτινα σώματα, αυτά περιλαμβάνουν, εκτός από τα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία & τα φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία, και τα υδρομορφολογικά ποιοτικά στοιχεία υποστήριξης, δηλαδή το υδρολογικό καθεστώς, τη συνέχεια και συνδεσιμότητα του ποταμού και τις μορφολογικές συνθήκες (π.χ. ταχύτητα ρεύματος, κατάσταση παρόχθιας ζώνης). Τα υδροµορφολογικά στοιχεία ποιότητας ορίζονται ρητά για την απόδοση υψηλής οικολογικής κατάστασης σε ένα ποτάμιο υδάτινο σώμα και αφορούν σε εντελώς – ή σχεδόν εντελώς – αδιατάρακτες συνθήκες. Ειδικότερα, όσον αφορά τη συνέχεια και συνδεσιμότητα ενός ποταμού, προκειμένου να επιτευχθεί υψηλή οικολογική κατάσταση, απαιτείται απουσία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και απρόσκοπτη μετανάστευση των υδρόβιων οργανισμών και των ιζημάτων. Όσον αφορά στις μορφολογικές συνθήκες -μεταξύ άλλων- οι παρόχθιες ζώνες θα πρέπει να βρίσκονται σε φυσική κατάσταση.

Στηριζόμενη η Επιτροπή στις δεσμεύσεις των κρατών – μελών έως το 2027, που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα, εξέδωσε το 2020 την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, με ορίζοντα το 2030, που αναμένεται να γίνει δεσμευτική μέσω του νέου ευρωπαϊκού νόμου για την αποκατάσταση της φύσης (EU Nature Restoration Law). Σε αυτήν τη Στρατηγική, προέβλεψε – εκτός των άλλων – την απομάκρυνση τεχνητών φραγμών στη διαμήκη και πλευρική διάσταση ενός ποτάμιου οικοσυστήματος, με στόχο την απελευθέρωση τουλάχιστον 25.000 χιλιομέτρων ροής, αλλά και την αποκατάσταση παρεμβάσεων, που έγιναν στο παρελθόν στους ποταμούς της Ευρώπης, στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας, όπως διευθετήσεις ποταμών, ρεμάτων, κοίτης κλπ. Συμπληρωματικά, προτείνεται η λήψη μέτρων, όπως η αποκατάσταση της παρόχθιας βλάστησης που σε πολλές περιπτώσεις έχει υποβαθμιστεί σημαντικά λόγω των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, ένας σαφής ορισμός για έναν ποταμό ελεύθερης ροής είναι: ο ποταμός ο οποίος υποστηρίζει τη συνδεσιμότητα των υδάτων, των ιζημάτων, των θρεπτικών ουσιών, της ύλης και των οργανισμών εντός του ποτάμιου συστήματος, καθώς και στα περιβάλλοντα τοπία, και στις τέσσερις διαστάσεις που αναφέρονται κατωτέρω: 1. διαμήκης (συνδεσιμότητα μεταξύ των ανάντη και κατάντη τμημάτων του ποταμού), 2. πλευρική (συνδεσιμότητα με πλημμυροπεδιάδες και παρόχθιες περιοχές), 3. κατακόρυφη (συνδεσιμότητα με τα υπόγεια ύδατα και την ατμόσφαιρα), και 4. χρονική (συνδεσιμότητα με βάση την εποχικότητα των ροών).

Η ελεύθερη ροή των ποταμών και η ως εκ τούτου ελεύθερη μετακίνηση των ειδών απορρέει και από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ, καθώς και από τον Κανονισμό 1100/2007 για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος του Κρισίμως Κινδυνεύοντος Ευρωπαϊκού Χελιού. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα 5 αυτόχθονα είδη πέστροφας, η παρουσία τεχνητών φραγμών οδηγεί σε κατακερματισμό των ενδιαιτημάτων τους με αρνητικές συνέπειες στους πληθυσμούς τους, που ήδη χαρακτηρίζονται από μικρό μέγεθος και περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση και βρίσκονται σε μη ικανοποιητικό καθεστώς διατήρησης (Σπάλα, 2019).

Σημειώνεται ότι πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη εφαρμόσει τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα έως το 2030 και του νέου Ευρωπαϊκού Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης και έχουν απομακρύνει εκατοντάδες τεχνητούς φραγμούς από τους ποταμούς τους, ενώ η απομάκρυνσή τους ως κύριο μέτρο διαχείρισης και αποκατάστασης λεκανών απορροής ποταμών (ΛΑΠ) και ως εκ τούτου συμμόρφωσης με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα είναι ενταγμένη στο 71% των ΣΔΛΑΠ της Ευρώπης. Έτσι, μόνο το 2022 απομακρύνθηκαν από τη φύση 325 φραγμοί σε 16 Ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για μία αύξηση 36% σε σχέση με τα στοιχεία του 2021. Τα επόμενα χρόνια η αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης τεχνητών φραγμών αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Το MedINA, σε συνεργασία με διεθνείς φορείς, που διαθέτουν τη σχετική τεχνογνωσία, θα υλοποιήσει μεταξύ 2023-2026 το έργο ‘Απομάκρυνση φραγμών από ποταμούς: σχέδιο εφαρμογής για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη’. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, αναμένεται -εκτός των άλλων- να υλοποιηθούν επιμορφωτικά σεμινάρια που θα απευθύνονται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που δεσμεύονται ή ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν τα επόμενα χρόνια τους στόχους της νομοθεσίας για την αποκατάσταση των ποταμών. Χρηματοδοτικός φορέας είναι το Open Rivers Programme, ένα χρηματοδοτικό εργαλείο αφιερωμένο στην αποκατάσταση της ελεύθερης ροής των ποταμών, που θα χρηματοδοτήσει έως το 2027 αιτήσεις συνολικού προϋπολογισμού άνω των 40.000.000 ευρώ για απομάκρυνση τεχνητών φραγμών. Επιλέξιμοι φορείς που μπορούν να συμμετέχουν στις προσκλήσεις του Open Rivers Programme είναι δημόσιοι, όπως οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και ιδιωτικοί, όπως οι Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες.

Βάσει των παραπάνω, προτείνουμε να προστεθεί στο ΣΔΛΑΠ σαφής αναφορά στα εξής:

1. Στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και στους στόχους της για την αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης φραγμών και της επαναφοράς των παρόχθιων ζωνών σε φυσική κατάσταση (EU Biodiversity Strategy to 2030 & Barrier Removal for River Restoration).
2. Στον υπό τελική διαμόρφωση Ευρωπαϊκό Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης (EU Nature Restoration Law), στον οποίο οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα γίνονται δεσμευτικοί για τα κράτη μέλη.

Όσον αφορά στο πρόγραμμα μέτρων του ΣΔΛΑΠ, για την επίτευξη της καλής κατάστασης του Υδατικού Διαμερίσματος Νήσων Αιγαίου έως το 2027, προτείνουμε την προσθήκη των παρακάτω βασικών μέτρων:

1. Λεπτομερής καταγραφή τεχνητών εμποδίων σε κάθε ΛΑΠ των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας.
2. Άρση παρωχημένων τεχνητών εμποδίων από ποταμούς και ρέματα, ώστε να αποκατασταθούν οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις και να επανέλθει η συνδεσιμότητα της ροής, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Βιβλιογραφία:

Adaptive Management of Barriers in European Rivers. https://amber.international/

COM (2020) 380 final EU Biodiversity Strategy for 2030 Bringing nature back into our lives. https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:a3c806a6-9ab3-11ea-9d2d-01aa75ed71a1.0005.02/DOC_1&format=PDF

Deinet, S., Scott-Gatty, K., Rotton, H., Twardek, W. M., Marconi, V., McRae, L., Baumgartner, L. J., Brink, K., Claussen, J. E., Cooke, S. J., Darwall, W., Eriksson, B. K., Garcia de Leaniz, C., Hogan, Z., Royte, J., Silva, L. G. M., Thieme, M. L., Tickner, D., Waldman, J., Wanningen, H., Weyl, O. L. F., Berkhuysen, A. (2020). The Living Planet Index (LPI) for migratory freshwater fish – Technical Report. World Fish Migration Foundation, The Netherlands. https://worldfishmigrationfoundation.com/wp-content/uploads/2020/07/LPI_report_2020.pdf

Directive 2009/147/EC on the conservation of wild birds and Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora.

Directorate-General for Environment (2022). Guidance on Barrier Removal for River Restoration. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/0146a7ba-2f20-11ed-975d-01aa75ed71a1

Directorate-General for Environment (2022). Proposal for a Regulation on nature restoration. https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:f5586441-f5e1-11ec-b976-01aa75ed71a1.0023.02/DOC_1&format=PDF

Greek Committee on Large Dams: https://eemf.gr/Fragmata_Elladas_201311.pdf

Kagalou, Ifigenia, and Dionissis Latinopoulos. 2020. “Filling the Gap between Ecosystem Services Concept and River Basin Management Plans: The Case of Greece in WFD 20+” Sustainability 12, no. 18: 7710. https://doi.org/10.3390/su12187710

Kati V., Petridou M., Theodoropoulos Y., Bukas N. (2019). Contribution to biodiversity knowledge of the Aoos River Basin / Greece, Pindos Perivallontiki, 65pp. https://www.balkanrivers.net/sites/default/files/Biodiversity_Report_PP_2019_FINAL.pdf

Mouchlianitis F.A. (2023). Dam Removal Progress 2022. World Fish Migration Foundation. https://damremoval.eu/wp-content/uploads/2023/04/DRE-Progress-Report-2022.pdf

Mouchlianitis F.A. (2022). Dam Removal Progress 2021. World Fish Migration Foundation. https://damremoval.eu/wp-content/uploads/2022/05/0.-REPORT_Dam-Removal-Progress-2021-WEB-SPREADS.pdf

Open Rivers Programme. https://openrivers.eu/

Panagiotou, S. Zogaris, E. Dimitriou et al., Anthropogenic barriers to longitudinal river con-nectivity in Greece: A review, Ecohydrology & Hydrobiology, https://doi.org/10.1016/j.ecohyd.2021.10.003

Pappa A., Katsaros A. (2023). World Rivers Day 2023: river restoration is key. https://med-ina.org/el/to-medina-sto-ertnews-gia-tin-pagkosmia-imera-potamon-2023/
Scaling up dam removal: implementation plan for Southeastern Europe (2023). https://med-ina.org/project/scaling-up-dam-removal-southeastern-europe/

Soued, C., Harrison, J.A., Mercier-Blais, S. et al. Reservoir CO2 and CH4 emissions and their climate impact over the period 1900–2060. Nat. Geosci. 15, 700–705 (2022). https://doi.org/10.1038/s41561-022-01004-2

Σπάλα Κ. (2019). LIFE-IP 4 NATURA: Ολοκληρωμένες δράσεις για την διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα. Παραδοτέο Δράσης Α.1: Πολύ – ειδικό Σχέδιο Δράσης για τα αυτόχθονα είδη πέστροφας (Salmo farioides, Salmo lourosensis, Salmo macedonicus, Salmo pelagonicus, Salmo peristericus). Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Αθήνα, 90 σελ. + 3 Παραρτήματα.

Tracking barriers and their impacts on European river ecosystems (2021). European Environment Agency. https://www.eea.europa.eu/themes/water/european-waters/water-use-and-environmental-pressures/tracking-barriers-and-their-impacts

Σχόλια του Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) στη δημόσια διαβούλευση του έργου «2η Αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων της Ελλάδας».

Άρση/απομάκρυνση τεχνητών εμποδίων από ποταμούς.

Η ολοκλήρωση της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών είναι καθοριστικής σημασίας για τη συμμόρφωση της Ελλάδας όχι μόνο με την Οδηγία πλαίσιο για τα Ύδατα και τους στόχους που αυτή θέτει έως το 2027, αλλά και με πλήθος άλλων νομοθετημάτων, στρατηγικών και πολιτικών, όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης.

Στο ΣΔΛΑΠ γίνεται γενική αναφορά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Απουσιάζει, ωστόσο, από το κείμενο σαφής αναφορά στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, που ναι μεν αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θέτει ωστόσο σαφείς και μετρήσιμους στόχους για τα εσωτερικά ύδατα της Ευρώπης, το αντικείμενο, δηλαδή, των ΣΔΛΑΠ. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αναγνωρίζοντας τα επιστημονικά ευρήματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τους ποταμούς της Ευρώπης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται στην πλειοψηφία τους ως ιδιαίτερα τροποποιημένοι και κατακερματισμένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς (εκτροπές, διευθετήσεις, φράγματα, ιρλανδικές διαβάσεις, εγκιβωτισμούς, δρόμους κλπ.), και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής.

Ο χαρακτηρισμός των ποταμών της Ευρώπης ως ιδιαιτέρως τροποποιημένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς προκύπτει από τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού επιστημονικού έργου AMBER (Adaptive Management of Barriers in European Rivers), στο οποίο συμμετείχαν 20 φορείς, κυρίως ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά ιδρύματα. Πρόκειται για αριθμό διπλάσιο από αυτόν που υπολόγιζε η επιστημονική κοινότητα το 2020, πριν, δηλαδή, την εκπόνηση της σχετικής μελέτης. Οι ευρωπαϊκοί ποταμοί απλώνονται σε ένα υδρογραφικό δίκτυο μήκους 1,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, εκτιμάται ότι κάθε 1 με 2 χιλιόμετρα ροής συναντά κανείς ένα τεχνητό εμπόδιο: φράγμα, εκτροπή, εγκιβωτισμό, κανάλι, ιρλανδική διάβαση, αγωγό, αναβαθμό, δρόμο κλπ. Οι φραγμοί συμβάλλουν καθοριστικά στην τροποποίηση του υδρομορφολογικού καθεστώτος των ποτάμιων οικοσυστημάτων με πολλαπλές αρνητικές και δύσκολα αναστρέψιμες επιπτώσεις στη φύση και κατά συνέπεια στον άνθρωπο.

Τα τεχνητά εμπόδια στα ποτάμια είναι ένας από τους πέντε κύριους λόγους απώλειας της βιοποικιλότητας. Από το 1970 μέχρι σήμερα οι πληθυσμοί των μεταναστευτικών ειδών ψαριών των εσωτερικών υδάτων έχουν μειωθεί στην Ευρώπη κατά 93% (Deinet et al., 2020). Και αν οι επιπτώσεις στην ιχθυοπανίδα και τα άμεσα εξαρτώμενα από αυτήν είδη στα εσωτερικά ύδατα είναι εμφανείς, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επηρεάζεται μόνο η βιοποικιλότητα εντός των ποταμών από τους φραγμούς. Οι αρνητικές επιπτώσεις εκτείνονται στη γύρω άγρια ζωή (π.χ. μέσω της διάνοιξης νέων δρόμων) (Kati et al., 2019) και στις τοπικές κοινότητες (π.χ. μέσω εκτοπισμού λόγω διαρρήξεων φραγμάτων, όπως στα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλία και τη Λιβύη κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Daniel). Επιπρόσθετα, λόγω της έκλυσης αερίων του θερμοκηπίου από τους ταμιευτήρες που δημιουργούν τα φράγματα, εντείνεται η κλιματική κρίση (Soued, 2022). Τέλος, υποβαθμίζεται η ποιότητα των υδάτων τόσο κατάντη όσο και ανάντη των τεχνητών φραγμών.

Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε εκ νέου το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ, βάσει της οποίας η επικοινωνία και συνδεσιμότητα των ποταμών είναι το κλειδί για την επίτευξη καλής οικολογικής κατάστασης των υδάτων, ενώ οι τεχνητοί φραγμοί αποτελούν σημαντική πίεση για το 20% των ευρωπαϊκών επιφανειακών υδάτων και έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι ποταμοί δεν μπορούν να επανέλθουν σε καλή οικολογική κατάσταση. Η οικολογική κατάσταση προσδιορίζεται περαιτέρω στο παράρτημα 5 της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα, με ένα σύνολο ποιοτικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται ως δείκτες για την ταξινόμηση των υδατικών σωμάτων ως υψηλής, καλής, μέτριας, ελλιπούς και κακής κατάστασης. Για τα ποτάμια υδάτινα σώματα, αυτά περιλαμβάνουν, εκτός από τα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία & τα φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία, και τα υδρομορφολογικά ποιοτικά στοιχεία υποστήριξης, δηλαδή το υδρολογικό καθεστώς, τη συνέχεια και συνδεσιμότητα του ποταμού και τις μορφολογικές συνθήκες (π.χ. ταχύτητα ρεύματος, κατάσταση παρόχθιας ζώνης). Τα υδροµορφολογικά στοιχεία ποιότητας ορίζονται ρητά για την απόδοση υψηλής οικολογικής κατάστασης σε ένα ποτάμιο υδάτινο σώμα και αφορούν σε εντελώς – ή σχεδόν εντελώς – αδιατάρακτες συνθήκες. Ειδικότερα, όσον αφορά τη συνέχεια και συνδεσιμότητα ενός ποταμού, προκειμένου να επιτευχθεί υψηλή οικολογική κατάσταση, απαιτείται απουσία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και απρόσκοπτη μετανάστευση των υδρόβιων οργανισμών και των ιζημάτων. Όσον αφορά στις μορφολογικές συνθήκες -μεταξύ άλλων- οι παρόχθιες ζώνες θα πρέπει να βρίσκονται σε φυσική κατάσταση.

Στηριζόμενη η Επιτροπή στις δεσμεύσεις των κρατών – μελών έως το 2027, που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα, εξέδωσε το 2020 την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, με ορίζοντα το 2030, που αναμένεται να γίνει δεσμευτική μέσω του νέου ευρωπαϊκού νόμου για την αποκατάσταση της φύσης (EU Nature Restoration Law). Σε αυτήν τη Στρατηγική, προέβλεψε – εκτός των άλλων – την απομάκρυνση τεχνητών φραγμών στη διαμήκη και πλευρική διάσταση ενός ποτάμιου οικοσυστήματος, με στόχο την απελευθέρωση τουλάχιστον 25.000 χιλιομέτρων ροής, αλλά και την αποκατάσταση παρεμβάσεων, που έγιναν στο παρελθόν στους ποταμούς της Ευρώπης, στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας, όπως διευθετήσεις ποταμών, ρεμάτων, κοίτης κλπ. Συμπληρωματικά, προτείνεται η λήψη μέτρων, όπως η αποκατάσταση της παρόχθιας βλάστησης που σε πολλές περιπτώσεις έχει υποβαθμιστεί σημαντικά λόγω των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, ένας σαφής ορισμός για έναν ποταμό ελεύθερης ροής είναι: ο ποταμός ο οποίος υποστηρίζει τη συνδεσιμότητα των υδάτων, των ιζημάτων, των θρεπτικών ουσιών, της ύλης και των οργανισμών εντός του ποτάμιου συστήματος, καθώς και στα περιβάλλοντα τοπία, και στις τέσσερις διαστάσεις που αναφέρονται κατωτέρω: 1. διαμήκης (συνδεσιμότητα μεταξύ των ανάντη και κατάντη τμημάτων του ποταμού), 2. πλευρική (συνδεσιμότητα με πλημμυροπεδιάδες και παρόχθιες περιοχές), 3. κατακόρυφη (συνδεσιμότητα με τα υπόγεια ύδατα και την ατμόσφαιρα), και 4. χρονική (συνδεσιμότητα με βάση την εποχικότητα των ροών).

Η ελεύθερη ροή των ποταμών και η ως εκ τούτου ελεύθερη μετακίνηση των ειδών απορρέει και από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ, καθώς και από τον Κανονισμό 1100/2007 για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος του Κρισίμως Κινδυνεύοντος Ευρωπαϊκού Χελιού. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα 5 αυτόχθονα είδη πέστροφας, η παρουσία τεχνητών φραγμών οδηγεί σε κατακερματισμό των ενδιαιτημάτων τους με αρνητικές συνέπειες στους πληθυσμούς τους, που ήδη χαρακτηρίζονται από μικρό μέγεθος και περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση και βρίσκονται σε μη ικανοποιητικό καθεστώς διατήρησης (Σπάλα, 2019).

Σημειώνεται ότι πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη εφαρμόσει τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα έως το 2030 και του νέου Ευρωπαϊκού Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης και έχουν απομακρύνει εκατοντάδες τεχνητούς φραγμούς από τους ποταμούς τους, ενώ η απομάκρυνσή τους ως κύριο μέτρο διαχείρισης και αποκατάστασης λεκανών απορροής ποταμών (ΛΑΠ) και ως εκ τούτου συμμόρφωσης με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα είναι ενταγμένη στο 71% των ΣΔΛΑΠ της Ευρώπης. Έτσι, μόνο το 2022 απομακρύνθηκαν από τη φύση 325 φραγμοί σε 16 Ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για μία αύξηση 36% σε σχέση με τα στοιχεία του 2021. Τα επόμενα χρόνια η αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης τεχνητών φραγμών αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Το MedINA, σε συνεργασία με διεθνείς φορείς, που διαθέτουν τη σχετική τεχνογνωσία, θα υλοποιήσει μεταξύ 2023-2026 το έργο ‘Απομάκρυνση φραγμών από ποταμούς: σχέδιο εφαρμογής για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη’. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, αναμένεται -εκτός των άλλων- να υλοποιηθούν επιμορφωτικά σεμινάρια που θα απευθύνονται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που δεσμεύονται ή ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν τα επόμενα χρόνια τους στόχους της νομοθεσίας για την αποκατάσταση των ποταμών. Χρηματοδοτικός φορέας είναι το Open Rivers Programme, ένα χρηματοδοτικό εργαλείο αφιερωμένο στην αποκατάσταση της ελεύθερης ροής των ποταμών, που θα χρηματοδοτήσει έως το 2027 αιτήσεις συνολικού προϋπολογισμού άνω των 40.000.000 ευρώ για απομάκρυνση τεχνητών φραγμών. Επιλέξιμοι φορείς που μπορούν να συμμετέχουν στις προσκλήσεις του Open Rivers Programme είναι δημόσιοι, όπως οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και ιδιωτικοί, όπως οι Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες.

Βάσει των παραπάνω, προτείνουμε να προστεθεί στα ΣΔΛΑΠ σαφής αναφορά στα εξής:

1. Στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και στους στόχους της για την αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης φραγμών και της επαναφοράς των παρόχθιων ζωνών σε φυσική κατάσταση (EU Biodiversity Strategy to 2030 & Barrier Removal for River Restoration).

2. Στον υπό τελική διαμόρφωση Ευρωπαϊκό Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης (EU Nature Restoration Law), στον οποίο οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα γίνονται δεσμευτικοί για τα κράτη μέλη.

Όσον αφορά στο πρόγραμμα μέτρων των ΣΔΛΑΠ, για την επίτευξη της καλής κατάστασης των Υδατικών Διαμερισμάτων της Ελλάδας έως το 2027, προτείνουμε την προσθήκη των παρακάτω βασικών μέτρων:

1. Λεπτομερής καταγραφή τεχνητών εμποδίων σε κάθε ΛΑΠ των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας.

2. Άρση παρωχημένων τεχνητών εμποδίων από ποταμούς και ρέματα, ώστε να αποκατασταθούν οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις και να επανέλθει η συνδεσιμότητα της ροής, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
 
Βιβλιογραφία:
Adaptive Management of Barriers in European Rivers. https://amber.international/
COM (2020) 380 final EU Biodiversity Strategy for 2030 Bringing nature back into our lives. https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:a3c806a6-9ab3-11ea-9d2d-01aa75ed71a1.0005.02/DOC_1&format=PDF
Deinet, S., Scott-Gatty, K., Rotton, H., Twardek, W. M., Marconi, V., McRae, L., Baumgartner, L. J., Brink, K., Claussen, J. E., Cooke, S. J., Darwall, W., Eriksson, B. K., Garcia de Leaniz, C., Hogan, Z., Royte, J., Silva, L. G. M., Thieme, M. L., Tickner, D., Waldman, J., Wanningen, H., Weyl, O. L. F., Berkhuysen, A. (2020). The Living Planet Index (LPI) for migratory freshwater fish – Technical Report. World Fish Migration Foundation, The Netherlands. https://worldfishmigrationfoundation.com/wp-content/uploads/2020/07/LPI_report_2020.pdf
Directive 2009/147/EC on the conservation of wild birds and Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora.
Directorate-General for Environment (2022). Guidance on Barrier Removal for River Restoration. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/0146a7ba-2f20-11ed-975d-01aa75ed71a1
Directorate-General for Environment (2022). Proposal for a Regulation on nature restoration. https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:f5586441-f5e1-11ec-b976-01aa75ed71a1.0023.02/DOC_1&format=PDF
Greek Committee on Large Dams: https://eemf.gr/Fragmata_Elladas_201311.pdf
Kagalou, Ifigenia, and Dionissis Latinopoulos. 2020. “Filling the Gap between Ecosystem Services Concept and River Basin Management Plans: The Case of Greece in WFD 20+” Sustainability 12, no. 18: 7710. https://doi.org/10.3390/su12187710
Kati V., Petridou M., Theodoropoulos Y., Bukas N. (2019). Contribution to biodiversity knowledge of the Aoos River Basin / Greece, Pindos Perivallontiki, 65pp. https://www.balkanrivers.net/sites/default/files/Biodiversity_Report_PP_2019_FINAL.pdf
Mouchlianitis F.A. (2023). Dam Removal Progress 2022. World Fish Migration Foundation. https://damremoval.eu/wp-content/uploads/2023/04/DRE-Progress-Report-2022.pdf
Mouchlianitis F.A. (2022). Dam Removal Progress 2021. World Fish Migration Foundation. https://damremoval.eu/wp-content/uploads/2022/05/0.-REPORT_Dam-Removal-Progress-2021-WEB-SPREADS.pdf
Open Rivers Programme. https://openrivers.eu/
Panagiotou, S. Zogaris, E. Dimitriou et al., Anthropogenic barriers to longitudinal river con-nectivity in Greece: A review, Ecohydrology & Hydrobiology, https://doi.org/10.1016/j.ecohyd.2021.10.003
Pappa A., Katsaros A. (2023). World Rivers Day 2023: river restoration is key. https://med-ina.org/el/to-medina-sto-ertnews-gia-tin-pagkosmia-imera-potamon-2023/
Scaling up dam removal: implementation plan for Southeastern Europe (2023). https://med-ina.org/project/scaling-up-dam-removal-southeastern-europe/
Soued, C., Harrison, J.A., Mercier-Blais, S. et al. Reservoir CO2 and CH4 emissions and their climate impact over the period 1900–2060. Nat. Geosci. 15, 700–705 (2022). https://doi.org/10.1038/s41561-022-01004-2
Σπάλα Κ. (2019). LIFE-IP 4 NATURA: Ολοκληρωμένες δράσεις για την διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα. Παραδοτέο Δράσης Α.1: Πολύ – ειδικό Σχέδιο Δράσης για τα αυτόχθονα είδη πέστροφας (Salmo farioides, Salmo lourosensis, Salmo macedonicus, Salmo pelagonicus, Salmo peristericus). Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Αθήνα, 90 σελ. + 3 Παραρτήματα.
Tracking barriers and their impacts on European river ecosystems (2021). European Environment Agency. https://www.eea.europa.eu/themes/water/european-waters/water-use-and-environmental-pressures/tracking-barriers-and-their-impacts

Σχόλια του Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) στη δημόσια διαβούλευση του έργου «2η Αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων της Ελλάδας».

Άρση/απομάκρυνση τεχνητών εμποδίων από ποταμούς.

Η ολοκλήρωση της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών είναι καθοριστικής σημασίας για τη συμμόρφωση της Ελλάδας όχι μόνο με την Οδηγία πλαίσιο για τα Ύδατα και τους στόχους που αυτή θέτει έως το 2027, αλλά και με πλήθος άλλων νομοθετημάτων, στρατηγικών και πολιτικών, όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης.

Στο ΣΔΛΑΠ γίνεται γενική αναφορά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Απουσιάζει, ωστόσο, από το κείμενο σαφής αναφορά στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, που ναι μεν αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θέτει ωστόσο σαφείς και μετρήσιμους στόχους για τα εσωτερικά ύδατα της Ευρώπης, το αντικείμενο, δηλαδή, των ΣΔΛΑΠ. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αναγνωρίζοντας τα επιστημονικά ευρήματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τους ποταμούς της Ευρώπης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται στην πλειοψηφία τους ως ιδιαίτερα τροποποιημένοι και κατακερματισμένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς (εκτροπές, διευθετήσεις, φράγματα, ιρλανδικές διαβάσεις, εγκιβωτισμούς, δρόμους κλπ.), και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους της Οδηγίας πλαίσιο για τα Ύδατα έως το 2027, προσβλέπει στην αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ροής ευρωπαϊκών ποταμών έως το 2030 μέσω της απομάκρυνσης / άρσης φραγμών και εμποδίων, ώστε να βελτιωθεί η οικολογική τους κατάσταση και να επανέλθουν σε καθεστώς ελεύθερης ροής.

Ο χαρακτηρισμός των ποταμών της Ευρώπης ως ιδιαιτέρως τροποποιημένοι από 1 εκατομμύριο τεχνητά εμπόδια και φραγμούς προκύπτει από τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού επιστημονικού έργου AMBER (Adaptive Management of Barriers in European Rivers), στο οποίο συμμετείχαν 20 φορείς, κυρίως ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά ιδρύματα. Πρόκειται για αριθμό διπλάσιο από αυτόν που υπολόγιζε η επιστημονική κοινότητα το 2020, πριν, δηλαδή, την εκπόνηση της σχετικής μελέτης. Οι ευρωπαϊκοί ποταμοί απλώνονται σε ένα υδρογραφικό δίκτυο μήκους 1,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, εκτιμάται ότι κάθε 1 με 2 χιλιόμετρα ροής συναντά κανείς ένα τεχνητό εμπόδιο: φράγμα, εκτροπή, εγκιβωτισμό, κανάλι, ιρλανδική διάβαση, αγωγό, αναβαθμό, δρόμο κλπ. Οι φραγμοί συμβάλλουν καθοριστικά στην τροποποίηση του υδρομορφολογικού καθεστώτος των ποτάμιων οικοσυστημάτων με πολλαπλές αρνητικές και δύσκολα αναστρέψιμες επιπτώσεις στη φύση και κατά συνέπεια στον άνθρωπο.

Τα τεχνητά εμπόδια στα ποτάμια είναι ένας από τους πέντε κύριους λόγους απώλειας της βιοποικιλότητας. Από το 1970 μέχρι σήμερα οι πληθυσμοί των μεταναστευτικών ειδών ψαριών των εσωτερικών υδάτων έχουν μειωθεί στην Ευρώπη κατά 93% (Deinet et al., 2020). Και αν οι επιπτώσεις στην ιχθυοπανίδα και τα άμεσα εξαρτώμενα από αυτήν είδη στα εσωτερικά ύδατα είναι εμφανείς, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επηρεάζεται μόνο η βιοποικιλότητα εντός των ποταμών από τους φραγμούς. Οι αρνητικές επιπτώσεις εκτείνονται στη γύρω άγρια ζωή (π.χ. μέσω της διάνοιξης νέων δρόμων) (Kati et al., 2019) και στις τοπικές κοινότητες (π.χ. μέσω εκτοπισμού λόγω διαρρήξεων φραγμάτων, όπως στα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλία και τη Λιβύη κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Daniel). Επιπρόσθετα, λόγω της έκλυσης αερίων του θερμοκηπίου από τους ταμιευτήρες που δημιουργούν τα φράγματα, εντείνεται η κλιματική κρίση (Soued, 2022). Τέλος, υποβαθμίζεται η ποιότητα των υδάτων τόσο κατάντη όσο και ανάντη των τεχνητών φραγμών.

Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε εκ νέου το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ, βάσει της οποίας η επικοινωνία και συνδεσιμότητα των ποταμών είναι το κλειδί για την επίτευξη καλής οικολογικής κατάστασης των υδάτων, ενώ οι τεχνητοί φραγμοί αποτελούν σημαντική πίεση για το 20% των ευρωπαϊκών επιφανειακών υδάτων και έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι ποταμοί δεν μπορούν να επανέλθουν σε καλή οικολογική κατάσταση. Η οικολογική κατάσταση προσδιορίζεται περαιτέρω στο παράρτημα 5 της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα, με ένα σύνολο ποιοτικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται ως δείκτες για την ταξινόμηση των υδατικών σωμάτων ως υψηλής, καλής, μέτριας, ελλιπούς και κακής κατάστασης. Για τα ποτάμια υδάτινα σώματα, αυτά περιλαμβάνουν, εκτός από τα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία & τα φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία, και τα υδρομορφολογικά ποιοτικά στοιχεία υποστήριξης, δηλαδή το υδρολογικό καθεστώς, τη συνέχεια και συνδεσιμότητα του ποταμού και τις μορφολογικές συνθήκες (π.χ. ταχύτητα ρεύματος, κατάσταση παρόχθιας ζώνης). Τα υδροµορφολογικά στοιχεία ποιότητας ορίζονται ρητά για την απόδοση υψηλής οικολογικής κατάστασης σε ένα ποτάμιο υδάτινο σώμα και αφορούν σε εντελώς – ή σχεδόν εντελώς – αδιατάρακτες συνθήκες. Ειδικότερα, όσον αφορά τη συνέχεια και συνδεσιμότητα ενός ποταμού, προκειμένου να επιτευχθεί υψηλή οικολογική κατάσταση, απαιτείται απουσία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και απρόσκοπτη μετανάστευση των υδρόβιων οργανισμών και των ιζημάτων. Όσον αφορά στις μορφολογικές συνθήκες -μεταξύ άλλων- οι παρόχθιες ζώνες θα πρέπει να βρίσκονται σε φυσική κατάσταση.

Στηριζόμενη η Επιτροπή στις δεσμεύσεις των κρατών – μελών έως το 2027, που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα, εξέδωσε το 2020 την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, με ορίζοντα το 2030, που αναμένεται να γίνει δεσμευτική μέσω του νέου ευρωπαϊκού νόμου για την αποκατάσταση της φύσης (EU Nature Restoration Law). Σε αυτήν τη Στρατηγική, προέβλεψε – εκτός των άλλων – την απομάκρυνση τεχνητών φραγμών στη διαμήκη και πλευρική διάσταση ενός ποτάμιου οικοσυστήματος, με στόχο την απελευθέρωση τουλάχιστον 25.000 χιλιομέτρων ροής, αλλά και την αποκατάσταση παρεμβάσεων, που έγιναν στο παρελθόν στους ποταμούς της Ευρώπης, στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας, όπως διευθετήσεις ποταμών, ρεμάτων, κοίτης κλπ. Συμπληρωματικά, προτείνεται η λήψη μέτρων, όπως η αποκατάσταση της παρόχθιας βλάστησης που σε πολλές περιπτώσεις έχει υποβαθμιστεί σημαντικά λόγω των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, ένας σαφής ορισμός για έναν ποταμό ελεύθερης ροής είναι: ο ποταμός ο οποίος υποστηρίζει τη συνδεσιμότητα των υδάτων, των ιζημάτων, των θρεπτικών ουσιών, της ύλης και των οργανισμών εντός του ποτάμιου συστήματος, καθώς και στα περιβάλλοντα τοπία, και στις τέσσερις διαστάσεις που αναφέρονται κατωτέρω: 1. διαμήκης (συνδεσιμότητα μεταξύ των ανάντη και κατάντη τμημάτων του ποταμού), 2. πλευρική (συνδεσιμότητα με πλημμυροπεδιάδες και παρόχθιες περιοχές), 3. κατακόρυφη (συνδεσιμότητα με τα υπόγεια ύδατα και την ατμόσφαιρα), και 4. χρονική (συνδεσιμότητα με βάση την εποχικότητα των ροών).

Η ελεύθερη ροή των ποταμών και η ως εκ τούτου ελεύθερη μετακίνηση των ειδών απορρέει και από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ, καθώς και από τον Κανονισμό 1100/2007 για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος του Κρισίμως Κινδυνεύοντος Ευρωπαϊκού Χελιού. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα 5 αυτόχθονα είδη πέστροφας, η παρουσία τεχνητών φραγμών οδηγεί σε κατακερματισμό των ενδιαιτημάτων τους με αρνητικές συνέπειες στους πληθυσμούς τους, που ήδη χαρακτηρίζονται από μικρό μέγεθος και περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση και βρίσκονται σε μη ικανοποιητικό καθεστώς διατήρησης (Σπάλα, 2019).

Σημειώνεται ότι πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη εφαρμόσει τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα έως το 2030 και του νέου Ευρωπαϊκού Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης και έχουν απομακρύνει εκατοντάδες τεχνητούς φραγμούς από τους ποταμούς τους, ενώ η απομάκρυνσή τους ως κύριο μέτρο διαχείρισης και αποκατάστασης λεκανών απορροής ποταμών (ΛΑΠ) και ως εκ τούτου συμμόρφωσης με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα είναι ενταγμένη στο 71% των ΣΔΛΑΠ της Ευρώπης. Έτσι, μόνο το 2022 απομακρύνθηκαν από τη φύση 325 φραγμοί σε 16 Ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για μία αύξηση 36% σε σχέση με τα στοιχεία του 2021. Τα επόμενα χρόνια η αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης τεχνητών φραγμών αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Το MedINA, σε συνεργασία με διεθνείς φορείς, που διαθέτουν τη σχετική τεχνογνωσία, θα υλοποιήσει μεταξύ 2023-2026 το έργο ‘Απομάκρυνση φραγμών από ποταμούς: σχέδιο εφαρμογής για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη’. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, αναμένεται -εκτός των άλλων- να υλοποιηθούν επιμορφωτικά σεμινάρια που θα απευθύνονται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που δεσμεύονται ή ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν τα επόμενα χρόνια τους στόχους της νομοθεσίας για την αποκατάσταση των ποταμών. Χρηματοδοτικός φορέας είναι το Open Rivers Programme, ένα χρηματοδοτικό εργαλείο αφιερωμένο στην αποκατάσταση της ελεύθερης ροής των ποταμών, που θα χρηματοδοτήσει έως το 2027 αιτήσεις συνολικού προϋπολογισμού άνω των 40.000.000 ευρώ για απομάκρυνση τεχνητών φραγμών. Επιλέξιμοι φορείς που μπορούν να συμμετέχουν στις προσκλήσεις του Open Rivers Programme είναι δημόσιοι, όπως οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και ιδιωτικοί, όπως οι Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες.

Βάσει των παραπάνω, προτείνουμε να προστεθεί στα ΣΔΛΑΠ σαφής αναφορά στα εξής:

1. Στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και στους στόχους της για την αποκατάσταση των ποταμών μέσω της απομάκρυνσης φραγμών και της επαναφοράς των παρόχθιων ζωνών σε φυσική κατάσταση (EU Biodiversity Strategy to 2030 & Barrier Removal for River Restoration).

2. Στον υπό τελική διαμόρφωση Ευρωπαϊκό Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης (EU Nature Restoration Law), στον οποίο οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα γίνονται δεσμευτικοί για τα κράτη μέλη.

Όσον αφορά στο πρόγραμμα μέτρων των ΣΔΛΑΠ, για την επίτευξη της καλής κατάστασης των Υδατικών Διαμερισμάτων της Ελλάδας έως το 2027, προτείνουμε την προσθήκη των παρακάτω βασικών μέτρων:

1. Λεπτομερής καταγραφή τεχνητών εμποδίων σε κάθε ΛΑΠ των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας.

2. Άρση παρωχημένων τεχνητών εμποδίων από ποταμούς και ρέματα, ώστε να αποκατασταθούν οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις και να επανέλθει η συνδεσιμότητα της ροής, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
 
Βιβλιογραφία:

1. Adaptive Management of Barriers in European Rivers. https://amber.international/

2. COM (2020) 380 final EU Biodiversity Strategy for 2030 Bringing nature back into our lives. https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:a3c806a6-9ab3-11ea-9d2d-01aa75ed71a1.0005.02/DOC_1&format=PDF

3. Deinet, S., Scott-Gatty, K., Rotton, H., Twardek, W. M., Marconi, V., McRae, L., Baumgartner, L. J., Brink, K., Claussen, J. E., Cooke, S. J., Darwall, W., Eriksson, B. K., Garcia de Leaniz, C., Hogan, Z., Royte, J., Silva, L. G. M., Thieme, M. L., Tickner, D., Waldman, J., Wanningen, H., Weyl, O. L. F., Berkhuysen, A. (2020). The Living Planet Index (LPI) for migratory freshwater fish – Technical Report. World Fish Migration Foundation, The Netherlands. https://worldfishmigrationfoundation.com/wp-content/uploads/2020/07/LPI_report_2020.pdf

4. Directive 2009/147/EC on the conservation of wild birds and Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora.

5. Directorate-General for Environment (2022). Guidance on Barrier Removal for River Restoration. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/0146a7ba-2f20-11ed-975d-01aa75ed71a1

6. Directorate-General for Environment (2022). Proposal for a Regulation on nature restoration. https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:f5586441-f5e1-11ec-b976-01aa75ed71a1.0023.02/DOC_1&format=PDF

7. Greek Committee on Large Dams: https://eemf.gr/Fragmata_Elladas_201311.pdf

8. Kagalou, Ifigenia, and Dionissis Latinopoulos. 2020. “Filling the Gap between Ecosystem Services Concept and River Basin Management Plans: The Case of Greece in WFD 20+” Sustainability 12, no. 18: 7710. https://doi.org/10.3390/su12187710

9. Kati V., Petridou M., Theodoropoulos Y., Bukas N. (2019). Contribution to biodiversity knowledge of the Aoos River Basin / Greece, Pindos Perivallontiki, 65pp. https://www.balkanrivers.net/sites/default/files/Biodiversity_Report_PP_2019_FINAL.pdf

10. Mouchlianitis F.A. (2023). Dam Removal Progress 2022. World Fish Migration Foundation. https://damremoval.eu/wp-content/uploads/2023/04/DRE-Progress-Report-2022.pdf

11. Mouchlianitis F.A. (2022). Dam Removal Progress 2021. World Fish Migration Foundation. https://damremoval.eu/wp-content/uploads/2022/05/0.-REPORT_Dam-Removal-Progress-2021-WEB-SPREADS.pdf

12. Open Rivers Programme. https://openrivers.eu/

13. Panagiotou, S. Zogaris, E. Dimitriou et al., Anthropogenic barriers to longitudinal river con-nectivity in Greece: A review, Ecohydrology & Hydrobiology, https://doi.org/10.1016/j.ecohyd.2021.10.003

14. Pappa A., Katsaros A. (2023). World Rivers Day 2023: river restoration is key. https://med-ina.org/el/to-medina-sto-ertnews-gia-tin-pagkosmia-imera-potamon-2023/

15. Scaling up dam removal: implementation plan for Southeastern Europe (2023). https://med-ina.org/project/scaling-up-dam-removal-southeastern-europe/

16. Soued, C., Harrison, J.A., Mercier-Blais, S. et al. Reservoir CO2 and CH4 emissions and their climate impact over the period 1900–2060. Nat. Geosci. 15, 700–705 (2022). https://doi.org/10.1038/s41561-022-01004-2

17. Σπάλα Κ. (2019). LIFE-IP 4 NATURA: Ολοκληρωμένες δράσεις για την διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα. Παραδοτέο Δράσης Α.1: Πολύ – ειδικό Σχέδιο Δράσης για τα αυτόχθονα είδη πέστροφας (Salmo farioides, Salmo lourosensis, Salmo macedonicus, Salmo pelagonicus, Salmo peristericus). Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Αθήνα, 90 σελ. + 3 Παραρτήματα.

18. Tracking barriers and their impacts on European river ecosystems (2021). European Environment Agency. https://www.eea.europa.eu/themes/water/european-waters/water-use-and-environmental-pressures/tracking-barriers-and-their-impacts

Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της ΚΥΑ για τις άδειες χρήσης νερού από υδρογεωτρήσεις και πηγάδια, δεν είναι υποχρεωτικό δικαιολογητικό του φακέλου η χημική και μικροβιολογική ανάλυση του νερού που αντλείται με αποτέλεσμα από τη μία να μην υπάρχει γνώση και στοιχεία παρακολούθησης των υπόγειων νερών και από την άλλη να δίνονται άδειες χρήσης π.χ. για ύδρευση για νερό ακατάλληλο για τη χρήση. Το διαχειριστικό πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα που θα αντιμετωπίζουν αυτές τις σοβαρές ελλείψεις και θα βοηθήσουν στην παρακολούθηση και έλεγχο των υδροληψιών.

Στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου δεν υπάρχει κανένα μέτρο προστασίας των υπόγειων υδροφόρων που είναι σε κακή κατάσταση ή κινδυνεύουν από την υπεράντληση και ήδη έχουν αυξημένες τιμές χλωριόντων, όπως φαίνεται από τα στοιχεία του διαχειριστικού.
Αντίθετα προτείνεται να θεωρούνται ότι είναι σε καλή κατάσταση με τιμές παρακολούθησης πολύ πάνω από το όριο των 250, έως και πάνω από 700, σε περιεκτικότητα χλωριόντων.
Πρέπει αν υπάρξουν μέτρα παρακολούθησης των αντλήσεων, παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών των απολήψεων, ελέγχου των απολήψεων, περιορισμού των αντλήσεων, ζώνες απαγόρευσης απολήψεων, όπως στο Βόρειο Αιγαίο.
Είναι επικίνδυνο να μπορούν να δίνονται άδειες νέων γεωτρήσεων οπουδήποτε, ακόμα και σε περιοχές με υπόγεια συστήματα σε κακή κατάσταση.

Στο διαχειριστικό σχέδιο για το Νότιο Αιγαίο δεν υπάρχουν μέτρα προστασίας για τα υπόγεια νερά. Με δεδομένο ότι υπάρχουν υδάτινα συστήματα σε κακή κατάσταση αλλά και γενικά τα υπόγεια συστήματα δέχονται μεγάλες πιέσεις με σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητά τους και στην επάρκεια του πόρου, είναι κρίσιμης σημασίας να υπάρχουν μέτρα ελέγχου και προστασίας, όπως γίνεται για το Βόρειο Αιγαίο.

Στη Σύρο λειτουργούν παράνομα ιδιωτικά δίκτυα νερού που τροφοδοτούνται από ιδιωτικές γεωτρήσεις και πηγάδια. Εξυπηρετούν χρήσεις ύδρευσης, άρδευσης, αναψυχής και βιομηχανίας.
Στην ημερίδα διαβούλευσης που έγινε στη Σύρο, οι υπηρεσίες δημόσια παραδέχτηκαν την δραστηριοποίηση υδροπωλητών που πουλούν σημαντικές ποσότητες νερού, όχι μόνο στη Σύρο αλλά γενικά στις Κυκλάδες. Αναφέρθηκαν στοιχεία για Τήνο, Μύκονο, Πάρο και Σαντορίνη.
Αυτό το καθεστώς είναι εξαιρετικά επιβαρυντικό και επικίνδυνο για την ποιότητα αλλά και την εξάντληση των υπόγειων υδροφόρων. Δεν γίνεται καμία αναφορά και δεν έχουν υπολογιστεί αυτά τα δεδομένα στο διαχειριστικό.
Πρέπει να συλλεχθούν στοιχεία ( που έχουν γνώση οι ΔΕΥΑ και η Διεύθυνση Υδάτων, όπως δήλωσαν στην ημερίδα) και να υιοθετηθούν μέτρα ελέγχου και παρεμπόδισης των παράνομων αντλήσεων για πώληση, και κυρίως προστασίας των υπόγειων νερών.

Στα νησια΄΄ του Ν. Αιγαι΄΄ου που η τουριστικη΄΄ δραστηριο΄΄τητα αναπτυ΄΄σεται αλματωδω΄΄ς ο΄΄λα τα τελευται΄΄α χρο΄΄νια,μεγα΄΄λες και πολυτελει΄΄ς τουριστικε΄΄ς μονα΄΄δες σε εκτο΄΄ς σχεδι΄΄ου περιοχε΄΄ς,που δεν εξυπηρετου΄΄νται απο΄΄ δι΄΄κτυο υ΄΄δρευσης,προκειμε΄΄νου να καλυ΄΄ψουν τις ανα΄΄γκες τους σε νερο΄΄ χρησιμοποιου΄΄ν την τεχνολογια τις αφαλα΄΄τωσης.
Αλμυρα΄΄ η΄΄ υφα΄΄λμυρα νερα΄΄ που αντλου΄΄ν απο΄΄ γεωτρη΄΄σεις συνη΄΄θως σε παρα΄΄κτιες θε΄΄σεις,αφαλατω΄΄νεται με μεμβρα΄΄νες αντι΄΄στροφης ο΄΄σμωσης και η α΄΄λμη που προκυ΄΄πτει απορρι΄΄πτεται ανεξε΄΄λεγκτα σε παρα΄΄κτιες η΄΄ α΄΄λλες θε΄΄σεις ακο΄΄μα και με΄΄σω γεωτρη΄΄σεων.Αυτε΄΄ς οι πρακτικε΄΄ς υφι΄΄στανται χωρι΄΄ς αδειοδο΄΄τηση,παρατυ΄΄πος και επομε΄΄νος δεν υφι΄΄στανται κανε΄΄νας ε΄΄λεγχος.
Εγκυμονου΄΄ν πολυ΄΄ σοβαρεου΄΄ς κινδυ΄΄νους για την υφαλμι΄΄ρωση των υπο΄΄γειων νερω΄΄ν ει΄΄τε με΄΄σω του εδα΄΄φους ει΄΄τε α΄΄μεσα.
Πρε΄΄πει να εξεταστου΄΄ν με΄΄τρα για το θε΄΄μα στο διαχειριστικο΄΄ σχε΄΄διο και επι΄΄σης εξειδι΄΄κευση και προβλε΄΄ψεις στο νομοθετικο΄΄΄ πλαι΄΄σιο για το που΄΄ και με ποιε΄΄ς προυποθε΄΄σεις μπορου΄΄ν να λειτουργου΄΄ν ιδιωτικε΄΄ς αφαλατω΄΄σεις.

Στα νησια΄΄ του Ν. Αιγαι΄΄ου που η τουριστικη΄΄ δραστηριο΄΄τητα αναπτυ΄΄σεται αλματωδω΄΄ς ο΄΄λα τα τελευται΄΄α χρο΄΄νια

Στα νησιά κυρι΄΄ως των Κυκλαδων που το νερο΄΄ ει΄΄ναι ε΄΄νας ελλειματικο΄΄ς πο΄΄ρος και συμπληρω΄΄νεται με την αξιοποι΄΄ηση της αφαλα΄΄τωσης του θαλασσινου΄΄ νερου΄΄,(η οποι΄΄α ε΄΄χει υψηλο΄΄ ενεργειακο΄΄ κο΄΄στος),οι δημοτικε΄΄ς γεωτρη΄΄σεις που χρησιμοποιου΄΄ντε για υ΄΄δρευση δεν προστατευ΄΄ονται απο΄΄ κανε΄΄να με΄΄τρο στο διαχειριστικο΄΄ σχε΄΄διο παρα΄΄ μο΄΄νο σημειακα΄΄.
Πρε΄΄πει να οριστου΄΄ν ζω΄΄νες προστασι΄΄ας των υδροληπτικω΄΄ν ε΄΄ργων για την κα΄΄λυψη αναγκω΄΄ν κοινη΄΄ς ωφε΄΄λειας.Πρε΄΄πει να απαγορευ΄΄εται η πραγματοποι΄΄ηση ιδιωτικω΄΄ν γεωτρη΄΄σεων και πηγαδιω΄΄ν σε περιοχε΄΄ς που εξυπηρετου΄΄νται απο΄΄ δημοτικο΄΄ δι΄΄κτυο για την κα΄΄λυψη των αναγκω΄΄ν σε νε΄΄ρο για υδροδο΄΄τηση κατοικιω΄΄ν και πο΄΄τισμα πρασι΄΄νου

Σχετικά με τα ΦΟΡΤΙΑ,
Δεν μπορούμε να εισάγουμε τον όρο διάλυση, θα πρέπει να έχουμε τα αρχικά φορτία και τα φορτία που τελικά καταλήγουν στον υδάτινο αποδέκτη και τελικά στη θάλασσα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος export coefficients, το μοντέλο MONERIS, η μεθοδολογία LOICZ.
Δεν γίνεται απλά διαίρεση φορτίων με παροχές. Η συγκεντρώσεις των ρύπων που απεικονίζονται στους χάρτες θα πρέπει να επαληθεύονται με μετρήσεις ποιότητας των υδάτων και όχι να παρατίθενται έτσι απλά. Επίσης η συγκέντρωση των υδάτων ακολουθεί μια χωροχρονική μεταβολή και θα πρέπει να διαφοροποιηθεί τουλάχιστον σε υψηλή και χαμηλή ροή των ρεμάτων.

Σχετικά με την ΥΔΡΕΥΣΗ,
Δεν γίνεται λόγος γιατί προχωρήσαμε στην κοστοβόρα και σε χαμηλής ποιότητας απόδοση λύση της αφαλάτωσης και δεν ακολουθούμε άλλες μεθόδους εξοικονόμησης νερού. Ποιες είναι οι μέθοδοι εξοικονόμησης νερού στη Χίο και γιατί ξεκίνησαν στο νησί αυτό οι αφαλατώσεις; Υπάρχει πρόβλεψη για κατασκευή λιμνοδεξαμενών για να γίνεται συγκράτηση του νερού της βροχής;
Έγινε κάποια προσπάθεια για την αναβάθμιση του φράγματος του Κατράρη, κάποια διερεύνηση εκτροπής ρεμάτων σε αυτό το φράγμα;
Τι γίνεται με την ρύπανση των νερών στη Χίο από Υδράργυρο και στο Μανταμάδο από Αρσενικό; Υπάρχουν σχετικές μελέτες;
Παρατηρούνται βανδαλισμοί γύρω από δεξαμενές ύδρευσης και άλλες παραβάσεις; Πως θα εφαρμοστεί το μέτρο της προστασίας των πηγών όταν έχουμε εκατοντάδες πηγές υδροληψίας;

Σχετικά με τους υπόγειους υδροφορείς,
Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου παρακολουθεί το φαινόμενο της υφαλμύρινσης στον υπόγειο υδροφορέα της Καλλονής με τηλεμετρικό όργανο καταγραφής της στάθμης και της αγωγιμότητας και έχει αναπτύξει μοντέλο υπόγειας υδραυλικής. Θα μπορούσε η υπάρχουσα τεχνογνωσία αυτή να βοηθήσει στο φαινόμενο αυτό.

Σχετικά με το ΚΟΣΤΟΣ,
Το περιβαλλοντικό κόστος του νερού στα νησιά του Αιγαίου είναι παρόμοιο με της Κρήτης και άλλων περιοχών, που διαφοροποιείται και κατά πόσον;

Σχετικά με τα ΜΕΤΡΑ
• μέτρο Μ14Σ0204 Εργασίες καθαρισμού και συντήρησης ΙΤΥΣ – Μέτρα ΚΟΔ , καλό θα ήταν να γίνει μελέτη σε βασικά ρέματα που ανήκουν σε περιοχή natura2000 ώστε να διατηρούνται εντός της κοίτης λημνία διατήρησης και προστασίας της βιοπικοιλότητας και να προβλέπονται εργασίες σταθεροποίησης των σαθρών πρανών που δημιουργούνται λόγω της εκσκαφής, καθώς επίσης να αποφεύγεται η καταστροφή του μαιανδρισμού των ρεμάτών καθώς και να προβλέπεται και να προστατεύεται η πλημμυρική ζώνη των εκβολών
• Μ14Σ0205 Απαγόρευση απόληψης υλικών κατάντη φραγμάτων Καλαμωτής, Ερεσού και Απολακιάς- Μέτρα ΚΟΔ. , καλό θα ήταν να απαγορεύεται η χαλικοληψία για την κατασκευή σεραζανέτ που προορίζονται για αντιπλημμυρικά πρανή. Δυστυχώς με το πρόσχημα της κατασκευής των σεραζανέτ απομακρύνονται τεράστιες ποσότητες υλικών από τις κοίτες κατάντι των φραγμάτων
• Μ14Σ0206 Οικολογική παροχή, υπάρχουν σχετικά αριθμητικές προσομοιώσεις που να υπολογίζουν την οικολογική παροχή; Με ποια μεθοδολογία υπολογίστηκε; Θα πρέπει να ακολουθεί μεθοδολογία που αφορά ποτάμια διαλείπουσας ροής
• Μ14Σ0207 Κοινοποίηση Μητρώο Πηγών Ρύπανσης στις αρμόδιες αδειοδοτικές & ελεγκτικές αρχές , θα θέλαμε το μητρώο αυτό να έχουμε πρόσβαση και τα πανεπιστήμια για ερευνητικούς σκοπούς
• Μ14Σ1501 Επαγγελματική κατάρτιση των γεωργοκτηνοτρόφων για την προστασία των Υδατικών Συστημάτων , Θα πρέπει στο Βόρειο Αιγαίο να γίνει εκπαίδευση σχετικά με τη χρήση των αποβλήτων ελαιουργείου στην άρδευση των καλλιεργειών το χειμώνα, όπως επιτρέπει η σχετική νομοθεσία και όχι να απορρίπτονται τα απόβλητα στα ρέματα και να καταλήγουν στη θάλασσα
• Μ14Σ1603 Καταγραφή και παρακολούθηση της λειτουργίας των ταμιευτήρων του ΥΔ , το μέτρο αυτό θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου που ήδη λειτουργεί τηλεμετρικούς σταθμούς αυτόματης καταγραφής της στάθμης σε πολλά σημεία και υπάρχει η τεχνογνωσία και επίσης θα μπορούσε ο εξοπλισμός να χρησιμοποιηθούν από κοινού, δηλαδή να εξυπηρετεί τόσο την υπηρεσία υδάτων όσο και ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς

• Μ14Σ1607 Διαχείριση ιζημάτων ταμιευτήρα Ερεσού – Μέτρα ΚΟΔ , υπάρχει τεράστιο υλικό στην κατεύθυνση αυτή από προηγούμενες μελέτες και ερευνητικά έργα και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου μπορεί να συνδράμει αποτελεσματικά με εύστοχες και βιώσιμες λύσεις
• Μ14Σ1608 Σύλληψη, μεταφορά και απελευθέρωση ιχθύων Ladigesocypris ghigii, Θα πρέπει να γίνει αντίστοιχη δράση και στο φράγμα Ερεσού με το κατάλληλο είδος
• Η λιμνοδεξαμεμή Σεδούντα – Πλωμαρίου χρησιμοποιείται για υδρευτικούς σκοπούς και θα έπρεπε να γίνουν μελέτες περισσότερες σχετικά με την οικολογία και την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής

Σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά να σας ενημερώσω για τα εξής:
α) Η ισχύουσα νομοθεσία είναι ο Ν. 4858/2021 (ΦΕΚ 220/Α΄/19-11-2021) «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς»
β) Επικαιροποιημένη πληροφόρηση για τα μνημεία του Υπουργείου Πολιτισμού βρίσκεται στην ιστοσελίδα https://www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr/

Σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά να σας ενημερώσω για τα εξής:
α) Η ισχύουσα νομοθεσία είναι ο Ν. 4858/2021 (ΦΕΚ 220/Α΄/19-11-2021) «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς»
β) Επικαιροποιημένη πληροφόρηση για τα μνημεία του Υπουργείου Πολιτισμού βρίσκεται στην ιστοσελίδα https://www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr/

Συμφωνούμε με τα έργα διαχείρισης, όπως αναφέρονται στην
3.11 Θέματα προγραμματισμού έργων διαχείρισης Υδατικών Πόρων
Πλην όμως πρέπει να συμπεριληφθούν στο Σχέδιο κι ΄άλλα ποτάμια συστήματα και ταμιευτήρες.

ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΥΣΙΑΖΟΥΝ στην
ΛΑΠ Ρεμάτων Βορείου Τμήματος Χανίων – Ρεθύμνου – Ηρακλείου (EL1339)
Τύπος Χαρακτηρισμός Ποταμού R-M1 Μικρά μεσογειακά ρέματα <100 Λεκάνη Απορροής (km²) τα ΄εξής ποτάμια:
ΚΛΑΔΙΣΟΣ
ΑΓΙΑΣ ΠΕΛΑΓΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ
ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ
ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΣ
ΚΑΤΣΑΜΠΑΔΙΑΝΟΣ / ΣΥΛΑΜΙΑΝΟΣ
ΠΡΑΣΣΑΝΟΣ
ΓΟΥΡΝΙΑΝΟΣ
ΓΟΥΒΙΑΝΟΣ
στην ΛΑΠ Ρεμάτων Νοτίου Τμήματος Χανίων – Ρεθύμνου – Ηρακλείου (EL1340)
ΚΕΡΑΤΟΚΑΜΠΙΤΗΣ-ΠΟΡΤΕΛΑ
ΑΡΒΗ
ΤΕΡΤΣΑ

Να σημειωθεί ότι τα παραπάνω δίνουν με αυξημένη περιοδικότητα πλημμυρικά φαινόμενα!
ΕΠΙΠΛΕΟΝ:
στο Χάρτη 4-1. τα ποτάμια δεν απεικονίζονται σωστά και δεν γίνεται αντιληπτό ποιο είναι το καθένα.

Στον Πίνακα 4-3 Ποτάμια ΥΣ (πλην ταμιευτήρων) ανά ΛΑΠ του ΥΔ Κρήτης (EL13):
ΤΑ ΚΑΤΩΘΙ:
32 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101027N ΦΥΣ 7,45 36,06 375,26 38,07 R-M5
33 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101028N ΦΥΣ 9,96 135,96 339,21 23,74 R-M5
34 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101029N ΦΥΣ 2,95 5,99 203,25 4,08 R-M5
35 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101030N ΦΥΣ 8,94 96,3 96,3 3,03 R-M5
36 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001102131N ΦΥΣ 3,49 100,96 100,96 0,90 R-M5
είναι χωριστά ποτάμια (απ' ότι μπορούμε να δούμε στον χάρτη), γιατί δεν έχουν άλλο όνομα;

Ο ταμιευτήρας Χαλαυριανού και ο ταμιευτήρας Βαλσαμιώτη γιατί δεν πληρούν τα κριτήρια ώστε να
αναγνωριστούν ως διακριτά ΥΣ;;;
Έχει λάβει γνώση ο μελετητής για τις σοβαρές επιπτώσεις που προβλέπονται στα ΣΑΕΚ αυτών για τις πυκνο-δομημένες περιοχές στα κατάντη τους;;;

ΤΕΛΟΣ
Αφού έχει η αποκεντρωμένη πολύ καλό GIS, γιατί να μην αποτυπώσετε το περιεχόμενο των χαρτών εκεί;
Ή τουλάχιστον να καταρτιστούν χάρτες σε kmz / kml

ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΥΣΙΑΖΟΥΝ στην
ΛΑΠ Ρεμάτων Βορείου Τμήματος Χανίων – Ρεθύμνου – Ηρακλείου (EL1339)
Τύπος Χαρακτηρισμός Ποταμού R-M1 Μικρά μεσογειακά ρέματα <100 Λεκάνη Απορροής (km²) τα ΄εξής ποτάμια:
ΚΛΑΔΙΣΟΣ
ΑΓΙΑΣ ΠΕΛΑΓΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ
ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ
ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΣ
ΚΑΤΣΑΜΠΑΔΙΑΝΟΣ / ΣΥΛΑΜΙΑΝΟΣ
ΠΡΑΣΣΑΝΟΣ
ΓΟΥΡΝΙΑΝΟΣ
ΓΟΥΒΙΑΝΟΣ
στην ΛΑΠ Ρεμάτων Νοτίου Τμήματος Χανίων – Ρεθύμνου – Ηρακλείου (EL1340)
ΚΕΡΑΤΟΚΑΜΠΙΤΗΣ-ΠΟΡΤΕΛΑ
ΑΡΒΗ
ΤΕΡΤΣΑ

Να σημειωθεί ότι τα παραπάνω δίνουν με αυξημένη περιοδικότητα πλημμυρικά φαινόμενα!
ΕΠΙΠΛΕΟΝ:
στο Χάρτη 4-1. τα ποτάμια δεν απεικονίζονται σωστά και δεν γίνεται αντιληπτό ποιο είναι το καθένα.

Στον Πίνακα 4-3 Ποτάμια ΥΣ (πλην ταμιευτήρων) ανά ΛΑΠ του ΥΔ Κρήτης (EL13):
ΤΑ ΚΑΤΩΘΙ:
32 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101027N ΦΥΣ 7,45 36,06 375,26 38,07 R-M5
33 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101028N ΦΥΣ 9,96 135,96 339,21 23,74 R-M5
34 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101029N ΦΥΣ 2,95 5,99 203,25 4,08 R-M5
35 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001101030N ΦΥΣ 8,94 96,3 96,3 3,03 R-M5
36 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ EL1339R001102131N ΦΥΣ 3,49 100,96 100,96 0,90 R-M5
είναι χωριστά ποτάμια (απ' ότι μπορούμε να δούμε στον χάρτη), γιατί δεν έχουν άλλο όνομα;

Ο ταμιευτήρας Χαλαυριανού και ο ταμιευτήρας Βαλσαμιώτη γιατί δεν πληρούν τα κριτήρια ώστε να
αναγνωριστούν ως διακριτά ΥΣ;;;
Έχει λάβει γνώση ο μελετητής για τις σοβαρές επιπτώσεις που προβλέπονται στα ΣΑΕΚ αυτών για τις πυκνο-δομημένες περιοχές στα κατάντη τους;;;

ΤΕΛΟΣ
Αφού έχει η αποκεντρωμένη πολύ καλό GIS, γιατί να μην αποτυπώσετε το περιεχόμενο των χαρτών εκεί;
Ή τουλάχιστον να καταρτιστούν χάρτες σε kmz / kml

Εν όψει της διαβούλευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη για τα «Προσχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών – ΣΔΛΑΠ» τα οποία εκπόνησε το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, καθώς και της ημερίδας που θα πραγματοποιηθεί με ευθύνη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου – Δυτικής Ελλάδας – Ιονίου την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2023 στο Μεσολόγγι, διατυπώνουμε τις παρακάτω θέσεις:

Στην ενότητα 9.2.4 του προσχεδίου (σελ. 354), με τίτλο «Πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στα επιφανειακά και υπόγεια νερά του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας», αναφέρονται μεταξύ άλλων:
«Ο Αχελώος στο κατάντη του τμήμα είναι ένα απολύτως ρυθμισμένο σύστημα που δεν μπορεί να επηρεασθεί από την απόληψη 250 εκ. κυβικών χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού.
Τα 250 εκ. κυβικά (ποσότητα πιθανή για μεταφορά από Αχελώο σε λεκάνη Πηνειού) αναλογεί:
• Στο ύψος του Φράγματος Συκιάς στο 17% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
• Στην θέση του φράγματος του Στράτου (κατάντη της οποίας ευρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτικών χρήσεων) στο 6,5% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
• Στις εκβολές του Αχελώου στο 6% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
Όπως προαναφέρθηκε το γλυκό νερό που δέχονται τα μεταβατικά νερά και τα υγροτοπικά συστήματα των εκβολών Αχελώου είναι απολύτως ρυθμισμένο από το σύστημα των 3 φραγμάτων (Κρεμαστά, Καστράκι και Στράτος Ι και ΙΙ)…».

Οι ανωτέρω εκτιμήσεις και όσες άλλες καταγράφονται στη συγκεκριμένη ενότητα του προσχεδίου των ΣΔΛΑΠ, επαναφέρουν την πρόβλεψη των πρώτων Σχεδίων Διαχείρισης του 2014, τα οποία περιελάμβαναν τη μερική εκτροπή του Αχελώου στη Θεσσαλία και στον ποταμό Πηνειό.
Πρόκειται για θέσεις – εκτιμήσεις οι οποίες είναι παντελώς αυθαίρετες, αντιεπιστημονικές και άκρως επικίνδυνες για το συνολικό οικοσύστημα του Αχελώου ποταμού, διότι:
(Α) Οι διαχρονικές παρεμβάσεις στον Αχελώο μέσω της κατασκευής των υδροηλεκτρικών φραγμάτων έχουν ήδη επιφέρει αρνητικές συνέπειες σε όλο το οικοσύστημα, όπως την εξαφάνιση των ειδών χλωρίδας και πανίδας στις περιοχές παρέμβασης, την αποψίλωση των παραποτάμιων οικισμών και τη λιγότερη απορροή στις εκβολές του. Οι συνέπειες μιας νέας επέμβασης – εκτροπής θα είναι καταστροφικές όχι μόνο στην Αιτωλοακαρνανία αλλά σε όλο το μήκος του ποταμού.
Η μόνιμη επωδός των υποστηρικτών της εκτροπής «Θα εκμεταλλευτούμε τα νερά του Αχελώου που πέφτουν στη θάλασσα και χάνονται», είναι εκτός τόπου και χρόνου. Το δέλτα του Αχελώου στις εκβολές του είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστημα που προστατεύεται απ την συνθήκη Ramsar και αποτελείται από τα πιο εύφορα εδάφη της πατρίδας μας και από την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου. Αν μειωθεί το γλυκό νερό του ποταμού θα αντικατασταθεί από το αλμυρό της θάλασσας καταστρέφοντας και τις καλλιέργειες και την ίδια τη λιμνοθάλασσα.
(Β) Η βιώσιμη περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά ανάπτυξη της χώρας, της Αιτωλοακαρνανίας και της Θεσσαλίας, περνάει μέσα από τον σεβασμό:
1. Των τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά της εκτροπής (ολικής και μερικής).
2. Της διεθνούς επιστημονικής εμπειρίας καθώς και του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κεκτημένου, ειδικά σε συνθήκες κλιματικής κρίσης όπως η πρόσφατη που επέφερε τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία.
3. Ο όποιος κρατικός – κυβερνητικός σχεδιασμός οφείλει να στηρίζεται στην αειφόρα διαχείριση των υδατικών διαμερισμάτων, τον μοναδικά κοινωνικά αποδεκτό τρόπο επίλυσης του κρίσιμου προβλήματος επάρκειας των υδάτινων πόρων.

Για τους παραπάνω λόγους, απαιτούμε να απαλειφτεί από το κείμενο του Προσχεδίου των ΣΔΛΑΠ συνολικά η ενότητα 9.2.4 «Πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στα επιφανειακά και υπόγεια νερά του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας», η οποία οδηγεί στο στάδιο της εφαρμογής της στην επαναφορά του σχεδιασμού της μερικής εκτροπής του Αχελώου στη Θεσσαλία.
Εκ μέρους της Δημοτικής Παράταξης
ΑΝ.ΤΑ.ΜΑ.
Ο νεοεκλεγείς Δημοτικός Σύμβουλος
Παναγιώτης Κατσούλης

ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Ι. Π. ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΘΕΣΕΩΝ

Για τη 2η Αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών

Προς
Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου – Δυτικής Ελλάδας – Ιονίου
Πάτρα

Εν όψει της διαβούλευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη για τα «Προσχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών – ΣΔΛΑΠ» τα οποία εκπόνησε το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, καθώς και της ημερίδας που θα πραγματοποιηθεί με ευθύνη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου – Δυτικής Ελλάδας – Ιονίου την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2023 στο Μεσολόγγι, διατυπώνουμε τις παρακάτω θέσεις:

Στην ενότητα 9.2.4 του προσχεδίου (σελ.354), με τίτλο «Πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στα επιφανειακά και υπόγεια νερά του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας», αναφέρονται μεταξύ άλλων:

«Ο Αχελώος στο κατάντη του τμήμα είναι ένα απολύτως ρυθμισμένο σύστημα που δεν μπορεί αν επηρεασθεί από την απόληψη 250εκ. κυβικών χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού.
Τα 250 εκ. κυβικά (ποσότητα πιθανή για μεταφορά από Αχελώο σε λεκάνη Πηνειού) αναλογεί:
• Στο ύψος του Φράγματος Συκιάς στο 17% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
• Στην θέση του φράγματος του Στράτου (κατάντη της οποίας ευρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτικών χρήσεων) στο 6,5% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
• Στις εκβολές του Αχελώου στο 6% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
Όπως προαναφέρθηκε το γλυκό νερό που δέχονται τα μεταβατικά νερά και τα υγροτοπικά συστήματα των εκβολών του Αχελώου είναι απολύτως ρυθμισμένο από το σύστημα των 3 φραγμάτων (Κρεμαστά, Καστράκι και Στράτος Ι και ΙΙ)…»

Οι ανωτέρω εκτιμήσεις και όσες άλλες καταγράφονται στη συγκεκριμένη ενότητα του προσχεδίου ΣΔΛΑΠ, επαναφέρουν την πρόβλεψη των πρώτων Σχεδίων Διαχείρισης του 2014, τα οποία περιελάμβαναν τη μερική εκτροπή του Αχελώου στη Θεσσαλία και στον ποταμό Πηνειό.

Πρόκειται για θέσεις – εκτιμήσεις οι οποίες είναι παντελώς αυθαίρετες, αντιεπιστημονικές και άκρως επικίνδυνες για το συνολικό οικοσύστημα του Αχελώου ποταμού, διότι:

(Α) Οι διαχρονικές παρεμβάσεις στον Αχελώο μέσω της κατασκευής των υδροηλεκτρικών φραγμάτων έχουν ήδη επιφέρει αρνητικές συνέπειες σε όλο το οικοσύστημα, όπως την εξαφάνιση των ειδών χλωρίδας και πανίδας στις περιοχές παρέμβασης, την αποψίλωση των παραποτάμιων οικισμών και τη λιγότερη απορροή στις εκβολές του. Οι συνέπειες μια νέας επέμβασης – εκτροπής θα είναι καταστροφικές όχι μόνο στην Αιτωλοακαρνανία αλλά και σε όλο το μήκος του ποταμού. Η μόνιμη επωδός των υποστηρικτών της εκτροπής «Θα εκμεταλλευτούμε τα νερά του Αχελώου που πέφτουν στη θάλασσα και χάνονται», είναι εκτός τόπου και χρόνου. Το δέλτα του Αχελώου στις εκβολές του είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστημα που προστατεύεται από την συνθήκη Ramsar και αποτελείται από τα πιο εύφορα εδάφη της πατρίδας μας και από την Λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου . αν μειωθεί το γλυκό νερό του ποταμού θα αντικατασταθεί από το αλμυρό της θάλασσας καταστρέφοντας και τις καλλιέργειες και την ίδια τη Λιμνοθάλασσα.

(Β) Η βιώσιμη περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά ανάπτυξη της χώρας, της Αιτωλοακαρνανίας και της Θεσσαλίας, περνάει μέσα από τον σεβασμό:
1. Των τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων του Συμβουλίου της επικρατείας κατά της εκτροπής (ολικής και μερικής).
2. Της διεθνούς επιστημονικής εμπειρίας καθώς και του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κεκτημένου, ειδικά σε συνθήκες κλιματικής κρίσης όπως η πρόσφατη που επέφερε τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία.
3. Ο όποιος κρατικός – κυβερνητικός σχεδιασμός οφείλει να στηρίζεται στην αειφόρα διαχείριση των υδατικών διαμερισμάτων, τον μοναδικά κοινωνικά αποδεκτό τρόπο επίλυσης του κρίσιμου προβλήματος επάρκειας των υδάτινων πόρων.

Για τους παραπάνω λόγους, απαιτούμε να απαλειφτεί από το κείμενο του Προσχεδίου των ΣΔΛΑΠ συνολικά η ενότητα 9.2.4 «Πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στα επιφανειακά και υπόγεια νερά του υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας», η οποία οδηγεί στο στάδιο της εφαρμογής της στην επαναφορά του σχεδιασμού της μερικής εκτροπής του Αχελώου στη Θεσσαλία.

Υπογράφοντες:
1. Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Ι.Π. Μεσολογγίου
2. Νομαρχιακό Τμήμα ΑΔΕΔΥ Νομού Αιτωλοακαρνανίας
3. Εμποροβιομηχανικός Σύλλογος Ι.Π. Μεσολογγίου
4. Σύλλογος Επαγγελματιών Αλιέων Διευρυμένου Δήμου Μεσολογγίου

ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Ι. Π. ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΩΝ 45 – T.K. 30200 – ΤΗΛ: 2631022281 – Email: ergatiko.kentro.mes@gmail.com

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΘΕΣΕΩΝ

Για τη 2η Αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών

Προς
Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου – Δυτικής Ελλάδας – Ιονίου
Πάτρα

Εν όψει της διαβούλευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη για τα «Προσχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών – ΣΔΛΑΠ» τα οποία εκπόνησε το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, καθώς και της ημερίδας που θα πραγματοποιηθεί με ευθύνη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου – Δυτικής Ελλάδας – Ιονίου την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2023 στο Μεσολόγγι, διατυπώνουμε τις παρακάτω θέσεις:

Στην ενότητα 9.2.4 του προσχεδίου (σελ.354), με τίτλο «Πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στα επιφανειακά και υπόγεια νερά του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας», αναφέρονται μεταξύ άλλων:

«Ο Αχελώος στο κατάντη του τμήμα είναι ένα απολύτως ρυθμισμένο σύστημα που δεν μπορεί αν επηρεασθεί από την απόληψη 250εκ. κυβικών χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού.
Τα 250 εκ. κυβικά (ποσότητα πιθανή για μεταφορά από Αχελώο σε λεκάνη Πηνειού) αναλογεί:
• Στο ύψος του Φράγματος Συκιάς στο 17% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
• Στην θέση του φράγματος του Στράτου (κατάντη της οποίας ευρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτικών χρήσεων) στο 6,5% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
• Στις εκβολές του Αχελώου στο 6% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής.
Όπως προαναφέρθηκε το γλυκό νερό που δέχονται τα μεταβατικά νερά και τα υγροτοπικά συστήματα των εκβολών του Αχελώου είναι απολύτως ρυθμισμένο από το σύστημα των 3 φραγμάτων (Κρεμαστά, Καστράκι και Στράτος Ι και ΙΙ)…»

Οι ανωτέρω εκτιμήσεις και όσες άλλες καταγράφονται στη συγκεκριμένη ενότητα του προσχεδίου ΣΔΛΑΠ, επαναφέρουν την πρόβλεψη των πρώτων Σχεδίων Διαχείρισης του 2014, τα οποία περιελάμβαναν τη μερική εκτροπή του Αχελώου στη Θεσσαλία και στον ποταμό Πηνειό.

Πρόκειται για θέσεις – εκτιμήσεις οι οποίες είναι παντελώς αυθαίρετες, αντιεπιστημονικές και άκρως επικίνδυνες για το συνολικό οικοσύστημα του Αχελώου ποταμού, διότι:

(Α) Οι διαχρονικές παρεμβάσεις στον Αχελώο μέσω της κατασκευής των υδροηλεκτρικών φραγμάτων έχουν ήδη επιφέρει αρνητικές συνέπειες σε όλο το οικοσύστημα, όπως την εξαφάνιση των ειδών χλωρίδας και πανίδας στις περιοχές παρέμβασης, την αποψίλωση των παραποτάμιων οικισμών και τη λιγότερη απορροή στις εκβολές του. Οι συνέπειες μια νέας επέμβασης – εκτροπής θα είναι καταστροφικές όχι μόνο στην Αιτωλοακαρνανία αλλά και σε όλο το μήκος του ποταμού. Η μόνιμη επωδός των υποστηρικτών της εκτροπής «Θα εκμεταλλευτούμε τα νερά του Αχελώου που πέφτουν στη θάλασσα και χάνονται», είναι εκτός τόπου και χρόνου. Το δέλτα του Αχελώου στις εκβολές του είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστημα που προστατεύεται από την συνθήκη Ramsar και αποτελείται από τα πιο εύφορα εδάφη της πατρίδας μας και από την Λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου . αν μειωθεί το γλυκό νερό του ποταμού θα αντικατασταθεί από το αλμυρό της θάλασσας καταστρέφοντας και τις καλλιέργειες και την ίδια τη Λιμνοθάλασσα.

(Β) Η βιώσιμη περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά ανάπτυξη της χώρας, της Αιτωλοακαρνανίας και της Θεσσαλίας, περνάει μέσα από τον σεβασμό:
1. Των τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων του Συμβουλίου της επικρατείας κατά της εκτροπής (ολικής και μερικής).
2. Της διεθνούς επιστημονικής εμπειρίας καθώς και του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κεκτημένου, ειδικά σε συνθήκες κλιματικής κρίσης όπως η πρόσφατη που επέφερε τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία.
3. Ο όποιος κρατικός – κυβερνητικός σχεδιασμός οφείλει να στηρίζεται στην αειφόρα διαχείριση των υδατικών διαμερισμάτων, τον μοναδικά κοινωνικά αποδεκτό τρόπο επίλυσης του κρίσιμου προβλήματος επάρκειας των υδάτινων πόρων.

Για τους παραπάνω λόγους, απαιτούμε να απαλειφτεί από το κείμενο του Προσχεδίου των ΣΔΛΑΠ συνολικά η ενότητα 9.2.4 «Πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στα επιφανειακά και υπόγεια νερά του υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας», η οποία οδηγεί στο στάδιο της εφαρμογής της στην επαναφορά του σχεδιασμού της μερικής εκτροπής του Αχελώου στη Θεσσαλία.

Υπογράφοντες:

1. Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Ι.Π. Μεσολογγίου

2. Νομαρχιακό Τμήμα ΑΔΕΔΥ Νομού Αιτωλοακαρνανίας

3. Εμποροβιομηχανικός Σύλλογος Ι.Π. Μεσολογγίου

4. Σύλλογος Επαγγελματιών Αλιέων Διευρυμένου Δήμου Μεσολογγίου

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) το Παράρτημα Δυτικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. επισημαίνει τα παρακάτω:
1. Σε διοικητικό επίπεδο παρατηρείται ότι στις Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων υπάρχει έλλειψη σε προσωπικό Γεωτεχνικών – Γεωλόγων, που είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι επιστήμονες για θέματα Υδροοικονομίας και ορθολογικής Υδρογεωλογικής διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΛΑΠ).
2. Το υπό διαβούλευση Σχέδιο κάνει ελλιπή αναφορά για τα θέματα των ανοιχτών ορυχείων της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα και στο Αμύνταιο χωρίς να προτείνει καίρια επεμβατικά μέτρα. Δεδομένο ότι στο Ορυχείο Αμύνταιου, έκτασης 48.000 στρεμμάτων, έχει ήδη δημιουργηθεί μια τεράστια λίμνη, με μέγιστο πιθανό βάθος τα 47 μέτρα, και ότι στο ορυχείο Πτολεμαΐδας, έκτασης 148.000 στρεμμάτων, προβλέπεται να δημιουργηθούν 3 έως 4 λίμνες, θα πρέπει να εξεταστούν διεξοδικά και σε συνεργασία με την ΔΕΗ ΑΕ τουλάχιστον τα εξής:
α) το υδρολογικό ισοζύγιο των συγκεκριμένων λεκανών που περιλαμβάνουν τα ορυχεία,
β) οι πιθανές κλιματικές αλλοιώσεις της ευρύτερης των ορυχείων περιοχής,
γ) η διατήρηση της οικολογικής παροχής του ρεύματος Σουλού, που είναι ζωτικής σημασίας για την Λίμνη Βεγορίτιδα και για τον εμπλουτισμό, των υδροφόρων συστημάτων που συναντάει στο πέρασμα του,
δ) στοχευμένα μέτρα προκειμένου να αλλάξει ο κακός ποσοτικός και ποιοτικός σε ορισμένες περιπτώσεις, χαρακτηρισμός των ΥΥΣ, Πτολεμαΐδας (EL0900061-62-63), Πέρδικα – Φιλώτα (EL0900341) και ΥΥΣ Αμυνταίου. Τα υφιστάμενα μέτρα αφορούν κυρίως τον περιορισμό νέων αγροτικών γεωτρήσεων – υδροληψιών.
3. Στο εν λόγω Σχέδιο και στα προτεινόμενα μέτρα, να ληφθεί υπόψη το σύνολο του θεσμικού πλαίσιου που διέπει την αποκατάσταση των ανοιχτών ορυχείων εξόρυξης καθώς και το σύνολο του θεσμικού πλαισίου της διαδικασίας ‘’απολιγνιτοποίησης’’.
4. Το ΥΥΣ «EL0900231 Πορώδες Γαλάτειας – Εμπορείου Κοζάνης» χαρακτηρίζεται στο Σχέδιο σε κακή ποσοτική κατάσταση, χωρίς να βασίζεται σε στοιχεία του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Υδάτων, αλλά σε έμμεσο υπολογισμό βάση των υδροβόρων καλλιεργειών της ευρύτερης περιοχής. Είναι σκόπιμο να επανεξεταστεί ο χαρακτηρισμός του ΥΥΣ, διότι το χειμώνα αρκετές γεωτρήσεις της περιοχής είναι ‘’αρτεσιανές’’, στοιχείο που δηλώνει καλή πλευρική τροφοδοσία του υπόγειου υδροφόρου συστήματος.
Είμαστε στη διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση ή συνεργασία επί του θέματος.

Τμ. Υδροοικονομίας, ΔΠΧΣ, ΠΔΕ.
Παρατηρήσεις και Προτάσεις επί των αναρτημένων προσχεδίων της 2ης Αναθεώρησης Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών χωρικής αρμοδιότητας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας στα Υδατικά Διαμερίσματα EL01, EL02 και EL04

Σε συνέχεια των αναρτημένων προσχεδίων της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών, στον ιστότοπο της διαβούλευσης του ΥΠΕΝ (στο http://wfdver.ypeka.gr/) καταθέτουμε παρατηρήσεις και προτάσεις επί των μέτρων και Προσχεδίων για την χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (EL01, 02, 04).
1. Χρόνος Διαβούλευσης: Μεταξύ άλλων στο αρ. 14 της Οδηγίας 2000/60ΕΚ τίθενται τα χρονικά περιθώρια διαβούλευσης. Έτσι το αντίγραφο του προσχεδίου διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού δημοσιοποιείται τουλάχιστον ένα έτος πριν από την έναρξη της περιόδου στην οποία αναφέρεται το σχέδιο ενώ τα κράτη μέλη παρέχουν προθεσμία τουλάχιστον έξι μηνών για την υποβολή γραπτών παρατηρήσεων προκειμένου να υπάρξει δυνατότητα ενεργού συμμετοχής και διαβουλεύσεων και όπου χρειάζεται κατόπιν σχετικής αίτησης, παρέχεται πρόσβαση σε βοηθητικά έγγραφα και πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση του προσχεδίου διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού. Σύμφωνα όμως με την παρ. 4 του άρθρου 32 του ν. 5037/2023 που τροποποίησε το άρθρο 7 του ν. 3199/2003 σχετικά με τη διαβούλευση η ανάρτησή του προσχεδίου σε δημόσια διαβούλευση, διαρκεί για χρονικό διάστημα έξι (6) μηνών. Διαπιστώνεται ότι και στην παρούσα διαδικασία όπως και στην προηγούμενη αναθεώρηση ο χρόνος δημοσιοποίησης – διαβούλευσης είναι «συμπιεσμένος» στο εξάμηνο και χωρίς ανάρτηση υποστηρικτικών κειμένων.
2. Αναρτημένα κείμενα τεκμηρίωσης: Στα προσχέδια της 2ης αναθεώρησης που είναι αναρτημένα στο σχετικό ιστοχώρο του ΥΠΕΝ και της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προς διαβούλευση δεν έχουν αναρτηθεί όλα τα υποστηρικτικά κείμενα, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των διαχειριστικών σχεδίων και η ανάρτησή τους είναι σημαντική στη φάση της διαβούλευσης. Συνολικά έως σήμερα δεν έχουν αναρτηθεί υποστηρικτικά κείμενα.
2.1 Ενδεικτικά στο προσχέδιο EL04, Kεφ 2.1.2 παρουσιάζεται υλοποίηση 32 μέτρων της 1ης αναθεώρησης έναντι συνολικά 66 μέτρων απουσιάζει όμως η τεκμηρίωση που θα έπρεπε να είναι αναρτημένη για την αποτελεσματικότητα των μέτρων και τον βαθμό συμβολής τους στο στόχο της οδηγίας (κείμενο τεκμηρίωσης: Προγράμματα βασικών και συμπληρωματικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης του κόστους τους σε σχέση με την αποδοτικότητά τους»). Ανάλογα, το επίπεδο εμπιστοσύνης των αποτελεσμάτων της χημικής ταξινόμησης των ΕΥΣ είναι μέτριο ή χαμηλό σε μεγάλο αριθμό ΥΣ ενώ και στην ταξινόμηση των ΥΣ απουσιάζουν τα σχετικά υποστηρικτικά κείμενο για την μεθοδολογία και τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν.
2.2 Το Παραδοτέο «Επικαιροποιημένη Μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα» επίσης δεν είναι αναρτημένο στη διαβούλευση. Συνεπώς θα πρέπει να διευκρινιστεί εάν τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για εγκαταστάσεις όπως ελαιοτριβεία και κτηνοτροφικές μονάδες είναι πλήρη. Δηλαδή εάν ο αριθμός αυτών των μονάδων, βάσει των οποίων εκτιμήθηκαν οι πιέσεις αντικατοπτρίζει το σύνολο των αδειοδοτημένων ή μη εγκαταστάσεων στις ΛΑΠ ή είναι μόνο αυτές που έχουν λάβει άδεια μετά το 2012 ή νεότερες, καθώς και τι ποσοστό αντιπροσωπεύουν στις ΛΑΠ αριθμητικά και ως παραγόμενη ποσότητα σχετικών ρύπων.
3. Δείκτες παρακολούθησης, αποτελεσματικότητας: Στα προσχέδια δεν παρατίθενται ποσοτικοί δείκτες παρακολούθησης, αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των προτεινόμενων μέτρων με αποτέλεσμα να μην είναι σαφής ο τρόπος μέτρησης της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής των μέτρων. Επιπλέον στις ΣΜΠΕ της πρώτης αναθεώρησης παρότι γίνονταν αναφορά δεικτών αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας δεν φαίνεται πουθενά εάν αυτοί έχουν μετρηθεί και αν έχει εκτιμηθεί έτσι η αποτελεσματικότητα εφαρμογής των μέτρων που υλοποιήθηκαν στην 1η αναθεώρηση.
4. Αρμοδιότητες – Συντονισμός: Στα κεφ 3.4.2 Κύριες Αρμοδιότητες, παρατίθενται το Σχήμα 3-2: Απεικόνιση αρμόδιων αρχών για την προστασία των υδάτων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο ενώ στον πίνακα 3-6: Ρόλος αρμόδιων αρχών για τη διαχείριση και προστασία των Υδάτων Σύμφωνα με αυτά η οι Περιφέρειες έχουν συμπληρωματικό ρόλο στην εφαρμογή των μέτρων, στη συμμετοχή του κοινού και στην επιβολή κανονισμών. Ξεκάθαρα η πολιτική προστασίας υδάτων ασκείται από της ΓΔΥ του ΥΠΕΝ και τις Δνσεις Υδάτων της Αποκεντρωμένης. Συνεπώς Οι ΟΤΑ καλούνται να φέρουν το βάρος υλοποίησης χωρίς καθορισμένα χρηματοδοτικά εργαλεία ή/και εξειδικευμένους πόρους στα είδη υπάρχοντα Χρηματοδοτικά εργαλεία καθώς και εξειδικευμένο προσωπικό στις αρμόδιες υπηρεσίες.
Επιπλέον σε όλα τα προσχέδια υιοθετείται κοινό σχήμα ρόλων Κεφ 3.4.2 (EL01 σελ. 63, EL02 σελ. 67, EL04 σελ. 95 ) όπως και στη 1η αναθεώρηση:
Διαπιστώνεται ότι:
• τον ρόλο της Υλοποίησης των ΣΔΛΑΠ σε περιφερειακό επίπεδο έχει το Τμ. Υδροοικονομίας και τα τοπικά Τμ. Περιβάλλοντος και Υδροικονομίας των ΠΕ της ΔΙΠΕΧΩΣΧ της Π.Δ.Ε. σε αλληλεπίδραση με την Δ/νση Υδάτων και τον Περιφερειάρχη.
• Επιπλέον η εφαρμογή των κύριων νέων Μέτρων, τα οποία αφορούν την Αναβάθμιση της οργανωτικής λειτουργίας των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων γίνεται σε αλληλεπίδραση μεταξύ Περιφερειάρχη και ΟΕΒ και Δ/νσης Υδάτων απευθείας με ΟΕΒ
• Τέλος όλες οι λοιπές υπηρεσίες της Περιφέρειας (Δ/νσεις Τεχνικών Έργων, Αγροτικής Οικονομίας-Κτηνιατρικής, Υγείας κ.α) έχουν υποστηρικτικό ρόλο και αλληλεπίδραση με τον Περιφερειάρχη μόνο.
Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η Δ/νση Υδάτων Δ. Ελλάδας της Αποκεντρωμένης έχει συντονιστικό ρόλο με τις υπηρεσίες της Π.Δ.Ε. είτε άμεσα ή έμμεσα χωρίς να υπάρχει κεντρικό εποπτικό σχήμα στο σύνολο της Περιφέρειας γεγονός που πιθανά θα εξακολουθεί να δημιουργεί δυσλειτουργία στο συντονισμό και την εφαρμογή των μέτρων καθώς και στην συνέργεια με άλλες υπηρεσίες και άλλα σχέδια ΣΔΚΠ, ΠΕΣΠΚΑ κλπ.
5. Ρόλος των φορέων υλοποίησης μέτρων: Απουσιάζει σε κάθε μέτρο η περιγραφή ξεκάθαρου ρόλου των φορέων υλοποίησης (εποπτικός, συντονιστικός, εκτελεστικός κ.α.) και επιπλέον αναφέρεται στο τέλος του πίνακα μέτρων ότι : Ο πρώτος φορέας είναι ο προτεινόμενος φορέας Υλοποίησης. Οι υπόλοιποι αποτελούν υποστηρικτικούς φορείς για την υλοποίηση του μέτρου. Η λίστα των φορέων υλοποίησης που παρουσιάζεται στο παρόν δεν είναι εξαντλητική ή δεσμευτική. Συνεπώς, θα πρέπει είτε να καθορίζονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και οι ρόλοι τους είτε να μην αναφέρονται καθόλου.
6. Συνέργειες με άλλα Σχέδια: Το Σχέδιο όπως παρουσιάζεται σε κάθε περίπτωση χαρακτηρίζεται ως πολυθεματικό και απαιτεί υψηλό βαθμό συνέργιας όλων των αρμοδίων υπηρεσιών για την υλοποίησή του. Επιπλέον οι συνεργίες του με τα σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμυρών (υπό αναθεώρηση), του ΠΕΣΠΚΑ και άλλων επιτελικών σχεδίων αντιμετωπίζονται με απλή αναφορά στα κοινά μέτρα χωρίς ιεράρχηση και βαθμό σπουδαιότητας ως προς την υλοποίηση του περιβαλλοντικού στόχου της οδηγίας 2000/60/ΕΚ ή των άλλων σχεδίων ενώ απουσιάζει μια συνολική πρόταση που να αφορά τον συντονισμό-υλοποίηση.
7. Υποστελέχωση υπηρεσιών: Η εφαρμογή των μέτρων απαιτεί εξειδίκευση των φορέων υλοποίησης τόσο σε επιστημονικό προσωπικό, όσο και σε εργαλεία (παρακολούθησης, χρηματοδοτικά εργαλεία, μητρώα ρύπων και πιέσεων κ.α.) με ταυτόχρονη κωδικοποίηση της υπάρχουσας νομοθεσίας αλλά και απλοποίηση νομοθετημάτων όσον αφορά αρμοδιότητες και υλοποίηση. Δεν λαμβάνεται γενικότερα υπόψη η έλλειψη προσωπικού με εξειδίκευση σε διαχείριση χρηματοδοτικών εργαλείων στους φορείς υλοποίησης, ούτε προβλέπονται μέτρα για την επιμόρφωση προσωπικού επάνω σε εργαλεία χρηματοδότησης που θα χρησιμοποιηθούν από τους φορείς υλοποίησης για την εφαρμογή των μέτρων (ΕΣΠΑ ΠΑΑ κλπ).
8. Περιβαλλοντική Αδειοδότηση και εφαρμογή μέτρων: Απαραίτητη προϋπόθεση για την εμπρόθεσμη υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων του Σχεδίου Διαχείρισης είναι η τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας σχετικά με την Περιβαλλοντική Αδειοδότηση των υφιστάμενων έργων που προβλέπεται να επηρεαστούν (π.χ. έργα ταμίευσης ύδατος, λειτουργική αναβάθμιση ΕΕΛ, κλπ.) και η λήψη πρόσθετων μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος στις περιπτώσεις που αυτά χωροθετούνται εντός προστατευόμενων περιοχών. Ως παράδειγμα αναφέρεται ότι η αντικατάσταση υπαρχόντων ανοικτών δικτύων άρδευσης των ΤΟΕΒ (μέτρο B0303) στη φάση χρηματοδότησης του από το ΠΑΑ ή και από το ΕΣΠΑ για να υλοποιηθεί θα πρέπει πρώτα να λάβει χώρα περιβαλλοντική αδειοδότηση του συνόλου των έργων των ΤΟΕΒ, που τυχόν δεν έχουν αδειοδοτηθεί και θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις του αρ. 9 του Ν.4014/2011. Αντίστοιχα υφιστάμενα έργα ταμίευσης τα πρέπει να ακολουθήσουν επίσης του αρ. 9 του Ν.4014/2011
9. Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέτρων: Απουσιάζει χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέτρων, ο σχεδιασμός σε βάθος χρόνου, το κόστος υλοποίησης καθώς και ο καθορισμός του τρόπου χρηματοδότησης (Τακτικές Πιστώσεις φορέων, ΕΣΠΑ κ.α.). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε απουσία κοστολόγησης Βασικών μέτρων και τρόπου χρηματοδότησης (ΚΑΠ, ΕΣΠΑ, κ.α.). Απουσία τρόπου χρηματοδότησης των Συμπληρωματικών Μέτρων κατά συγκεκριμένο Υδατικό Σώμα παρ’ ότι υπάρχει ενδεικτική κοστολόγηση.
10. Συμπληρωματικό μέτρο Μ02Σ0503 και Μ04Σ0505: Στους φορείς υλοποίησης να προστεθεί η Περιφέρεια καθόσον στο πλαίσιο του Β0703 «Πρόγραμμα διερευνητικής παρακολούθησης ποιοτικής κατάστασης στα υπόγεια υδατικά συστήματα και στα επιφανειακά σώματα στις περιοχές υφιστάμενων ΧΥΤΑ», το οποίο αποτελούσε συνέχεια και εξειδίκευση Μέτρου του αρχικού εγκεκριμένου Σχεδίου, η ΠΔΕ είχε εντάξει και υλοποιήσει σχετική Πράξη στην ΠΠ 2014-2021 (Δράσεις Παρακολούθησης Υδάτων σε ΧΥΤΑ/Υ και ΕΕΛ για την προστασία των Υδατικών Πόρων της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας», κωδ. ΟΠΣ 5000785) ενώ έχει εκδοθεί πρόσκληση από την ΕΥΔ Δυτικής Ελλάδας για την υποβολή νέας πρότασης στην ΠΠ 2021-2027, στην οποία αναμένετε να ενταχθεί σχετική πράξη μέχρι το τέλος του 2023
11. Μέτρα Μ04Σ1610, Μ04Σ1611, Μ04Σ1612, Μ04Σ1613 και Μ04Σ1614 Καθορισμός οικολογικής στάθμης λιμνών: Στο πλαίσιο του μέτρου Μ04Β0902: Προσδιορισμός κατώτατης στάθμης φυσικών λιμνών, προσδιορισμός μέγιστου εύρους διακύμανσης στάθμης ταμιευτήρων της 1ης αναθεώρησης η ΠΔΕ έχει ωριμάσει Φάκελο Δημόσιας Σύμβασης (για τις λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας) που αφορά πράξη η οποία έχει προϋπολογιστεί στο ΕΠ Δυτικής Ελλάδας 2021-2027 και αναμένεται να εξειδικευτεί έως τέλος του 2023 και να δημοσιευθεί σχετική πρόσκληση συνεπώς στους φορείς υλοποίησης των μέτρων Μ04Σ1610, Μ04Σ1611, Μ04Σ1612, Μ04Σ1613 και Μ04Σ1614 που αφορούν τις κατώτατες στάθμες στις φυσικές λίμνες της Αιτ/νίας πρέπει να προστεθεί η Περιφέρεια.
12. Μέτρο Μ04Β0701 συνεχιζόμενο, Ενίσχυση περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και ελέγχων: Δεν λαμβάνεται υπόψη η συνεχής έλλειψη προσωπικού στους φορείς υλοποίησης. Παράδειγμα στο μέτρο Β0701 συνεχιζόμενο προτείνεται οι εντατικοποίηση των ελέγχων στις μεταποιητικές μονάδες που αποτελούν δυνητικές σημειακές πηγές ρύπανσης, παρότι διαπιστώνεται ως πρόβλημα η υποστελέχωση των υπηρεσιών, η οποία σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα της διαδικασίας περιβαλλοντικών ελέγχων κλπ. καθιστά προβληματική την εφαρμογή και άρα την αποτελεσματικότητα του μέτρου γενικότερα. Επιπλέον απαιτείται ιεράρχηση των μεταποιητικών και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Θα ήταν σημαντικό τα γεωχωρικά αρχεία εκτίμησης των ανθρωπογενών πιέσεων να είναι διαθέσιμα στις υπηρεσίες (π.χ. Η αρχική βάση δεδομένων πιέσεων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, μεταποιητικών, κ.α. οι βάσεις δεδομένων που προκύπτουν μετά τις παραδοχές εκτίμησης πίεσης, ώστε στοχευμένα να περιορίζονται οι έλεγχοι σε μονάδες που αποτελούν δυνητική πίεση στα Υδατικά Συστήματα της κάθε ΛΑΠ). Προτείνεται να υλοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση του μέτρου Β0702 Καθορισμός κατευθυντήριων γραμμών και ανάπτυξη εργαλείων για τον αποτελεσματικό έλεγχο των απορρίψεων λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων το οποίο θα συμβάλει στο Μ04Β0701 και στα Μ01Σ0503 (EL0129), Μ02Σ0503 (EL0227, EL0228) Έλεγχοι τήρησης των ορίων διάθεσης από βιομηχανικές, μεταποιητικές και κτηνο-πτηνοτροφικές μονάδες εντός λεκάνης απορροής του ΥΣ, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο.
13. Συμπληρωματικά μέτρα Μ01Σ0503 (EL0129), Μ02Σ0503 (EL0227, EL0228): Έλεγχοι τήρησης των ορίων διάθεσης από βιομηχανικές, μεταποιητικές και κτηνο-πτηνοτροφικές μονάδες εντός λεκάνης απορροής του ΥΣ, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο. Προτείνεται να υλοποιηθούν μετά την ολοκλήρωση του μέτρου Β0702 Καθορισμός κατευθυντήριων γραμμών και ανάπτυξη εργαλείων για τον αποτελεσματικό έλεγχο των απορρίψεων λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων
14. Προσχέδιο EL04 Μέτρο Μ04Β0305 (Σελ.306) «Καθορισμός ανωτάτων ορίων αρδευτικών αναγκών καλλιεργειών για ιδιωτικές υδροληψίες» Χρειάζεται καλύτερη τεκμηρίωση σχετικά με το πως προκύπτουν τα ανώτατα όρια αρδευτικών αναγκών ανά στρέμμα, για κάθε είδος καλλιέργειας του Υδατικού Διαμερίσματος.
15. Προσχέδιο EL04 Μέτρο Μ04Β0704 (Σελ.328) «Προϋποθέσεις αδειοδότησης νέων/επέκτασης υφισταμένων μονάδων υδατοκαλλιέργειας» Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι χωροθετημένες ΠΟΑΥ και πως αυτές επηρρεάζουν τα παράκτια Υδατικά Συστήματα. Επίσης τίθεται γενικότερα το ζήτημα της χωροθέτησης των ΠΟΑΥ στα δυτικά παράλια της Αιτ/νίας και κατά πόσο αυτές πρσοβάλλουν άλλες αντίθετες χρήσεις
16. Προσχέδιο EL04 (Σελ.197) Πίνακας 5-25 «Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Ευήνου (EL0420)» και (Σελ 199) Πινακας 5-26 «Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Μόρνου (EL0421)»
Αναφέρεται ότι η ετήσια απολήψιμη απευθείας ποσότητα από την Τεχνητή Λίμνη Ευήνου είναι 242,10 εκ. κμ. /έτος. Επίσης στη σελ. 198 αναφέρεται ότι «Για την τεχνητή λίμνη του Ευήνου η υδρευτική απόληψη των 242,1 hm3 αφορά στην ύδρευση της Αθήνας (EL06) και βασίστηκε σε δεδομένα της ΕΥΔΑΠ για την περίοδο 2002-2021.».
Αντίστοιχα, από την Τεχνητή Λίμνη Μόρνου η ετήσια απολήψιμη απευθείας ποσότητα είναι 425 εκ. κμ. /έτος και αντίστοιχα στη σελ. 199 αναφέρεται ότι «Για την Τεχνητή Λίμνη του Μόρνου, η υδρευτική απόληψη των 425,0 hm3 αφορά στην ύδρευση της Αθήνας (EL06) και βασίστηκε επίσης σε δεδομένα της ΕΥΔΑΠ για την περίοδο 2002-2021. Σε αυτή συμπεριλαμβάνεται και η εισροή από τον Εύηνο (242,1 hm3).»
Τα παραπάνω νούμερα φαίνεται να μην συμφωνούν με τη σελίδα 145 του Τεύχους Τεκμηρίωσης με τίτλο «Ανάλυση ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεων τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα» για το Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής (ΥΔ 06) όπου αναφέρεται ότι: «Το μεγαλύτερο τμήμα των αναγκών ύδρευσης και βιομηχανικής χρήσης του ΥΔ06 καλύπτεται κυρίως από απολήψεις επιφανειακών υδάτων που ανήκουν στο ΥΔ04 (φράγματα Μόρνου και Εύηνου). Οι ποσότητες αυτές (εκτός του ΥΔ06) περιλαμβάνονται στις συνολικές απολήψεις της ΕΥΔΑΠ και εκτιμώνται σε 385.943.440 m3.»
17. Κρίνεται σκόπιμη η οργάνωση των εμπλεκομένων υπηρεσιών-φορέων με σύγχρονο κοινό λογισμικό για την παρακολούθησης μέτρων (π.χ. ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών), έτσι ώστε άμεσα να διαμοιράζεται η πληροφορία στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Έτσι θα να είναι δυνατή η αξιοποίηση της κεντρικής γεωχωρικής βάση δεδομένων της Γενική Διεύθυνση Υδάτων, η οποία θα ήταν δυνατό να λειτουργεί και ως αποθετήριο και θα εμπλουτίζεται με δεδομένα απ’ ευθείας από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αλλά και αυτές θα αντλούν δεδομένα για την εφαρμογή των μέτρων (αποφυγή υλοποίησης επικαλυπτόμενων δράσεων, παροχή συνολικής εικόνα για τα ύδατα για την χωρική αρμοδιότητα της ΠΔΕ).
18. Η αντιμετώπιση της έλλειψης δεδομένων, στη φάση «αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάσταση» των ΥΣ, για συγκεκριμένες περιοχές πιθανά να μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την δημιουργία ενός «διαδικτυακής βιβλιοθήκης» ανά ΛΑΠ, με ευθύνη της Γενική Διεύθυνση Υδάτων. Σε αυτό θα μπορούν να αναρτώνται εργασίες και πρωτογενή δεδομένα που έχουν προκύψει από φορείς που κάνουν έρευνα (πανεπιστήμια, φορείς προστασίας, ερευνητικές δομές κ.α.) σε περιοχές ΛΑΠ και σε συγκεκριμένα Υδατικά Συστήματα. Τόσο το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης όσο και η Γενική Διεύθυνση Υδάτων και λοιποί φορείς υλοποίησης, θα μπορούν να αντλούν δεδομένα χρήσιμα και να διαπιστώνεται που χρειάζεται περαιτέρω έρευνα ή πιο επιχειρησιακή παρακολούθηση ή άμεση εφαρμογή δράσεων στο πλαίσιο μέτρων του προγράμματος. Το παραπάνω θα μπορούσε να αποτελέσει νέο μέτρο.
19. Στο πλαίσιο της εφαρμογής του μέτρου Β0701 «Ενίσχυση περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και ελέγχων» προτείνεται η πρόσβαση των εκλεκτικών υπηρεσιών στο μητρώο περιβαλλοντικών ελέγχων καθώς επίσης και η διασύνδεση του με τα υπάρχοντα μητρώα όπως το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ), το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών Αποβλήτων (ΕΜΠΑ) και με το Εθνικό Μητρώο Σημείων Υδροληψίας (ΕΜΣΥ), δεδομένου ότι βιομηχανικές και μεταποιητικές μονάδες μπορεί να χρησιμοποιούν επιφανειακά ή υπόγεια ύδατα για την παραγωγικές τους διαδικασίες. Επιπλέον στο μητρώο περιβαλλοντικών ελέγχων να καταχωρούνται και τα αποτελέσματα ελέγχων σε φορείς οι οποίοι λειτουργούν με ΠΠΔ.

Παρατηρήσεις και Προτάσεις επί των αναρτημένων προσχεδίων της 2ης Αναθεώρησης Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών χωρικής αρμοδιότητας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας στα Υδατικά Διαμερίσματα EL01, EL02 και EL04

Σε συνέχεια των αναρτημένων προσχεδίων της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών, στον ιστότοπο της διαβούλευσης του ΥΠΕΝ (στο http://wfdver.ypeka.gr/) καταθέτουμε παρατηρήσεις και προτάσεις επί των μέτρων και Προσχεδίων για την χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (EL01, 02, 04).
1. Χρόνος Διαβούλευσης: Μεταξύ άλλων στο αρ. 14 της Οδηγίας 2000/60ΕΚ τίθενται τα χρονικά περιθώρια διαβούλευσης. Έτσι το αντίγραφο του προσχεδίου διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού δημοσιοποιείται τουλάχιστον ένα έτος πριν από την έναρξη της περιόδου στην οποία αναφέρεται το σχέδιο ενώ τα κράτη μέλη παρέχουν προθεσμία τουλάχιστον έξι μηνών για την υποβολή γραπτών παρατηρήσεων προκειμένου να υπάρξει δυνατότητα ενεργού συμμετοχής και διαβουλεύσεων και όπου χρειάζεται κατόπιν σχετικής αίτησης, παρέχεται πρόσβαση σε βοηθητικά έγγραφα και πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση του προσχεδίου διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού. Σύμφωνα όμως με την παρ. 4 του άρθρου 32 του ν. 5037/2023 που τροποποίησε το άρθρο 7 του ν. 3199/2003 σχετικά με τη διαβούλευση η ανάρτησή του προσχεδίου σε δημόσια διαβούλευση, διαρκεί για χρονικό διάστημα έξι (6) μηνών. Διαπιστώνεται ότι και στην παρούσα διαδικασία όπως και στην προηγούμενη αναθεώρηση ο χρόνος δημοσιοποίησης – διαβούλευσης είναι «συμπιεσμένος» στο εξάμηνο και χωρίς ανάρτηση υποστηρικτικών κειμένων.
2. Αναρτημένα κείμενα τεκμηρίωσης: Στα προσχέδια της 2ης αναθεώρησης που είναι αναρτημένα στο σχετικό ιστοχώρο του ΥΠΕΝ και της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προς διαβούλευση δεν έχουν αναρτηθεί όλα τα υποστηρικτικά κείμενα, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των διαχειριστικών σχεδίων και η ανάρτησή τους είναι σημαντική στη φάση της διαβούλευσης. Συνολικά έως σήμερα δεν έχουν αναρτηθεί υποστηρικτικά κείμενα.
2.1 Ενδεικτικά στο προσχέδιο EL04, Kεφ 2.1.2 παρουσιάζεται υλοποίηση 32 μέτρων της 1ης αναθεώρησης έναντι συνολικά 66 μέτρων απουσιάζει όμως η τεκμηρίωση που θα έπρεπε να είναι αναρτημένη για την αποτελεσματικότητα των μέτρων και τον βαθμό συμβολής τους στο στόχο της οδηγίας (κείμενο τεκμηρίωσης: Προγράμματα βασικών και συμπληρωματικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης του κόστους τους σε σχέση με την αποδοτικότητά τους»). Ανάλογα, το επίπεδο εμπιστοσύνης των αποτελεσμάτων της χημικής ταξινόμησης των ΕΥΣ είναι μέτριο ή χαμηλό σε μεγάλο αριθμό ΥΣ ενώ και στην ταξινόμηση των ΥΣ απουσιάζουν τα σχετικά υποστηρικτικά κείμενο για την μεθοδολογία και τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν.
2.2 Το Παραδοτέο «Επικαιροποιημένη Μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα» επίσης δεν είναι αναρτημένο στη διαβούλευση. Συνεπώς θα πρέπει να διευκρινιστεί εάν τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για εγκαταστάσεις όπως ελαιοτριβεία και κτηνοτροφικές μονάδες είναι πλήρη. Δηλαδή εάν ο αριθμός αυτών των μονάδων, βάσει των οποίων εκτιμήθηκαν οι πιέσεις αντικατοπτρίζει το σύνολο των αδειοδοτημένων ή μη εγκαταστάσεων στις ΛΑΠ ή είναι μόνο αυτές που έχουν λάβει άδεια μετά το 2012 ή νεότερες, καθώς και τι ποσοστό αντιπροσωπεύουν στις ΛΑΠ αριθμητικά και ως παραγόμενη ποσότητα σχετικών ρύπων.
3. Δείκτες παρακολούθησης, αποτελεσματικότητας: Στα προσχέδια δεν παρατίθενται ποσοτικοί δείκτες παρακολούθησης, αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των προτεινόμενων μέτρων με αποτέλεσμα να μην είναι σαφής ο τρόπος μέτρησης της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής των μέτρων. Επιπλέον στις ΣΜΠΕ της πρώτης αναθεώρησης παρότι γίνονταν αναφορά δεικτών αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας δεν φαίνεται πουθενά εάν αυτοί έχουν μετρηθεί και αν έχει εκτιμηθεί έτσι η αποτελεσματικότητα εφαρμογής των μέτρων που υλοποιήθηκαν στην 1η αναθεώρηση.
4. Αρμοδιότητες – Συντονισμός: Στα κεφ 3.4.2 Κύριες Αρμοδιότητες, παρατίθενται το Σχήμα 3-2: Απεικόνιση αρμόδιων αρχών για την προστασία των υδάτων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο ενώ στον πίνακα 3-6: Ρόλος αρμόδιων αρχών για τη διαχείριση και προστασία των Υδάτων Σύμφωνα με αυτά η οι Περιφέρειες έχουν συμπληρωματικό ρόλο στην εφαρμογή των μέτρων, στη συμμετοχή του κοινού και στην επιβολή κανονισμών. Ξεκάθαρα η πολιτική προστασίας υδάτων ασκείται από της ΓΔΥ του ΥΠΕΝ και τις Δνσεις Υδάτων της Αποκεντρωμένης. Συνεπώς Οι ΟΤΑ καλούνται να φέρουν το βάρος υλοποίησης χωρίς καθορισμένα χρηματοδοτικά εργαλεία ή/και εξειδικευμένους πόρους στα είδη υπάρχοντα Χρηματοδοτικά εργαλεία καθώς και εξειδικευμένο προσωπικό στις αρμόδιες υπηρεσίες.
Επιπλέον σε όλα τα προσχέδια υιοθετείται κοινό σχήμα ρόλων Κεφ 3.4.2 (EL01 σελ. 63, EL02 σελ. 67, EL04 σελ. 95 ) όπως και στη 1η αναθεώρηση:
Διαπιστώνεται ότι:
• τον ρόλο της Υλοποίησης των ΣΔΛΑΠ σε περιφερειακό επίπεδο έχει το Τμ. Υδροοικονομίας και τα τοπικά Τμ. Περιβάλλοντος και Υδροικονομίας των ΠΕ της ΔΙΠΕΧΩΣΧ της Π.Δ.Ε. σε αλληλεπίδραση με την Δ/νση Υδάτων και τον Περιφερειάρχη.
• Επιπλέον η εφαρμογή των κύριων νέων Μέτρων, τα οποία αφορούν την Αναβάθμιση της οργανωτικής λειτουργίας των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων γίνεται σε αλληλεπίδραση μεταξύ Περιφερειάρχη και ΟΕΒ και Δ/νσης Υδάτων απευθείας με ΟΕΒ
• Τέλος όλες οι λοιπές υπηρεσίες της Περιφέρειας (Δ/νσεις Τεχνικών Έργων, Αγροτικής Οικονομίας-Κτηνιατρικής, Υγείας κ.α) έχουν υποστηρικτικό ρόλο και αλληλεπίδραση με τον Περιφερειάρχη μόνο.
Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η Δ/νση Υδάτων Δ. Ελλάδας της Αποκεντρωμένης έχει συντονιστικό ρόλο με τις υπηρεσίες της Π.Δ.Ε. είτε άμεσα ή έμμεσα χωρίς να υπάρχει κεντρικό εποπτικό σχήμα στο σύνολο της Περιφέρειας γεγονός που πιθανά θα εξακολουθεί να δημιουργεί δυσλειτουργία στο συντονισμό και την εφαρμογή των μέτρων καθώς και στην συνέργεια με άλλες υπηρεσίες και άλλα σχέδια ΣΔΚΠ, ΠΕΣΠΚΑ κλπ.
5. Ρόλος των φορέων υλοποίησης μέτρων: Απουσιάζει σε κάθε μέτρο η περιγραφή ξεκάθαρου ρόλου των φορέων υλοποίησης (εποπτικός, συντονιστικός, εκτελεστικός κ.α.) και επιπλέον αναφέρεται στο τέλος του πίνακα μέτρων ότι : Ο πρώτος φορέας είναι ο προτεινόμενος φορέας Υλοποίησης. Οι υπόλοιποι αποτελούν υποστηρικτικούς φορείς για την υλοποίηση του μέτρου. Η λίστα των φορέων υλοποίησης που παρουσιάζεται στο παρόν δεν είναι εξαντλητική ή δεσμευτική. Συνεπώς, θα πρέπει είτε να καθορίζονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και οι ρόλοι τους είτε να μην αναφέρονται καθόλου.
6. Συνέργειες με άλλα Σχέδια: Το Σχέδιο όπως παρουσιάζεται σε κάθε περίπτωση χαρακτηρίζεται ως πολυθεματικό και απαιτεί υψηλό βαθμό συνέργιας όλων των αρμοδίων υπηρεσιών για την υλοποίησή του. Επιπλέον οι συνεργίες του με τα σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμυρών (υπό αναθεώρηση), του ΠΕΣΠΚΑ και άλλων επιτελικών σχεδίων αντιμετωπίζονται με απλή αναφορά στα κοινά μέτρα χωρίς ιεράρχηση και βαθμό σπουδαιότητας ως προς την υλοποίηση του περιβαλλοντικού στόχου της οδηγίας 2000/60/ΕΚ ή των άλλων σχεδίων ενώ απουσιάζει μια συνολική πρόταση που να αφορά τον συντονισμό-υλοποίηση.
7. Υποστελέχωση υπηρεσιών: Η εφαρμογή των μέτρων απαιτεί εξειδίκευση των φορέων υλοποίησης τόσο σε επιστημονικό προσωπικό, όσο και σε εργαλεία (παρακολούθησης, χρηματοδοτικά εργαλεία, μητρώα ρύπων και πιέσεων κ.α.) με ταυτόχρονη κωδικοποίηση της υπάρχουσας νομοθεσίας αλλά και απλοποίηση νομοθετημάτων όσον αφορά αρμοδιότητες και υλοποίηση. Δεν λαμβάνεται γενικότερα υπόψη η έλλειψη προσωπικού με εξειδίκευση σε διαχείριση χρηματοδοτικών εργαλείων στους φορείς υλοποίησης, ούτε προβλέπονται μέτρα για την επιμόρφωση προσωπικού επάνω σε εργαλεία χρηματοδότησης που θα χρησιμοποιηθούν από τους φορείς υλοποίησης για την εφαρμογή των μέτρων (ΕΣΠΑ ΠΑΑ κλπ).
8. Περιβαλλοντική Αδειοδότηση και εφαρμογή μέτρων: Απαραίτητη προϋπόθεση για την εμπρόθεσμη υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων του Σχεδίου Διαχείρισης είναι η τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας σχετικά με την Περιβαλλοντική Αδειοδότηση των υφιστάμενων έργων που προβλέπεται να επηρεαστούν (π.χ. έργα ταμίευσης ύδατος, λειτουργική αναβάθμιση ΕΕΛ, κλπ.) και η λήψη πρόσθετων μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος στις περιπτώσεις που αυτά χωροθετούνται εντός προστατευόμενων περιοχών. Ως παράδειγμα αναφέρεται ότι η αντικατάσταση υπαρχόντων ανοικτών δικτύων άρδευσης των ΤΟΕΒ (μέτρο B0303) στη φάση χρηματοδότησης του από το ΠΑΑ ή και από το ΕΣΠΑ για να υλοποιηθεί θα πρέπει πρώτα να λάβει χώρα περιβαλλοντική αδειοδότηση του συνόλου των έργων των ΤΟΕΒ, που τυχόν δεν έχουν αδειοδοτηθεί και θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις του αρ. 9 του Ν.4014/2011. Αντίστοιχα υφιστάμενα έργα ταμίευσης τα πρέπει να ακολουθήσουν επίσης του αρ. 9 του Ν.4014/2011
9. Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέτρων: Απουσιάζει χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέτρων, ο σχεδιασμός σε βάθος χρόνου, το κόστος υλοποίησης καθώς και ο καθορισμός του τρόπου χρηματοδότησης (Τακτικές Πιστώσεις φορέων, ΕΣΠΑ κ.α.). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε απουσία κοστολόγησης Βασικών μέτρων και τρόπου χρηματοδότησης (ΚΑΠ, ΕΣΠΑ, κ.α.). Απουσία τρόπου χρηματοδότησης των Συμπληρωματικών Μέτρων κατά συγκεκριμένο Υδατικό Σώμα παρ’ ότι υπάρχει ενδεικτική κοστολόγηση.
10. Συμπληρωματικό μέτρο Μ02Σ0503 και Μ04Σ0505: Στους φορείς υλοποίησης να προστεθεί η Περιφέρεια καθόσον στο πλαίσιο του Β0703 «Πρόγραμμα διερευνητικής παρακολούθησης ποιοτικής κατάστασης στα υπόγεια υδατικά συστήματα και στα επιφανειακά σώματα στις περιοχές υφιστάμενων ΧΥΤΑ», το οποίο αποτελούσε συνέχεια και εξειδίκευση Μέτρου του αρχικού εγκεκριμένου Σχεδίου, η ΠΔΕ είχε εντάξει και υλοποιήσει σχετική Πράξη στην ΠΠ 2014-2021 (Δράσεις Παρακολούθησης Υδάτων σε ΧΥΤΑ/Υ και ΕΕΛ για την προστασία των Υδατικών Πόρων της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας», κωδ. ΟΠΣ 5000785) ενώ έχει εκδοθεί πρόσκληση από την ΕΥΔ Δυτικής Ελλάδας για την υποβολή νέας πρότασης στην ΠΠ 2021-2027, στην οποία αναμένετε να ενταχθεί σχετική πράξη μέχρι το τέλος του 2023
11. Μέτρα Μ04Σ1610, Μ04Σ1611, Μ04Σ1612, Μ04Σ1613 και Μ04Σ1614 Καθορισμός οικολογικής στάθμης λιμνών: Στο πλαίσιο του μέτρου Μ04Β0902: Προσδιορισμός κατώτατης στάθμης φυσικών λιμνών, προσδιορισμός μέγιστου εύρους διακύμανσης στάθμης ταμιευτήρων της 1ης αναθεώρησης η ΠΔΕ έχει ωριμάσει Φάκελο Δημόσιας Σύμβασης (για τις λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας) που αφορά πράξη η οποία έχει προϋπολογιστεί στο ΕΠ Δυτικής Ελλάδας 2021-2027 και αναμένεται να εξειδικευτεί έως τέλος του 2023 και να δημοσιευθεί σχετική πρόσκληση συνεπώς στους φορείς υλοποίησης των μέτρων Μ04Σ1610, Μ04Σ1611, Μ04Σ1612, Μ04Σ1613 και Μ04Σ1614 που αφορούν τις κατώτατες στάθμες στις φυσικές λίμνες της Αιτ/νίας πρέπει να προστεθεί η Περιφέρεια.
12. Μέτρο Μ04Β0701 συνεχιζόμενο, Ενίσχυση περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και ελέγχων: Δεν λαμβάνεται υπόψη η συνεχής έλλειψη προσωπικού στους φορείς υλοποίησης. Παράδειγμα στο μέτρο Β0701 συνεχιζόμενο προτείνεται οι εντατικοποίηση των ελέγχων στις μεταποιητικές μονάδες που αποτελούν δυνητικές σημειακές πηγές ρύπανσης, παρότι διαπιστώνεται ως πρόβλημα η υποστελέχωση των υπηρεσιών, η οποία σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα της διαδικασίας περιβαλλοντικών ελέγχων κλπ. καθιστά προβληματική την εφαρμογή και άρα την αποτελεσματικότητα του μέτρου γενικότερα. Επιπλέον απαιτείται ιεράρχηση των μεταποιητικών και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Θα ήταν σημαντικό τα γεωχωρικά αρχεία εκτίμησης των ανθρωπογενών πιέσεων να είναι διαθέσιμα στις υπηρεσίες (π.χ. Η αρχική βάση δεδομένων πιέσεων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, μεταποιητικών, κ.α. οι βάσεις δεδομένων που προκύπτουν μετά τις παραδοχές εκτίμησης πίεσης, ώστε στοχευμένα να περιορίζονται οι έλεγχοι σε μονάδες που αποτελούν δυνητική πίεση στα Υδατικά Συστήματα της κάθε ΛΑΠ). Προτείνεται να υλοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση του μέτρου Β0702 Καθορισμός κατευθυντήριων γραμμών και ανάπτυξη εργαλείων για τον αποτελεσματικό έλεγχο των απορρίψεων λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων το οποίο θα συμβάλει στο Μ04Β0701 και στα Μ01Σ0503 (EL0129), Μ02Σ0503 (EL0227, EL0228) Έλεγχοι τήρησης των ορίων διάθεσης από βιομηχανικές, μεταποιητικές και κτηνο-πτηνοτροφικές μονάδες εντός λεκάνης απορροής του ΥΣ, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο.
13. Συμπληρωματικά μέτρα Μ01Σ0503 (EL0129), Μ02Σ0503 (EL0227, EL0228): Έλεγχοι τήρησης των ορίων διάθεσης από βιομηχανικές, μεταποιητικές και κτηνο-πτηνοτροφικές μονάδες εντός λεκάνης απορροής του ΥΣ, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο. Προτείνεται να υλοποιηθούν μετά την ολοκλήρωση του μέτρου Β0702 Καθορισμός κατευθυντήριων γραμμών και ανάπτυξη εργαλείων για τον αποτελεσματικό έλεγχο των απορρίψεων λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων
14. Προσχέδιο EL04 Μέτρο Μ04Β0305 (Σελ.306) «Καθορισμός ανωτάτων ορίων αρδευτικών αναγκών καλλιεργειών για ιδιωτικές υδροληψίες» Χρειάζεται καλύτερη τεκμηρίωση σχετικά με το πως προκύπτουν τα ανώτατα όρια αρδευτικών αναγκών ανά στρέμμα, για κάθε είδος καλλιέργειας του Υδατικού Διαμερίσματος.
15. Προσχέδιο EL04 Μέτρο Μ04Β0704 (Σελ.328) «Προϋποθέσεις αδειοδότησης νέων/επέκτασης υφισταμένων μονάδων υδατοκαλλιέργειας» Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι χωροθετημένες ΠΟΑΥ και πως αυτές επηρρεάζουν τα παράκτια Υδατικά Συστήματα. Επίσης τίθεται γενικότερα το ζήτημα της χωροθέτησης των ΠΟΑΥ στα δυτικά παράλια της Αιτ/νίας και κατά πόσο αυτές πρσοβάλλουν άλλες αντίθετες χρήσεις
16. Προσχέδιο EL04 (Σελ.197) Πίνακας 5-25 «Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Ευήνου (EL0420)» και (Σελ 199) Πινακας 5-26 «Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Μόρνου (EL0421)»
Αναφέρεται ότι η ετήσια απολήψιμη απευθείας ποσότητα από την Τεχνητή Λίμνη Ευήνου είναι 242,10 εκ. κμ. /έτος. Επίσης στη σελ. 198 αναφέρεται ότι «Για την τεχνητή λίμνη του Ευήνου η υδρευτική απόληψη των 242,1 hm3 αφορά στην ύδρευση της Αθήνας (EL06) και βασίστηκε σε δεδομένα της ΕΥΔΑΠ για την περίοδο 2002-2021.».
Αντίστοιχα, από την Τεχνητή Λίμνη Μόρνου η ετήσια απολήψιμη απευθείας ποσότητα είναι 425 εκ. κμ. /έτος και αντίστοιχα στη σελ. 199 αναφέρεται ότι «Για την Τεχνητή Λίμνη του Μόρνου, η υδρευτική απόληψη των 425,0 hm3 αφορά στην ύδρευση της Αθήνας (EL06) και βασίστηκε επίσης σε δεδομένα της ΕΥΔΑΠ για την περίοδο 2002-2021. Σε αυτή συμπεριλαμβάνεται και η εισροή από τον Εύηνο (242,1 hm3).»
Τα παραπάνω νούμερα φαίνεται να μην συμφωνούν με τη σελίδα 145 του Τεύχους Τεκμηρίωσης με τίτλο «Ανάλυση ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεων τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα» για το Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής (ΥΔ 06) όπου αναφέρεται ότι: «Το μεγαλύτερο τμήμα των αναγκών ύδρευσης και βιομηχανικής χρήσης του ΥΔ06 καλύπτεται κυρίως από απολήψεις επιφανειακών υδάτων που ανήκουν στο ΥΔ04 (φράγματα Μόρνου και Εύηνου). Οι ποσότητες αυτές (εκτός του ΥΔ06) περιλαμβάνονται στις συνολικές απολήψεις της ΕΥΔΑΠ και εκτιμώνται σε 385.943.440 m3.»
17. Κρίνεται σκόπιμη η οργάνωση των εμπλεκομένων υπηρεσιών-φορέων με σύγχρονο κοινό λογισμικό για την παρακολούθησης μέτρων (π.χ. ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών), έτσι ώστε άμεσα να διαμοιράζεται η πληροφορία στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Έτσι θα να είναι δυνατή η αξιοποίηση της κεντρικής γεωχωρικής βάση δεδομένων της Γενική Διεύθυνση Υδάτων, η οποία θα ήταν δυνατό να λειτουργεί και ως αποθετήριο και θα εμπλουτίζεται με δεδομένα απ’ ευθείας από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αλλά και αυτές θα αντλούν δεδομένα για την εφαρμογή των μέτρων (αποφυγή υλοποίησης επικαλυπτόμενων δράσεων, παροχή συνολικής εικόνα για τα ύδατα για την χωρική αρμοδιότητα της ΠΔΕ).
18. Η αντιμετώπιση της έλλειψης δεδομένων, στη φάση «αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάσταση» των ΥΣ, για συγκεκριμένες περιοχές πιθανά να μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την δημιουργία ενός «διαδικτυακής βιβλιοθήκης» ανά ΛΑΠ, με ευθύνη της Γενική Διεύθυνση Υδάτων. Σε αυτό θα μπορούν να αναρτώνται εργασίες και πρωτογενή δεδομένα που έχουν προκύψει από φορείς που κάνουν έρευνα (πανεπιστήμια, φορείς προστασίας, ερευνητικές δομές κ.α.) σε περιοχές ΛΑΠ και σε συγκεκριμένα Υδατικά Συστήματα. Τόσο το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης όσο και η Γενική Διεύθυνση Υδάτων και λοιποί φορείς υλοποίησης, θα μπορούν να αντλούν δεδομένα χρήσιμα και να διαπιστώνεται που χρειάζεται περαιτέρω έρευνα ή πιο επιχειρησιακή παρακολούθηση ή άμεση εφαρμογή δράσεων στο πλαίσιο μέτρων του προγράμματος. Το παραπάνω θα μπορούσε να αποτελέσει νέο μέτρο.
19. Στο πλαίσιο της εφαρμογής του μέτρου Β0701 «Ενίσχυση περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και ελέγχων» προτείνεται η πρόσβαση των εκλεκτικών υπηρεσιών στο μητρώο περιβαλλοντικών ελέγχων καθώς επίσης και η διασύνδεση του με τα υπάρχοντα μητρώα όπως το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ), το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών Αποβλήτων (ΕΜΠΑ) και με το Εθνικό Μητρώο Σημείων Υδροληψίας (ΕΜΣΥ), δεδομένου ότι βιομηχανικές και μεταποιητικές μονάδες μπορεί να χρησιμοποιούν επιφανειακά ή υπόγεια ύδατα για την παραγωγικές τους διαδικασίες. Επιπλέον στο μητρώο περιβαλλοντικών ελέγχων να καταχωρούνται και τα αποτελέσματα ελέγχων σε φορείς οι οποίοι λειτουργούν με ΠΠΔ.

Β. Παρατηρήσεις σχετικά με τα έργα εκτροπής 250 εκ. κμ από τον Αχελώο προς τη Θεσσαλία με επανασχεδιασμό του φράγματος της Συκιάς, προσχέδια EL04 και EL08

Προσχέδιο του ΥΔ EL08 Θεσσαλίας
Στο προσχέδιο του ΥΔ EL08 Θεσσαλίας τις σελίδες 279 έως 294 ΚΕΦ 9.2.4 Ανάλυση και αντιμετώπιση ελλείμματος υδατικών πόρων στο ΥΔ της Θεσσαλίας – Προτεινόμενα Μέτρα. γίνεται μια ανασκόπηση του αρχικού ΣΔΛΑΠ ΥΔ08 Θεσσαλίας του 2014 της 1ης αναθεώρησης του 2017 και συγκριτικό αυτών με το προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης και όσον αφορά την καλλιεργήσιμη έκταση, τις αρδευτικές ανάγκες, τις διαθέσιμες ποσότητες ύδατος και τα έργα ταμίευσης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ποιοτικής και ποσοτικής έλλειψης νερού
Υποστηρίζεται ότι οι Καλλιεργήσιμες αρδευόμενες εκτάσεις (σελ. 283, Πίνακας 9-7) σύμφωνα με νεότερα στοιχεία του ΟΠΕΠΕΚΕ (2021) ανέρχεται πλέον σε 2.800.000 στρ αντί περίπου 2.500.000 στρεμμάτων που θεωρούνταν στα προηγούμενα δύο σχέδια ήτοι αυξημένη κατά περίπου 300.000 στρ. ή περίπου 11%). Το γεγονός αυτό προκαλεί μία αύξηση αναγκών νερού κατά 13.2% σε σχέση με τα 2 προηγούμενα Σχέδια. Το γεγονός αυτό προκαλεί μία αύξηση αναγκών νερού κατά 13.2% σε σχέση με τα 2 προηγούμενα Σχέδια. Δεδομένου ότι υπάρχει διαφορά στην έκταση που δίνουν ότι αρδεύουν οι ΤΟΕΒ, με αυτή των στοιχείων του ΟΠΕΚΕΠΕ συμπεραίνεται ότι στην έκταση περιλαμβάνεται η ελλειμματική άρδευση ή/και οι αγραναπαύσεις και εκτιμάται η ελλειμματική άρδευση σε 74 εκ. κμ ανά έτος.

Στον Πίνακα 9-8 σελ. 284 του προσχεδίου, παρουσιάζονται ανάγκες σε νερό στη Θεσσαλία για την 2η αναθεώρηση συγκριτικά με την 1η αναθεώρηση. Οι ανάγκες στη 2η αναθ. φτάνουν τα 1.531.000. 000 κ.μ. το χρόνο έναντι 1.425.000.000 κ.μ/έτος της 1ης αναθεώρησης (αύξηση 106.000.000 κ.μ ανά έτος) με την συνολική διαθέσιμη ποσότητα υδάτων να φτάνει τα 1.020.000.000 κ.μ/έτος (αυξημένη κατά 72 εκ κ.μ. ) και το έλλειμα να ανέρχεται στη 2η αναθ. στα 511.000.000 εκ κ.μ έναντι 477.000.000 εκ κ.μ της 1ης αναθεώρησης (αύξηση 34 εκ κ.μ ή περίπου 7,13%). Οι υπολογισμοί έχουν γίνει με ανάγκη νερού 503 κ.μ./στρ/έτος στη 2η αναθεώρηση ενώ στην πρώτη με 524 κ.μ./στρ/έτος.

Διαφωνούμε με την παραπάνω τεκμηρίωση και καταλαβαίνουμε ότι ο υπολογισμός του ισοζυγίου είναι προβληματικός καθώς:
• Τα διαθέσιμα επιφανειακά ύδατα έχουν υπολογιστεί από μοντέλο και όχι από μετρήσεις απορροών στο πεδίο.
• Το αρδευτικό δίκτυο των επιφανειακών δεν γνωρίζουμε αν έχει απώλειες ή αν μέρος αυτού έχει αντικατασταθεί με κλειστούς αγωγούς.
• Επίσης το δίκτυο των ΤΟΕΒ δεν γνωρίζουμε σε τι ποσοστό έχει αντικατασταθεί από κλειστούς αγωγούς και τις απώλειές του.
• Δεν πιστοποιείται η ποσότητα νερού που αντλείται από τις χιλιάδες γεωτρήσεις που υπάρχουν
• Δεν τεκμαίρεται αντιμετώπιση διαρροών δικτύων μετά από 2 διαχειριστικούς κύκλους
• Δεν τεκμαίρεται ποσοτικά το όφελος στην κατάσταση των υδάτων στον τρέχον διαχειριστικό κύκλο για την Θεσσαλία ως αποτέλεσμα σχεδιασμού, υλοποίησης μέτρων και αντιμετώπισης προβλημάτων διαρροών έτσι ώστε να εκτιμάται ακριβώς το έλλειμα.

Τα παραπάνω ενισχύονται στην Επισκόπηση των σημαντικών ζητημάτων διαχείρισης των υδάτων για το ΥΔ Θεσσαλίας όπως είναι αναρτημένη στην διαβούλευση

Διαβούλευση – 2η Αναθεώρηση ΣΔ: ΥΔ08 – Θέματα Διαχείρισης

όπου από τους μελετητές αναφέρεται, για τις ετήσιες απολήψεις, ότι: «Επισημαίνουμε σαν σημαντικό θέμα Διαχείρισης των απολήψεων το γεγονός ότι έχουμε διαφορετική ποσότητα απόληψης από τα Υδατικά μας Συστήματα από την τελική ποσότητα που φτάνει στον χρήστη που οφείλεται σε διάφορους λόγους μεταξύ των οποίων επισημαίνουμε τις μεγάλες απώλειες κατά την μεταφορά με τα υφιστάμενα δίκτυα, την κακή διαχείριση των χρηστών κ.α. που θα πρέπει άμεσα να λυθούν λόγω εξοικονόμησης μεγάλου ποσοστού ύδατος στο ελλειμματικό μας Διαμέρισμα»
Επιπλέον σύμφωνα με την ίδια επισκόπηση, στην ενότητα: Άλλα ζητήματα που αναδείχθηκαν και συνδέονται έμμεσα με τη διαχείριση των υδατικών πόρων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (EL08), διαπιστώνονται από τους μελετητές (παρατίθενται αυτούσια):
1) Ανεπαρκής κάλυψη των επιφανειακών υδατικών συστημάτων από σταθμούς παρακολούθησης, με περιορισμένα δεδομένα οικολογικών και χημικών παραμέτρων.
2) Ελλείψεις δεδομένων σχετικά με την καταγραφή των απορριπτόμενων ρυπαντικών φορτίων από τον κλάδο της βιομηχανίας και των τεχνολογιών αντιρρύπανσης που εφαρμόζονται.
3) Ελλείψεις στην καταγραφή απολήψεων τόσο για ύδρευση όσο και για άρδευση με αποτέλεσμα οι εκτιμήσεις ποσοτήτων στην άρδευση να γίνονται με βάση τη ζήτηση λαμβάνοντας υπόψη τους τύπους των καλλιεργειών.
4) Οι υπηρεσίες που καλούνται να υλοποιήσουν το Σχέδιο Διαχείρισης ΛΑΠ δεν είναι επαρκώς επανδρωμένες σε αριθμό ή/και σε κατάλληλες ειδικότητες του προσωπικού, τόσο στο επίπεδο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης όσο και στο επίπεδο των Περιφερειών. Διαπιστώνεται επίσης σύγχυση και διασκορπισμός των σχετικών αρμοδιοτήτων για πολλά επιμέρους θέματα που άπτονται της διαχείρισης των υδάτων.
5) Μικρή ανταπόκριση στη συμπλήρωση ερωτηματολογίων ανά πολίτες και φορείς.
6) Μεγάλος αριθμός αιτημάτων αδειών χρήσης και εκτέλεσης έργων αξιοποίησης των υδάτων σε συνδυασμό με την Υποστελέχωση των Υπηρεσιών με αποτέλεσμα την μεγάλη καθυστέρηση στην καταγραφή των πραγματικών απολήψεων από τα Υδατικά μας Συστήματα για τον υπολογισμό του Πραγματικού Υδατικού Ισοζυγίου.
7) Μεγάλος αριθμός αδήλωτων μέχρι και σήμερα γεωτρήσεων λόγω απουσίας ελέγχων
8) Επισημαίνουμε ότι όλοι οι έλεγχοι που αφορούν τα έργα αξιοποίησης υδάτων είναι πλημμελής έως ανύπαρκτες και σε πολλές περιπτώσεις τούτο οφείλεται στις επικαλυπτόμενες και ασαφείς αρμοδιότητες μεταξύ των υπηρεσιών

Δεν τεκμηριώνεται συνεπώς στο προσχέδιο με κανένα τρόπο πως έχουν αντιμετωπιστεί τα παραπάνω προβλήματα και τι επίπτωση έχουν στους υπολογισμούς του υδατικού ισοζυγίου ώστε αυτοί να θεωρούνται αξιόπιστοι.

Στη πρώτη αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ το έλλειμα υδάτων στην Θεσσαλία αντιμετωπίζονταν με δέσμη μέτρων εξοικονόμησης και ταμίευσης υδάτων όπως παρουσιάζεται στη σελ 290 πίνακας 9-10, σύγκριση μεταξύ 1ης και 2ης αναθεώρησης. Από τη σύγκριση στον πίνακα 9-10 διαπιστώνεται ότι:
• Ο στόχος της εξοικονόμηση χρήσης με 450 κ.μ./στρ/έτος και αλλαγή καλλιεργειών αυτό παραμένει ως στόχος και στη 2η αναθ.
• Η δεύτερη δέσμη μέτρων της 1ης αναθεώρησης που δεν προέβλεπε εκτροπή Αχελώου αλλά υπολόγιζε ποσότητες δρομολογημένων σχετικά ώριμων έργων ταμίευσης αντιμετώπιζε ανάγκες 67.000.000 εκ. κ.μ στη 2η αναθεώρηση αντιμετωπίζει ανάγκες 37.242.000 εκ. κ.μ.
• Όμοια στη Τρίτη δέσμη μέτρων τα μελλοντικά πρόσθετα έργα ταμίευσης είχαν καθαρό όφελος 140.000.000 εκ κ.μ στη 1η αναθ. Ενώ στη 2η αναθεώρηση 120.220.000 εκ. κ.μ. (ως τέτοια θεωρούνται στη 2η αναθ. Τα φράγματα Πύλης, χαμηλό Μουζακίου, Καλούδα και Νεοχωρίτη, οι ταμιευτήρες Καλού Νερού – Αγίου Αντωνίου, Κοιλάδας, Κρανώνα, Μπελμά και Κερασούλας Τρικάλων, το φράγμα στη θέση Δελέρια, το φράγμα Αγιονερίου Ελασσόνας και ο ρουφράκτης Τιτάνου). Οι πεδινοί ταμιευτήρες έχουν μειωμένη απόδοση στη 2η αναθ. Συμβάλλοντας στη μείωση του ελλείματος με 20.000.000 εκ κ.μ έναντι 75.000.000 εκ κ.μ. στη 1η αναθ.
Συνεπώς λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, από τα 511.000.000 εκ κ.μ. παραμένει ένα ετήσιο έλλειμα 173.538.000 εκ. κ.μ/έτος

Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι ο τρόπος υπολογισμού των αναγκών νερού και το έλλειμα σε ένα από τα δύο Σχέδια είναι λανθασμένος καθώς αλλού έχουμε υποεκτίμηση και αλλού υπερεκτίμηση δεδομένων ή ερμηνεία κατά το δοκούν.

Προσχέδιο του ΥΔ EL04 Δυτικής Στερεάς Ελλάδας
Για την αντιμετώπιση του παραπάνω ελλείματος στη Θεσσαλία, στη 2η αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ έχουμε επαναφορά του σεναρίου εκτροπής από τον Αχελώο, το οποίο υπήρχε και στο 1ο ΣΔΛΑΠ για μεταφορά 250 εκ κ.μ το χρόνο. Η Τεκμηρίωση ανάγκης εκτροπής 250 εκ. κμ, από τον ανάδοχο βρίσκεται στις σελ 338 έως σελ 342 του κειμένου, και συνιστά το ΚΕΦ. 9.2.4 Πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στα επιφανειακά και υπόγεια νερά του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας,
Κατά τη σύνοψη της υφιστάμενης κατάστασης (Σελ.338) Ενότητα 9.2.4.Α υποστηρίζεται ότι ο Αχελώος στο κατάντη του τμήμα είναι ένα απολύτως ρυθμισμένο σύστημα που δεν μπορεί να επηρεασθεί από την απόληψη 250 εκ. κυβικών χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού καθώς υπάρχουν διαθέσιμα 0,7 δισεκατομμύρια κ.μ. και συνεπώς δεν θα λείψουν τα 250 εκ. κ.μ. που θα εκτραπούν στην Θεσσαλία. Επιπλέον αναφέρεται ότι το ποτάμιο σύστημα του Αχελώου, ειδικά στο μέσο ρου, είναι ρυθμισμένο για λόγους μόνο παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας (Κρεμαστά, Καστράκι και Στράτος), ενώ αυτό στην πραγματικότητα είναι ρυθμισμένο και για αντιπλημμυρική προστασία.
Αντίθετα για την Λεκάνη απορροής Πηνειού παραθέτει σειρά προβλημάτων τα περισσότερα από τα οποία όμως δεν διαπιστώνεται να έχουν αντιμετωπιστεί ή μετριαστεί στην πρώτη αναθεώρηση όπως προβλεπόταν με αλλαγή είδους καλλιεργειών, μείωση διαρροών στο σύνολο των δικτύων μεταφοράς και υλοποίηση έργων ταμίευσης στο σχετικό πρόγραμμα μέτρων:
• Σημαντικός αριθμός των υπογείων υδατικών συστημάτων (10 ΥΥΣ από τα 33 στο σύνολο του Υδατικού Διαμερίσματος) βρίσκεται σε κακή ποσοτική κατάσταση και κατ’ επέκταση κακή ποιοτική,
• Πολλά ποτάμια επιφανειακά υδάτινα σώματα βρίσκονται επίσης σε καθεστώς υπερβολικής εκμετάλλευσης,
• Η μέση ετήσια ποσότητα υπερεκμετάλλευσης από τους υπόγειους υδροφορείς εκτιμήθηκε με βάση τα μακροχρόνια δεδομένα μετρήσεων στάθμης που υπάρχουν για την περιοχή περί τα 120-150 εκ. κ.μ. ετησίως. Για να αρχίσουν να επανακάμπτουν σταδιακά οι υπόγειοι υδροφορείς απαιτείται περαιτέρω μείωση των αντλήσεων με συνολική μείωση περί τα 260 εκ. κ.μ. ανά έτος.
• Εκτιμήθηκε, ότι, εφόσον διακοπεί η παραπάνω υπεράντληση των 300 εκ. κ.μ. ανά έτος, θα απαιτηθούν 50-60, περίπου, έτη για την σταδιακή αναπλήρωση των αποθεμάτων.
• το μέσο ετήσιο ποσοτικό έλλειμμα εκτιμάται σε 511 εκ. κ.μ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αρδευόμενες εκτάσεις σε επίπεδο ΥΔ ανέρχονται σε 2,8 εκ. στρέμματα περίπου (ΟΠΕΚΕΠΕ 2021)
• από τα συγκριτικά στοιχεία 1ης και 2ης Αναθεώρησης προκύπτει μείωση της μέσης ετήσιας χρήσης νερού ανά τυπικό στρέμμα απαίτησης κατά 4% περίπου (από 524 σε 503 κ.μ./στρ./έτος) που οφείλεται σε συνδυασμό παραμέτρων που δύναται να αφορούν εξοικονόμηση στη μεταφορά μέσω μείωσης απωλειών, εξοικονόμηση στην άρδευση λόγω υιοθέτησης καλύτερων πρακτικών άρδευσης, καθώς και αλλαγές σε καλλιέργειες.
• Μετά την εφαρμογή σειράς μέτρων όπως μείωση απωλειών (αντικατάσταση ανοικτών δικτύων με κλειστά), αλλαγή καλλιεργειών, ανάπτυξη νέων έργων ταμίευσης, και ακόμα και εάν η μέση ετήσια ανά τυπικό στρέμμα απαίτηση μειωθεί στα 450 m3/στρ./έτος, υπάρχει ακόμα έλλειμα διαθέσιμων υδατικών πόρων για την κάλυψη των αναγκών στο ΥΔ της Θεσσαλίας που υπολογίζεται σε 175 εκ. κ.μ. ανά έτος.

Λαμβάνοντας υπόψη τα γενικά στοιχεία παραπάνω για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της Θεσσαλίας, ο ανάδοχος προβαίνει στη σελ. 341 σε πρόταση δέσμης 4 συμπληρωματικών μέτρων για την εκτροπή και μεταφορά 250 εκ. κ.μ. σε ετήσια βάση από τη λεκάνη του Αχελώου στη λεκάνη του Πηνειού

Το πρώτο μέτρο αφορά την εκπόνηση – επικαιροποίηση μελετών για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου ταμίευσης στον Αχελώο (ταμιευτήρας Συκιάς) που θα εξυπηρετεί τη μεταφορά νερού στον Πηνειό και τα λοιπά τρία μέτρα αφορούν την υλοποίηση των τεχνικών έργων για τη μεταφορά των νερών του Αχελώου και την αξιοποίησή τους στο ΥΔ Θεσσαλίας.

Ειδικότερα Στη (Σελ.376) Μέτρο Μ04Σ1101 προτείνεται «Ανασχεδιασμός ταμιευτήρα Συκιάς σε επίπεδο προμελέτης για την εξυπηρέτηση της μεταφοράς 250 εκ. κ.μ. από τη ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού και αδειοδότηση αυτού»

Πιστεύουμε ότι το ζήτημα της απόφασης μεταφοράς υδάτων από ένα Υδατικό Διαμέρισμα σε ένα άλλο δεν είναι απλό, καθώς δεν είναι εύκολη η εκτίμηση των συνεπειών της διαταραχής της υπάρχουσας ισορροπίας του οικοσυστήματος. Κι ενώ η ιδέα της εκτροπής του Αχελώου είναι αρκετά παλαιά και μετρά 60 χρόνια πλέον, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν με σύγχρονα μέσα και τεχνικές οι πραγματικές ανάγκες σε νερό του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας και κατά πόσο αυτές δεν μπορούν να καλυφθούν από ίδια έργα αξιοποίησης ύδατος ούτως ώστε να δικαιολογούν ένα έργο με τόσο μεγάλο περιβαλλοντικό κόστος
Το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας, χρειάζεται να εκπονήσει ολοκληρωμένο και σύγχρονο Σχέδιο Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων της, ενσωματώνοντας τις ακραίες μεν αλλά όχι και τόσο σπάνιες πια κατακρημνίσεις (Ιανός, Daniel), οι οποίες μεταβάλλουν το υδρογεωλογικό καθεστώς της περιοχής. Άμεση συνέπεια τέτοιων φαινομένων είναι η ανάγκη σχεδιασμού και υλοποίησης φραγμάτων εντός του ΥΔ Θεσσαλίας, τα οποία θα υπηρετούν την αντιπλημμυρική προστασία και την κάλυψη αρδευτικών αναγκών. Με ένα τέτοιο σχεδιασμό είναι πολύ πιθανό να μειωθούν οι σύμφωνα με το προσχέδιο ετήσιες ανάγκες των 250 εκ. κ.μ. και πιθανώς σε τέτοιο βαθμό ώστε μην πληρείται η μελέτη κόστους – οφέλους του ταμιευτήρα Συκιάς.
Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρεται και στη σελίδα 292 του Προσχεδίου Διαχείρισης ΛΑΠ του ΥΔ Θεσσαλίας (EL 08) θα πρέπει ουσιαστικά «δύναται να διερευνώνται και να προτείνονται και άλλες λύσεις πέραν των προβλεπόμενων στην 1η Αναθεώρηση των ανωτέρω ΣΔΛΑΠ, από μηδενική βάση» .
Ειδικότερα και όσον αφορά το ευρύτερο περιβαλλοντικό κόστος που αφορά την υπόθεση εκτροπής μετά από αξιολόγηση όλου του ιστορικού και των διαθέσιμων για το θέμα μελετών παραθέτουμε στοιχεία που προέκυψαν από την αξιολόγηση των κοινωνικό-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα προκληθούν από την εκτροπή.

Γ. Αξιολόγηση των κοινωνικό-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εκτροπή του Αχελώου
(έρευνα Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας « Αξιολόγηση των κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εκτροπή του Αχελώου» Μάρτιος 2023)

Σημαντική απόκλιση από τον αρχικό σχεδιασμό
Το έργο της μερικής εκτροπής του Αχελώου, είχε ως πρωταρχικό στόχο την επίλυση του προβλήματος υδατικού ελλείματος της Θεσσαλικής πεδιάδας. Η πρώτη εξαγγελία του έργου έγινε το 1983, ωστόσο η σημερινή κατάσταση του έργου αποκλίνει κατά πολύ από τον αρχικό σχεδιασμό καθώς η εκτρεπόμενη ποσότητα έχει μειωθεί δραστικά, κάποια έργα έχουν αυτονομηθεί ενώ άλλα είναι ημιτελή. Η τελευταία ΜΠΕ που αφορούσε το σύνολο του έργου εκτροπής εκπονήθηκε το 1995 και αφορούσε την εκτροπή 600 εκ m3 νερού, ενώ στα χρόνια που μεσολάβησαν έχουν ακολουθήσει 4 ακυρωτικές αποφάσεις από το ΣτΕ για το σύνολο του έργου, το οποίο αφορά την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος και την Περιφέρεια Θεσσαλίας με αναμενόμενες επιπτώσεις σε περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο.

Υψηλό περιβαλλοντικό κόστος
Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, μια ενδεχόμενη εκτροπή 250 εκ m3 νερού από τον Αχελώο στην Θεσσαλία και τα έργα που την συνοδεύουν συνεπάγεται την επιβολή ενός περιβαλλοντικού κόστους τόσο στην Θεσσαλία όσο και στην Αιτ/νία. Συγκεκριμένα, η κατασκευή
• του ταμιευτήρα και φράγματος στην Συκιά,
• της σήραγγας εκτροπής
• λοιπών υποδομών για την υποδοχή του νερού στην Θεσσαλία στην έξοδο της σήραγγας
αναμένεται να επιφέρουν ζημιά στο τοπίο, την βιοποικιλότητα και τα ύδατα που αποτιμάται σε 337,5 εκ € ανά έτος επ’αόριστον από τα οποία τα 74,9 εκ € αντιστοιχούν στο μέρος των έργων που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Το κόστος αυτό κατανέμεται γεωγραφικά κυρίως στη Θεσσαλία και αντιστοιχεί σε σημαντικό ποσοστό της προστιθέμενης αξίας του τομέα γεωργίας και για τις δύο περιοχές. (Το κόστος κατανέμεται γεωγραφικά κατά 7% στην Αιτ/νία, 85% στην Θεσσαλία και 8% στις λοιπές περιφέρειες )

Εκτίμηση και γεωγραφική κατανομή του περιβαλλοντικού κόστους
(Πηγή: έρευνα Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας « Αξιολόγηση των κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εκτροπή του Αχελώου»)
Απώλεια Περιβαλλοντικής Αξίας: 288 εκ € για Θεσσαλία, 22 εκ € για Αιτωλοακαρνανία
% επί του ΑΕΠ : 3,4 % για Θεσσαλία, 1% για Αιτωλοακαρνανία
% επί της ΑΠΑ γεωργίας : 29 % για Θεσσαλία, 11,3 % για Αιτωλοακαρνανία

Το έργο σχετίζεται με υψηλά κεφαλαιουχικά κόστη για την ορθή αξιοποίηση των υδάτων

Εκτός από το περιβαλλοντικό κόστος, σημαντική επιβάρυνση αναμένεται να επιφέρουν και τα κεφαλαιουχικά κόστη για την κατασκευή των εναπομεινάντων έργων εκτροπής και των απαιτούμενων αρδευτικών υποδομών στη Θεσσαλία που θα πρέπει να τα συνοδεύουν ώστε να γίνει σωστή αξιοποίηση στην περίπτωση μεταφοράς υδάτων στη Θεσσαλία. Ειδικότερα, το κόστος των αρδευτικών υποδομών στη Θεσσαλία έχει υπολογιστεί στα 5,3 δις € , χρησιμοποιώντας ως δεδομένο τον αριθμό των αρδευόμενων εκτάσεων που αναφέρεται στην ΜΠΕ 1995. Δεδομένου ότι οι αρδευόμενες εκτάσεις έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά 40 % σύμφωνα με την 2η αναθεώρηση του ΣΔΛΑΠ Θεσσαλίας (ΥΔ08), αναμένεται σημαντική αύξηση και στο κόστος των υποδομών αυτών οι οποίες είναι απαραίτητες ώστε να εξασφαλιστεί η αξιοποίηση των υδάτων που θα εκτραπούν.

Κεφαλαιουχικά κόστη που συνδέονται με την εκτροπή
(Πηγή: έρευνα Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας « Αξιολόγηση των κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εκτροπή του Αχελώου»)
Κεφαλαιουχικό κόστος έργων μερικής εκτροπής : 760 εκ € (για Θεσσαλία και Αιτωλοακαρνανία)
Κεφαλαιουχικό κόστος απαιτούμενων αρδευτικών υποδομών : 5,3 δις € για Θεσσαλία και 352 εκ € για Αιτωλοακαρνανία

Περιβαλλοντικά και κεφαλαιουχικά κόστη θα αυξήσουν το κόστος αρδευτικού νερού χωρίς τεκμηριωμένη αντίστοιχη αύξηση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας

Τόσο το περιβαλλοντικό κόστος, όσο και τα κεφαλαιουχικά κόστη που συνδέονται με την εκτροπή και τα έργα υποδομής μετακυλίονται ανάλογα και στο μοναδιαίο κόστος του αρδευτικού νερού με αποτέλεσμα αυτό να επιβαρυνθεί και στις δύο γεωγραφίες. H αύξηση στο συνολικό κόστος νερού θα αντιστοιχεί σε ένα σημαντικό ποσοστό της ΑΠΑ κάθε περιοχής και κατά συνέπεια, τα έργα εκτροπής θα πρέπει να οδηγήσουν σε γεωργική ανάπτυξη η οποία θα επιφέρει μια, αντιστοίχου ύψους, αύξηση της ΑΠΑ ώστε να καταστεί το έργο σκόπιμο. Τέτοιου είδος ωφέλεια δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς στις υφιστάμενες μελέτες.

Ανάλυση κόστους νερού άρδευσης
(Πηγή: έρευνα Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας « Αξιολόγηση των κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εκτροπή του Αχελώου»)
Επιπλέον κόστος νερού: +300 εκ € για την Θεσσαλία, + 41 εκ € για την Αιτωλοακαρνανία
Επιπλέον % επί της ΑΠΑ γεωργίας (ΕΛΣΤΑΤ 2020): +30 % για την Θεσσαλία, + 20 % για την Αιτωλοακαρνανία
Αύξηση επί του μοναδιαίου κόστους άρδευσης (κατανομή στο σύνολο των αρδευόμενων εκτάσεων) : Χ 3 για την Θεσσαλία, και Χ 1,2 για την Αιτωλοακαρνανία

Σημαντικά θέματα που εγείρει το ΣτΕ δεν έχουν επιλυθεί

Επιπρόσθετα του κόστους , ο ωφέλιμος ρόλος των έργων εκτροπής έχει αμφισβητηθεί από τις αποφάσεις του ΣτΕ οι οποίες ανά τα χρόνια έχουν αναδείξει κενά στη θεμελίωση της αναγκαιότητας του έργου σε σχέση με τις αρνητικές επιπτώσεις που αυτό συνεπάγεται , κενά που δεν έχουν καλυφθεί μέχρι σήμερα.
• Πιο συγκεκριμένα, αναδεικνύεται το θέμα της ελλιπούς εξέτασης εναλλακτικών λύσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεπάρκειας υδάτινων πόρων στη Θεσσαλία όπως έλεγχος γεωτρήσεων, μικρά έργα αξιοποίησης των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας, και προσαρμογή των καλλιεργειών στη νέα ΚΑΠ, με εγκατάλειψη των υδροβόρων καλλιεργειών και αντικατάσταση των μεθόδων άρδευσης ώστε να μην σπαταλούνται υδάτινοι πόροι.
• Επιπλέον, οι αποφάσεις του ΣτΕ αναδεικνύουν την αδυναμία να αποδειχθεί η σημαντικότητά του σε σχέση με το αρνητικό αντίκτυπο που έχει στο οικοσύστημα αναφέροντας ότι δεν προκύπτει ότι τα αναμενόμενα οφέλη στην άρδευση και ύδρευση της Θεσσαλίας θα προσφέρουν μεγαλύτερα οφέλη στην υγεία και στην ασφάλεια των ανθρώπων καθώς και στη βιώσιμη ανάπτυξη από τη μη υποβάθμιση των επιφανειακών και των υπογείων υδάτων.
• Τέλος, καταδεικνύεται η έλλειψη επαρκών μελετών για την προστασία του οικοσυστήματος και των πολιτιστικών μνημείων που αναμένεται να επηρεαστούν από την εκτροπή.
Παραβίαση ευρωπαϊκών οδηγιών σύμφωνα με το ΣτΕ
Ταυτόχρονα, οι ευρωπαϊκές οδηγίες ορίζουν ένα πλαίσιο σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων το οποίο σύμφωνα με το ΣτΕ δεν τηρείται από το έργο μερικής εκτροπής. Συγκεκριμένα γίνεται αναφορά στην οδηγία πλαίσιο για τα νερά (2000/60/ΕΚ) και στην οδηγία των οικοτόπων (92/43/ΕΚ) διατάξεις των οποίων παραβιάζονται από το έργο εκτροπής.
Συμπερασματικά, μέχρι στιγμής δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς, με βάση τις υφιστάμενες μελέτες για το έργο εκτροπής και τις νομικές αποφάσεις που το αφορούν, ότι τα κόστη τα οποία συνεπάγεται το έργο-περιβαλλοντικά και οικονομικά- αναμένεται να αντισταθμιστούν από τα οφέλη που θα δημιουργήσει, με αποτέλεσμα να μην θεμελιώνεται η αναγκαιότητα συνέχισης των έργων που έχουν ως σκοπό την εκτροπή των 250 εκ m3 στη Θεσσαλία.

Συνοψίζοντας τα προβλήματα του σχεδιασμού της εκτροπής

Στο προσχέδιο 2ης αναθεώρησης ΣΔΛΑΠ EL08 Θεσσαλίας :
O υπολογισμός του ισοζυγίου είναι προβληματικός καθώς:
• Τα διαθέσιμα επιφανειακά ύδατα έχουν υπολογιστεί από μοντέλο και όχι από μετρήσεις απορροών στο πεδίο.
• Το αρδευτικό δίκτυο των επιφανειακών δεν γνωρίζουμε αν έχει απώλειες ή αν μέρος αυτού έχει αντικατασταθεί με κλειστούς αγωγούς.
• Επίσης το δίκτυο των ΤΟΕΒ δεν γνωρίζουμε σε τι ποσοστό έχει αντικατασταθεί από κλειστούς αγωγούς και τις απώλειές του.
• Δεν πιστοποιείται η ποσότητα νερού που αντλείται από τις χιλιάδες γεωτρήσεις που υπάρχουν
• Δεν τεκμαίρεται αντιμετώπιση διαρροών δικτύων μετά από 2 διαχειριστικούς κύκλους
• Δεν τεκμαίρεται ποσοτικά το όφελος στην κατάσταση των υδάτων στον τρέχον διαχειριστικό κύκλο για την Θεσσαλία ως αποτέλεσμα σχεδιασμού, υλοποίησης μέτρων και αντιμετώπισης προβλημάτων διαρροών έτσι ώστε να εκτιμάται ακριβώς το έλλειμα.

Δεν τεκμηριώνεται συνεπώς με κανένα τρόπο πως έχουν αντιμετωπιστεί ζητήματα που αναδείχθηκαν και συνδέονται έμμεσα με τη διαχείριση των υδατικών πόρων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (EL08) όπως μεγάλες απώλειες κατά την μεταφορά με τα υφιστάμενα δίκτυα, την κακή διαχείριση των χρηστών κ.α. και τι επίπτωση έχουν στους υπολογισμούς του υδατικού ισοζυγίου ώστε αυτοί να θεωρούνται αξιόπιστοι.

Ο τρόπος υπολογισμού των αρδευτικών αναγκών νερού και το έλλειμα σε ένα από τα δύο Σχέδια είναι λανθασμένος καθώς αλλού έχουμε υποεκτίμηση και αλλού υπερεκτίμηση δεδομένων ή ερμηνεία κατά το δοκούν.

Η Λεκάνη απορροής Πηνειού παρουσιάζει σειρά προβλημάτων τα περισσότερα από τα οποία όμως δεν διαπιστώνεται να έχουν αντιμετωπιστεί ή μετριαστεί στην πρώτη αναθεώρηση όπως προβλεπόταν με αλλαγή είδους καλλιεργειών, μείωση διαρροών στο σύνολο των δικτύων μεταφοράς και υλοποίηση έργων ταμίευσης στο σχετικό πρόγραμμα μέτρων.

Μια ενδεχόμενη εκτροπή 250 εκ m3 νερού από τον Αχελώο στην Θεσσαλία συνεπάγεται την επιβολή ενός υψηλού περιβαλλοντικού κόστους τόσο στην Θεσσαλία όσο και στην Αιτ/νία και με υψηλά κεφαλαιουχικά κόστη για την ορθή αξιοποίηση των υδάτων.

Περιβαλλοντικά και κεφαλαιουχικά κόστη θα αυξήσουν το κόστος αρδευτικού νερού χωρίς τεκμηριωμένη αντίστοιχη αύξηση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας.

Σημαντικά θέματα και Παραβίαση ευρωπαϊκών οδηγιών σύμφωνα με το ΣτΕ λόγο της όποιας εκτροπής δεν έχουν επιλυθεί.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΟΣ,
Γεν. Δ/νση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Περιβάλλοντος & Υποδομών,
Δ/νση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού,
Τμ. Υδροοικονομίας

Παρατηρήσεις και Προτάσεις επί των αναρτημένων προσχεδίων της 2ης Αναθεώρησης Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών χωρικής αρμοδιότητας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας στα Υδατικά Διαμερίσματα EL01, EL02 και EL04 καθώς και στο EL08 Θεσσαλίας στο πλαίσιο της δημόσιας Διαβούλευσης.

Σε συνέχεια των αναρτημένων προσχεδίων της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών, στον ιστότοπο της διαβούλευσης του ΥΠΕΝ (στο http://wfdver.ypeka.gr/) καταθέτουμε :
Α. Παρατηρήσεις και προτάσεις επί των μέτρων και Προσχεδίων για την χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (EL01, 02, 04).
Β. Παρατηρήσεις σχετικά με τα έργα εκτροπής 250 εκ. κμ από τον Αχελώο προς τη Θεσσαλία με επανασχεδιασμό του φράγματος της Συκιάς, προσχέδια EL04 και EL08
Γ. Αξιολόγηση των κοινωνικό-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εκτροπή του Αχελώου

Ειδικότερα:

Α. Παρατηρήσεις και προτάσεις επί των Προσχεδίων EL01, 02, 04
1. Χρόνος Διαβούλευσης: Μεταξύ άλλων στο αρ. 14 της Οδηγίας 2000/60ΕΚ τίθενται τα χρονικά περιθώρια διαβούλευσης. Έτσι το αντίγραφο του προσχεδίου διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού δημοσιοποιείται τουλάχιστον ένα έτος πριν από την έναρξη της περιόδου στην οποία αναφέρεται το σχέδιο ενώ τα κράτη μέλη παρέχουν προθεσμία τουλάχιστον έξι μηνών για την υποβολή γραπτών παρατηρήσεων προκειμένου να υπάρξει δυνατότητα ενεργού συμμετοχής και διαβουλεύσεων και όπου χρειάζεται κατόπιν σχετικής αίτησης, παρέχεται πρόσβαση σε βοηθητικά έγγραφα και πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση του προσχεδίου διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού. Σύμφωνα όμως με την παρ. 4 του άρθρου 32 του ν. 5037/2023 που τροποποίησε το άρθρο 7 του ν. 3199/2003 σχετικά με τη διαβούλευση η ανάρτησή του προσχεδίου σε δημόσια διαβούλευση, διαρκεί για χρονικό διάστημα έξι (6) μηνών. Διαπιστώνεται ότι και στην παρούσα διαδικασία όπως και στην προηγούμενη αναθεώρηση ο χρόνος δημοσιοποίησης – διαβούλευσης είναι «συμπιεσμένος» στο εξάμηνο και χωρίς ανάρτηση υποστηρικτικών κειμένων.
2. Αναρτημένα κείμενα τεκμηρίωσης: Στα προσχέδια της 2ης αναθεώρησης που είναι αναρτημένα στο σχετικό ιστοχώρο του ΥΠΕΝ και της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προς διαβούλευση δεν έχουν αναρτηθεί όλα τα υποστηρικτικά κείμενα, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των διαχειριστικών σχεδίων και η ανάρτησή τους είναι σημαντική στη φάση της διαβούλευσης. Συνολικά έως σήμερα δεν έχουν αναρτηθεί υποστηρικτικά κείμενα.
2.1 Ενδεικτικά στο προσχέδιο EL04, Kεφ 2.1.2 παρουσιάζεται υλοποίηση 32 μέτρων της 1ης αναθεώρησης έναντι συνολικά 66 μέτρων απουσιάζει όμως η τεκμηρίωση που θα έπρεπε να είναι αναρτημένη για την αποτελεσματικότητα των μέτρων και τον βαθμό συμβολής τους στο στόχο της οδηγίας (κείμενο τεκμηρίωσης: Προγράμματα βασικών και συμπληρωματικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης του κόστους τους σε σχέση με την αποδοτικότητά τους»). Ανάλογα, το επίπεδο εμπιστοσύνης των αποτελεσμάτων της χημικής ταξινόμησης των ΕΥΣ είναι μέτριο ή χαμηλό σε μεγάλο αριθμό ΥΣ ενώ και στην ταξινόμηση των ΥΣ απουσιάζουν τα σχετικά υποστηρικτικά κείμενο για την μεθοδολογία και τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν.
2.2 Το Παραδοτέο «Επικαιροποιημένη Μεθοδολογία ανάλυσης ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα» επίσης δεν είναι αναρτημένο στη διαβούλευση. Συνεπώς θα πρέπει να διευκρινιστεί εάν τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για εγκαταστάσεις όπως ελαιοτριβεία και κτηνοτροφικές μονάδες είναι πλήρη. Δηλαδή εάν ο αριθμός αυτών των μονάδων, βάσει των οποίων εκτιμήθηκαν οι πιέσεις αντικατοπτρίζει το σύνολο των αδειοδοτημένων ή μη εγκαταστάσεων στις ΛΑΠ ή είναι μόνο αυτές που έχουν λάβει άδεια μετά το 2012 ή νεότερες, καθώς και τι ποσοστό αντιπροσωπεύουν στις ΛΑΠ αριθμητικά και ως παραγόμενη ποσότητα σχετικών ρύπων.
3. Δείκτες παρακολούθησης, αποτελεσματικότητας: Στα προσχέδια δεν παρατίθενται ποσοτικοί δείκτες παρακολούθησης, αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των προτεινόμενων μέτρων με αποτέλεσμα να μην είναι σαφής ο τρόπος μέτρησης της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής των μέτρων. Επιπλέον στις ΣΜΠΕ της πρώτης αναθεώρησης παρότι γίνονταν αναφορά δεικτών αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας δεν φαίνεται πουθενά εάν αυτοί έχουν μετρηθεί και αν έχει εκτιμηθεί έτσι η αποτελεσματικότητα εφαρμογής των μέτρων που υλοποιήθηκαν στην 1η αναθεώρηση.
4. Αρμοδιότητες – Συντονισμός: Στα κεφ 3.4.2 Κύριες Αρμοδιότητες, παρατίθενται το Σχήμα 3-2: Απεικόνιση αρμόδιων αρχών για την προστασία των υδάτων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο ενώ στον πίνακα 3-6: Ρόλος αρμόδιων αρχών για τη διαχείριση και προστασία των Υδάτων Σύμφωνα με αυτά η οι Περιφέρειες έχουν συμπληρωματικό ρόλο στην εφαρμογή των μέτρων, στη συμμετοχή του κοινού και στην επιβολή κανονισμών. Ξεκάθαρα η πολιτική προστασίας υδάτων ασκείται από της ΓΔΥ του ΥΠΕΝ και τις Δνσεις Υδάτων της Αποκεντρωμένης. Συνεπώς Οι ΟΤΑ καλούνται να φέρουν το βάρος υλοποίησης χωρίς καθορισμένα χρηματοδοτικά εργαλεία ή/και εξειδικευμένους πόρους στα είδη υπάρχοντα Χρηματοδοτικά εργαλεία καθώς και εξειδικευμένο προσωπικό στις αρμόδιες υπηρεσίες.
Επιπλέον σε όλα τα προσχέδια υιοθετείται κοινό σχήμα ρόλων Κεφ 3.4.2 (EL01 σελ. 63, EL02 σελ. 67, EL04 σελ. 95 ) όπως και στη 1η αναθεώρηση:
Διαπιστώνεται ότι:
• τον ρόλο της Υλοποίησης των ΣΔΛΑΠ σε περιφερειακό επίπεδο έχει το Τμ. Υδροοικονομίας και τα τοπικά Τμ. Περιβάλλοντος και Υδροικονομίας των ΠΕ της ΔΙΠΕΧΩΣΧ της Π.Δ.Ε. σε αλληλεπίδραση με την Δ/νση Υδάτων και τον Περιφερειάρχη.
• Επιπλέον η εφαρμογή των κύριων νέων Μέτρων, τα οποία αφορούν την Αναβάθμιση της οργανωτικής λειτουργίας των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων γίνεται σε αλληλεπίδραση μεταξύ Περιφερειάρχη και ΟΕΒ και Δ/νσης Υδάτων απευθείας με ΟΕΒ
• Τέλος όλες οι λοιπές υπηρεσίες της Περιφέρειας (Δ/νσεις Τεχνικών Έργων, Αγροτικής Οικονομίας-Κτηνιατρικής, Υγείας κ.α) έχουν υποστηρικτικό ρόλο και αλληλεπίδραση με τον Περιφερειάρχη μόνο.
Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η Δ/νση Υδάτων Δ. Ελλάδας της Αποκεντρωμένης έχει συντονιστικό ρόλο με τις υπηρεσίες της Π.Δ.Ε. είτε άμεσα ή έμμεσα χωρίς να υπάρχει κεντρικό εποπτικό σχήμα στο σύνολο της Περιφέρειας γεγονός που πιθανά θα εξακολουθεί να δημιουργεί δυσλειτουργία στο συντονισμό και την εφαρμογή των μέτρων καθώς και στην συνέργεια με άλλες υπηρεσίες και άλλα σχέδια ΣΔΚΠ, ΠΕΣΠΚΑ κλπ.
5. Ρόλος των φορέων υλοποίησης μέτρων: Απουσιάζει σε κάθε μέτρο η περιγραφή ξεκάθαρου ρόλου των φορέων υλοποίησης (εποπτικός, συντονιστικός, εκτελεστικός κ.α.) και επιπλέον αναφέρεται στο τέλος του πίνακα μέτρων ότι : Ο πρώτος φορέας είναι ο προτεινόμενος φορέας Υλοποίησης. Οι υπόλοιποι αποτελούν υποστηρικτικούς φορείς για την υλοποίηση του μέτρου. Η λίστα των φορέων υλοποίησης που παρουσιάζεται στο παρόν δεν είναι εξαντλητική ή δεσμευτική. Συνεπώς, θα πρέπει είτε να καθορίζονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και οι ρόλοι τους είτε να μην αναφέρονται καθόλου.
6. Συνέργειες με άλλα Σχέδια: Το Σχέδιο όπως παρουσιάζεται σε κάθε περίπτωση χαρακτηρίζεται ως πολυθεματικό και απαιτεί υψηλό βαθμό συνέργιας όλων των αρμοδίων υπηρεσιών για την υλοποίησή του. Επιπλέον οι συνεργίες του με τα σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμυρών (υπό αναθεώρηση), του ΠΕΣΠΚΑ και άλλων επιτελικών σχεδίων αντιμετωπίζονται με απλή αναφορά στα κοινά μέτρα χωρίς ιεράρχηση και βαθμό σπουδαιότητας ως προς την υλοποίηση του περιβαλλοντικού στόχου της οδηγίας 2000/60/ΕΚ ή των άλλων σχεδίων ενώ απουσιάζει μια συνολική πρόταση που να αφορά τον συντονισμό-υλοποίηση.
7. Υποστελέχωση υπηρεσιών: Η εφαρμογή των μέτρων απαιτεί εξειδίκευση των φορέων υλοποίησης τόσο σε επιστημονικό προσωπικό, όσο και σε εργαλεία (παρακολούθησης, χρηματοδοτικά εργαλεία, μητρώα ρύπων και πιέσεων κ.α.) με ταυτόχρονη κωδικοποίηση της υπάρχουσας νομοθεσίας αλλά και απλοποίηση νομοθετημάτων όσον αφορά αρμοδιότητες και υλοποίηση. Δεν λαμβάνεται γενικότερα υπόψη η έλλειψη προσωπικού με εξειδίκευση σε διαχείριση χρηματοδοτικών εργαλείων στους φορείς υλοποίησης, ούτε προβλέπονται μέτρα για την επιμόρφωση προσωπικού επάνω σε εργαλεία χρηματοδότησης που θα χρησιμοποιηθούν από τους φορείς υλοποίησης για την εφαρμογή των μέτρων (ΕΣΠΑ ΠΑΑ κλπ).
8. Περιβαλλοντική Αδειοδότηση και εφαρμογή μέτρων: Απαραίτητη προϋπόθεση για την εμπρόθεσμη υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων του Σχεδίου Διαχείρισης είναι η τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας σχετικά με την Περιβαλλοντική Αδειοδότηση των υφιστάμενων έργων που προβλέπεται να επηρεαστούν (π.χ. έργα ταμίευσης ύδατος, λειτουργική αναβάθμιση ΕΕΛ, κλπ.) και η λήψη πρόσθετων μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος στις περιπτώσεις που αυτά χωροθετούνται εντός προστατευόμενων περιοχών. Ως παράδειγμα αναφέρεται ότι η αντικατάσταση υπαρχόντων ανοικτών δικτύων άρδευσης των ΤΟΕΒ (μέτρο B0303) στη φάση χρηματοδότησης του από το ΠΑΑ ή και από το ΕΣΠΑ για να υλοποιηθεί θα πρέπει πρώτα να λάβει χώρα περιβαλλοντική αδειοδότηση του συνόλου των έργων των ΤΟΕΒ, που τυχόν δεν έχουν αδειοδοτηθεί και θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις του αρ. 9 του Ν.4014/2011. Αντίστοιχα υφιστάμενα έργα ταμίευσης τα πρέπει να ακολουθήσουν επίσης του αρ. 9 του Ν.4014/2011
9. Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέτρων: Απουσιάζει χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέτρων, ο σχεδιασμός σε βάθος χρόνου, το κόστος υλοποίησης καθώς και ο καθορισμός του τρόπου χρηματοδότησης (Τακτικές Πιστώσεις φορέων, ΕΣΠΑ κ.α.). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε απουσία κοστολόγησης Βασικών μέτρων και τρόπου χρηματοδότησης (ΚΑΠ, ΕΣΠΑ, κ.α.). Απουσία τρόπου χρηματοδότησης των Συμπληρωματικών Μέτρων κατά συγκεκριμένο Υδατικό Σώμα παρ’ ότι υπάρχει ενδεικτική κοστολόγηση.
10. Συμπληρωματικό μέτρο Μ02Σ0503 και Μ04Σ0505: Στους φορείς υλοποίησης να προστεθεί η Περιφέρεια καθόσον στο πλαίσιο του Β0703 «Πρόγραμμα διερευνητικής παρακολούθησης ποιοτικής κατάστασης στα υπόγεια υδατικά συστήματα και στα επιφανειακά σώματα στις περιοχές υφιστάμενων ΧΥΤΑ», το οποίο αποτελούσε συνέχεια και εξειδίκευση Μέτρου του αρχικού εγκεκριμένου Σχεδίου, η ΠΔΕ είχε εντάξει και υλοποιήσει σχετική Πράξη στην ΠΠ 2014-2021 (Δράσεις Παρακολούθησης Υδάτων σε ΧΥΤΑ/Υ και ΕΕΛ για την προστασία των Υδατικών Πόρων της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας», κωδ. ΟΠΣ 5000785) ενώ έχει εκδοθεί πρόσκληση από την ΕΥΔ Δυτικής Ελλάδας για την υποβολή νέας πρότασης στην ΠΠ 2021-2027, στην οποία αναμένετε να ενταχθεί σχετική πράξη μέχρι το τέλος του 2023
11. Μέτρα Μ04Σ1610, Μ04Σ1611, Μ04Σ1612, Μ04Σ1613 και Μ04Σ1614 Καθορισμός οικολογικής στάθμης λιμνών: Στο πλαίσιο του μέτρου Μ04Β0902: Προσδιορισμός κατώτατης στάθμης φυσικών λιμνών, προσδιορισμός μέγιστου εύρους διακύμανσης στάθμης ταμιευτήρων της 1ης αναθεώρησης η ΠΔΕ έχει ωριμάσει Φάκελο Δημόσιας Σύμβασης (για τις λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας) που αφορά πράξη η οποία έχει προϋπολογιστεί στο ΕΠ Δυτικής Ελλάδας 2021-2027 και αναμένεται να εξειδικευτεί έως τέλος του 2023 και να δημοσιευθεί σχετική πρόσκληση συνεπώς στους φορείς υλοποίησης των μέτρων Μ04Σ1610, Μ04Σ1611, Μ04Σ1612, Μ04Σ1613 και Μ04Σ1614 που αφορούν τις κατώτατες στάθμες στις φυσικές λίμνες της Αιτ/νίας πρέπει να προστεθεί η Περιφέρεια.
12. Μέτρο Μ04Β0701 συνεχιζόμενο, Ενίσχυση περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και ελέγχων: Δεν λαμβάνεται υπόψη η συνεχής έλλειψη προσωπικού στους φορείς υλοποίησης. Παράδειγμα στο μέτρο Β0701 συνεχιζόμενο προτείνεται οι εντατικοποίηση των ελέγχων στις μεταποιητικές μονάδες που αποτελούν δυνητικές σημειακές πηγές ρύπανσης, παρότι διαπιστώνεται ως πρόβλημα η υποστελέχωση των υπηρεσιών, η οποία σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα της διαδικασίας περιβαλλοντικών ελέγχων κλπ. καθιστά προβληματική την εφαρμογή και άρα την αποτελεσματικότητα του μέτρου γενικότερα. Επιπλέον απαιτείται ιεράρχηση των μεταποιητικών και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Θα ήταν σημαντικό τα γεωχωρικά αρχεία εκτίμησης των ανθρωπογενών πιέσεων να είναι διαθέσιμα στις υπηρεσίες (π.χ. Η αρχική βάση δεδομένων πιέσεων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, μεταποιητικών, κ.α. οι βάσεις δεδομένων που προκύπτουν μετά τις παραδοχές εκτίμησης πίεσης, ώστε στοχευμένα να περιορίζονται οι έλεγχοι σε μονάδες που αποτελούν δυνητική πίεση στα Υδατικά Συστήματα της κάθε ΛΑΠ). Προτείνεται να υλοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση του μέτρου Β0702 Καθορισμός κατευθυντήριων γραμμών και ανάπτυξη εργαλείων για τον αποτελεσματικό έλεγχο των απορρίψεων λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων το οποίο θα συμβάλει στο Μ04Β0701 και στα Μ01Σ0503 (EL0129), Μ02Σ0503 (EL0227, EL0228) Έλεγχοι τήρησης των ορίων διάθεσης από βιομηχανικές, μεταποιητικές και κτηνο-πτηνοτροφικές μονάδες εντός λεκάνης απορροής του ΥΣ, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο.
13. Συμπληρωματικά μέτρα Μ01Σ0503 (EL0129), Μ02Σ0503 (EL0227, EL0228): Έλεγχοι τήρησης των ορίων διάθεσης από βιομηχανικές, μεταποιητικές και κτηνο-πτηνοτροφικές μονάδες εντός λεκάνης απορροής του ΥΣ, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο. Προτείνεται να υλοποιηθούν μετά την ολοκλήρωση του μέτρου Β0702 Καθορισμός κατευθυντήριων γραμμών και ανάπτυξη εργαλείων για τον αποτελεσματικό έλεγχο των απορρίψεων λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων
14. Προσχέδιο EL04 Μέτρο Μ04Β0305 (Σελ.306) «Καθορισμός ανωτάτων ορίων αρδευτικών αναγκών καλλιεργειών για ιδιωτικές υδροληψίες» Χρειάζεται καλύτερη τεκμηρίωση σχετικά με το πως προκύπτουν τα ανώτατα όρια αρδευτικών αναγκών ανά στρέμμα, για κάθε είδος καλλιέργειας του Υδατικού Διαμερίσματος.
15. Προσχέδιο EL04 Μέτρο Μ04Β0704 (Σελ.328) «Προϋποθέσεις αδειοδότησης νέων/επέκτασης υφισταμένων μονάδων υδατοκαλλιέργειας» Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι χωροθετημένες ΠΟΑΥ και πως αυτές επηρρεάζουν τα παράκτια Υδατικά Συστήματα. Επίσης τίθεται γενικότερα το ζήτημα της χωροθέτησης των ΠΟΑΥ στα δυτικά παράλια της Αιτ/νίας και κατά πόσο αυτές πρσοβάλλουν άλλες αντίθετες χρήσεις
16. Προσχέδιο EL04 (Σελ.197) Πίνακας 5-25 «Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Ευήνου (EL0420)» και (Σελ 199) Πινακας 5-26 «Ετήσιες απολήψεις νερού από τα επιφανειακά ΥΣ της ΛΑΠ Μόρνου (EL0421)»
Αναφέρεται ότι η ετήσια απολήψιμη απευθείας ποσότητα από την Τεχνητή Λίμνη Ευήνου είναι 242,10 εκ. κμ. /έτος. Επίσης στη σελ. 198 αναφέρεται ότι «Για την τεχνητή λίμνη του Ευήνου η υδρευτική απόληψη των 242,1 hm3 αφορά στην ύδρευση της Αθήνας (EL06) και βασίστηκε σε δεδομένα της ΕΥΔΑΠ για την περίοδο 2002-2021.».
Αντίστοιχα, από την Τεχνητή Λίμνη Μόρνου η ετήσια απολήψιμη απευθείας ποσότητα είναι 425 εκ. κμ. /έτος και αντίστοιχα στη σελ. 199 αναφέρεται ότι «Για την Τεχνητή Λίμνη του Μόρνου, η υδρευτική απόληψη των 425,0 hm3 αφορά στην ύδρευση της Αθήνας (EL06) και βασίστηκε επίσης σε δεδομένα της ΕΥΔΑΠ για την περίοδο 2002-2021. Σε αυτή συμπεριλαμβάνεται και η εισροή από τον Εύηνο (242,1 hm3).»
Τα παραπάνω νούμερα φαίνεται να μην συμφωνούν με τη σελίδα 145 του Τεύχους Τεκμηρίωσης με τίτλο «Ανάλυση ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεων τους στα επιφανειακά και στα υπόγεια υδατικά συστήματα» για το Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής (ΥΔ 06) όπου αναφέρεται ότι: «Το μεγαλύτερο τμήμα των αναγκών ύδρευσης και βιομηχανικής χρήσης του ΥΔ06 καλύπτεται κυρίως από απολήψεις επιφανειακών υδάτων που ανήκουν στο ΥΔ04 (φράγματα Μόρνου και Εύηνου). Οι ποσότητες αυτές (εκτός του ΥΔ06) περιλαμβάνονται στις συνολικές απολήψεις της ΕΥΔΑΠ και εκτιμώνται σε 385.943.440 m3.»
17. Κρίνεται σκόπιμη η οργάνωση των εμπλεκομένων υπηρεσιών-φορέων με σύγχρονο κοινό λογισμικό για την παρακολούθησης μέτρων (π.χ. ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών), έτσι ώστε άμεσα να διαμοιράζεται η πληροφορία στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Έτσι θα να είναι δυνατή η αξιοποίηση της κεντρικής γεωχωρικής βάση δεδομένων της Γενική Διεύθυνση Υδάτων, η οποία θα ήταν δυνατό να λειτουργεί και ως αποθετήριο και θα εμπλουτίζεται με δεδομένα απ’ ευθείας από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αλλά και αυτές θα αντλούν δεδομένα για την εφαρμογή των μέτρων (αποφυγή υλοποίησης επικαλυπτόμενων δράσεων, παροχή συνολικής εικόνα για τα ύδατα για την χωρική αρμοδιότητα της ΠΔΕ).
18. Η αντιμετώπιση της έλλειψης δεδομένων, στη φάση «αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάσταση» των ΥΣ, για συγκεκριμένες περιοχές πιθανά να μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την δημιουργία ενός «διαδικτυακής βιβλιοθήκης» ανά ΛΑΠ, με ευθύνη της Γενική Διεύθυνση Υδάτων. Σε αυτό θα μπορούν να αναρτώνται εργασίες και πρωτογενή δεδομένα που έχουν προκύψει από φορείς που κάνουν έρευνα (πανεπιστήμια, φορείς προστασίας, ερευνητικές δομές κ.α.) σε περιοχές ΛΑΠ και σε συγκεκριμένα Υδατικά Συστήματα. Τόσο το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης όσο και η Γενική Διεύθυνση Υδάτων και λοιποί φορείς υλοποίησης, θα μπορούν να αντλούν δεδομένα χρήσιμα και να διαπιστώνεται που χρειάζεται περαιτέρω έρευνα ή πιο επιχειρησιακή παρακολούθηση ή άμεση εφαρμογή δράσεων στο πλαίσιο μέτρων του προγράμματος. Το παραπάνω θα μπορούσε να αποτελέσει νέο μέτρο.
19. Στο πλαίσιο της εφαρμογής του μέτρου Β0701 «Ενίσχυση περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και ελέγχων» προτείνεται η πρόσβαση των εκλεκτικών υπηρεσιών στο μητρώο περιβαλλοντικών ελέγχων καθώς επίσης και η διασύνδεση του με τα υπάρχοντα μητρώα όπως το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ), το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών Αποβλήτων (ΕΜΠΑ) και με το Εθνικό Μητρώο Σημείων Υδροληψίας (ΕΜΣΥ), δεδομένου ότι βιομηχανικές και μεταποιητικές μονάδες μπορεί να χρησιμοποιούν επιφανειακά ή υπόγεια ύδατα για την παραγωγικές τους διαδικασίες. Επιπλέον στο μητρώο περιβαλλοντικών ελέγχων να καταχωρούνται και τα αποτελέσματα ελέγχων σε φορείς οι οποίοι λειτουργούν με ΠΠΔ.

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) το Παράρτημα Δυτικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. επισημαίνει τα παρακάτω:
1. Σε διοικητικό επίπεδο παρατηρείται ότι στις Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων υπάρχει έλλειψη σε προσωπικό Γεωτεχνικών – Γεωλόγων, που είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι επιστήμονες για θέματα Υδροοικονομίας και ορθολογικής Υδρογεωλογικής διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΛΑΠ).
2. Το υπό διαβούλευση Σχέδιο κάνει ελλιπή αναφορά για τα θέματα των ανοιχτών ορυχείων της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα και στο Αμύνταιο χωρίς να προτείνει καίρια επεμβατικά μέτρα. Δεδομένο ότι στο Ορυχείο Αμύνταιου, έκτασης 62.000 στρεμμάτων, έχει ήδη δημιουργηθεί μια τεράστια λίμνη, με μέγιστο πιθανό βάθος τα 47 μέτρα, και ότι στο ορυχείο Πτολεμαΐδας, έκτασης 148.000 στρεμμάτων, προβλέπεται να δημιουργηθούν 3 έως 4 λίμνες, θα πρέπει να εξεταστούν διεξοδικά και σε συνεργασία με την ΔΕΗ ΑΕ τουλάχιστον τα εξής:
α) το υδρολογικό ισοζύγιο των συγκεκριμένων λεκανών που περιλαμβάνουν τα ορυχεία,
β) οι πιθανές κλιματικές αλλοιώσεις της ευρύτερης των ορυχείων περιοχής,
γ) η διατήρηση της οικολογικής παροχής του ρεύματος Σουλού, που είναι ζωτικής σημασίας για την Λίμνη Βεγορίτιδα και για τον εμπλουτισμό, των υδροφόρων συστημάτων που συναντάει στο πέρασμα του,
δ) στοχευμένα μέτρα προκειμένου να αλλάξει ο κακός ποσοτικός και ποιοτικός σε ορισμένες περιπτώσεις, χαρακτηρισμός των ΥΥΣ, Πτολεμαΐδας (EL0900061-62-63), Πέρδικα – Φιλώτα (EL0900341) και ΥΥΣ Αμυνταίου. Τα υφιστάμενα μέτρα αφορούν κυρίως τον περιορισμό νέων αγροτικών γεωτρήσεων – υδροληψιών.
3. Στο εν λόγω Σχέδιο και στα προτεινόμενα μέτρα, να ληφθεί υπόψη το σύνολο του θεσμικού πλαίσιου που διέπει την αποκατάσταση των ανοιχτών ορυχείων εξόρυξης καθώς και το σύνολο του θεσμικού πλαισίου της διαδικασίας ‘’απολιγνιτοποίησης’’.
4. Το ΥΥΣ «EL0900231 Πορώδες Γαλάτειας – Εμπορείου Κοζάνης» χαρακτηρίζεται στο Σχέδιο σε κακή ποσοτική κατάσταση, χωρίς να βασίζεται σε στοιχεία του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Υδάτων, αλλά σε έμμεσο υπολογισμό βάση των υδροβόρων καλλιεργειών της ευρύτερης περιοχής. Είναι σκόπιμο να επανεξεταστεί ο χαρακτηρισμός του ΥΥΣ, διότι το χειμώνα αρκετές γεωτρήσεις της περιοχής είναι ‘’αρτεσιανές’’, στοιχείο που δηλώνει καλή πλευρική τροφοδοσία του υπόγειου υδροφόρου συστήματος.
Είμαστε στη διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση ή συνεργασία επί του θέματος.

Αναφέρονται οι κρίσιμες περιβαλλοντικές παράμετροι με βάση τις οποίες τεκμηριώνουμε στη συνέχεια τις παρατηρήσεις – προτάσεις μας για τους ΠΟΤΑΜΟΥΣ ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και τη ΛΙΜΝΗ ΚΑΪΑΦΑ
Α. ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ
1) ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
Το φαράγγι του Λούσιου, η Δημητσάνα και η Στεμνίτσα έχουν ανακηρυχθεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (AT1011084). Επίσης το φαράγγι του Λούσιου είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος (ΦΕΚ: 761/Β/1997-08-28). Εκεί σώζονται πολυάριθμα θρησκευτικά μνημεία βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής (ναοί, μονές, ασκηταριά, ερημητήρια), πλήθος κοσμικών κτισμάτων με εξέχουσες τις υδροκίνητες εγκαταστάσεις της προβιομηχανικής περιόδου (μύλοι, μπαρουτόμυλοι, νεροτριβές), καθώς και μονοπάτια, καλντερίμια και γεφύρια.
Ομοίως και η κοίτη του Αλφειού στην Ηλεία είναι χαρακτηρισμένη ως αρχαιολογικός χώρος (ΦΕΚ: 633/Β/1980-07-08, ΦΕΚ: 686/Β/2000-06-02, ΦΕΚ: 22/Β/1986-01-31), εξαιτίας των φυσικών χώρων, των αρχαιολογικών θέσεων διεθνούς σημασίας και των οικιστικών συνόλων που διαθέτει. Επίσης οι Παραπόταμοι του Αλφειού, οκτώ διαδοχικά ποταμάκια που κατεβαίνουν από το όρος Μίνθη, έχουν ανακηρυχθεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (AT1011011).
Ως Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους έχουν επίσης ανακηρυχθεί και οι πηγές του Αροάνιου (AT1011017), οι πηγές του Λάδωνα (AT1011016), το φαράγγι της Νέδας (AT1011014) και η Λίμνη και Δάσος Καϊάφα (AT1011007).
Οι χερσαίες και υδάτινες περιοχές του φαραγγιού της Νέδας χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενα τοπία και προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί και συμπεριλαμβάνουν τους Οικοτόπους της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ: GR2550005/ GR2330008/ GR2550001 (ΦΕΚ Β 3019/8-5-2023) ενώ το τμήμα «Νέδα Π._3» εντάσσεται στο Μητρώο Περιοχών Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων (EL0132R001500022NΒΑ). Πλησίον της Νέδας βρίσκεται η Αρχαία Φιγάλεια, σημαντική αρκαδική πόλη που ιδρύθηκε από τον Φίγαλο, γιό του Λυκάωνα, ιδρυτή της Λυκόσουρας και οι κάτοικοί της είχαν τον έλεγχο του Ιερού του Επικουρίου Απόλλωνα, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ο οποίος βρίσκεται μόλις 8 χλμ. μακριά από τη Νέδα.
Ο Σελινούντας στην πολυδαίδαλη διαδρομή των περίπου 48 χλμ. περνά από τον αρχαιολογικό χώρο της βυθισμένης Ελίκης και από τέσσερα ιστορικά μοναστηριακά συμπλέγματα, διαμορφώνοντας εντυπωσιακούς σχηματισμούς.
Τα Τοπία των πηγών των ποταμών Αροάνιου, Λάδωνα, Ερυμάνθου, καθώς και τα Τοπία των ποταμών Αροάνιου, Σελινούντα, Λάδωνα, της Λίμνης Καϊάφα και Ιαματικών πηγών κατατάσσονται σε Εθνικής σημασίας και το Τοπίο του ποταμού Ερύμανθου,του ποταμού Νέδα, τα Φαράγγια Αντρωνίου Γκούρα Ερύμανθου Γούμερου Ακρώρειας, το Δελταϊκό Τοπίο του Αλφειού ποταμού σε Περιφερειακής, στο Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΦΕΚ 845/Δ/2020) Το εν λόγω Χωροταξικό αναγνωρίζει την περιοχή του Σελινούντα ως μία από τις σημαντικότερες υγροτοπικές περιοχές της βορειοδυτικής Πελοποννήσου και προτείνει την προστασία του τοπίου και των πηγών, τόσο του Σελινούντα όσο και άλλων ποταμών στο Όρος Ερύμανθος, καθώς είναι άρρηκτα δεμένες με ολόκληρο υγροτοπικό οικοσύστημα. Το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πελοποννήσου (ΦΕΚ 1485/Β/2003) προβλέπει την «ανάδειξη των περιοχών ιδιαίτερου φυσικού ενδιαφέροντος με παράλληλη προστασία και πρόβλεψη δραστηριοτήτων που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη και θα αξιοποιούν χωρίς να υποβαθμίζουν την περιβαλλοντική τους αξία (περιοχές NATURA, υγροβιότοποι, ορεινοί δρόμοι, ποταμοί, λίμνες, οικοσυστήματα, φυσικά τοπία, κ.λ.π.).» και οι κατευθύνσεις του προκρίνουν τον ήπιο εναλλακτικό τουρισμό και τη διατήρηση του πληθυσμού στις περιοχές της υπαίθρου. Ο συγκερασμός της διατήρησης, προστασίας και ανάδειξης των φυσικών, ιστορικών, αρχιτεκτονικών, πολιτισμικών γνωρισμάτων απασχολεί και το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας το οποίο ορίζει πως «στις προστατευόμενες περιοχές επιτρέπονται χρήσεις και δραστηριότητες που δεν θα θίγουν την οικολογική τους ισορροπία και θα προωθούν την οργανωμένη και συντονισμένη διαχείρισή τους» (σελ.9772). Επίσης, σημειώνει ότι θα πρέπει να δοθεί «έμφαση στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού στις ορεινές περιοχές του δήμου Πατρέων και του δήμου Ερυμάνθου» (σελ.9755). Μάλιστα για την ορεινή Ηλεία, την ορεινή Αχαΐα και τον Δήμο Ερυμάνθου τονίζεται πως θα πρέπει να ενισχυθεί ο εναλλακτικός τουρισμός (σελ.9750) βάσει των συγκριτικών τους πλεονεκτημάτων (σελ.9749), ενώ προτείνεται η υλοποίηση ολοκληρωμένων διαχειριστικών σχεδίων με στόχο την αναστολή της μείωσης πληθυσμού και τη σταθεροποίησή του.
2) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Τα ποτάμια Ερύμανθος, Αλφειός, Λούσιος, Ελισσώνας, Τράγος, Λάδωνας, Νέδα, Αροάνιος, Σελινούντας συγκεντρώνουν πλήθος χαρακτηριστικών καθώς περιλαμβάνουν ή γειτνιάζουν με περιοχές του Δικτύου Natura 2000 και άλλες περιοχές περιβαλλοντικής ευαισθησίας όπως ιστορικούς τόπους, προστατευόμενα τοπία/σχηματισμούς (π.χ. σπήλαια), Καταφύγια Άγριας Ζωής, πολιτισμικά μνημεία (γέφυρες, νεροτριβές,υδρόμυλοι, υδραύλακες, λιθιές, κτίσματα, αρχαιολογικοί χώροι ακόμη και Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς), εκπαιδευτικές και πολιτιστικές διαδρομές, δίκτυα μονοπατιών και παραδοσιακούς οικισμούς και είναι κρίσιμη η έγκαιρη πρόληψη φαινομένων υποβάθμισης της ποιότητας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων και η συνδυασμένη προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της βιοποικιλότητας και του τοπίου.
Στις περιοχές αυτές έχουν αναπτυχθεί πολλές μορφές ήπιου εναλλακτικού τουρισμού: υπαίθριων δραστηριοτήτων, οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, γαστρονομικός, πεζοπορικός, πολιτιστικός, θρησκευτικός – προσκυνηματικός τουρισμός, εναλλακτικές μορφές και δραστηριότητες ορεινού, λιμναίου και ποτάμιου τουρισμού και παράλληλα με τα δίκτυα παροχής υπηρεσιών, καταλυμάτων, εστίασης και προσφοράς τοπικών αγαθών πρωτογενή τομέα και μεταποίησης τροφίμων και συνδέονται άμεσα με τα ποτάμια. Μάλιστα συχνά οι ποταμοί αποτελούν διεθνές ορόσημο της περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο Σελινούντας, ο Ερύμανθος και ο Λούσιος συμπεριλαμβάνονται στον Ευρωπαϊκό Οδηγό κορυφαίων ποταμών της Πελοποννήσου για καγιάκ και η διάσχιση της Νέδας είναι από τις διασημότερες, αν όχι η διασημότερη ποταμοδιάσχιση της Ελλάδας και γνωστή παγκοσμίως.
Στους ποταμούς Αλφειό, Ερύμανθο, Λούσιο υλοποιούνται υπαίθριες δραστηριότητες rafting, canoe-kayak. fly fishing, μικτή πεζοπορία με περπάτημα και κολύμβηση, επισκέψεις σε καταρράκτες, παρατήρηση πτηνών – θηλαστικών και εντόμων, επισκέψεις σε γεφύρια, σπήλαια, πολιτιστικά μνημεία και εν γένει πραγματοποιούνται δραστηριότητες αναψυχής.
Στους ποταμούς Αροάνιο, Ελισσώνα, Τράγο, Λάδωνα Σελινούντα πραγματοποιούνται μικτή πεζοπορία με περπάτημα και κολύμβηση, επισκέψεις σε καταρράκτες, παρατήρηση πτηνών – θηλαστικών και εντόμων, επισκέψεις σε γεφύρια, σπήλαια και στα πολιτιστικά μνημεία και εν γένει πραγματοποιούνται δραστηριότητες αναψυχής ενώ στη Νέδα αναπτύσσονται επίσης δραστηριότητες canyoning.
Επιπλέον οι παραποτάμιες περιοχές των ποταμών αυτών προσφέρονται για πεζοπορία, ορεινό τρέξιμο και ορεινή ποδηλασία και πολιτισμικό-ιστορικό τουρισμό χάρη σε ένα πυκνό πλέγμα σχετικών διαδρομών, πολλών από αυτών διεθνούς εμβέλειας όπως το Εθνικό μονοπάτι 31, το Εθνικό μονοπάτι 32 Τα Παράσσια Μονοπάτια, τα 130 χλμ. μονοπατιών στην ορεινή Ηλεία και Αρχαία Ολυμπία (Ερύμανθος, Αλφειός, Κλαδέος, Σελληείς και παραπόταμοι/ ρέματα). Επίσης η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει χρηματοδοτήσει από το 2019 την δημιουργία του μονοπατιού «Πέντε Μύθοι του Ηρακλή», που στην πρώτη του παρουσίαση προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον. Το Μονοπάτι του Ηρακλή/Hercules Trail θα εχει συνολικο μηκος 250 χλμ. (Ναύπλιο, Αρχαία Τίρυνθα, Μυκήνες, Νεμέα, Στυμφαλία, Φενεός, Λάδωνας, Ερύμανθος, Τριποταμιά, Ολυμπία). Από το μονοπάτι αυτό, το οποίο θα είναι ένα εξαγώγιμο πολιτιστικό και οικοτουριστικό προϊόν, έχουν ήδη ολοκληρωθεί τμήματα 85 χλμ. στον νομό Αρκαδίας από τον Σύλλογο «O Λάδωνας».
Οι παραπάνω δραστηριότητες συνυπάρχουν αρμονικά με τα χαρακτηριστικά των ποτάμιων συστημάτων καθώς η ροή της επισκεψιμότητας συμβαίνει όλο το χρόνο δίχως να επιβαρύνεται η φέρουσα ικανότητα των περιοχών και να αλλοιώνεται η κοινωνική και πολιτιστική τους ταυτότητα, ούτε να προκαλούνται πιέσεις στα ποτάμια συστήματα. Άλλωστε η διατήρηση και η προστασία των εν λόγω ποταμών είναι σημαντική διότι στις ευρύτερες περιοχές η τοπική επιχειρηματικότητα, υποστηριζόμενη από προγράμματα LEADER, συνδέεται άμεσα με τα ποτάμια αυτά. Όπως άλλωστε αναγνωρίζει ο Ν.4582/2018, οι υπαίθριες δραστηριότητες μεταξύ άλλων ευαισθητοποιούν τους επισκέπτες για την προστασία της φύσης.
Αντίστοιχα, η ΕΕ επιδοτεί τον βιώσιμο τουρισμό επειδή συμβάλλει στη διατήρηση των φυσικών-πολιτισμικών πόρων, στον περιορισμό της εγκατάλειψης περιοχών και των αρνητικών επιπτώσεων της μαζικής ζήτησης, μα και στην προώθηση της μακροπρόθεσμης ευημερίας των τοπικών κοινοτήτων οι οποίες μαθαίνουν να ζουν αρμονικά με το περιβάλλον και να αναπτύσσουν την τοπική τους οικονομία σε σχέση με αυτό (Ατζέντα για έναν αειφόρο και ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό τουρισμό).
3) ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ, ΠΑΝΙΔΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ
3.1) Πανίδα
Στους ποταμούς Ερύμανθος, Αλφειός, Λούσιος Ελισσώνας, Τράγος, Λάδωνας, Νέδα, Αροάνιος, Σελινούντας ζουν πλήθος αμφίβιων, ερπετών και ιχθυοπανίδας και τα παρόχθια δάση αποτελούν ενδιαίτημα για πολλά είδη θηλαστικών, ορνιθοπανίδας και απειλούμενων αρπακτικών.
Από αυτά διακρίνουμε ότι οι ποταμοί Σελινούντας, Αλφειός, Λούσιος, Ερύμανθος, Λάδωνας, Αροάνιος, Τράγος, Νέδα είναι σημαντικοί για τη βίδρα (Lutra lutra). Η βίδρα είναι απειλούμενο είδος και προστατεύεται από την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Συγκεκριμένα προστατεύεται από το Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ A 23/1981), ενώ περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (ΙUCN), στα Παραρτήματα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας. Σε αυτό το βιβλίο χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον» είδος και επισημαίνεται ότι τα υδροηλεκτρικά φράγματα συνιστούν κίνδυνο για αυτό.
Στην ιχθυοπανίδα του Σελινούντα, της Νέδας, του Αλφειού και του Ερυμάνθου περιλαμβάνεται το Χέλι Anguilla Anguilla, είδος που κρίνεται Κρισίμως Κινδυνεύον (IUCN). Στην Ελλάδα η κατάσταση των πληθυσμών έχει δείξει σημαντική πτώση στην τάση τους, καθώς μετά από πολλά έργα ευθυγράμμισης, κατασκευές γεφυρών και πολλών αναβαθμών η μετακίνηση των χελιών είναι πολύ δύσκολη.
Το προστατευόμενο είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ) Πελοποννησιακή Μπριάνα Μπριάνα (Barbus peloponnesius) ζει στον Αλφειό, τον Λούσιο, τη Νέδα, όπως και στον Αροάνιο, στον Τράγο και στο Λάδωνα όπου ζει επίσης και το προστατευόμενο είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ) Λιάρα (Telestes pleurobipunctatus), ενώ στον Ερύμανθο εκτός από τα δύο αυτά προστατευόμενα είδη συναντάται και η Ιονική Πέστροφα (Salmo fariodes). Το είδος Ιονική Πέστροφα κατατάσσεται ως «Τρωτό» στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο και μία από τις πιο σημαντικές απειλές για το είδος αποτελούν τα εμπόδια στη μετακίνηση, ιδιαίτερα τα μικρά και μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγματα, που διακόπτουν τη συνεκτικότητα των ποταμών.
Η πανίδα λεπιδοπτέρων είναι σημαντική στην περιοχή του Ερυμάνθου όπου μεταξύ άλλων συναντώνται επαρκή ενδιαιτήματα για το είδος Parnassius apollo. Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Parnassius apollo του Παραρτήματος IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (Αριθμ. Οικ. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68149/2156, ΦΕΚ B’ 3646/06.08.2021) αναφέρεται ότι δύο από τις σημαντικότερες απειλές που δέχονται οι πληθυσμοί Parnassius apollo στην Ελλάδα είναι «1. Εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ» και «2. Διάνοιξη δρόμων», εξαιτίας της υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων από τις εκσκαφές και τους εκβραχισμούς, από τα κανάλια καλωδίωσης, τη διαμόρφωση του χώρου γύρω από ΑΣΠΗΕ, τη διαπλάτυνση υφιστάμενων δρόμων ή διάνοιξη νέων, καθώς και τη δημιουργία υποδομών για τη σύνδεση με το υφιστάμενο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. «Τα έργα αυτά προκαλούν αλλοίωση στο εδαφικό και ενίοτε στο γεωλογικό υπόστρωμα και καταστροφή στη βλάστηση. Κατά συνέπεια, οδηγούν στην αλλοίωση και υποβάθμιση του ενδιαιτήματος των φυτών-ξενιστών Sedum. Χαμηλή πυκνότητα των φυτών-ξενιστών έχει ως αποτέλεσμα αυξημένη πιθανότητα τοπικής εξαφάνισης σε απομονωμένους πληθυσμούς (Fred & Brommer 2003)».
Στον Αροάνιο συναντάται ο αλπικός τρίτωνας (Ichthyosaura alpestris), είδος που προστατεύεται από την ελληνική νομοθεσία (ΠΔ 67/81, ΦΕΚ 23/Α/81) και περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης. Χαρακτηρίζεται ως «Τρωτό» είδος στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) όπου ειδικότερα οι πληθυσμοί της Πελοποννήσου χαρακτηρίζονται ως «Κινδυνεύοντες». Απειλείται από την υποβάθμιση ή και την απώλεια των υδάτινων ενδιαιτημάτων του λόγω κλιματικών αλλαγών ή ανθρώπινων δραστηριοτήτων και από τη θήρευση λόγω της εισαγωγής ειδών ψαριών στις υδατοσυλλογές όπου ζει.
Πολλά είδη πτηνών προσελκύονται στις παραποτάμιες περιοχές όλων των αναφερόμενων ποταμών για ανεύρεση τροφής. Ανάμεσα στα είδη αρπακτικών ξεχωρίζουν οι γερακίνες, τα βραχοκιρκίνεζα, τα ξεφτέρια, οι πετρίτες, οι φιδαετοί (Circaetus gallicus) προστατευόμενο είδος, «Σχεδόν Απειλούμενο» στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) και στην IUCN, ενώ στον Τράγο περιλαμβάνονται και οι αετογερακίνες, προστατευόμενο είδος, «Τρωτό» στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) και στον Σελίνουντα περιλαμβάνονται και οι χρυσαετοί (Aquila c. chrysaetos), προστατευόμενο είδος, «Κινδυνεύον» στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) και περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης της Βόννης.
Στη λίμνη Καϊάφα έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 16 διαφορετικά είδη μεταναστευτικών πουλιών με σημαντικότερα τη Βαλτόπαπαπια (Aythia Nyroca) και του Φερεντίνη (Netta rufina), επιβεβαιώνοντας πόσο σημαντικός υγροβιότοπος είναι για τα πουλιά και χρήζει καλύτερης προστασίας από την έντονη ανθρώπινη όχληση που ασκείται στην περιοχή. Επίσης διαβιούν πάπιες, τσικνιάδες και βουτηχτάρια καθώς και στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν ενδείξεις από τη δασική υπηρεσια για τον τελευταίο πληθυσμο του χαμαιλέοντα στην Ελλάδα.
3.2) Χλωρίδα
Τα πλατάνια, τα οποία συναντώνται σε όλα τα ποτάμια που αναλύουμε, βρίσκονται υπό σοβαρή απειλή πανελλαδικώς από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να εντοπίζεται στο «Νοµό Μεσσηνίας και ιδιαίτερα σε φυσικά οικοσυστήµατα πλατάνου κατά µήκος ποταµών και χειµάρρων, µε χιλιάδες νεκρά δένδρα κάθε µεγέθους και ηλικίας» με «πολλές διαφορετικές εστίες προσβολής σε µία περιοχή που ξεπερνά σε έκταση τα 400 km2 , ενώ η ασθένεια έχει επίσης εντοπιστεί στους όµορους νοµούς ,Aχαΐας, Αρκαδίας και Ηλείας». Μάλιστα όπως επισημαίνει το ΕΘΙΑΓΕ «µία από τις εστίες προσβολής ήταν µέσα στον ποταµό Νέδα, σε χώρο που υπήρχε έντονη δραστηριότητα από µηχανήµατα αµµοληψίας» καθώς προκλήθηκε ανθρωπογενή διασπορά της ασθένειας µε µηχανήµατα εκσκαφής, που χρησιµοποιούνται σε ποτάµια ή δρόµους µε προσβεβληµένα δένδρα, τα οποία µετέφεραν µολυσµένο χώµα ή τεµάχια προσβεβληµένου ξύλου και δηµιούργησαν νέες εστίες προσβολής (το παθογόνο µεταδίδεται κυρίως ανθρωπογενώς).
4) ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
Η σημασία της διατήρησης της ακεραιότητας και του εμπλουτισμού των ποταμών είναι πολυεπίπεδη και έχει αναγνωριστεί από την ΕΕ, η οποία, στη νέα στρατηγική της για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 προβλέπει την άρση εμποδίων και φραγμάτων σε ποτάμια, ώστε να αποκατασταθεί η ελεύθερη ροή τους σε μήκος τουλάχιστον 25.000 χιλιομέτρων.
Μάλιστα στην τελευταία έκθεση του συνασπισμού οργανώσεων Dam Removal Europe αναφέρεται ότι τουλάχιστον 325 τεχνητοί φραγμοί απομακρύνθηκαν από ποτάμια συστήματα στην Ευρώπη το 2022. Το νούμερο αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση 36% σε σχέση με το 2021 και καταδεικνύει την αυξητική τάση και δυναμική του κινήματος απομάκρυνσης φραγμών στην Ευρώπη που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της συνεκτικότητας και της υδρομορφολογικής και οικολογικής ακεραιότητας των ποταμών.
Επιπλέον, τα μικρά υδροηλεκτρικά δεν αποτελούν βιώσιμες, φιλοπεριβαλλοντικές επενδύσεις σύμφωνα με την αρμόδια Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και στην πρόσφατη έκθεσή της για την Βιώσιμη Χρηματοδότηση (σελ. 226, 465) συστήνει να αποφεύγεται εντελώς η κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών έργων ισχύος κάτω των 10 MW, καθώς αυτή οδηγεί σε αύξηση του κατακερματισμού των ποταμών.
5) ΤΡΩΤΟΤΗΤΑ
Η πρόληψη της υποβάθμισης καθώς και η αποκατάσταση των επιφανειακών και υπογείων υδατικών συστημάτων αποτελούν περιβαλλοντικό στόχο των Σχεδίων Διαχείρισης. Ωστόσο, όπως το υπό διαβούλευση Σχέδιο Διαχείρισης Δυτικής Πελοποννήσου αναφέρει, σε αυτό λαμβάνονται υπόψη τα τεχνικά έργα που είναι είτε κατασκευασμένα είτε υπό κατασκευή και η λειτουργία τους αναμένεται να ξεκινήσει έως το 2027.
Έτσι όμως δεν γίνεται αντιληπτό το μέγεθος των ανθρωπογενών πιέσεων που προστίθενται στα ποτάμια οικοσυστήματα και παρόχθια δάση του ΥΔ EL01 από την πληθώρα υφιστάμενων αιτήσεων ΑΠΕ σε διάφορες φάσεις και δη υδροηλεκτρικών έργων, φωτοβολταϊκών και υβριδικών σταθμών (συνήθως αιολικών) παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με απολήψεις ύδατος στα ακόλουθα ποτάμια, παραπόταμους τους και ρέματα, ακόμη και με μη συνεχή ροή: Ερύμανθο, Λούσιο, Αλφειό, Ελισσώνα, Αροάνιο, Λάδωνα, Τράγο, Νέδα, Αροάνιο, Σελινούντα. Μάλιστα αρκετά από τα ποτάμια αυτά υδροδοτούν περιοχές ωστόσο συχνά στις ΜΠΕ των εν λόγω έργων ζητείται «να απαγορευτεί αυστηρά η οποιαδήποτε απόληψη νερού από τα επιφανειακά ύδατα (π.χ. ποτάμια, ρέματα, κ.λπ.), προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες του έργου (παραγωγή σκυροδέματος, διαβροχή των οδοστρωμάτων, κ.λπ.)» (ενδεικτικά από ΜΠΕ αιολικού εργοστασίου στο Σκιαδοβούνι Ερυμάνθου).
Στο Έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τις απαιτήσεις για την υδροηλεκτρική ενέργεια σε σχέση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018) περιλαμβάνονται πολλές από τις επιπτώσεις των υδροηλεκτρικών που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία, οι οποίες αφορούν:
– Αλλαγές στη μορφολογία των ποταμών και στους ποτάμιους οικοτόπους/ Εκβραχισμοί/ Μπάζωμα – Στένεμα κοίτης/ Κατολισθήσεις
– Διάβρωση
– Περιορισμός εμπλουτισμού – Καθίζηση – Υφαλμύρωση υδροφόρου ορίζοντα
– Υποβάθμιση – Απώλεια εύθραυστων ποτάμιων – παρόχθιων οικοσυστημάτων
– Διάνοιξη δρόμων
– Δέσμευση Αδειών Χρήσης Νερού – Επιπτώσεις στην υδροδότηση
– Πολύ χαμηλή απόδοση – όσα γίνονται πρέπει να είναι συνοδευτικά σε υπαρκτά μεγάλα αρδευτικά φράγματα όταν αυτά μπορούν να επιβαρυνθούν με την επιπλέον υποδομή
– Συρρίκνωση – απώλεια εναλλακτικών δραστηριοτήτων/ θέσεων εργασίας
– Επιπτώσεις σε γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, ήπιο τουρισμό
– Ανεπανόρθωτη καταστροφή τοπίου και πολιτιστικής κληρονομιάς
– Υποβάθμιση αξίας γης
– Διχασμός κοινωνίας
– Έμμεσες επιπτώσεις.
Ακολούθως, η διάνοιξη οδικών δικτύων αποτελεί κύρια αιτία υποβάθμισης του οικοσυστήματος αλλά και άμεση και οριστική καταστροφή τμήματος της έκτασης των τύπων οικοτόπων σε μια περιοχή και επιφέρει αλλαγές στις χρήσης γης και απώλεια της βιοποικιλότητας παγκοσμίως (Οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) ως εργαλείο περιβαλλοντικού σχεδιασμού στην Ελλάδα, 2020, Κατή, Β., Κασσάρα, Χ., Ψαραλέξη, Μ., Τζωρτζακάκη, Ο., Πετρίδου, Μ., Παπαϊωάννου, Χ., Γαλάνη, A., Πίνδος Περιβαλλοντική & Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων).
Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΕ) για μη προστασία της βιοποικιλότητας στις 17.12.2020, απόφαση που έχει επισύρει οικονομικές κυρώσεις οι οποίες επιβαρύνουν τους Έλληνες πολίτες, ενώ στις 15.2.2023 η Ελλάδα έλαβε αιτιολογημένη γνώμη από την ΕΕ, με πιθανή τη νέα παραπομπή της χώρας στο ΔΕΕ καθώς το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Ανανεώσιμες Πηγές (ΦΕΚ 2464/Β/3.12.2008) δεν συμμορφώνεται με τη νομοθεσία της ΕΕ.
Πέραν αυτών, κάποια από τα ποτάμια και ρέματα στα οποία σχεδιάζεται η εγκατάσταση μικρών υδροηλεκτρικών στη Δυτική Πελοπόννησο είναι ήδη επιβαρυμένα με διάβρωση, πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Αλφειού, η υδρομορφολογία του οποίου έχει πληγεί από έργα υποδομής (φράγματα, αναχώματα, γέφυρες) και αμμοχαλικοληψίες (Π. Χρ. Γιαννόπουλος, Ι. ∆. Μαναριώτης).
Ακόμη να σημειωθεί ότι εκτός από τις πιέσεις που έχουν δεχθεί από πρόσφατες πυρκαγιές αρκετά από αυτά τα ποτάμια οικοσυστήματα, σε πολλά ρέματα και ποτάμια το καλοκαίρι η ροή λιγοστεύει ή σταματά και μεγάλο ποσοστό της ροής είναι υπόγειας προέλευσης. ‘Ομως στην απειλή υποβάθμισης της ποιότητας των υπόγειων υδάτων επίσης δεν συγκαταλέγονται οι αιτήσεις αιολικών σταθμών πλησίον των ποταμών Ερύμανθο, Λούσιο, Νέδα, Σελινούντα, Αλφειό και παραποτάμων τους, όπως και ρεμάτων, και οι σοβαρές επιπτώσεις που θα προκαλέσουν τα αιολικά και θα πολλαπλασιάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις των υδροηλεκτρικών έργων. Η συμπίεση του εδάφους από τους τόνους σκυροδέματος για κάθε βάση ανεμογεννήτριας και από τη μεταφορά των ογκωδών υλικών και η διάβρωση που προκαλείται, όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνάρτηση με την αλλαγή της υδρομετεωρολογίας σε εύρος δεκάδων χιλιομέτρων, διαταράσσουν τον κύκλο του νερού και εν τέλει τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
Στις πιέσεις που ασκούνται στα ποτάμια συστήματα (αμμοχαλικοληψίες, ρύπανση, διάβρωση) του ΥΔ EL01 προστίθενται οι πιέσεις από το μεγάλο πλήθος αιτήσεων εγκατάστασης ΑΠΕ, οι οποίες ακυρώνουν τις επενδύσεις των κατοίκων για τοπική οικονομική, κοινωνική και αποκεντρωμένη ανάπτυξη. Η υποβάθμιση που προκαλούν αφορά άμεσα τόσο τα ποτάμια οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα όσο και την τοπική οικονομία, την πολιτιστική κληρονομιά και την κοινωνική συνοχή.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η κλιματική αλλαγή είναι πλέον μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα η οποία διαφέρει στις διάφορες περιοχές του πλανήτη, με κοινό όμως χαρακτηριστικό την άνοδο της θερμοκρασίας. Η κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται εκτός άλλων, από τη συνεχή αύξηση των θερμοκρασιών και τη συνεχή μείωση των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων (τάση προς ξηρότερο κλίμα), παρά τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα που αποτελούν στιγμιαίες ανυψώσεις σε μια συνεχή καθοδική καμπύλη Δηλαδή η προβληματική κατάσταση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και τη μείωση των βροχοπτώσεων, πέραν των ακραίων φυσικών φαινομένων. Αυτό προκύπτει όχι από σενάρια ή εικασίες, αλλά από διαχρονικές, συστηματικές και οργανωμένες μετρήσεις, σε τοπική και παγκόσμια κλίμακα. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων αυτών είναι εύκολο να κατανοηθούν, αφού η Ελλάδα σήμερα χαρακτηρίζεται, όπως όλες οι Μεσογειακές χώρες, από μεγάλη ξηρή περίοδο του υδρολογικού έτους και από συνεχή αύξηση πληθυσμού (χρηστών νερού) και βελτίωση των συνθηκών ζωής. Την εικόνα συμπληρώνουν και άλλες σημαντικές παράμετροι, όπως η αύξηση του όγκου του νερού των αρδεύσεων, η παράταση της αρδευτικής περιόδου, η μείωση του όγκου των υδατικών σωμάτων, η αύξηση της συγκέντρωσης περιεχομένων ρύπων, αύξηση της εξάτμισης κ.ά. Τα ανωτέρω είναι πλέον κοινός τόπος για την παγκοσμία επιστημονική κοινότητα, σε σχέση δε με τη χώρα μας προκύπτουν και από την Επιτροπή Μελέτης της Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος. Υπενθυμίζεται εδώ ότι ο όρος «οικολογική παροχή» συνιστά την ελάχιστη παροχή του υδατορεύματος σε κάθε θέση ώστε να επιτελούνται οι φυσικές οικολογικές διαδικασίες. Το βασικό επομένως ερώτημα που τίθεται είναι για ποιο λόγο να κατασκευάζονται τα επίμαχα έργα, όταν η λειτουργία τους προβλέπεται να είναι προβληματική και συνεχώς υποβαθμιζόμενη λόγω συνεχούς μείωσης του διαθέσιμου υδατικού δυναμικού και της διατήρησης του ύψους της απαραίτητης υδατοπτωσης.
5.1) Λίμνη Καϊάφα
Για την προστατευόμενη περιοχή του Καϊάφα ισχύει το ΠΔ του Κυπαρισσιακού και η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του 2019, που αφορά στα έργα – δραστηριότητες που αναπτύσσονται εντός του ακινήτου 5.200.000.τ.μ. της ΕΤΑΔ. Με την ΑΕΠΟ αδειοδοτήθηκε περιβαλλοντικά -μεταξύ άλλων- και ο στίβος του σκι και τέθηκαν συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι για το σκι, ενώ για την διεξαγωγή αγώνων αναγράφεται χαρακτηριστικά ότι: «Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται μια φορά το χρόνο επί μία εβδομάδα η χρήση του υδάτινου στίβου για διεξαγωγή αγώνων, χωρίς την χρήση κερκίδων».
Η διεξαγωγή αγώνων σκι στην προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 λίμνη Καϊάφα (GR2330005) δεν μπορεί να πραγματοποιείται κατά παράβαση της νομοθεσίας και της ισχύουσας απόφασης για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων στην περιοχή, προκαλώντας σημαντική όχληση και πιέσεις στο προστατευταίο αντικείμενο και κύρια στην ορνιθοπανίδα. Όπως έχει καταγγείλει δημόσια η Οικολογική Κίνηση Πάτρας (ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.) για το 2022 αρχικά ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) εξέδωσε θετική γνώμη για τη διεξαγωγή του αγώνα τον Ιούλιο «και αρνητική γνώμη για τον αγώνα του Οκτωβρίου (28-30/10/2022) επισημαίνοντας, τον Περιβαλλοντικό Όρο 167 της ΑΕΠΟ, την άδεια λειτουργίας της αθλητικής εγκατάστασης, τους όρους της προηγούμενης γνωμοδότησής του και τις οχλήσεις από τον αγώνα στην μεταναστευτική και στην διαχειμάζουσα ορνιθοπανίδα της περιοχής». Ωστόσο «έπειτα από ένσταση της διοργανώτριας εταιρίας τελικά εκδόθηκε νέα θετική γνώμη του ΟΦΥΠΕΚΑ για τον αγώνα στις 28-30 Οκτωβρίου 2022 αναφέροντας μόνο, ότι ο αγώνας δεν αναμένεται να επηρεάσει με μη αναστρέψιμο τρόπο το προστατευταίο αντικείμενο της περιοχής και ότι, απαιτείται τροποποίηση της ΑΕΠΟ.»
«Για το 2023:
Εκδόθηκε θετική γνώμη του ΟΦΥΠΕΚΑ για τον αγώνα 7-9 Ιουλίου 2023 επισημαίνοντας στοιχεία για την προστατευόμενη περιοχή, τους οικότοπους προτεραιότητας εντός των οποίων πραγματοποιείται η δραστηριότητα, τις σημαντικές πιέσεις σε αυτούς και στην πανίδα της περιοχής.
Λόγω της σοβαρότητας του θέματος και της ανάγκης προστασίας της περιοχής, τον Αύγουστο του 2023 στάλθηκε έγγραφο από την Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με θέμα τη δραστηριότητα του σκι και τους αγώνες σκι στην λίμνη Καϊάφα, προς όλους τους εμπλεκόμενους, ΕΤΑΔ, ΟΦΥΠΕΚΑ, Διεύθυνση Ανάπτυξης Π.Ε. Ηλείας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και την εταιρία διεξαγωγής των αγώνων.
Στο έγγραφο αυτό αναφέρεται ότι η δραστηριότητα του σκι αδειοδοτήθηκε με την ΑΕΠΟ του 2019 και υπόκειται σε όρους και δεσμεύσεις, όπως επίσης και η πρόσβαση με οχήματα στο νησί και στις όχθες του διαύλου. Επισημάνθηκε, μεταξύ άλλων, ότι δεν υπάρχει συμμόρφωση με τους όρους της ΑΕΠΟ, που προβλέπουν μόνο 1 αγώνα τον χρόνο (κατ΄ εξαίρεση) και τονίσθηκε ότι η ΑΕΠΟ του 2019 είναι σε ισχύ, δεν έχει υποβληθεί διοικητική ή δικαστική προσφυγή κατά αυτής, ούτε έχει υποβληθεί αίτημα για την τροποποίηση της, επομένως και οι όροι, τα μέτρα και οι περιορισμοί της είναι σε ισχύ.
Μετά από αίτημα των διοργανωτών για ΝΕΟ αγώνα στις 27-29 Οκτωβρίου 2023 εκδόθηκε αρνητική γνώμη του ΟΦΥΠΕΚΑ λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, το άνω έγγραφο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, τις οχλήσεις που διαπιστώθηκαν κατά την τέλεση των αγώνων και τους Περιβαλλοντικούς Όρους 166, 167, 168 της ΑΕΠΟ που πρέπει να τηρούνται.» Ωστόσο η ένσταση της διοργανώτριας εταιρείας ήταν και πάλι αρκετή για μετατρέψει ο ΟΦΥΠΕΚΑ την αρνητική γνώμη για την τέλεση των αγώνων αυτήν την περίοδο σε θετική.
Τα παραπάνω ακυρώνουν την προστασία του αντικειμένου και δεν συμβαδίζουν με την οργάνωση δράσεων ανάδειξης της λίμνης Καϊάφα, και των ιαματικών πηγών με σκοπό την προώθηση του ιαματικού τουρισμού που προάγει το το Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΦΕΚ 845/Δ/2020), καθώς δεν πρόκειται για ανάδειξη της λίμνης(τοπίο εθνικής σημασίας) αλλά υποβάθμιση της βιοποικιλότητάς της και όχληση/ εκτοπισμό προστατευόμενων ειδών.
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λαμβάνοντας υπόψιν τα προαναφερθέντα, υποβάλλουμε επί του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔ ΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, κατά το μέρος του που αφορά τους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και παραποτάμους τους τις ακόλουθες παρατηρήσεις – προτάσεις:
1. Διαπιστώνεται ότι η μερική προστασία κρίνεται ανεπαρκής για να αποτρέψει την περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση, όπως δείχνει και η πρόσφατη διαβούλευση για ένα από τα επτά υδροηλεκτρικά στη Νέδα. Η προστασία μέρους των ποτάμιων συστημάτων των αναφερθέντων ποταμών ως ύδατα αναψυχής, ως προστατευόμενα τοπία, αρχαιολογικοί χώροι κτλ. δεν επαρκεί για να διασφαλίσει τη διατήρηση της ακεραιότητάς τους και τη δυνατότητα να υφίστανται οι άρρηκτα συνδεδεμένες με την τοπική κοινωνία και οικονομία υπαίθριες δραστηριότητες που συμβαίνουν εκεί. Απαιτείται η προσθήκη της πρόβλεψης ότι: «Όλα τα ποτάμια συστήματα των ποταμών ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ, ΑΛΦΕΙΟΣ, ΛΟΥΣΙΟΣ, ΕΛΙΣΣΩΝΑΣ, ΤΡΑΓΟΣ, ΛΑΔΩΝΑΣ, ΝΕΔΑΣ, ΑΡΟΑΝΙΟΣ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ χαρακτηρίζονται ως Ύδατα Αναψυχής και προορίζονται για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ήπιου τουρισμού και για δραστηριότητες αναψυχής που εναρμονίζονται με τα χαρακτηριστικά τους». Τούτο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο διότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού και οι δραστηριότητες αναψυχής συμπλέουν με τους χωροταξικούς προσδιορισμούς των ποταμών και δρουν υποστηρικτικά στις ήπιες δραστηριότητες πρωτογενή τομέα, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το υδατικό περιβάλλον τους και συμβάλλουν στη διατήρησή του, αναδεικνύουν σε ευρύτερους κύκλους ανθρώπων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τη φυσική ομορφιά τους και αποτελούν την κύρια διέξοδο για την επιβίωση των παραποτάμιων περιοχών, οι οποίες απειλούνται από οικονομικό μαρασμό και ερήμωση.
2. Πρέπει να θεσπιστεί η «γενική απαγόρευση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, υβριδικών σταθμών και υδροηλεκτρικών έργων είτε μικρών είτε μεγάλων για όλα τα ποτάμια συστήματα στους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και σε παραποτάμους τους, διότι τυχόν παράλειψη θέσπισης της ρύθμισης αυτής ή τυχόν αντίθετη ρύθμιση θα βλάψει καίρια το Δημόσιο Συμφέρον, καθώς καθώς όπως τεκμηριώνεται παραπάνω δεν αποτελούν βιώσιμη, φιλοπεριβαλλοντική επένδυση. (α) Είναι προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο στα ποτάμια αυτά επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση των εν λόγω ποτάμιων συστημάτων όσον αφορά: τα αναφερόμενα σε αυτό Πολιτιστικά – Ιστορικά Μνημεία, την Πανίδα η οποία περιλαμβάνει και σημαντικά Προστατευόμενα Είδη και τη Χλωρίδα. (β) Είναι επίσης προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο θα προκαλέσει μορφολογικές αλλοιώσεις στα ποτάμια συστήματα. (γ) Ακυρώνει το πλαίσιο υφιστάμενης προστασίας. (δ) Έρχεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. (ε) Έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις τών Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας για διατήρηση του πληθυσμού της υπαίθρου. (στ) Επηρεάζει αρνητικά κάθε προοπτική ανάπτυξης Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού και Δραστηριοτήτων Αναψυχής, παρά τον χωροταξικό προορισμό των περιοχών και τις επενδύσεις των κατοίκων σε ήπιο τουρισμό που συγκεράζει ήπιες μορφές πρωτογενή τομέα και αποκεντρωμένη ανάπτυξη.
3. Πρέπει να απαγορευτεί κάθε είδους αθλητική δραστηριοτητα στη λίμνη Καϊάφα αφού (α) ακυρώνει την προστασία της και (β) τέτοιου είδους δραστηριότητες μπορούν να υλοποιηθούν σε φράγματα που δεν βρίσκονται σε καθεστώς προστασίας, , όπως π.χ. η Λίμνη Πηνειού, όπου στο παρελθόν έχουν διεξαχθεί Πανελλήνιοι Αγώνες Κωπηλασίας, έχουν προετοιμαστεί εθνικές ομάδες Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ουκρανίας, Πολωνίας και Ρουμανίας εν όψει των ολυμπιακών αγώνων του 1992 στη Βαρκελώνη και του 1996 στην Ατλάντα και αποτελεί αίτημα των κατοίκων η ήπια αξιοποίησή της.

Κείμενο συμμετοχής στη Διαβούλευση για τη 2η αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου
Το ποτάμι της Νέδας( αποτελεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του, το φυσικό σύνορο των Π.Ε Μεσσηνίας (Περιφέρειας Πελοποννήσου) και Ηλείας (Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος), ενώ το τμήμα του κοντά στις πηγές του ανήκει στη Μεσσηνία), είναι σήμερα γνωστό σε όλη τη χώρα και την Ευρώπη και αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών ετησίως, λόγω της μοναδικής φυσικής ομορφιάς του.

Η οριοθέτηση και ο καθορισμός μέτρων προστασίας του ποταμού της Νέδας και
ο χαρακτηρισμός του μεν ποταμού ως «Βιοτόπου» του δε τμήματός της κοντά
στις πηγές της ως «Τοπίου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους», προτάθηκε το 1999 από
το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο.
Ειδικότερα το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέθεσε τον Νοέμβριο του 1995 στο Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα «Οριοθέτηση και Καθορισμός Μέτρων
Προστασίας Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους». Κατά την εκπόνηση του
προγράμματος αναπτύχθηκε μεθοδολογία για τον καθορισμό κριτηρίων επιλογής και αξιολόγησης των ΤΙΦΚ. Τα κριτήρια σχετίζονται τόσο με την ποιότητα (π.χ. ανάγλυφο, βλάστηση, χλωρίδα, ύπαρξη μνημείων, παραδοσιακός χαρακτήρας κλπ.) όσο και με τη χρήση και διαχείρισή τους (ανάγκες και δυνατότητες προστασίας), προτάθηκε δε η ένταξή τους στο καθεστώς προστασίας που προβλέπεται από το Ν.1650/86.
Τα στοιχεία που αφορούν αυτές τις περιοχές περιέχονται στη βάση δεδομένων του
Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την επωνυμία «ΦΙΛΟΤΗΣ» (σύνδεσμοι για την Νέδα:
https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/AB1080171/ και
https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/AT1011014/ )
Επικεφαλής του ερευνητικού αυτού προγράμματος του ΕΜΠ ήταν ο καθηγητής Κίμωνας Χατζημπίρος, ο οποίος παρουσίασε τις προτάσεις στις 4/7/1999 σε μεγάλο αφιέρωμα στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, που δημοσιεύθηκε στο
ΦΕΚ 3019/8.5.2023 τεύχος Β:
«1. Χαρακτηρίζει ως προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενο φυσικό σχηματισμό την περιοχή που περιλαμβάνει τμήμα του φαραγγιού, το σπήλαιο Στόμιο και τους καταρράκτες του ποταμού της Νέδας.
2. Στόχος της παρούσας απόφασης είναι η αποτελεσματική προστασία των στοιχείων της φύσης που έχουν ιδιαίτερη οικολογική, γεωμορφολογική, επιστημονική, αισθητική και πολιτισμική αξία και συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων σε τμήμα του ποταμού της Νέδας με το χαρακτηρισμό της περιοχής ως προστατευόμενου τοπίου και προστατευόμενου φυσικού σχηματισμού.
3. Ειδικότερα, επιδιώκεται η διατήρηση των χερσαίων και υδάτινων
οικοσυστημάτων τμήματος του ποταμού της Νέδας, του σπηλαίου Στόμιο, των καταρρακτών και των υπόλοιπων καρστικών γεωμορφών, των ειδών χλωρίδας και πανίδας και των ενδιαιτημάτων τους»

Επίσης το όμορο προς την Δ.Κ. Φιγαλείας του Δήμου Ζαχάρως τμήμα του ως άνω ποταμού, έχει, με την υπ’ αριθμ. ΑΙ/Φ07/25739/1006/07.05.1982 (ΦΕΚ τ.Β’ 414/24.06.1982) απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, χαρακτηριστεί ως χώρος αρχαιολογικός και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Έχει προταθεί από τις 3 Ομοσπονδίες Συλλόγων της περιοχής, ήτοι
Ομοσπονδία Συλλόγων Ορεινής Μεσσηνίας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επαρχίας
Ολυμπίας και Ομοσπονδία Συλλόγων Επαρχίας Τριφυλίας, που εκπροσωπούν
πλέον των 80 Συλλόγων, να κηρυχθεί ως προστατευόμενο τοπίο και
προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, το υπόλοιπο τμήμα του ποταμού έως της
πηγές της Νέδας, διότι έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το τοπίο που
χαρακτηρίστηκε ως προστατευόμενο».

Στην περιοχή των πηγών του ποταμού της Νέδας, υπάρχουν σημαντικές αρχαιότητες, ήτοι ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ, που έχει χαρακτηριστεί ω μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO, οι σημαντικές αρχαιότητες στο όρος Λύκαιο το ιερό Όρος των Αρκάδων, ο Ναός του Πανός, ο Ναός της Δέσποινας και το Μουσείο στη Λυκόσουρα, τα δύο κάστρα της Είρας ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Στάσιμο, η Φιγαλεία και ο Ναός της Αγίας Θεοδώρας.

Οι αρχαιότητες αυτές σε συνδυασμό με το ποτάμι της Νέδας, το εξαιρετικό οικοσύστημα της περιοχής και την Αρχιτεκτονική των χωριών, προσδιορίζουν το δρόμο της ανάπτυξης της περιοχής, που είναι ο εναλλακτικός τουρισμός και η εν γένει τουριστική αξιοποίησή της. Αυτή τη στιγμή όποιος επισκέπτεται την Πελοπόννησο βάζει στο πρόγραμμά του επίσκεψη στο ποτάμι Νέδα, στους καταρράχτες της, στις πηγές της και σε δεκάδες σημεία που υπάρχει πρόσβαση.

Η διάσχιση της Νέδας, από τις πηγές της έως τους καταρράχτες στο Στόμιο, είναι η διασημότερη ποταμοδιάσχιση της Ελλάδας και γνωστή παγκοσμίως.
΄Σε όλο το ποτάμι της Νέδας, από τις πηγές έως τη θάλασσα, υπάρχει το ψάρι
«Χαμοσούρτης» (Barbus peloponnesius) και το ψάρι
«Χρυσή Μενίδα» (Tropidophoxinellus spartiaticus)
Υπάρχουν επίσης χέλια και φυσικά υπάρχει η βίδρα, την οποία οι ντόπιοι αποκαλούν Χινοπόταμο, που είναι σημάδι ότι είναι καθαρό το ποτάμι. ). Η βίδρα είναι απειλούμενο είδος και προστατεύεται από την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Συγκεκριμένα προστατεύεται από το Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ A 23/1981), ενώ περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (ΙUCN), στα Παραρτήματα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας. Σε αυτό το βιβλίο χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον» είδος και επισημαίνεται ότι τα υδροηλεκτρικά φράγματα συνιστούν κίνδυνο για αυτό.
Στη θέση ΦΙΓΑΛΕΙΑ, σε σημείο της Νέδας ανάμεσα στα χωριά Φιγαλεία και Δραγώι τα είδη που έχουν εντοπιστεί στον ποταμό Νέδα τα τελευταία 10 έτη στο πλαίσιο υλοποίησης του Εθνικού προγράμματος παρακολούθησης της οικολογικής κατάστασης για την Οδηγία 2000/60/ΕΕ, είναι σύμφωνα με το έγγραφο
( επισυνάπτεται) του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ:
FIGALIA Barbus peloponnesius
FIGALIA Tropidophoxinellus spartiaticus

Το είδος Tropidophoxinellus spartiaticus (Χρυσή Μενίδα), έχει χαρακτηριστεί στη Διεθνή κατηγορία κινδύνου: «Τρωτό VU» και περιέχεται στη σελίδα 147 στο ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ Των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδος (έκδοση 2009).
Το ΕΛΚΕΘΕ υλοποιεί ερευνητικό έργο που αφορά την παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων της χώρας , στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2000/60/ΕΕ για τα Ύδατα. Στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων, κατά μήκος της Νέδας υπάρχουν 3 σταθμοί δειγματοληψίας(ELIA, NEDA, FIGALIA), όπου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών έχουν καταγραφεί 8 διαφορετικά είδη ψαριών, κάποια μάλιστα έχουν χαρακτηριστεί στη Διεθνή κατηγορία κινδύνου: «Τρωτό VU», όπως φαίνεται στο έγγραφο του ΕΛΚΕΘΕ που επισυνάπτεται.
Στην ιχθυοπανίδα της Νέδας, περιλαμβάνεται το Χέλι Anguilla Anguilla, είδος που κρίνεται Κρισίμως Κινδυνεύον (IUCN). Στην Ελλάδα η κατάσταση των πληθυσμών έχει δείξει σημαντική πτώση στην τάση τους, καθώς μετά από πολλά έργα ευθυγράμμισης, κατασκευές γεφυρών και πολλών αναβαθμών η μετακίνηση των χελιών είναι πολύ δύσκολη.
Το προστατευόμενο είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ) Πελοποννησιακή Μπριάνα Μπριάνα (Barbus peloponnesius), ζει στη Νέδα.
Το ποτάμι της Νέδας, είναι το υπ’ αριθ. GR0132R001500022N (ΝΕΔΑ Π._3) (ΜΠΕ, σελ. 36, 113, 117), το οποίο -σύμφωνα με την 1η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου (EL 01), Επικαιροποίηση Μητρώου Προστατευόμενων Περιοχών, σελ. 28, 52, εντάσσεται στο μητρώο ως Περιοχή Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων (Ύδατα Αναψυχής) (με α/α 31 στον Πίνακα 4-2. Προστατευόμενες περιοχές υδατικού διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ 01)).
Θεωρούμε αναγκαίο ότι πρέπει να παραμείνει η ένταξή του ποταμού Νέδα, στο μητρώο ως Περιοχή Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων(Ύδατα Αναψυχής), από τις πηγές της έως το Στόμιο, δεδομένου ότι σε όλο το μήκος του, το επισκέπτονται χιλιάδες πολίτες, Έλληνες και ξένοι. Μάλιστα στην διαδρομή από πηγές έως το ύψος του χωριού Κούβελα, έχει επισκέπτες και το φθινόπωρο, χειμώνα και άνοιξη.

ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Υποβάλλουμε επί του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔ ΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, κατά το μέρος του που αφορά τους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και παραποτάμους τους τις ακόλουθες παρατηρήσεις – προτάσεις:
1. Διαπιστώνεται ότι η μερική προστασία κρίνεται ανεπαρκής για να αποτρέψει την περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση, όπως δείχνει και η πρόσφατη διαβούλευση για ένα από τα επτά υδροηλεκτρικά στη Νέδα. Η προστασία μέρους των ποτάμιων συστημάτων των αναφερθέντων ποταμών ως ύδατα αναψυχής, ως προστατευόμενα τοπία, αρχαιολογικοί χώροι κτλ. δεν επαρκεί για να διασφαλίσει τη διατήρηση της ακεραιότητάς τους και τη δυνατότητα να υφίστανται οι άρρηκτα συνδεδεμένες με την τοπική κοινωνία και οικονομία υπαίθριες δραστηριότητες που συμβαίνουν εκεί. Απαιτείται η προσθήκη της πρόβλεψης ότι: «Όλα τα ποτάμια συστήματα των ποταμών ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ, ΑΛΦΕΙΟΣ, ΛΟΥΣΙΟΣ, ΕΛΙΣΣΩΝΑΣ, ΤΡΑΓΟΣ, ΛΑΔΩΝΑΣ, ΝΕΔΑΣ, ΑΡΟΑΝΙΟΣ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ χαρακτηρίζονται ως Ύδατα Αναψυχής και προορίζονται για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ήπιου τουρισμού και για δραστηριότητες αναψυχής που εναρμονίζονται με τα χαρακτηριστικά τους». Τούτο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο διότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού και οι δραστηριότητες αναψυχής συμπλέουν με τους χωροταξικούς προσδιορισμούς των ποταμών και δρουν υποστηρικτικά στις ήπιες δραστηριότητες πρωτογενή τομέα, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το υδατικό περιβάλλον τους και συμβάλλουν στη διατήρησή του, αναδεικνύουν σε ευρύτερους κύκλους ανθρώπων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τη φυσική ομορφιά τους και αποτελούν την κύρια διέξοδο για την επιβίωση των παραποτάμιων περιοχών, οι οποίες απειλούνται από οικονομικό μαρασμό και ερήμωση.
2. Πρέπει να θεσπιστεί η «γενική απαγόρευση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, υβριδικών σταθμών και υδροηλεκτρικών έργων είτε μικρών είτε μεγάλων για όλα τα ποτάμια συστήματα στους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και σε παραποτάμους τους, διότι τυχόν παράλειψη θέσπισης της ρύθμισης αυτής ή τυχόν αντίθετη ρύθμιση θα βλάψει καίρια το Δημόσιο Συμφέρον, καθώς καθώς όπως τεκμηριώνεται παραπάνω δεν αποτελούν βιώσιμη, φιλοπεριβαλλοντική επένδυση. (α) Είναι προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο στα ποτάμια αυτά επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση των εν λόγω ποτάμιων συστημάτων όσον αφορά: τα αναφερόμενα σε αυτό Πολιτιστικά – Ιστορικά Μνημεία, την Πανίδα η οποία περιλαμβάνει και σημαντικά Προστατευόμενα Είδη και τη Χλωρίδα. (β) Είναι επίσης προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο θα προκαλέσει μορφολογικές αλλοιώσεις στα ποτάμια συστήματα. (γ) Ακυρώνει το πλαίσιο υφιστάμενης προστασίας. (δ) Έρχεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. (ε) Έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις τών Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας για διατήρηση του πληθυσμού της υπαίθρου. (στ) Επηρεάζει αρνητικά κάθε προοπτική ανάπτυξης Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού και Δραστηριοτήτων Αναψυχής, παρά τον χωροταξικό προορισμό των περιοχών και τις επενδύσεις των κατοίκων σε ήπιο τουρισμό που συγκεράζει ήπιες μορφές πρωτογενή τομέα και αποκεντρωμένη ανάπτυξη.
Για την ιστορία. 30 χρόνια από την πρώτη διάσχιση του ποταμού της Νέδας
Στις 13 Αυγούστου 1993, έγινε η πρώτη εξερεύνηση του ποταμού της Νέδας, από τις πηγές της έως τη θάλασσα, που σήμανε την έναρξη των προσπαθειών για την προστασία και την ανάδειξη του ποταμιού και της ευρύτερης περιοχής.
Ήταν η πρώτη διάβαση του ποταμού που έδωσε ολοκληρωμένη εικόνα, για την ομορφιά του, τα φαράγγια του, τις λίμνες του και την ανάγκη προστασίας του. Οι πρώτοι πεζοπόροι της Νέδας δημοσιοποίησαν αμέσως αυτά που είδαν και πολύ γρήγορα, με την βοήθεια των ορειβατικών Συλλόγων όλης της Ελλάδος το ποτάμι έγινε γνωστό σε όλη τη χώρα.
Σε λίγο καιρό η Νέδα έγινε γνωστή στη Ελλάδα. Αμέσως την διέσχισαν ο Ορειβατικοί Σύλλογοι Καλαμάτας κα Αχαρνών και στη συνέχεια όλοι οι Ορειβατικοί και φυσιολατρικοί Σύλλογοι της χώρας οι οποία διοργανώνουν τακτικά το πέρασμα της Νέδας σε διάφορα σημεία του ποταμού από τις πηγές έως τους καταρράχτες στο Στόμιο.
Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΟΡΕΙΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ «Ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ», έχει συγκροτηθεί από τους Συλλόγους των χωριών: Άγιος Σώστης, Αμπελιώνα, Άνω Μέλπεια, Κακαλέτρι, Μαρίνα, Νέδα, Πέτρα, Σκληρού, Στάσιμο, Σύρριζο και Ψάρι.

Κείμενο συμμετοχής στη Διαβούλευση
για τη 2η αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου
Το ποτάμι της Νέδας( αποτελεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του, το φυσικό σύνορο των Π.Ε Μεσσηνίας (Περιφέρειας Πελοποννήσου) και Ηλείας (Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος), ενώ το τμήμα του κοντά στις πηγές του ανήκει στη Μεσσηνία), είναι σήμερα γνωστό σε όλη τη χώρα και την Ευρώπη και αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών ετησίως, λόγω της μοναδικής φυσικής ομορφιάς του.

Η οριοθέτηση και ο καθορισμός μέτρων προστασίας του ποταμού της Νέδας και
ο χαρακτηρισμός του μεν ποταμού ως «Βιοτόπου» του δε τμήματός της κοντά
στις πηγές της ως «Τοπίου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους», προτάθηκε το 1999 από
το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο.
Ειδικότερα το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέθεσε τον Νοέμβριο του 1995 στο Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα «Οριοθέτηση και Καθορισμός Μέτρων
Προστασίας Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους». Κατά την εκπόνηση του
προγράμματος αναπτύχθηκε μεθοδολογία για τον καθορισμό κριτηρίων επιλογής και αξιολόγησης των ΤΙΦΚ. Τα κριτήρια σχετίζονται τόσο με την ποιότητα (π.χ. ανάγλυφο, βλάστηση, χλωρίδα, ύπαρξη μνημείων, παραδοσιακός χαρακτήρας κλπ.) όσο και με τη χρήση και διαχείρισή τους (ανάγκες και δυνατότητες προστασίας), προτάθηκε δε η ένταξή τους στο καθεστώς προστασίας που προβλέπεται από το Ν.1650/86.
Τα στοιχεία που αφορούν αυτές τις περιοχές περιέχονται στη βάση δεδομένων του
Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την επωνυμία «ΦΙΛΟΤΗΣ» (σύνδεσμοι για την Νέδα:
https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/AB1080171/ και
https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/AT1011014/ )
Επικεφαλής του ερευνητικού αυτού προγράμματος του ΕΜΠ ήταν ο καθηγητής Κίμωνας Χατζημπίρος, ο οποίος παρουσίασε τις προτάσεις στις 4/7/1999 σε μεγάλο αφιέρωμα στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, που δημοσιεύθηκε στο
ΦΕΚ 3019/8.5.2023 τεύχος Β:
«1. Χαρακτηρίζει ως προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενο φυσικό σχηματισμό την περιοχή που περιλαμβάνει τμήμα του φαραγγιού, το σπήλαιο Στόμιο και τους καταρράκτες του ποταμού της Νέδας.
2. Στόχος της παρούσας απόφασης είναι η αποτελεσματική προστασία των στοιχείων της φύσης που έχουν ιδιαίτερη οικολογική, γεωμορφολογική, επιστημονική, αισθητική και πολιτισμική αξία και συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων σε τμήμα του ποταμού της Νέδας με το χαρακτηρισμό της περιοχής ως προστατευόμενου τοπίου και προστατευόμενου φυσικού σχηματισμού.
3. Ειδικότερα, επιδιώκεται η διατήρηση των χερσαίων και υδάτινων
οικοσυστημάτων τμήματος του ποταμού της Νέδας, του σπηλαίου Στόμιο, των καταρρακτών και των υπόλοιπων καρστικών γεωμορφών, των ειδών χλωρίδας και πανίδας και των ενδιαιτημάτων τους»

Επίσης το όμορο προς την Δ.Κ. Φιγαλείας του Δήμου Ζαχάρως τμήμα του ως άνω ποταμού, έχει, με την υπ’ αριθμ. ΑΙ/Φ07/25739/1006/07.05.1982 (ΦΕΚ τ.Β’ 414/24.06.1982) απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, χαρακτηριστεί ως χώρος αρχαιολογικός και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Έχει προταθεί από τις 3 Ομοσπονδίες Συλλόγων της περιοχής, ήτοι
Ομοσπονδία Συλλόγων Ορεινής Μεσσηνίας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επαρχίας
Ολυμπίας και Ομοσπονδία Συλλόγων Επαρχίας Τριφυλίας, που εκπροσωπούν
πλέον των 80 Συλλόγων, να κηρυχθεί ως προστατευόμενο τοπίο και
προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, το υπόλοιπο τμήμα του ποταμού έως της
πηγές της Νέδας, διότι έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το τοπίο που
χαρακτηρίστηκε ως προστατευόμενο».

Στην περιοχή των πηγών του ποταμού της Νέδας, υπάρχουν σημαντικές αρχαιότητες, ήτοι ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ, που έχει χαρακτηριστεί ω μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO, οι σημαντικές αρχαιότητες στο όρος Λύκαιο το ιερό Όρος των Αρκάδων, ο Ναός του Πανός, ο Ναός της Δέσποινας και το Μουσείο στη Λυκόσουρα, τα δύο κάστρα της Είρας ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Στάσιμο, η Φιγαλεία και ο Ναός της Αγίας Θεοδώρας.

Οι αρχαιότητες αυτές σε συνδυασμό με το ποτάμι της Νέδας, το εξαιρετικό οικοσύστημα της περιοχής και την Αρχιτεκτονική των χωριών, προσδιορίζουν το δρόμο της ανάπτυξης της περιοχής, που είναι ο εναλλακτικός τουρισμός και η εν γένει τουριστική αξιοποίησή της. Αυτή τη στιγμή όποιος επισκέπτεται την Πελοπόννησο βάζει στο πρόγραμμά του επίσκεψη στο ποτάμι Νέδα, στους καταρράχτες της, στις πηγές της και σε δεκάδες σημεία που υπάρχει πρόσβαση.

Η διάσχιση της Νέδας, από τις πηγές της έως τους καταρράχτες στο Στόμιο, είναι η διασημότερη ποταμοδιάσχιση της Ελλάδας και γνωστή παγκοσμίως.
΄Σε όλο το ποτάμι της Νέδας, από τις πηγές έως τη θάλασσα, υπάρχει το ψάρι
«Χαμοσούρτης» (Barbus peloponnesius) και το ψάρι
«Χρυσή Μενίδα» (Tropidophoxinellus spartiaticus)
Υπάρχουν επίσης χέλια και φυσικά υπάρχει η βίδρα, την οποία οι ντόπιοι αποκαλούν Χινοπόταμο, που είναι σημάδι ότι είναι καθαρό το ποτάμι. ). Η βίδρα είναι απειλούμενο είδος και προστατεύεται από την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Συγκεκριμένα προστατεύεται από το Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ A 23/1981), ενώ περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (ΙUCN), στα Παραρτήματα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας. Σε αυτό το βιβλίο χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον» είδος και επισημαίνεται ότι τα υδροηλεκτρικά φράγματα συνιστούν κίνδυνο για αυτό.
Στη θέση ΦΙΓΑΛΕΙΑ, σε σημείο της Νέδας ανάμεσα στα χωριά Φιγαλεία και Δραγώι τα είδη που έχουν εντοπιστεί στον ποταμό Νέδα τα τελευταία 10 έτη στο πλαίσιο υλοποίησης του Εθνικού προγράμματος παρακολούθησης της οικολογικής κατάστασης για την Οδηγία 2000/60/ΕΕ, είναι σύμφωνα με το έγγραφο
( επισυνάπτεται) του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ:
FIGALIA Barbus peloponnesius
FIGALIA Tropidophoxinellus spartiaticus

Το είδος Tropidophoxinellus spartiaticus (Χρυσή Μενίδα), έχει χαρακτηριστεί στη Διεθνή κατηγορία κινδύνου: «Τρωτό VU» και περιέχεται στη σελίδα 147 στο ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ Των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδος (έκδοση 2009).
Το ΕΛΚΕΘΕ υλοποιεί ερευνητικό έργο που αφορά την παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων της χώρας , στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2000/60/ΕΕ για τα Ύδατα. Στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων, κατά μήκος της Νέδας υπάρχουν 3 σταθμοί δειγματοληψίας(ELIA, NEDA, FIGALIA), όπου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών έχουν καταγραφεί 8 διαφορετικά είδη ψαριών, κάποια μάλιστα έχουν χαρακτηριστεί στη Διεθνή κατηγορία κινδύνου: «Τρωτό VU», όπως φαίνεται στο έγγραφο του ΕΛΚΕΘΕ που επισυνάπτεται.
Στην ιχθυοπανίδα της Νέδας, περιλαμβάνεται το Χέλι Anguilla Anguilla, είδος που κρίνεται Κρισίμως Κινδυνεύον (IUCN). Στην Ελλάδα η κατάσταση των πληθυσμών έχει δείξει σημαντική πτώση στην τάση τους, καθώς μετά από πολλά έργα ευθυγράμμισης, κατασκευές γεφυρών και πολλών αναβαθμών η μετακίνηση των χελιών είναι πολύ δύσκολη.
Το προστατευόμενο είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ) Πελοποννησιακή Μπριάνα Μπριάνα (Barbus peloponnesius), ζει στη Νέδα.
Το ποτάμι της Νέδας, είναι το υπ’ αριθ. GR0132R001500022N (ΝΕΔΑ Π._3) (ΜΠΕ, σελ. 36, 113, 117), το οποίο -σύμφωνα με την 1η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου (EL 01), Επικαιροποίηση Μητρώου Προστατευόμενων Περιοχών, σελ. 28, 52, εντάσσεται στο μητρώο ως Περιοχή Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων (Ύδατα Αναψυχής) (με α/α 31 στον Πίνακα 4-2. Προστατευόμενες περιοχές υδατικού διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ 01)).
Θεωρούμε αναγκαίο ότι πρέπει να παραμείνει η ένταξή του ποταμού Νέδα, στο μητρώο ως Περιοχή Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων(Ύδατα Αναψυχής), από τις πηγές της έως το Στόμιο, δεδομένου ότι σε όλο το μήκος του, το επισκέπτονται χιλιάδες πολίτες, Έλληνες και ξένοι. Μάλιστα στην διαδρομή από πηγές έως το ύψος του χωριού Κούβελα, έχει επισκέπτες και το φθινόπωρο, χειμώνα και άνοιξη.

ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Υποβάλλουμε επί του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔ ΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, κατά το μέρος του που αφορά τους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και παραποτάμους τους τις ακόλουθες παρατηρήσεις – προτάσεις:
1. Διαπιστώνεται ότι η μερική προστασία κρίνεται ανεπαρκής για να αποτρέψει την περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση, όπως δείχνει και η πρόσφατη διαβούλευση για ένα από τα επτά υδροηλεκτρικά στη Νέδα. Η προστασία μέρους των ποτάμιων συστημάτων των αναφερθέντων ποταμών ως ύδατα αναψυχής, ως προστατευόμενα τοπία, αρχαιολογικοί χώροι κτλ. δεν επαρκεί για να διασφαλίσει τη διατήρηση της ακεραιότητάς τους και τη δυνατότητα να υφίστανται οι άρρηκτα συνδεδεμένες με την τοπική κοινωνία και οικονομία υπαίθριες δραστηριότητες που συμβαίνουν εκεί. Απαιτείται η προσθήκη της πρόβλεψης ότι: «Όλα τα ποτάμια συστήματα των ποταμών ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ, ΑΛΦΕΙΟΣ, ΛΟΥΣΙΟΣ, ΕΛΙΣΣΩΝΑΣ, ΤΡΑΓΟΣ, ΛΑΔΩΝΑΣ, ΝΕΔΑΣ, ΑΡΟΑΝΙΟΣ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ χαρακτηρίζονται ως Ύδατα Αναψυχής και προορίζονται για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ήπιου τουρισμού και για δραστηριότητες αναψυχής που εναρμονίζονται με τα χαρακτηριστικά τους». Τούτο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο διότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού και οι δραστηριότητες αναψυχής συμπλέουν με τους χωροταξικούς προσδιορισμούς των ποταμών και δρουν υποστηρικτικά στις ήπιες δραστηριότητες πρωτογενή τομέα, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το υδατικό περιβάλλον τους και συμβάλλουν στη διατήρησή του, αναδεικνύουν σε ευρύτερους κύκλους ανθρώπων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τη φυσική ομορφιά τους και αποτελούν την κύρια διέξοδο για την επιβίωση των παραποτάμιων περιοχών, οι οποίες απειλούνται από οικονομικό μαρασμό και ερήμωση.
2. Πρέπει να θεσπιστεί η «γενική απαγόρευση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, υβριδικών σταθμών και υδροηλεκτρικών έργων είτε μικρών είτε μεγάλων για όλα τα ποτάμια συστήματα στους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και σε παραποτάμους τους, διότι τυχόν παράλειψη θέσπισης της ρύθμισης αυτής ή τυχόν αντίθετη ρύθμιση θα βλάψει καίρια το Δημόσιο Συμφέρον, καθώς καθώς όπως τεκμηριώνεται παραπάνω δεν αποτελούν βιώσιμη, φιλοπεριβαλλοντική επένδυση. (α) Είναι προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο στα ποτάμια αυτά επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση των εν λόγω ποτάμιων συστημάτων όσον αφορά: τα αναφερόμενα σε αυτό Πολιτιστικά – Ιστορικά Μνημεία, την Πανίδα η οποία περιλαμβάνει και σημαντικά Προστατευόμενα Είδη και τη Χλωρίδα. (β) Είναι επίσης προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο θα προκαλέσει μορφολογικές αλλοιώσεις στα ποτάμια συστήματα. (γ) Ακυρώνει το πλαίσιο υφιστάμενης προστασίας. (δ) Έρχεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. (ε) Έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις τών Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας για διατήρηση του πληθυσμού της υπαίθρου. (στ) Επηρεάζει αρνητικά κάθε προοπτική ανάπτυξης Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού και Δραστηριοτήτων Αναψυχής, παρά τον χωροταξικό προορισμό των περιοχών και τις επενδύσεις των κατοίκων σε ήπιο τουρισμό που συγκεράζει ήπιες μορφές πρωτογενή τομέα και αποκεντρωμένη ανάπτυξη.
Για την ιστορία. 30 χρόνια από την πρώτη διάσχιση του ποταμού της Νέδας
Στις 13 Αυγούστου 1993, έγινε η πρώτη εξερεύνηση του ποταμού της Νέδας, από τις πηγές της έως τη θάλασσα, που σήμανε την έναρξη των προσπαθειών για την προστασία και την ανάδειξη του ποταμιού και της ευρύτερης περιοχής.
Ήταν η πρώτη διάβαση του ποταμού που έδωσε ολοκληρωμένη εικόνα, για την ομορφιά του, τα φαράγγια του, τις λίμνες του και την ανάγκη προστασίας του. Οι πρώτοι πεζοπόροι της Νέδας δημοσιοποίησαν αμέσως αυτά που είδαν και πολύ γρήγορα, με την βοήθεια των ορειβατικών Συλλόγων όλης της Ελλάδος το ποτάμι έγινε γνωστό σε όλη τη χώρα.
Σε λίγο καιρό η Νέδα έγινε γνωστή στη Ελλάδα. Αμέσως την διέσχισαν ο Ορειβατικοί Σύλλογοι Καλαμάτας κα Αχαρνών και στη συνέχεια όλοι οι Ορειβατικοί και φυσιολατρικοί Σύλλογοι της χώρας οι οποία διοργανώνουν τακτικά το πέρασμα της Νέδας σε διάφορα σημεία του ποταμού από τις πηγές έως τους καταρράχτες στο Στόμιο.
Αθήνα 15.11.2023
Καράμπελας Κώστας
Πρόεδρος Ομοσπονδίας Συλλόγων Χωριών Ορεινής Μεσσηνίας
« Ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ»
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΟΡΕΙΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ «Ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ», έχει συγκροτηθεί από τους Συλλόγους των χωριών: Άγιος Σώστης, Αμπελιώνα, Άνω Μέλπεια, Κακαλέτρι, Μαρίνα, Νέδα, Πέτρα, Σκληρού, Στάσιμο, Σύρριζο και Ψάρι.

Κείμενο συμμετοχής στη Διαβούλευση
για τη 2η αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου
Το ποτάμι της Νέδας( αποτελεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του, το φυσικό σύνορο των Π.Ε Μεσσηνίας (Περιφέρειας Πελοποννήσου) και Ηλείας (Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος), ενώ το τμήμα του κοντά στις πηγές του ανήκει στη Μεσσηνία), είναι σήμερα γνωστό σε όλη τη χώρα και την Ευρώπη και αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών ετησίως, λόγω της μοναδικής φυσικής ομορφιάς του.

Η οριοθέτηση και ο καθορισμός μέτρων προστασίας του ποταμού της Νέδας και
ο χαρακτηρισμός του μεν ποταμού ως «Βιοτόπου» του δε τμήματός της κοντά
στις πηγές της ως «Τοπίου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους», προτάθηκε το 1999 από
το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο.
Ειδικότερα το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέθεσε τον Νοέμβριο του 1995 στο Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα «Οριοθέτηση και Καθορισμός Μέτρων
Προστασίας Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους». Κατά την εκπόνηση του
προγράμματος αναπτύχθηκε μεθοδολογία για τον καθορισμό κριτηρίων επιλογής και αξιολόγησης των ΤΙΦΚ. Τα κριτήρια σχετίζονται τόσο με την ποιότητα (π.χ. ανάγλυφο, βλάστηση, χλωρίδα, ύπαρξη μνημείων, παραδοσιακός χαρακτήρας κλπ.) όσο και με τη χρήση και διαχείρισή τους (ανάγκες και δυνατότητες προστασίας), προτάθηκε δε η ένταξή τους στο καθεστώς προστασίας που προβλέπεται από το Ν.1650/86.
Τα στοιχεία που αφορούν αυτές τις περιοχές περιέχονται στη βάση δεδομένων του
Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την επωνυμία «ΦΙΛΟΤΗΣ» (σύνδεσμοι για την Νέδα:
https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/AB1080171/ και
https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/AT1011014/ )
Επικεφαλής του ερευνητικού αυτού προγράμματος του ΕΜΠ ήταν ο καθηγητής Κίμωνας Χατζημπίρος, ο οποίος παρουσίασε τις προτάσεις στις 4/7/1999 σε μεγάλο αφιέρωμα στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, που δημοσιεύθηκε στο
ΦΕΚ 3019/8.5.2023 τεύχος Β:
«1. Χαρακτηρίζει ως προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενο φυσικό σχηματισμό την περιοχή που περιλαμβάνει τμήμα του φαραγγιού, το σπήλαιο Στόμιο και τους καταρράκτες του ποταμού της Νέδας.
2. Στόχος της παρούσας απόφασης είναι η αποτελεσματική προστασία των στοιχείων της φύσης που έχουν ιδιαίτερη οικολογική, γεωμορφολογική, επιστημονική, αισθητική και πολιτισμική αξία και συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων σε τμήμα του ποταμού της Νέδας με το χαρακτηρισμό της περιοχής ως προστατευόμενου τοπίου και προστατευόμενου φυσικού σχηματισμού.
3. Ειδικότερα, επιδιώκεται η διατήρηση των χερσαίων και υδάτινων
οικοσυστημάτων τμήματος του ποταμού της Νέδας, του σπηλαίου Στόμιο, των καταρρακτών και των υπόλοιπων καρστικών γεωμορφών, των ειδών χλωρίδας και πανίδας και των ενδιαιτημάτων τους»

Επίσης το όμορο προς την Δ.Κ. Φιγαλείας του Δήμου Ζαχάρως τμήμα του ως άνω ποταμού, έχει, με την υπ’ αριθμ. ΑΙ/Φ07/25739/1006/07.05.1982 (ΦΕΚ τ.Β’ 414/24.06.1982) απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, χαρακτηριστεί ως χώρος αρχαιολογικός και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Έχει προταθεί από τις 3 Ομοσπονδίες Συλλόγων της περιοχής, ήτοι
Ομοσπονδία Συλλόγων Ορεινής Μεσσηνίας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επαρχίας
Ολυμπίας και Ομοσπονδία Συλλόγων Επαρχίας Τριφυλίας, που εκπροσωπούν
πλέον των 80 Συλλόγων, να κηρυχθεί ως προστατευόμενο τοπίο και
προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, το υπόλοιπο τμήμα του ποταμού έως της
πηγές της Νέδας, διότι έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το τοπίο που
χαρακτηρίστηκε ως προστατευόμενο».

Στην περιοχή των πηγών του ποταμού της Νέδας, υπάρχουν σημαντικές αρχαιότητες, ήτοι ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ, που έχει χαρακτηριστεί ω μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO, οι σημαντικές αρχαιότητες στο όρος Λύκαιο το ιερό Όρος των Αρκάδων, ο Ναός του Πανός, ο Ναός της Δέσποινας και το Μουσείο στη Λυκόσουρα, τα δύο κάστρα της Είρας ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Στάσιμο, η Φιγαλεία και ο Ναός της Αγίας Θεοδώρας.

Οι αρχαιότητες αυτές σε συνδυασμό με το ποτάμι της Νέδας, το εξαιρετικό οικοσύστημα της περιοχής και την Αρχιτεκτονική των χωριών, προσδιορίζουν το δρόμο της ανάπτυξης της περιοχής, που είναι ο εναλλακτικός τουρισμός και η εν γένει τουριστική αξιοποίησή της. Αυτή τη στιγμή όποιος επισκέπτεται την Πελοπόννησο βάζει στο πρόγραμμά του επίσκεψη στο ποτάμι Νέδα, στους καταρράχτες της, στις πηγές της και σε δεκάδες σημεία που υπάρχει πρόσβαση.

Η διάσχιση της Νέδας, από τις πηγές της έως τους καταρράχτες στο Στόμιο, είναι η διασημότερη ποταμοδιάσχιση της Ελλάδας και γνωστή παγκοσμίως.
΄Σε όλο το ποτάμι της Νέδας, από τις πηγές έως τη θάλασσα, υπάρχει το ψάρι
«Χαμοσούρτης» (Barbus peloponnesius) και το ψάρι
«Χρυσή Μενίδα» (Tropidophoxinellus spartiaticus)
Υπάρχουν επίσης χέλια και φυσικά υπάρχει η βίδρα, την οποία οι ντόπιοι αποκαλούν Χινοπόταμο, που είναι σημάδι ότι είναι καθαρό το ποτάμι. ). Η βίδρα είναι απειλούμενο είδος και προστατεύεται από την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Συγκεκριμένα προστατεύεται από το Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ A 23/1981), ενώ περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (ΙUCN), στα Παραρτήματα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας. Σε αυτό το βιβλίο χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον» είδος και επισημαίνεται ότι τα υδροηλεκτρικά φράγματα συνιστούν κίνδυνο για αυτό.
Στη θέση ΦΙΓΑΛΕΙΑ, σε σημείο της Νέδας ανάμεσα στα χωριά Φιγαλεία και Δραγώι τα είδη που έχουν εντοπιστεί στον ποταμό Νέδα τα τελευταία 10 έτη στο πλαίσιο υλοποίησης του Εθνικού προγράμματος παρακολούθησης της οικολογικής κατάστασης για την Οδηγία 2000/60/ΕΕ, είναι σύμφωνα με το έγγραφο
( επισυνάπτεται) του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ:
FIGALIA Barbus peloponnesius
FIGALIA Tropidophoxinellus spartiaticus

Το είδος Tropidophoxinellus spartiaticus (Χρυσή Μενίδα), έχει χαρακτηριστεί στη Διεθνή κατηγορία κινδύνου: «Τρωτό VU» και περιέχεται στη σελίδα 147 στο ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ Των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδος (έκδοση 2009).
Το ΕΛΚΕΘΕ υλοποιεί ερευνητικό έργο που αφορά την παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων της χώρας , στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2000/60/ΕΕ για τα Ύδατα. Στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων, κατά μήκος της Νέδας υπάρχουν 3 σταθμοί δειγματοληψίας(ELIA, NEDA, FIGALIA), όπου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών έχουν καταγραφεί 8 διαφορετικά είδη ψαριών, κάποια μάλιστα έχουν χαρακτηριστεί στη Διεθνή κατηγορία κινδύνου: «Τρωτό VU», όπως φαίνεται στο έγγραφο του ΕΛΚΕΘΕ που επισυνάπτεται.
Στην ιχθυοπανίδα της Νέδας, περιλαμβάνεται το Χέλι Anguilla Anguilla, είδος που κρίνεται Κρισίμως Κινδυνεύον (IUCN). Στην Ελλάδα η κατάσταση των πληθυσμών έχει δείξει σημαντική πτώση στην τάση τους, καθώς μετά από πολλά έργα ευθυγράμμισης, κατασκευές γεφυρών και πολλών αναβαθμών η μετακίνηση των χελιών είναι πολύ δύσκολη.
Το προστατευόμενο είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ) Πελοποννησιακή Μπριάνα Μπριάνα (Barbus peloponnesius), ζει στη Νέδα.
Το ποτάμι της Νέδας, είναι το υπ’ αριθ. GR0132R001500022N (ΝΕΔΑ Π._3) (ΜΠΕ, σελ. 36, 113, 117), το οποίο -σύμφωνα με την 1η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου (EL 01), Επικαιροποίηση Μητρώου Προστατευόμενων Περιοχών, σελ. 28, 52, εντάσσεται στο μητρώο ως Περιοχή Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων (Ύδατα Αναψυχής) (με α/α 31 στον Πίνακα 4-2. Προστατευόμενες περιοχές υδατικού διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ 01)).
Θεωρούμε αναγκαίο ότι πρέπει να παραμείνει η ένταξή του ποταμού Νέδα, στο μητρώο ως Περιοχή Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων(Ύδατα Αναψυχής), από τις πηγές της έως το Στόμιο, δεδομένου ότι σε όλο το μήκος του, το επισκέπτονται χιλιάδες πολίτες, Έλληνες και ξένοι. Μάλιστα στην διαδρομή από πηγές έως το ύψος του χωριού Κούβελα, έχει επισκέπτες και το φθινόπωρο, χειμώνα και άνοιξη.

ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Υποβάλλουμε επί του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔ ΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, κατά το μέρος του που αφορά τους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και παραποτάμους τους τις ακόλουθες παρατηρήσεις – προτάσεις:
1. Διαπιστώνεται ότι η μερική προστασία κρίνεται ανεπαρκής για να αποτρέψει την περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση, όπως δείχνει και η πρόσφατη διαβούλευση για ένα από τα επτά υδροηλεκτρικά στη Νέδα. Η προστασία μέρους των ποτάμιων συστημάτων των αναφερθέντων ποταμών ως ύδατα αναψυχής, ως προστατευόμενα τοπία, αρχαιολογικοί χώροι κτλ. δεν επαρκεί για να διασφαλίσει τη διατήρηση της ακεραιότητάς τους και τη δυνατότητα να υφίστανται οι άρρηκτα συνδεδεμένες με την τοπική κοινωνία και οικονομία υπαίθριες δραστηριότητες που συμβαίνουν εκεί. Απαιτείται η προσθήκη της πρόβλεψης ότι: «Όλα τα ποτάμια συστήματα των ποταμών ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ, ΑΛΦΕΙΟΣ, ΛΟΥΣΙΟΣ, ΕΛΙΣΣΩΝΑΣ, ΤΡΑΓΟΣ, ΛΑΔΩΝΑΣ, ΝΕΔΑΣ, ΑΡΟΑΝΙΟΣ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ χαρακτηρίζονται ως Ύδατα Αναψυχής και προορίζονται για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ήπιου τουρισμού και για δραστηριότητες αναψυχής που εναρμονίζονται με τα χαρακτηριστικά τους». Τούτο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο διότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού και οι δραστηριότητες αναψυχής συμπλέουν με τους χωροταξικούς προσδιορισμούς των ποταμών και δρουν υποστηρικτικά στις ήπιες δραστηριότητες πρωτογενή τομέα, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το υδατικό περιβάλλον τους και συμβάλλουν στη διατήρησή του, αναδεικνύουν σε ευρύτερους κύκλους ανθρώπων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τη φυσική ομορφιά τους και αποτελούν την κύρια διέξοδο για την επιβίωση των παραποτάμιων περιοχών, οι οποίες απειλούνται από οικονομικό μαρασμό και ερήμωση.
2. Πρέπει να θεσπιστεί η «γενική απαγόρευση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, υβριδικών σταθμών και υδροηλεκτρικών έργων είτε μικρών είτε μεγάλων για όλα τα ποτάμια συστήματα στους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και σε παραποτάμους τους, διότι τυχόν παράλειψη θέσπισης της ρύθμισης αυτής ή τυχόν αντίθετη ρύθμιση θα βλάψει καίρια το Δημόσιο Συμφέρον, καθώς καθώς όπως τεκμηριώνεται παραπάνω δεν αποτελούν βιώσιμη, φιλοπεριβαλλοντική επένδυση. (α) Είναι προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο στα ποτάμια αυτά επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση των εν λόγω ποτάμιων συστημάτων όσον αφορά: τα αναφερόμενα σε αυτό Πολιτιστικά – Ιστορικά Μνημεία, την Πανίδα η οποία περιλαμβάνει και σημαντικά Προστατευόμενα Είδη και τη Χλωρίδα. (β) Είναι επίσης προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο θα προκαλέσει μορφολογικές αλλοιώσεις στα ποτάμια συστήματα. (γ) Ακυρώνει το πλαίσιο υφιστάμενης προστασίας. (δ) Έρχεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. (ε) Έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις τών Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας για διατήρηση του πληθυσμού της υπαίθρου. (στ) Επηρεάζει αρνητικά κάθε προοπτική ανάπτυξης Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού και Δραστηριοτήτων Αναψυχής, παρά τον χωροταξικό προορισμό των περιοχών και τις επενδύσεις των κατοίκων σε ήπιο τουρισμό που συγκεράζει ήπιες μορφές πρωτογενή τομέα και αποκεντρωμένη ανάπτυξη.
Για την ιστορία. 30 χρόνια από την πρώτη διάσχιση του ποταμού της Νέδας
Στις 13 Αυγούστου 1993, έγινε η πρώτη εξερεύνηση του ποταμού της Νέδας, από τις πηγές της έως τη θάλασσα, που σήμανε την έναρξη των προσπαθειών για την προστασία και την ανάδειξη του ποταμιού και της ευρύτερης περιοχής.
Ήταν η πρώτη διάβαση του ποταμού που έδωσε ολοκληρωμένη εικόνα, για την ομορφιά του, τα φαράγγια του, τις λίμνες του και την ανάγκη προστασίας του. Οι πρώτοι πεζοπόροι της Νέδας δημοσιοποίησαν αμέσως αυτά που είδαν και πολύ γρήγορα, με την βοήθεια των ορειβατικών Συλλόγων όλης της Ελλάδος το ποτάμι έγινε γνωστό σε όλη τη χώρα.
Σε λίγο καιρό η Νέδα έγινε γνωστή στη Ελλάδα. Αμέσως την διέσχισαν ο Ορειβατικοί Σύλλογοι Καλαμάτας κα Αχαρνών και στη συνέχεια όλοι οι Ορειβατικοί και φυσιολατρικοί Σύλλογοι της χώρας οι οποία διοργανώνουν τακτικά το πέρασμα της Νέδας σε διάφορα σημεία του ποταμού από τις πηγές έως τους καταρράχτες στο Στόμιο.
Αθήνα 15.11.2023
Καράμπελας Κώστας
Πρόεδρος Ομοσπονδίας Συλλόγων Χωριών Ορεινής Μεσσηνίας
« Ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ»
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΟΡΕΙΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ «Ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ», έχει συγκροτηθεί από τους Συλλόγους των χωριών: Άγιος Σώστης, Αμπελιώνα, Άνω Μέλπεια, Κακαλέτρι, Μαρίνα, Νέδα, Πέτρα, Σκληρού, Στάσιμο, Σύρριζο και Ψάρι.
Επισυνάπτονται σχετικά έγγραφα

Στον Πίνακα 13-2 σελ. 174 για τον EL0600020 για τα Ποιοτικά Προβλήματα αναφέρει μόνο Υπερβάσεις των ΑΑΤ σε EC, Cl. Υπάρχουν επίσημες μετρήσεις υπερβάσεων στο Εξασθενε΄ς Χρώμιο (Cr6) τις οποίες πρέπει να συμπεριλάβετε καθώς είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για την περιοχή μας και πρέπει να επιλυθεί. Επίσης πρέπει να προστατευθούν οι πηγές από τις οποίες υδρεύεται ο οικισμός του Σχίνου, Κορινθίας αλλά και στην ευρύτερη περιοχή καθώς ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας είναι μολυσμένος με εξασθενές χ΄ρώμιο και δεν μπορεί να δώσει εγγυημένο καθαρό πόσιμο νερό από τα πηγάδια και γεωτρήσεις της περιοχής. Εάν χαθούν ή μολυνθούν οι πηγές από τα βουνά δεν θα υπάρχει πόσιμο νερό στην περιοχή από τον μολυσμένο υδροφόρο ορίζοντα και θα είναι καταστροφικό για την περιοχή του Σχίνου.

Είμαστε στην διάθεσή σας για οποιεσδήποτε διευκρινήσεις και πληροφορίες μπορεί να χρειαστούν. Επικοινωνήστε μαζί μας στο shinos@gmx.com
Ευχαριστούμε.

Στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα Δυτικών Γερανείων (EL0600020) διαβάζοντας την αξιολόγηση ειδικά της Χημικής κατάστασης του Υδατικού Συστήματος (EL0600020) με μεγάλη μας έκπληξη βλέπουμε ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά στο ολικό και εξασθενές χρώμιο ( Cr )που έχει βρεθεί στον υδροφόρο ορίζοντα του Σχίνου, Κορινθίας που υπάγεται στο Κοινοτικό Διαμέρισμα Πισσίων του Δήμου Λουτρακίου.

Η «Υδρογεωλογική Έρευνα περιοχής Σχίνου – Πισσίων Δήμου Λουτρακίου – Αγ. Θεοδώρων» (Κων/νο Παπαδόπουλο & Ι. Λάππα Αθήνα Φεβρουάριος 2013) του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών & Μελετών (ΙΓΜΕΜ) πιστοποίησε ευρήματα Εξασθενούς Χρωμίου μέχρι και 460μg/L. Το ποσοστό αυτό είναι τεράστιο και αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για το περιβάλλον αλλά και τον άνθρωπο σε περίπτωση επαφής με το δέρμα, εισπνοής ή κατάποσης. Την έρευνα μπορείτε να την βρείτε εδώ: https://drive.google.com/file/d/1mZ8KWzjIny1UK3Zn_jImOIsMhRsfmGsq/view?usp=sharing
Μάλιστα το ΙΓΜΕΜ αποδίδει την εμφάνιση εξασθενούς χρωμίου σε βιομηχανικά απόβλητα στην σελ. 32 της έρευνάς του.

Από τότε ενώ η πρόταση του ΙΓΜΕΜ είναι να ακολουθήσει νέα έρευνα για να γίνουν τομές στο έδαφος ώστε να βρεθούν τα απόβλητα και να απομακρυνθούν για να σταματήσει η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, δεν έχει γίνει τίποτα.

ΟΙ κάτοικοι παραμένουν ανενημέρωτοι για τις επιπτώσεις του εξασθενούς χρωμίου στην υγεία τους, πολλοί από αυτούς χρησιμοποιούν τα πηγάδια τους για ανθρώπινη χρήση αγνοώντας τους κινδύνους
Η περιοχή του Σχίνου είχε συμπεριληφθεί και στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα ERANETMED – CrITERIA στο πλαίσιο του οποίου μάλιστα έγινε τριετής έρευνα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Μετσόβιο όπου βρέθηκαν επίσης μεγάλες ποσότητες εξασθενούς χρωμίου.

Στις 14 Ιουνίου 2018 στην Θήβα διοργανώθηκε ημερίδα στο πλαίσιο του έργου ERANETMED – CrITERIA Συν-διοργάνωση: ΕΜΠ, ΕΚΠΑ, Δήμος Θήβας όπου καταθέσαμε και την παραπάνω έρευνα του ΙΓΜΕΜ και τις ανησυχίες μας για την κατάσταση του υδροφόρου ορίζοντα στο Σχίνο, Κορινθίας και την απουσία της πολιτείας ώστε να απομακρυνθούν τα απόβλητα αφού δεν γίνεται καμία έρευνα για να εντοπιστούν όπως πρότεινε το ΙΓΜΕΜ.

Παρακαλούμε να συμπεριλάβετε στην αξιολόγηση της χημικής κατάστασης ΥΥΣ Δυτικών Γερανείων (EL0600020) τα ευρήματα του εξασθενούς χρωμίου από το ΙΓΜΕΜ ώστε να χαρακτηριστεί ανάλογα ο υδροφόρος ορίζοντας και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες από την πολιτεία για την διασφάλιση της υγείας των κατοίκων της περιοχής, την ενημέρωσή τους και την απομάκρυνση των αποβλήτων που έχουν εναποτεθεί στην περιοχή ώστε να σταματήσει να μολύνεται ο υδροφόρος ορίζοντας.
Αν και την έρευνα του ΙΓΜΕΜ για την περιοχή του Σχίνου, Κορινθίας την γνωρίζουν πολύ καλά όλες οι υπεύθυνες υπηρεσίες είμαστε στην διάθεσή σας να την συζητήσουμε για δική σας διευκόλυνση καθώς επίσης και για τις όποιες πληροφορίες για το πρόγραμμα CrITERIA και την τριετή έρευνα τους αλλά και για περεταίρω πληροφορίες.

Για οτιδήποτε χρειαστείτε μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Σύλλογό μας.

Ευχαριστούμε

Εξωραϊστικός & Πολιτιστικός Σύλλογος Σχίνου Κορινθίας «Τα Γεράνεια»
shinos@gmx.com

Ως Πρόεδρος της Κοινότητας Καλαμωτής Χίου ήθελα να σας ενημερώσω για τα έντονα προβλήματα διάβρωσης της ακτής της παραλία της Κώμης Χίου, δηλαδή της ακτής απορροής των χειμάρρων Κατράρη και Φανοπύργων. Σύμφωνα με έρευνα που εκπονήθηκε από το ΕΛΚΕΘΕ για την αντιμετώπιση της διάβρωσης της ακτής με φορέα ανάθεσης της Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου/ Περιφερειακή Ενότητα Χίου κατά το έτος 2013 στη διάβρωση της ακτής συμβάλει κατά κύριο λόγο η κατασκευή του Φράγματος Καλαμωτη΄ς – Κατράρη. Παραθέτω απόσπασμα από την μελέτη:
“Η παραλία της Κώμης υπόκειται τις τελευταίες δεκαετίες σε σημαντικές αλλαγές.
Όπως διαπιστώνεται από την τηλεσκοπική παρατήρηση των αεροφωτογραφιών και
δορυφορικών εικόνων από το 1945 μέχρι το 2012, τις μετρήσεις πεδίου και τα
αποτελέσματα των προσομοιώσεων διασποράς των ιζημάτων, το μεγαλύτερο τμήμα της
ακτογραμμής (το νοτιοδυτικό και κεντρικό τμήμα) υποχωρεί, ενώ το βορειοανατολικό
άκρο αυτής προελαύνει.
Η κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί μετά τις παρεμβάσεις που έγιναν στη
λεκάνη απορροής του χείμαρρου Κατράρη (π.χ. κατασκευή του Φράγματος
Καλαμωτής, άντληση υπογείων νερών) και την παράκτια ζώνη (π.χ. κατασκευή
αλιευτικού καταφυγίου, αστική δόμηση) οδηγεί στην εκτίμηση ότι οι ποσότητες υλικού
(άμμου) που είναι απαραίτητες για την ιζηματολογική ισορροπία του συστήματος
(περίπου 100 m3 ανά έτος) δεν μπορούν πια να ανταλλαγούν (ή να διατεθούν) με
φυσικό τρόπο.”
Παρακαλώ αυτό να ληφθεί υπόψη στον όλο σχεδιασμό σας και για λήψη συμπληρωματικών μέτρων (παρ. 9.2.4 κατά τα αναγραφόμενα και για τον ταμιευτήρα Ερεσσού, σελ. 235).
Επισημαίνω ότι η παραλία του οικισμού της Κώμης είναι η πλέον κοσμοπολίτικη οργανωμένη παραλία της Χίου.
Τε΄λος θεωρώ ότι η κατασκευή φράγματος και στον άλλο χείμαρρο που απορρέει στην παραλία της Κώμης (χείμαρρος Φανοπύργων) θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την ήδη διαβρωμένη ακτή της Κώμης.
Παρακαλώ τα παραπάνω να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό σας.